FATATUSI I TE ITANETI a te Faleleoleo Maluga
Faleleoleo Maluga
FATATUSI I TE ITANEI
Tuvalu
  • TUSI TAPU
  • TUSI
  • MEETINGS
  • lv mata. 13 itu. 147-181
  • Aso Fakamanatu Kolā e se Fiafia ki ei te Atua

E seai se vitio penei

Fakatoese atu, e isi se fakalavelave ki te peiga o te vitio

  • Aso Fakamanatu Kolā e se Fiafia ki ei te Atua
  • Ke Tumau “i te Alofa o te Atua”
  • Ulutala fo`liki
  • Mataupu
  • TE KILISIMASI​—NE SUI KI EI TE TAPUAKIGA KI TE LA
  • PATI I TE TUSI TAPU E UIGA KI ASO FA‵NAU
  • TE ESETA​—TE TAPUAKIGA KI TE ATUA O TE FANAFANAU
  • TE HALLOWEEN SE FAKAMANATUGA SĒ ‵MALU
  • TAUSI TE LŪ AVAGA KE ‵MA
  • “KE MANUIA!”​—E MATA, SE FAIFAIGA FAKALOTU?
  • ‘A TINO KOLĀ E A‵LOFA KI A IEOVA KE TAKALIA‵LIA KI TE MASEI’
  • ‵VIKI ATU KI A IEOVA I PATI MO FAIGA
  • E Mata, e Fiafia te Atua ki Aso Fakamanatu Katoa?
    Te Auala ke Tumau ei i te Alofa o te Atua
  • Filifili ke Tapuaki ki te Atua
    Ne a Mea e Mafai o Tauloto ne Tatou Mai te Tusi Tapu?
  • Ke na Kau Atu Koe ki te Lotu Tonu
    Ne a Mea e Akoako ‵Tonu Mai i te Tusi Tapu?
  • E Mata, e Fiafia te Atua ki Aso Fakamanatu Katoa?
    Ke Ola ki te Se-Gata-Mai!—Sukesuke ki te Tusi Tapu
Nisi Mea
Ke Tumau “i te Alofa o te Atua”
lv mata. 13 itu. 147-181
Se tamaliki tagata e ‵tala tena meaalofa mai ana mātua

MATAUPU E 13

Aso Fakamanatu Kolā e se Fiafia ki ei te Atua

“Taumafai o tauloto ki mea kolā e fiafia ki ei te Aliki.”​—EFESO 5:10.

1. Ne a vaegā tino e talia ne Ieova ke fakapili‵pili atu ki a ia, kae kaia e ‵tau ei o tumau latou i te faiga o mea kolā e fiafia ki ei te Atua?

“TELA la, ko latou kolā e tapuaki fakamaoni, ka tapuaki ki te Tamana i te agaga mo te fakamaoni [“munatonu,” NW],” ko pati a Iesu. (Ioane 4:23) Kafai e maua ne Ieova a tino penā​—e pelā mo koe​—ko talia ei ne ia latou ke fakapili‵pili atu ki a ia e pelā foki mo tena Tama. (Ioane 6:44) Ko tafaga la te lasi o te tauliaga tenā! Kae ko tino kolā e fia‵fia malosi ki te munatonu i te Tusi Tapu e ‵tau o tumau i te faiga o “mea kolā e fiafia ki ei te Aliki,” me i a Satani ko te tupu o te faitogafiti.​—Efeso 5:10; Fakaasiga 12: 9.

2. Fakamatala mai te kilokiloga a Ieova ki tino kolā e taumafai o palutaki te lotu tonu mo lotu ‵se.

2 Mafaufau ki te mea ne tupu i tafa o te mauga o Sinai i te faiatuga a tino Isalaelu ke faite ne Alona se atua. Ne saga atu Alona ki a latou, faite ei ne ia se tamā pulumakau aulo kae fai atu me ko sui ne ia a Ieova. “Taeao ka fai se ‵kaiga fiafia e fakaaloalo ei te Aliki,” ko ana pati. E mata, ne seki fia saga atu a Ieova ki te palutakiga tenei o te lotu tonu mo lotu ‵se? Ikai. Ona ko te mea tenei ne tamate ei ne ia se toko tolu afe o tino kolā ne ifo ki tupua. (Esoto 32:1-6, 10, 28) Se a te akoakoga mō tatou? Kafai e fia tumau tatou i te alofa o te Atua, “sa puke se mea telā e fakalailai ne ia koutou” kae ke fakapalele ‵tou mafi o puipui te munatonu mai so se mea masei.​—Isaia 52:11; Esekielu 44:23; Kalatia 5: 9.

3, 4. Kaia e ‵tau ei o ‵saga tonu atu tatou ki fakatakitakiga fakavae i te Tusi Tapu māfai e iloilo aka ne tatou a tuu mo aganuu mo aso fakamanatu lauiloa?

3 E fakafanoanoa me i te otiga ne ‵mate a te kau apositolo kolā ne fai pelā me se puipuiga ki Kelisiano mai i akoakoga fakaaposetate, ne kamata ei o fakaaoga ne Kelisiano ‵loi kolā ne seki fakatāua ne latou te munatonu a tuu mo aganuu, aso fakamanatu, mo aso “tapu” fapau‵pau, kae fai mai latou me ko talia nei ne Kelisiano a mea konā. (2 Tesalonia 2:7, 10) I te taimi e mafaufau ei koe ki nisi aso fakamanatu konei, onoono aka me e fakaasi mai i ei te agaga o te lalolagi, kae e se ko te agaga o te Atua. E pelā me e tasi eiloa te pogai o fakamanatuga faka-te-lalolagi: E fakamalosi aka i ei a manakoga o te foitino, kae ‵lago atu ki lotu ‵se mo te faivailakau​—ko iloga konā o ‘Papelonia te Sili.’a (Fakaasiga 18:2-4, 23) Ke masaua foki, me ne matea muamua eiloa ne Ieova a faifaiga o tapuakiga fapau‵pau fakatakalia‵lia kolā ne māfua mai i ei a tuu mo aganuu lauiloa e uke. E seai se fakalotolotolua me e ‵pau eiloa tena sē fiafia ki fakamanatuga penā i aso nei. E mata, e se ‵tau o fai tena kilokiloga mo fai te ‵toe mea tāua ki a tatou?​—2 Ioane 6, 7.

4 E pelā me ne Kelisiano ‵tonu, e iloa ne tatou me e isi ne aso fakamanatu e se fiafia ki ei a Ieova. Kae e ‵tau o fai se ‵tou fakaikuga mautinoa ke mo a eiloa e aofia tatou i ei. A te iloiloga o te pogai e se fiafia ei a Ieova ki vaegā fakamanatuga penā ka fakamalosi aka i ei te ‵tou fakaikuga ke ‵kalo keatea mai so se mea telā e fakafaigata ei ke tumau tatou i te alofa o te Atua.

TE KILISIMASI​—NE SUI KI EI TE TAPUAKIGA KI TE LA

5. Kaia e mautinoa ei i a tatou me ne seki fanau a Iesu i a Tesema 25?

5 E seai se mea e fakaasi mai i te Tusi Tapu ke fakamanatu te aso fanau o Iesu. A te ‵tonuga loa, e se iloa te aso ne fanau ei a ia. Kae e mautinoa i a tatou me ne seki fanau a ia i a Tesema 25 i te tau ‵moko i te kogā koga tenā o te lalolagi.b E tasi te pogai me ne tusi mai a Luka i te taimi ne fanau ei a Iesu, “e isi ne tausi mamoe ne ‵nofo i te kogā vao tenā i te po, e tausi olotou mamoe.” (Luka 2:8-11) Moi fai ne ‵nofo atu faeloa latou “i te kogā vao tenā” i te tausaga kātoa, penei e se tāua te mea tenā. Kae ona ko te uke o vaiua mo kiona i Peteleema i te ‵tau ‵moko, ne ‵tau o faka‵malu a mamoe mai i ei kae ne seki ‵tau foki o ‵nofo atu a tausi mamoe “i te kogā vao tenā.” E se gata i ei, ne olo atu a Iosefa mo Malia ki Peteleema ona ko te fakatonuga a Kaisala Aokuso ke fai se laugā tino. (Luka 2:1-7) Kāti ne faigata ‵ki ke fai ne Kaisala se fakatonuga ke faima‵laga atu a tino kolā ne seki fia‵fia ki te pulega a Loma ki olotou fa‵kai i te ‵toe taimi ‵moko eiloa o te ‵tau ‵moko.

6, 7. (a) Ne māfua mai i fea te ukega o faifaiga kolā e fai sāle i te Kilisimasi? (e) Se a te mea e ‵kese ei te fai meaalofa i te Kilisimasi mo te fai meaalofa faka-Kelisiano?

6 E se faipati te Tusi Tapu ki te Kilisimasi, kae ne māfua mai i fakamanatuga fapau‵pau i aso mua, e pelā mo te Saturnalia a te kau Loma, ko te fakamanatuga o Saturn, ko te atua o te tokilakau. Tela la, e ‵tusa mo olotou fuafuaga, e fakamanatu ne tino tapuaki ki te atua ko Mithra a “te aso fanau o te la telā e se matea” i a Tesema 25, ko pati i te New Catholic Encyclopedia. “Ne kamata te Kilisimasi i te taimi telā ne malosi ‵ki ei te tapuakiga ki te la i Loma,” kāti se tolu senitenali mai tua ifo o te mate o Iesu.

E tuku atu ne Kelisiano ‵tonu olotou mea ona ko te alofa

7 I te faiga o olotou fakamanatuga ne fakatau tuku atu ne tino fapau‵pau a meaalofa kae fai olotou ‵kaiga ‵lasi​—ko faifaiga eiloa kolā e fai nei i te Kilisimasi. Kae e pelā eiloa mo faiga i aso nei, ne seki tuku atu a meaalofa o te Kilisimasi i aso konā i te agaga telā e fakaasi mai i te 2 Kolinito 9:7: “A tino takitokotasi e ‵tau eiloa o fai a te mea telā ko iku i tena mafaufau ke fai; e se i te loto sē malie io me ko te faimālō, me i te Atua e fiafia ki te tino telā e tuku ana mea mo te lotomalie.” E tuku atu ne Kelisiano ‵tonu olotou meaalofa ona ko te alofa, e se fai te mea tenā i se aso fakapito, kae e se fakamoe‵moe foki latou ke toe maua se taui mai i ei. (Luka 14:12-14; faitau te Galuega 20:35.) E se gata i ei, e lasi te lotou fakafetai me ko saoloto latou mai te lasi o te ‵vesi i te taimi o te Kilisimasi kae ko se fi‵ta foki latou i te faiga o kaitalafu e uke i te taimi tenā o te tausaga.​—Mataio 11:28-30; Ioane 8:32.

8. E mata, ne tuku atu ne makoi a meaalofa mō te aso fanau o Iesu? Fakamatala mai.

8 Kae kāti ka kinau mai a nisi tino, e a, e seki avatu ne makoi a meaalofa ki te aso fanau o Iesu? Ikai. Ne fai fua olotou meaalofa mo fai se auala ke fakaasi atu ei te lotou āva ki se tino tāua, se faifaiga masani i taimi o te Tusi Tapu. (1 Tupu 10:1, 2, 10, 13; Mataio 2:2, 11) A te ‵tonuga loa, ne seki olo atu latou i te afiafi po telā ne fanau ei a Iesu. Ne seki moe mai a Iesu e pelā me se pepe i se tali fagai manu, kae ko matua a ia kae ko nofo foki i loto i se fale i te taimi ne oko atu ei latou.

E MATA, E ‵TAU AU O KAU KI ASO FAKAMANATU?

Se fafine Kelisiano e se talia o fesoasoani atu ki teuteuga o te lotou koga ga‵lue mō se aso fakamanatu lauiloa

Te Akoakoga Fakavae: “Ne toe fai mai foki te Aliki: ‘E ‵tau o tiakina ne koutou latou, kae fakamavae keatea mo latou. Sa puke ki se mea se ‵ma, ko talia ei ne au koutou.’”​—2 Kolinito 6:17.

Fesili ke ‵sili ifo ki a koe e uiga ki se aso fakamanatu io me se tuu lauiloa

  • E mata, e manino ‵lei me ne māfua mai i se faifaiga io me se akoakoga a se lotu ‵se, e aofia i ei te faivailakau?​—Isaia 52:11; 1 Kolinito 4:6; 2 Kolinito 6:14-18; Fakaasiga 18:4.

  • E mata, e tuku atu i ei a vikiga io me ko tavaega ki se tino, se fakapotopotoga, io me ko te lotofenua?​—Ielemia 17:5-7; Galuega 10:25, 26; 1 Ioane 5:21.

  • E mata, e fakatāua atu i ei se atufenua io me se itukāiga i lō nisi atufenua mo itukāiga?​—Galuega 10:34, 35; 17:26.

  • E mata, e fakaasi mai i ei “te agaga o te lalolagi tenei,” telā e ‵teke atu faeloa ki te agaga tapu o te Atua?​—1 Kolinito 2:12; Efeso 2:2.

  • E mata, ka fai toku kau atu ki ei mo mea e fakavāivāi ei a nisi tino?​—Loma 14:21.

  • Kafai e fakaiku aka ne au ke se kau au ki ei, e mafai pefea o fakamatala atu ne au a pogai mo te āva ki nisi tino?​—Loma 12:1, 2; Kolose 4:6.

E mafai o fesoasoani atu a tusi fai‵tau konei ke tali aka ei a fesili e uiga ki aso fakamanatu lauiloa:

  • “Kae ne fakatau a‵vaga [a tino Isalaelu sē fakamaoni] ki a latou, kae fakaakoako ki tuu mo amioga pouliuli a fenua konā.”​—Salamo 106:35.

  • “A ia telā e fakamaoni i mea fo‵liki, e fakamaoni foki i mea ‵lasi. Ka ko ia telā e se fakamaoni i mea fo‵liki, e se fakamaoni foki i mea ‵lasi.”​—Luka 16:10.

  • ‘Ka ko se ‵kau koutou i te lalolagi.’​—Ioane 15:19.

  • “E se mafai foki o ‵kai koutou i te laulau a te Aliki, kae toe ‵kai foki i te laulau a temoni.”​—1 Kolinito 10:21.

  • “Me ne lasi eiloa te otou taimi ne maumau i aso ko teka, i te faiga o amioga a tino pouliuli. Ne maumau otou olaga i te fai o mea ma‵sei konei: ko te manako lasi, te inu kava, fiafiaga o te konā, inuga kava, mo te tapuaki ki tupua ma‵sei kolā e se ‵tau o tapuaki ki ei a tino.”​—1 Petelu 4:3.

PATI I TE TUSI TAPU E UIGA KI ASO FA‵NAU

9. Se a te mea tāua e fakaasi mai i te Tusi Tapu e uiga ki aso fanau kolā ne fakamanatu?

9 E tiga eiloa ne fai faeloa te fanau mai o se pepe mo fai se taimi fakafiafia, e se faipati mai te Tusi Tapu e uiga ki te fakamanatuga o te aso fanau o se tavini a te Atua. (Salamo 127: 3) E mata, ne puli fua o fakaasi mai? Ikai, ona ko te mea e lua aso fanau kolā e fakaasi mai me ne fakamanatu​—e tasi i o Falao o Aikupito a ko te suā aso fanau i o Helota Anitipa. (Faitau te Kenese 40:20-22; Maleko 6:21-29.) Kae ne fakaasi mai te avā mea konā e pelā me ne mea sē ‵lei​—maise eiloa te aso fanau i te lua, telā ne ‵kati ei te ua o Ioane te Papatiso.

10, 11. Se a te kilokiloga a Kelisiano mua ki te fakamanatuga o aso fanau, kae kaia?

10 E fai mai The World Book Encyclopedia, “me ne ‵kilo atu a Kelisiano mua ki te fakamanatuga o aso fanau e pelā me se tuu a tino fapau‵pau.” Ne tali‵tonu a tino Eleni mua me ne tofu te tino mo te agaga telā e nofo mai i te taimi e fanau mai ei kae puipui ne ia te tino tenā i tena olaga kātoa. “Ne maua ne te agaga tenei tena ‵mana mai te atua telā i o ia te aso fanau ne fanau mai ei te tino tenā,” ko pati i te tusi ko The Lore of Birthdays. E leva kae lasi foki te fesokotakiga i faifaiga o aso fanau mo faifaiga fakataulaitu ki fetu.

ASO “TAPU” MO TE TAPUAKIGA KI A SATANI

Se mea ‵lei ke iloa atu me i te ‵toe aso tāua i te tapuakiga ki a Satani ko te aso fanau o te tino. Kaia? Ona ko te mea e tali‵tonu a tino kolā e ‵lotu i ei me i a latou katoa ne atua māfai e ma‵nako latou ki ei. Tela la, ke fakamanatu te aso fanau o se tino ko te fakamanatu foki o te aso fanau o se atua. E tonu me e se ko tino katoa e maua ne latou se vaegā kilokiloga fia sili penā. E tiga te feitu tenā, e fai mai te tusi ko The Lore of Birthdays: “E fakamalosi loto a nisi aso malo‵lo a ko aso fa‵nau e fakamalosi aka i ei te fia takutakua.”

A toe aso “tapu” i te kalena o te tapuakiga ki a Satani ko te Walpurgis Nights mo te Halloween. E fakamatala mai i te Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary a te uiga o te Walpurgis Night me ko “te aso mai mua o te May Day telā e eva atu ei a loma‵tua agaga ki te koga telā ka fetaui latou i ei.”

11 I tafa o te ‵teke atu ki aso fanau me ne māfua mai i faifaiga fapau‵pau mo mea fakataulaitu, kāti ne ‵teke atu foki a tavini mua a te Atua ki ei ona ko olotou tulaga i mea tau amioga. Kaia e fai atu ei tatou penā? Ona ko latou konei ne tagata mo fafine loto mau‵lalo kolā ne seki fakatāua ne latou a te fakamanatuga o aso kolā ne fa‵nau mai ei latou ki te lalolagi.c (Mika 6:8; Luka 9:48) I lō te fai penā, ne ‵viki atu latou ki a Ieova kae fakafetai atu ki a ia mō tena meaalofa tāua ko te ola.d​—Salamo 8:3, 4; 36:9; Fakaasiga 4:11.

12. E ‵lei atu pefea te aso e ‵mate ei i lō te aso e fa‵nau mai ei tatou?

12 I te taimi e ‵mate ei a tino fakamaoni, e ‵mautakitaki olotou igoa i te mafaufau o te Atua, kae e mautinoa eiloa te lotou ola i aso mai mua. (Iopu 14:14, 15) E fai mai te Failauga 7:1: “A te takuleia o [“te igoa o,” NW] te tino e sili atu te ‵lei i lo te sausau manogi kae ‵togi ‵mafa; a te aso e mate ei koe e ‵lei atu i te aso ne fanau mai ei koe.” A ‵tou “igoa” ko ‵tou tulaga ‵lei telā ko oti ne maua i mua o te Atua e auala i te ‵tou tavini atu mo te fakamaoni. Se mea tāua ke matea atu me i te fakamanatuga fua e tasi telā ne fakatonu mai ke fai ne Kelisiano e se aofia i ei se aso fanau, kae ko te mate​—ko te mate o Iesu, ko tena “igoa” ‵lei katoatoa, e pelā me ko te kī tāua ki te ‵tou fakaolataga.​—Luka 22:17-20; Epelu 1:3, 4.

TE ESETA​—TE TAPUAKIGA KI TE ATUA O TE FANAFANAU

13, 14. Ne māfua mai i fea a faifaiga lauiloa o te Eseta?

13 E tiga eiloa e fakasalalau atu me ko te fakamanatuga o te toetu o Keliso, a te ‵tonuga loa a te Eseta ne māfua mai i tapuakiga ‵se. E fai pelā i a Eseta ko te suā igoa o Eostre, io me ko Ostara, te atua fafine o te vaveao mo te tau mafanafana o Egelani. Kae ne aofia pefea a fuamoa mo lapiti i te Eseta? Ko leva ne lauiloa a fuamoa “e pelā me ne fakatusa o te ola fou mo te toetu,” ko pati i te Encyclopædia Britannica, kae ko leva foki ne fai a lapiti mo fai a fakatusa o te fanafanau. Tela la, a te mea tonu e uiga ki te Eseta se fakalagi fua o te fanafanau telā ne fai lemū mo fai te fakamanatuga o te toetu o Keliso.e

14 E mata, e talia ne Ieova ke fakaaoga a fakalagi lai‵lai o te fanafanau ke fakamanatu ki ei te toetu o tena Tama? E se taitai eiloa! (2 Kolinito 6:17, 18) A te ‵tonuga loa, e se fakatonu mai te Tusi Tapu ke fakamanatu te toetu o Iesu. Tela la, ke fakamanatu te toetu o Iesu kae fakaigoa te mea tenā ki te Eseta ko silia atu eiloa tena masei.

TE HALLOWEEN SE FAKAMANATUGA SĒ ‵MALU

15. Se a te māfuaga o te Halloween, kae kaia e tāua ei te aso telā ne filifili aka mō te fakamanatuga tenei?

15 Ona ko tena lauiloa i ana agaga loma‵tua mo nisi tino mo olotou teuga sona fai​—e fakaigoa foki te Halloween ki te All Hallows’ Eve io me ko te aso mai mua o te aso o Tino Tapu Katoa​—kae ne māfua mai te mea tenā i tino mua o Peletania mo Aialani. I te masina sulu mai mua o Novema 1, ne fakamanatu ei ne latou te Samhain, telā ko te “Fakaotiga o te ‵Tau ‵Vela.” Ne tali‵tonu latou me i te vaitaimi o te Samhain, ne mavaelua ei te veli telā e ‵vae ne ia te lalolagi o tino ola mo te lalolagi o agaga, kae ko oloolo valevale ei a agaga ‵lei mo agaga ma‵sei i te lalolagi. E fai pelā me e toe ‵foki mai a agaga o tino ‵mate ki olotou fale, kae e tuku atu ne olotou kāiga a meakai mo meainu mo te fakamoemoega ke faka‵noga aka ei olotou ita. Tela la, i aso nei, kafai e teu a tama‵liki pelā me ne agaga kae olo atu mai fale ki fale o fakamatakutaku a tino ki se togafiti seiloga ke maua se lotou taui ‵lei, e se iloa ne latou me ko fakamalosi aka eiloa ne latou a fakalagi o te Samhain.

TAUSI TE LŪ AVAGA KE ‵MA

16, 17. (a) Kaia e ‵tau ei o iloilo faka‵lei ne Kelisiano kolā e fakatoka o a‵vaga a tuu a te fenua e uiga ki akoakoga fakavae i te Tusi Tapu? (e) Se a te mea e ‵tau o mafau‵fau ki ei a Kelisiano e uiga ki vaegā tuu pelā mo te lakuga o laisi mo nisi mea penā?

16 Ko pili o “seai . . . ne fiafiaga o avaga [i Papelonia te Sili].” (Fakaasiga 18:23) Kaia? E tasi te pogai ona ko ana faifaiga faivailakau, kolā e mafai o fakalailai i ei te avaga talu mai te aso e fakaipoipo ei.​—Maleko 10:6-9.

17 E kese‵kese a tuu a atufenua. E isi ne tuu kolā e foliga mai me e ‵lei fua kae kāti ne māfua mai i faifaiga faka-Papelonia kolā e fai i ei ke ‘laki’ te tauavaga io me ko lā mālō. (Isaia 65:11, NW) E tasi te tuu penā ko te lakuga o laisi io me ko nisi mea penā. Kāti ne māfua mai te faifaiga tenei i te talitonuga me e faka‵noga aka ne meakai a te ita o agaga ma‵sei ke mo a ma fakalogo‵mae atu ki te tauavaga. E se gata i ei, ne aofia te laisi i se taimi leva ‵ki i faifaiga o te fanafanau, fiafiaga, mo te ola leva. E manino ‵lei me i tino kolā e fia tumau i te alofa o te Atua e ‵tau o ‵kalo keatea mai vaegā tuu penā.—Faitau te 2 Kolinito 6:14-18.

18. Ne a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu e ‵tau o tau‵tali ki ei a te tokolua kolā ka fai o avaga mo tino ‵kami?

18 E penā foki te ‵kalo keatea o tavini a Ieova mai faifaiga faka-te-lalolagi kolā e mafai o fakamasei atu ki te tulaga ‵lei o te tauavaga io me fakamasei atu ki loto lagona o nisi tino. E pelā mo te mea tenei, e ‵kalo keatea latou mai te faiga o pati fakalogo kae fakalogo‵mae e uiga ki faifaiga fakatauavaga mo pati fai fa‵kata kolā e mafai o fakamasiasi atu ki te tauavaga fou mo nisi tino. (Faataoto 26:18, 19; Luka 6:31; 10:27) E ‵kalo keatea foki latou mai te faiga o ‵kaiga ‵togi ‵mafa kolā e se fakaasi mai i ei te loto maulalo kae ko “mea katoa i te lalolagi nei kolā e fakamata‵mata ki ei a tino.” (1 Ioane 2:16) Kafai e fakatoka koe o avaga, ke mo a ma puli me e manako a Ieova ke masaua ne koe tou aso fakapito tenei e pelā me se aso fakafiafia kae se fakafanoanoa.f

“KE MANUIA!”​—E MATA, SE FAIFAIGA FAKALOTU?

19, 20. Ne a pati i se tusi e tasi e uiga ki te māfuaga o te tugapati ‘ke manuia,’ kae kaia e se ‵lei ei te tuu tenei mō Kelisiano?

19 A te fai atu ke “manuia!” se faifaiga masani i fakaipoipoga mo nisi maopoopoga fia‵fia. E fai mai a te tusi ko te International Handbook on Alcohol and Culture i te 1995: “A te fai atu ‘ke manuia!’ . . . kāti se faifaiga i aso nei telā ne māfua mai i te faiga o taulaga i aso mua, e ofo atu ei se vai tapu ki te kau atua . . . ke fai mai se fakamanuiaga, se ‵talo telā e fakatoetoe aka ki pati konei ‘ke ola loa koe!’ io me ‘ke ola ‵lei koe!’”

20 E tonu, kāti e se iloa ne tino e tokouke a te mea tenei me se faifaiga fakalotu. E ui i ei, e mafai o ‵kilo atu ki te sauga o kilasi uaina ki luga [io me se keke kae fai atu ke manuia] e pelā me se fakamolemole ki te “lagi”​—ki se agaga​—mō se fakamanuiaga i se auala telā e se fetaui mo mea kolā e fakaasi mai i te Tusi Tapu.​—Ioane 14:6; 16:23.g

‘A TINO KOLĀ E A‵LOFA KI A IEOVA KE TAKALIA‵LIA KI TE MASEI’

21. E tiga eiloa e mafai o seai ne mea fakalotu e aofia i ei, ne a fakamanatuga lauiloa e ‵tau o ‵kalo keatea a Kelisiano mai i ei, kae kaia?

21 I te vave o gasolo ifo o ma‵sei a tulaga o te lalolagi i aso nei​—se faifaiga telā e fakamalosi aka ne Papelonia te Sili i feitu kese‵kese​—e ‵lago atu a nisi atufenua ki fakamanatuga io me ko Mardi Gras kolā e fai i ei a vaegā saka fakatakalia‵lia kae kāti penā foki mo faifaiga fakasotoma. E mata, se mea ‵lei ke ‵kau atu io me onoono a ‘tino kolā e a‵lofa ki a Ieova’ ki vaegā mea penā? E mata, e fakaasi mai i tena fai penā a te takalialia tonu ki te mea masei? (Salamo 1:1, 2; 97:10) E pefea te ‵lei atu ke fakaakoako ki te faisalamo telā ne ‵talo atu penei: “Tausi mai au keatea mai te saga tonu atu ki mea kolā e se aoga”!​—Salamo 119: 37.

22. Ko te taimi fea e fai ei se fakaikuga totino a se Kelisiano e ‵tusa mo tena loto lagona me e kau a ia ki se aso fakamanatu io me ikai?

22 I aso fakamanatu a te lalolagi, e ‵tau o fakaeteete a Kelisiano ke mo a ma fakafoliga atu ki nisi tino i a latou e ‵kau ki ei. “Me ne a otou mea e fai, me ‵kai io me inu, e fai katoa ne koutou mō te vikiga o te Atua,” ko pati a Paulo. (1 Kolinito 10:31; ke onoono foki ki te pokisi “Te Faiga o Fakaikuga mo te Poto.”) I te suā feitu la, kafai e manino ‵lei me e seai ne mea fakalotu i se tuu io me se fakamanatuga, e seai se vaega o se fakamanatuga fakapolitiki io me loto fenua, kae se soli foki i ei se akoakoga fakavae i te Tusi Tapu, ko fai ei ne Kelisiano taki tokotasi olotou fakaikuga totino e uiga ki ei. Ko te taimi foki tenā e ‵tau ei o mafaufau a ia ki lagonaga o nisi tino ko te mea ke se fakavāivāi atu ki a latou.

‵VIKI ATU KI A IEOVA I PATI MO FAIGA

23, 24. E mafai pefea o tuku atu ne tatou se molimau ‵lei e uiga ki tulaga amio‵tonu o Ieova?

23 E fai ne tino e tokouke a nisi aso fakamanatu lauiloa e pelā me ne avanoaga ke ‵kau fakatasi i ei a kāiga mo taugasoa. Tela la, kafai e ‵se te kilokiloga a se tino me e seai se alofa io me ko tō faigata te ‵tou tulaga faka-te-Tusi Tapu, fakamaina atu mo te atafai me e fakatāua ne Molimau a Ieova a maopoopoga aoga a kāiga mo taugasoa. (Faataoto 11:25; Failauga 3:12, 13; 2 Kolinito 9: 7) E ‵kau fakatasi tatou mo te fia‵fia mo ‵tou tino pele i te tausaga kātoa, kae ona ko te ‵tou a‵lofa ki te Atua mo ana tulaga amio‵tonu, e se ma‵nako tatou o fakama‵sei a taimi fakafia‵fia penā ki tuu kolā e fakaitaita atu ki a ia.​—Ke onoono ki te pokisi “E Aumai ne te Tapuakiga Tonu te ‵Toe Fiafia Lasi.”

E AUMAI NE TE TAPUAKIGA TONU TE ‵TOE FIAFIA LASI

A Ieova ko te “Atua fiafia,” kae e manako foki ke fia‵fia ana tavini. (1 Timoteo 1:11, NW) E fakaasi mai te mea tenei i tusi fai‵tau konei:

  • “Ka ko tino fia‵fia e fia‵fia faeloa i te ‵lei o olotou olaga.”​—Faataoto 15:15.

  • “Ko iloa aka nei ne au me i te mea sili e ‵tau o fai ne tatou ko te fakafia‵fia i te olaga tenei koi ola tatou i ei. E ‵tau mo tatou katoa o ‵kai kae inu kae fakafiafia ki mea ne maua ne tatou mai o‵tou galuega. Ko te meaalofa a te Atua tenā.”​—Failauga 3: 12, 13.

  • “Kae e pelā mo te tino kaimalie, e tuku mai ne ia a pati fakatonutonu e uiga ki te kaimalie; e tu a ia ki luga o tuku atu a mea mo te kaimalie.”​—Isaia 32:8, NW.

  • “O‵mai ki a au a koutou katoa kolā e fi‵ta i te ‵mafa otou amoga, me ka avatu ne au [Iesu] ki a koutou a te malōlōga. Me amogofie taku amoga, kae māmā foki.”​—Mataio 11:28, 30.

  • “Ka iloa ne koutou te munatonu, ko te munatonu foki ka fakasaoloto ne ia koutou.”​—Ioane 8:32.

  • “A tino takitokotasi e ‵tau eiloa o fai a te mea telā ko iku i tena mafaufau ke fai; e se i te loto sē malie io me ko te faimalo, me i te Atua e fiafia ki te tino telā e tuku ana mea mo te lotomalie.”​—2 Kolinito 9:7.

  • “Ka ko fua o te Agaga, ko te alofa, te fiafia, te filemu, . . . te mataalofa, te ‵lei.”​—Kalatia 5:22.

  • “Me i fua o te mainaga, e maua i mea ‵lei katoa, i te amiotonu mo mea ‵tonu.”​—Efeso 5:9.

24 Ko oti ne manuia a nisi Molimau i te tukuatuga o tali ki fesili i te mataupu e 16 i te tusi ko te Ne a Mea e Akoako ‵Tonu Mai i te Tusi Tapu?h Kae ke masaua i te ‵tou fakamoemoega ko te oko atu ki loto o tino, e se ko te manumālō i kinauga. Tela la, ke fakaasi atu te āva, taofiofi tou ita, kae “ke isi se alofa i otou pati e fai sāle, ke faka‵kona foki ki te masima ke tumau tena aoga.”​—Kolose 4: 6.

25, 26. E fesoasoani atu pefea a mātua ke ‵tupu aka olotou tama‵liki i te fakatuanaki mo te a‵lofa ki a Ieova?

25 E pelā me ne tavini a Ieova, e maua ne tatou a toe akoakoga ‵lei. E iloa ne tatou a te pogai e tali‵tonu ei tatou ki mea kolā e fai ne tatou mo te pogai e ‵kalo keatea ei mai nisi mea. (Epelu 5:14) Tela la, mātua, akoako outou tama‵liki ke iloa ne latou o fakavasega a akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. Mai te faiga penā, e ati aka ei ne koutou te lotou fakatuanaki, e fesoasoani ke tuku atu ne latou a tali mai te Tusi Tapu ki tino kolā e fakafesili ne latou olotou talitonuga, kae fakamautinoa atu ki a latou te alofa o te Atua.​—Isaia 48:17, 18; 1 Petelu 3:15.

26 A tino katoa kolā e tapuaki ki te Atua “i te agaga mo te fakamaoni [io me ko te munatonu]” e se ‵kalo keatea fua mai aso fakamanatu kolā e se ‵lago ki ei te Tusi Tapu, kae taumafai malosi foki ke fakamaoni latou i feitu katoa o te olaga. (Ioane 4:23) E fai mai a tino e tokouke me ko seai se aoga o te fakamaoni i aso nei. Kae e pelā mo te mea ka matea atu i te suā mataupu, a auala o te Atua ko toe auala ‵lei eiloa i taimi katoa.

a Ke onoono ki te pokisi “E Mata, e ‵Tau Au o Kau ki Aso Fakamanatu?” E isi ne aso “tapu” mo aso fakamanatu kolā e fakasolo mai i te Watch Tower Publications Index, telā ne ‵lomi ne Molimau a Ieova.

b E ‵tusa mo fakamatalaga i te Tusi Tapu mo tala fakasolopito, a Iesu kāti ne fanau i te 2 T.L.M. i te masina faka-Iutaia ko Etanima telā e pakū ki a Setema mo Oketopa i te ‵tou kalena i aso nei.​—Ke onoono ki te Insight on the Scriptures, Te Tusi i te 2, te itulau e 56-57, telā ne ‵lomi ne Molimau a Ieova.

c Ke onoono ki te pokisi ko te “Aso ‘Tapu’ mo te Tapuakiga ki a Satani,” i te itulau e 172.

d Ne manakogina i te feagaiga o te Tulafono ke ofo atu ne se fafine se taulaga mō agasala ki te Atua, māfai ko oti a ia ne fanau. (Levitiko 12:1-8) A te tulafono tenei se fakamasauaga telā ne faka‵mafa atu i ei ki tino Isalaelu a te manatu tonu me e tuku fakasolo atu ne tino a te agasala ki olotou tama‵liki kae fesoasoani atu ke maua ne latou se kilokiloga paleni e uiga ki te fanau mai o se tamaliki kae faka‵tuka atu foki ke mo a ma fakaaoga ne latou a faifaiga fapau‵pau e uiga ki aso fanau.​—Salamo 51:5.

e E fai mai foki me e isi se sokoga o te Eseta ki te tapuakiga ki te atua fafine o te fanafanau o tino Phoenicia ko Astarte, telā ko te fuamoa mo te lapiti ana fakatusa. Ko oti ne matea atu i tupua faite kese‵kese o Astarte ana koga tapu kolā e ‵kese ‵ki io me e tu te lapiti i ana tafa mo te fuamoa e puke i tena lima.

f Ke onoono ki mataupu e tolu e uiga ki fakaipoipoga mo maopoopoga fia‵fia i Te Faleleoleo Maluga i a Novema 1, 2006, te itulau e 8-17, mo The Watchtower i a Oketopa 15, 2006, i te itulau e 18-31.

g Ke onoono ki The Watchtower i a Fepuali 15, 2007, te itulau e 30-31.

h Ne ‵lomi ne Molimau a Ieova.

TE FAIGA O FAKAIKUGA MO TE POTO

I nisi taimi, e ‵sae aka a tulaga kolā e tofotofo aka i ei te ‵tou a‵lofa ki a Ieova mo te ‵tou malamalama i te fakaaogaga o akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. E pelā mo te mea tenei, e ‵kami atu se Kelisiano ne tena avaga sē talitonu ki se ‵kaiga mo ana kāiga i se aso malōlō i te lalolagi kātoa. Kāti e ‵lei a loto lagona o nisi Kelisiano kae talia ne latou, kae kāti e se ko nisi tino. Kafai e talia ne se Kelisiano se ‵kamiga penā, e ‵tau o fakamautinoa atu ne ia i ana mea e fai me e se fakamanatu ne ia te aso malōlō kae ko te ‵kai fakatasi fua mo kāiga.

Se mea ‵lei ke faipati atu muamua te Kelisiano ki tena avaga mo te āva, o fakamatala atu me e mafai o tupu se mea fakamasiasi māfai e ‵kau atu a tino o te kāiga ki se faifaiga masani o te aso malōlō kae e se kau ki ei se Molimau. E mafai o fai se fakaikuga ne te avaga sē talitonu ke āsi atu lāua i se isi aso.​—1 Petelu 3:15.

Kae e pefea la māfai ko oti ne lagona ne te tagata te fakamatalaga a tena avaga kae e manako eiloa ke olo lāua mo tena avaga Kelisiano? E mafai o fai sena fakaikuga e pelā me ko te ulu o te kāiga, i o ia te tiute o ‵sala a meakai mō te kāiga. (Kolose 3:18) I te taimi tenei, a te ‵kaiga e fai i te fale o ana kāiga. E mafai o tuku atu ne te avaga Kelisiano se molimau ‵lei i te taimi tenā. E se ma‵sei a meakai ona ko te mea e fakaaoga i se aso fakamanatu o te lalolagi. (1 Kolinito 8:8) E mafai o kilo atu te Kelisiano ki ei e pelā me se ‵kaiga masani kae se kau atu ki olotou fakatalofaga, pese, mo fakamanuiaga o te aso fakamanatu, mo nisi mea penā.

A te suā mea ke mafaufau ki ei i te kau atu ki se ‵kaiga penā ko te auala e pokotia i ei a nisi tino. E ‵tau o mafaufau te avaga Kelisiano me e mafai o ‵logo a nisi tino i a ia ne ‵kau fakatasi mo kāiga faka-te-foitino i te aso tenā kae fakavāivāi atu ki a latou.​—1 Kolinito 8:9; 10:23, 24.

E se gata i ei, e mata, ka gutugutulua te avaga Kelisiano ona ko fakamalosiga mai kāiga? E lasi ‵ki te fakamalosiga ke gutugutulua te tino! Tela la, se mea tāua ke mafaufau faka‵lei ki feitu katoa o te mataupu tenā, e aofia i ei a te loto lagona o te Kelisiano.​—Galuega 24:16.

E Mata, e ‵Tau o Talia ne Au se Ponesi o te Kilisimasi?

I te taimi o te Kilisimasi, e mafai o ofo atu ne te pule o se Kelisiano se meaalofa io me se ponesi. E a, e ‵tau o se talia ne te Kelisiano? Ikai. Kāti e se mafaufau te pule me kafai e talia ne se tino te ponesi tenā ko fakamanatu eiloa ne ia te Kilisimasi. Kāti e tuku atu fua ne te pule ki ana tino ga‵lue katoa se tusaga mai i tupe maua a te kamupane. Io me kāti se fakamaoniga fua o tena loto fakafetai mō galuega ne fai i te tausaga kātoa e pelā foki mo se fakamalosiga ke fakatumau a galuega ‵lei. Kāti e tuku atu ne te pule a meaalofa ki tino ga‵lue katoa​—Iutaia, Musilimu, io me ko nisi tino​—faitalia me e fakamanatu ne latou te Kilisimasi io me ikai. Tela la, a te taimi e tuku atu ei te meaalofa io me ko te igoa telā e faka‵piki atu ki ei e se fai i ei ke se talia ne se Molimau a Ieova.

Kafai foki loa e tuku atu se meaalofa mō se aso fakamanatu fakalotu, e se fakauiga i ei me e kau atu koe ki ei. E mafai o fai atu se tino e ga‵lue fakatasi io me se kāiga o se Molimau, “E iloa ne au me e se fakamanatu ne koe te aso tenei, kae e manako eiloa au ke maua ne koe te meaalofa tenei mai i a au.” Kafai e ‵lei te loto lagona o te Kelisiano, e mafai o talia ne ia te meaalofa e aunoa mo te fakasino atu ki te aso fakamanatu. (Galuega 23:1) Kae se iloa fua māfai e isi se tino e se fiafia ki ei, e mafai eiloa o fakamatala atu ne te Kelisiano tena tulaga mo te atafai.

Kae e a māfai e manako tonu te tino telā e ofo atu ne ia te meaalofa o fakaasi atu me e se tumau te Kelisiano i ana talitonuga io me e gutugutulua ke maua ne ia a mea faka-te-foitino? I te feitu tenā, se mea ‵lei ke se talia te meaalofa. E tonu, e ma‵nako tatou ke katoatoa te tapuakiga telā e tuku atu ne tatou ki a Ieova.​—Mataio 4:8-10.

    Tusi Tuvalu (1981-2026)
    Log Out
    Log In
    • Tuvalu
    • Share
    • Nisi Manakoga
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Auala ki te Fakaaogaga
    • Saolotoga Faka-te-Tulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share