“Tele . . . ke Maua ne Koe te Fakailoga”
“Tele mo te fakamoemoe ke maua ne koe te fakailoga.”—1 KOLINITO 9:24.
1, 2. (a) Se a te mea ne fakaaoga ne Paulo ke fakamalosi aka ei a Kelisiano Epelu? (e) Se a te mea ne fakamalosi atu ki tavini a te Atua ke fai ne latou?
NE FAKAAOGA ne te apositolo ko Paulo se tala fakatusa e uiga ki se fakatau‵telega ke fakamalosi atu ki Kelisiano Epelu. I te tusi telā ne tusi atu ne ia ki a latou, ne fai atu a ia i a latou e pelā me ne tino e ‵tele i se fakatau‵telega. Kae ne fakamasaua atu ne ia me e se ko latou fua e ‵tele i te fakatau‵telega tenā. E tokouke a tavini fakamaoni a Ieova i aso mua kolā ko oti ne ‵tele i te fakatau‵telega. Ne fai atu a Paulo i a latou konei e pelā eiloa me se vaitino o “tino tali‵tonu fakamaoni” kolā e sio fakatamilo i a latou. Kafai ne masaua faeloa ne Kelisiano Epelu a galuega o te fakatuanaki mo taumafaiga a tino fakamaoni konei, e mafai eiloa o fakaiku aka ke fakaoti ne latou te fakatau‵telega.
2 I te mataupu muamua, ne sau‵tala tatou ki fakaakoakoga a nisi tavini fakamaoni a Ieova. Ne fesoasoani atu a te lotou fakatuanaki malosi ki te Atua ke tumau latou i te fakamaoni ki a ia ke oko eiloa ki te fakaotiga o olotou olaga. Ne tumau eiloa latou i te ‵tele atu ke oko ki te fakaotiga o te fakatau‵telega. E mafai pefea o fakaoti ne tatou te fakatau‵telega, e pelā mo te mea ne fai ne latou? Ne fai mai a Paulo: “Tela la, ke tiakina ne tatou a mea ‵mafa katoa kolā e fakalavelave mai, mo agasala kolā e ‵piki mau ki luga i a tatou, kae ke ‵tele tatou mo te loto fai ki mua ke maua te manumalo i te fakatau‵telega tenei e takato mai i mua o tatou.”—Epelu 12:1.
3. Ne a mea e mafai o tauloto ne Kelisiano mai i pati a Paulo e uiga ki tino ‵tele i tafaoga a tino Eleni?
3 Kaia e fai ei a Paulo ke “tiakina ne tatou a mea ‵mafa katoa”? E fakamatala mai ne se tusi telā e faipati e uiga ki Kelisiano i taimi o Paulo a te auala ne ‵tele ei a tino ‵tele i ana aso. E fai mai te Backgrounds of Early Christianity, penei: “Ne fakamalosi kae fakatau‵fai a tino Eleni e aunoa mo ne gatu o latou e ‵pei.”a Ke ‵tele atu i te auala tenei e mafai o se foliga tonu i aso nei. A ko tino ‵tele ne ‵tele eiloa e aunoa mo ne gatu me ne seki ma‵nako ke taofi latou ne so se mea mai te taumafai ke maua ne latou te fakailoga. Tela la i te taimi ne fai atu ei a Paulo ki Kelisiano Epelu ke “tiakina . . . a mea ‵mafa katoa,” ne fakauiga eiloa a ia me e ‵tau o taumafai latou ke ave keatea so se mea mai olotou olaga telā e mafai o taofi aka ei latou mai te manumalo i te fakailoga mō te ola se-gata-mai. A te mea tenei se fakatakitakiga ‵lei mō Kelisiano Epelu kae penā foki ki a tatou. Ne a mea i ‵tou olaga kolā e mafai o fai pelā me ne “mea ‵mafa” kae fai ei ke faigata ki a tatou ke fakaoti a te fakatau‵telega?
Ke “Tiakina ne Tatou a Mea ‵Mafa Katoa”
4. Ne mea ne fai ne tino i aso o Noa?
4 Ne fai mai a Paulo ke “tiakina ne tatou a mea ‵mafa katoa.” E aofia i mea ‵mafa konei so se mea telā e mafai o taofi aka ei tatou mai te ‵saga katoatoa atu ki te fakatau‵telega mo te faiga o mea katoa kolā e mafai o fai ne tatou ke fakaoti ei te fakatau‵telega. Ne a nisi mea kolā e mafai o fai e pelā me ne mea ‵mafa? E fesoasoani mai a Iesu ke malamalama tatou i te mea tenei. Ne faipati a ia e uiga ki aso o Noa, se tokotasi o tino fakatuanaki telā ne taku mai ne Paulo. Ne fakamatala mai a Iesu, penei: “E pelā foki mo te faiga i aso o Noa, ka penā foki eiloa mo te faiga i aso o te Tama a te Tagata.” (Luka 17:26) Se mea tonu me ka oko mai te gataga i ‵tou taimi nei e pelā mo te lalolagi i aso o Noa. Kae ne fakamatala mai ne Iesu me i te auala e ola nei a tino i ei e ‵tai ‵pau eiloa mo te auala ne ola ei a tino mai mua o te Lolo i aso o Noa. (Faitau te Mataio 24:37-39.) A te tokoukega o tino i aso o Noa ne seki ma‵nako o tauloto e uiga ki te Atua, kae ne seki ma‵nako o ola i se auala telā e fakafiafia atu ki a ia. Ne a olotou mea ne fai? Ne ‵kai, inu kae fakatau a‵vaga valevale. A mea konei ko mea masani o te olaga. Kae ne tāua ki a latou a te faiga o mea konei i lō te faka‵logo o latou ki te fekau a te Atua. Ne fai mai a Iesu me ne “seki iloa ne latou a mea ne ‵tupu.”
5. Ne a mea e mafai ne tatou o fai ke fakaoti ne tatou te fakatau‵telega mo te manuia?
5 E pelā mo Noa mo tena kāiga, e uke a mea e fai ne tatou i aso katoa. E ‵tau o ga‵lue tatou ke maua a tupe, kae e ‵tau o tausi atu tatou ki ‵tou kāiga. E uke ‵tou taimi mo ‵tou malosi e fakaaoga ki mea konei. Kafai e isi ne ‵tou fakalavelave i mea tau tupe, e mafai o manava‵se tatou e uiga ki te mauaga o mea kolā e ‵tau o maua ne tatou i aso katoa. Ona ko te mea ko oti foki ne tuku atu ‵tou olaga ki a Ieova, e isi aka foki ne tiute tāua e ‵tau o fai ne tatou. E fai ‵tou tusaga i te galuega talai, e fakatoka tatou mō ‵tou fakatasiga kae ‵kau atu ki ei, kae suke‵suke tatou ki te Tusi Tapu mo ‵tou kāiga kae fai ‵tou sukesukega totino. Ne uke foki a mea ne ‵tau o fai ne Noa ke tavini atu ki te Atua, kae “ne fai eiloa ne Noa a mea katoa.” (Kenese 6:22) E mata, e tau‵tali atu tatou i te fakaakoakoga a Noa? Io me e lotoma‵lie tatou i te faiga o te ukega o mea kolā e manako ki ei a Ieova? Kafai e ma‵nako tatou o fai a mea katoa kolā e fakamolemole mai a Ieova ke fai ne tatou ke fakaoti ‵tou fakatau‵telega, e tāua ‵ki eiloa ke mo a e amo ne tatou so se mea ‵mafa telā e fai ei ke faigata o ‵tele atu tatou i te fakatau‵telega ke oko eiloa ki te fakaotiga.
6, 7. Ne a pati a Iesu e ‵tau faeloa o masaua ne tatou?
6 Kae se a te mea e fakauiga ki ei a Paulo i te taimi ne fai atu ei a ia ke tiakina a “mea ‵mafa katoa”? E tonu, e se mafai o amo katoatoa ne tatou a tiute katoa kolā e maua ne tatou. I te feitu tenei, ke masaua a pati konei a Iesu: “Tela la, sa manava‵se koutou o fai ake pelā: ‘Ne a mea ka ‵kai ei tatou? Ne a foki mea ka inu ei tatou? Ne a foki mea ka ‵pei ei tatou?’ Me i mea katoa konā, e salasala ne tino o fenua fakaa‵tea. Ko iloa ne te otou Tamana i te lagi me aoga katoa a mea konā ki a koutou.” (Mataio 6:31, 32) E fesoasoani mai a pati a Iesu ke malamalama tatou me i mea tāua o te olaga, e pelā mo meakai mo gatu, e mafai o fai pelā me ne mea ‵mafa māfai e fakatāua malosi ne tatou i ‵tou olaga. E mafai o taofi ne latou tatou mai te ‵tele atu i te fakatau‵telega.
7 Ke mo a ma puli me ne fai mai a Iesu, penei: “Ko iloa ne te otou Tamana i te lagi me aoga katoa a mea konā ki a koutou.” E fakaasi mai i pati konei me i te ‵tou Tamana ko Ieova, ka tausi mai ki ‵tou manakoga. E tonu, a te mauaga o “mea konā” e se fakauiga i ei me e maua ne tatou a mea katoa kolā e ma‵nako tatou ki ei. Tela la ne fai mai a Iesu ke mo a e manava‵se tatou ki mea kolā e ma‵nako tatou ki ei. Kafai e se fai penā, ka fai eiloa tatou e pelā mo fenua kolā e “salasala” atu ki mea konei. Kaia e fakamataku ei a te manavase ki ‵tou manakoga? Ne fai mai a Iesu: “Fakaeteete koutou! Ke mo a ma to fai ‵kaiga kae ko‵na sale, io me manava‵se ki mea o te olaga nei, i te mea manafai e fakapoi mai te aso tenā ki a koutou. Me ka vau pelā mo se malei.”—Luka 21:34, 35.
8. Kaia e ‵tau ei mo tatou o “tiakina . . . a mea ‵mafa katoa” i te taimi nei?
8 Ko lavea ne tatou te fakaotiga. Tela la e se ‵tau lele eiloa o talia ne tatou so se mea telā e fai ei ke faigata ke fakaoti ne tatou te fakatau‵telega. Tenā eiloa te pogai e ‵tau ei mo tatou o “tiakina . . . a mea ‵mafa katoa.” E ‵tau o lotoma‵lie tatou ki mea kolā e ‵tau o maua ne tatou. Tenei eiloa te polopolokiga ne tuku mai ne te apositolo ko Paulo i te taimi ne fai mai ei ki a tatou me i te olaga amioatua “e fai ne ia ke maumea te tino, manafai e loto malie eiloa a ia ki ana mea e i ona lima.” (1 Timoteo 6:6) Tela la, kafai e lotoma‵lie tatou ki mea konei, ka faigofie ei ke tumau tatou i te ‵tele atu kae ke maua te fakailoga.
“Agasala Kolā e ‵Piki ‵Mau ki Luga i a Tatou”
9, 10. (a) Se a te agasala telā e faigofie ke ‵piki ‵mau ki luga i a tatou? (e) Se a te mea e mafai o tupu ki te fakatuanaki o se Kelisiano?
9 Ne taku mai ne Paulo se isi mea aka telā e ‵tau o tiakina ne tatou. Ne fai mai a ia me e ‵tau o tiakina ne tatou a “agasala kolā e ‵piki ‵mau ki luga i a tatou.” A te pati Eleni telā ne ‵fuli ki te “‵piki ‵mau ki luga i a tatou;” e sae fakatasi fua i te Tusi Tapu, i te fuaiupu tenei. Ne fai mai se tino sukesuke ki te Tusi Tapu ko Albert Barnes me ne ‵tau eiloa o fakaeteete te tino tele i te taimi tenā ke mo a e pei ki gatu kolā e ufi i ei ana vae kae fai ei ke faigata a ia o tele. Kae ne fai mai a ia me i se auala tai ‵pau, e se ‵tau o talia ne se Kelisiano so se mea ke fai ei ke faigata ki a ia o tele i te fakatau‵telega. E se ‵tau o talia ne se Kelisiano so se mea ke ‵piki ‵mau ki a ia, ke fakavāivāi ei tena fakatuanaki io me fai ei ke galo atu tena fakatuanaki. E mafai pefea o galo atu te fakatuanaki o se Kelisiano?
10 A te Kelisiano fakamaoni e se mafai o galo fakavave atu tena fakatuanaki. E mafai o faifai malie a te mea tenei, kae e mafai o se lavea ne ia me ko kamata o vāivāi tena fakatuanaki. I te tusi muamua ki Kelisiano Epelu, ne fakamasaua atu ne Paulo ki a latou a te fakamataku o te mea tenei. Ne fai atu a ia me e ‵tau o fakaeteete latou ke mo a ma “olo . . . keatea” mai te fakatuanaki kae ke mo a eiloa e ati aka se “loto masei mo te sē talitonu.” (Epelu 2:1; 3:12) Kafai e ufi a vae o se tino tafao ne tena gatu, e siga faeloa a ia. Tela la e ‵tau o masaua ne se tino tele me kafai e filifili ne ia a gatu kolā e se ‵tau o tele mo ia, e mafai eiloa a ia o siga. Se a te mea e mafai o fai ei se tino tele ke sē saga atu ki te mea fakamataku tenei? Kāti ona ko te manatu māmā, ko te sē saga atu ki fakamasauaga a se tino e fai ki a ia. Kāti ko tō talitonu ki a ia eiloa, mai te mafaufau me i a ia e malosi kae se mafai o siga. Io me saga atu a ia ki ei ona ko te fakalavelave i te mafaufau ki nisi mea aka. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai polopolokiga katoa konei a Paulo?
11. Se a te mea e fai ei ke galo atu te ‵tou fakatuanaki?
11 E ‵tau o masaua ne tatou me kafai e galo atu te fakatuanaki o se Kelisiano, e fai eiloa penā ona ko ana filifiliga ne fai. Ne faipati eiloa se tino poto e uiga ki te “agasala telā e ‵piki ‵mau ki luga i a tatou.” Ne fakamatala mai ne ia me i ‵tou fakanofonofoga, ko ‵tou taugasoa, mo ‵tou manakoga ‵se e mafai o pokotia malosi i ei tatou. E mafai ne mea konei o fakavāivāi te ‵tou fakatuanaki io me fai ei ke galo atu te ‵tou fakatuanaki.—Mataio 13:3-9.
12. Ne a fakamasauaga tāua e ‵tau o faka‵logo tatou ki ei māfai e se ma‵nako tatou ke galo atu te ‵tou fakatuanaki?
12 Ko oti ne fakamasaua mai faeloa ki a tatou a te tavini fakamaoni kae poto ko te mea ke filifili faka‵lei ne tatou a ata e onoono tatou ki ei mo pese e fakalogo‵logo ki ei me e pokotia i ei ‵tou mafaufau mo mea e ma‵nako tatou ki ei. Ne fakamasaua mai foki ki a tatou a te tavini fakamaoni kae poto e uiga ki te fakamataku o te manako faeloa ki tupe mo kope e uke. Kafai e fia‵fia tatou ki fakafiafiaga o te lalolagi io me e ma‵nako tatou ki so se mea fou, ka fakalavelave eiloa tatou i mea konei kae ko seai se taimi mō mea kolā e tāua atu. E mafai eiloa o fakamataku ke ‵teke atu ki fakamasauaga konei me e mafau‵fau tatou me ko tō faigata. Kae e se ‵tau o mafau‵fau tatou me e ma‵losi ‵tou fakatuanaki, tela la e fakasino atu a fakamasauaga konei ki nisi tino kae e se ki a tatou. E fakaaoga ne Satani a mafaufauga mo manakoga o te lalolagi ke fai ei ke sē ‵saga atu tatou ki fakamasauaga konā. E se manako a ia ke fakaoti ne tatou te fakatau‵telega. Ko oti ne ‵galo atu a fakatuanaki o nisi tino ona ko te manatu mā‵ma, ko tō tali‵tonu ki a latou eiloa, io me ko tosina atu ki mea o te lalolagi. Kafai e tupu te mea tenei ki a tatou, ko ‵tu atu eiloa tatou i se tulaga fakamataku me ko galo i a tatou te fakailoga o te ola se-gata-mai.—1 Ioane 2:15-17.
13. Ne a mea e ‵tau o fai ne tatou ke ‵kalo keatea mai te mafau‵fau e pelā mo tino i te lalolagi?
13 I aso katoa, e taumafai eiloa a tino i te lalolagi a Satani o fai tatou ke mafau‵fau e pelā mo latou. E ma‵nako ke fakatāua ne tatou a mea kolā e fakatāua foki ne latou. Kae e ma‵nako foki ke fai ne tatou a mea kolā e fai foki ne latou. (Faitau te Efeso 2:1, 2.) Kae e isi se filifiliga e fai ne tatou. E mafai o filifili ne tatou me ka talia ke pokotia tatou i mafaufauga o te lalolagi. Ne fai mai a Paulo me i mafaufauga o tino i te lalolagi e pelā eiloa mo te ea telā e tamilo i ‵tou tafa. A ko te mafaufauga tenei e pelā eiloa me se ea poisini. Tela la ona ko te mea e se ma‵nako tatou o ma‵nava ki se ea poisini, e se ‵tau lele eiloa o talia ne tatou te auala e mafau‵fau ei a tino o te lalolagi ko te mea ke pokotia i ei a te auala e mafau‵fau ei tatou. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke tumau tatou i te ‵tele atu i te fakatau‵telega? Ko te fakaakoakoga a Iesu. A ia ko te ‵toe fakaakoakoga sili o se tino telā ne tele atu i te fakatau‵telega ke oko ki te fakaotiga, kae e mafai o fakaakoako atu tatou ki a ia. (Epelu 12:2) Kae e maua foki ne tatou te fakaakoakoga a te apositolo ko Paulo. Ne tele a ia i te fakatau‵telega, kae ne fakamalosi atu ne ia ana taina ke tau‵tali i tena fakaakoakoga.—1 Kolinito 11:1; Filipi 3:14.
Te Auala “Ke Maua ne Koe te Fakailoga”
14. E pefea te tāua ke fakaoti ne Paulo te fakatau‵telega?
14 E pefea te tāua ke fakaoti ne Paulo te fakatau‵telega? I te taimi ne faipati ei a ia ki toeaina mai Efeso, ne fai atu a ia: “E iloa ne au i toku ola e se aoga ki a au, me e ‵tau eiloa ke fakapalele faka‵lei te galuega ne tuku mai ne te Aliki ko Iesu ke fai ne au.” (Galuega 20:24) Tela la, ne lotomalie a Paulo ke talia ne ia mea katoa, ke oko foki loa ki tena ola, ko te mea ke fakaoti ne ia te fakatau‵telega. Ne ‵tau o galue malosi a Paulo ke talai atu te tala ‵lei. Kae ne fai mai a ia me ne mafai fua o sē aoga a taumafaiga katoa māfai e seki fakaoti ne ia te fakatau‵telega. Ne iloa ne ia me ne ‵tau o galue malosi a ia ke oko eiloa ki te fakaotiga. Ne seki mafaufau a ia me ko oti ne maua ne ia te fakailoga. (Faitau te Filipi 3:12, 13.) Kae koituai a ia o mate, ne mafai o fai atu a ia penei: “Ko oti ne fai ne au te mea sili i te fakatau‵faiga, ko oti foki au ne tele i te fakatau‵telega loa, ko oti foki ne taofi ‵mau ne au te fakatuanaki.”—2 Timoteo 4:7.
15. Se a te mea ne fakamalosi atu ne Paulo ke fai ne ana taina?
15 Ne manako a Paulo ke fakaoti ne ana taina a te fakatau‵telega. Ne fakamalosi ne ia a Kelisiano i Filipi ke ga‵lue malosi mō te lotou fakaolataga. Ne fakamasaua atu a ia ki a latou ke tumau “i te folafola atu . . . te muna o te ola.” Ne toe fai atu a ia: “Kafai e fai ne koutou, ka maua a te pogai ka fakamatamata ei au i te Aso o Keliso ona ko koutou; me ko fakaasi mai ei i aku taumafaiga mo aku galuega e se māumāu.” (Filipi 2:16) Ne fakamalosi foki ne ia a Kelisiano i Kolinito ke tumau i te ‵tele atu ke maua te fakailoga. Ne fai atu a ia: “Tela la, tele mo te fakamoemoe ke maua ne koe te fakailoga.”—1 Kolinito 9:24.
16. Kaia e foliga tonu mai ei a te fakailoga ki a tatou?
16 E se mafai o lavea ne se tino tele a te laina fakaoti ke oko loa ki te taimi e oko atu ei a ia ki ei. Kae e mafaufau faeloa a ia e uiga ki te fakaotiga o te laina kae e iloa ne ia me ko pili ki ei. Kae kafai ko iloa ne ia me ko pili atu ki te fakaotiga, e taumafai eiloa a ia o fakaoti. E tai ‵pau eiloa mo te fakatau‵telega telā e ‵tele i ei a Kelisiano. E ‵tau eiloa o tonu a te fakailoga tenā ki a tatou. Ka fesoasoani mai a te mea tenei ke fakaoti ne tatou a te fakatau‵telega kae ke maua te fakailoga.
17. E fai pefea ne te fakatuanaki ke foliga tonu mai te fakailoga ki a tatou?
17 Ne tusi mai a Paulo: “A te fakatuanaki, ko te talitonu ki mea e fakamoe‵moe tatou ki ei, ko te talitonu fakamaoni foki ki mea e se matea ki mata.” (Epelu 11:1) Ne lotoma‵lie a Apelaamo mo Sala ke tiakina te lā koga gali kae ke ola e pelā me ne “fakaa‵lofa mo tino se ‵nofo ‵mau i te lalolagi.” Ne mafai pefea o fai ne lāua te mea tenei? E ‵tonu eiloa a mea kolā ne folafola atu ne te Atua ki a lāua. “Ko leva ne iloa ‵mao” ne lāua. Ne ‵teke atu a Mose ki “te fiafia o fai te agasala i ne mō taimi” mo “koloa o Aikupito.” E maua pefea ne ia te fakatuanaki mo te malosi ke fai te mea tenei? Ne “fakamoemoe eiloa a ia ki te taui ‵lei ka oko mai.” (Epelu11:8-13, 24-26) Ne fai mai a Paulo me i tino konei ne gasue‵sue ona “ko te fakatuanaki.” Ne ma‵losi olotou fakatuanaki, tela la ne fai faeloa te fakailoga e pelā me se mea tonu ki a latou. E seki talia ne latou so se tulaga faigata ke fai ei ke puli i a latou te fakailoga. Ne iloa ne latou me ne fesoasoani atu eiloa te Atua ki a latou, kae ne iloa ne latou me ka fakataunu tonu eiloa a tena folafolaga mō aso mai mua.
18. Ko te mea ke ave keatea a “agasala kolā e ‵piki ‵mau ki luga i a tatou,” ne a mea e ‵tau o fai ne tatou?
18 E mafai o mafau‵fau ‵loto tatou e uiga ki tagata mo fafine fakamaoni i te Epelu mataupu e 11, kae e o tau‵tali atu tatou i olotou fakaakoakoga. E mafai o fesoasoani mai te mea tenei ke ati aka te ‵tou fakatuanaki kae ave keatea a “agasala kolā e ‵piki ‵mau ki luga i a tatou.” (Epelu 12:1) Mai te ‵kau fakatasi foki mo ‵tou taina kolā e taumafai ke ati aka te lotou fakatuanaki, e mafai o “fakatau fesoasoani foki [tatou] o fakaasi te alofa mo te fai mea ‵lei.”—Epelu 10:24.
19. Kaia e tāua ei ke tumau i te ‵tele atu i te fakatau‵telega i te taimi nei?
19 Ko pili eiloa tatou ki te fakaotiga o te ‵tou fakatau‵telega, kae e foliga mai me e mafai o lavea ne tatou te fakaotiga tenā. Ona ko te mea ka fesoasoani mai a Ieova ki a tatou kae e fakatuanaki malosi foki tatou ki a ia, se mea ‵lei “ke tiakina ne tatou a mea ‵mafa katoa kolā e fakalavelave mai, mo agasala kolā e ‵piki ‵mau ki luga i a tatou.” E mafai o tumau tatou i te ‵tele atu kae ke maua te fakailoga telā ne folafola mai ne te ‵tou Atua mo te Tamana, ko Ieova.
[Fakamatalaga fakaopoopo]
a Ne mafau‵fau a tino Iutaia mua me i te mea tenei e masei ‵ki. E fai mai te tusi apokalifa o te 2 Maccabees me e tokouke a tino Iutaia e kaitaua i te taimi ne manako ei a te Faitaulaga Sili aposetate ko Jason ke fakatu se fale fai tafaoga i Ielusalema e pelā mo fale fai tafaoga i Eleni.—2 Maccabees 4:7-17.
E Mata, e Masaua ne Koe?
• E mafai pefea o tiakina ne tatou a “mea ‵mafa katoa”?
• Ne a mea e mafai o fai ke galo atu te fakatuanaki o se Kelisiano?
• Kaia e foliga tonu mai ei a te fakailoga ki a tatou?
[Ata i te itulau e 26]
Ne a “agasala kolā e ‵piki ‵mau ki luga i a tatou,” kae e mafai pefea o fai e pelā me ne malei ki a tatou?