Sa Toe ‵Kilo Ki “Mea I . . . Tua”

“E seai se tino e puke tena lima ki se mea fakamalū laukele, kae toe kilo ki mea i ana tua, e aoga mō te Malo o te Atua.”—LUKA 9:62.

KA TALI MAI PEFEA NE KOE?

Kaia e ‵tau ei mo tatou o “masaua te avaga a Lota”?

Ne a mea e tolu e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei?

E mafai pefea o tumau tatou i te ga‵sue tasi mo te fakapotopotoga a Ieova?

1. Se a te faka‵pulaga ne tuku mai ne Iesu, kae se a te fesili ne sae aka i ei?

“KE MASAUA te avaga a Lota.” (Luka 17:32) Ko tai kātoa te 2,000 tausaga ne tuku mai ei ne Iesu Keliso a te faka‵pulaga tenā kae ko sili atu nei te tāua i lō so se taimi aka. Se a te mea ne fakauiga a Iesu ki ei? Ne seki toe manakogina ne tino Iutaia kolā ne fakalogo‵logo ki a ia ne fakamatalaga. Ko iloa ne latou a mea ne ‵tupu ki te avaga a Lota. A koi ‵tele kea‵tea a ia mo tena kāiga mai Sotoma, ne seki fakalogo tou fafine kae ne toe kilo ki tua kae ne ‵fuli ei a ia mo fai se pou masima.—Faitau te Kenese 19:17, 26.

2. Kaia ne toe kilo ei te avaga a Lota ki tua, kae se a te ‵togi o tena sē fakalogo?

² Kae kaia ne toe kilo ei te avaga a Lota ki tua? E mata, ne fia iloa ne ia me ne a mea ko ‵tupu? E mata, ne toe saga tou fafine ki tua ona ko te sē talitonu io me ko te sē lava o te fakatuanaki? Io me ne kilo mānumānu a ia ki mea katoa kolā ne tiakina ne ia i Sotoma? (Luka 17:31) Faitalia me se a te pogai ne toe kilo ei tou fafine ki tua, ne ‵togi ne ia tena sē fakalogo ki tena ola. Mafaufau la ki ei! Ne mate a ia i te aso foki eiloa tenā fakatasi mo tino matagā ‵ki o Sotoma mo Komolo. E se tioa eiloa o fai mai a Iesu: “Ke masaua te avaga a Lota”!

3. Ne faka‵mafa mai pefea ne Iesu me e se ‵tau o toe ‵kilo tatou ki tua i se auala fakatusa?

³ E ola foki tatou i se taimi telā e tāua ‵ki ke sē toe ‵kilo tatou ki tua i se auala fakatusa. Ne faka‵mafa mai ne Iesu a te manatu tenei i tena tali ki se tagata telā ne fesili atu me mafai ne ia o toe foki ki tena kāiga o fakatofā ki ei a koi tuai o fai a ia mo fai se soko. Muna a Iesu: “E seai se tino e puke tena lima ki se mea fakamalū laukele, kae toe kilo ki mea i ana tua, e aoga mō te Malo o te Atua.” (Luka 9:62) E mata, ko tō pati ‵toko a Iesu io me e se uiga faigofie i te auala tenei ne tali atu ei a ia? Ikai, me ne iloa ne ia i te fakamolemole a te tagata se fakamasakoga fua ke sē fai tena tiute. Ne fakamatala mai ne Iesu a te fakatalave tenā e pelā me kilo ki ‘mea i tua.’ E mata, e isi se mea e fai i ei māfai a te tino telā e fakamalū e kilo fakavave me se a te mea i tena tua io me tuku eiloa ki lalo a te mea fakamalū laukele kae kilokilo valevale? I auala e lua konā e fakalavelave atu ki tou tagata mai te faiga o te mea telā e ‵tau o fai ne ia, kae kāti ka sē ‵lei ei tena galuega.

4. Ne a mea e ‵tau o ‵kilo tonu ‵tou mata ki ei?

⁴ I lō te ‵fuli atu o ‵tou mafaufau ki mea ko ‵teka, e ‵tau o ‵kilo tonu atu ‵tou mata ki mea kolā e ta‵kato mai i ‵tou mua. Onoono aka ki te fakaasiga manino o te fakaasimaiga o te mea tenei i te Fataaoto 4:25, NW: “Kae ko ou mata, e ‵tau eiloa o kilo tonu ki mua, ao, e ‵tau eiloa o pula ‵toka atu ou mata ki ou mua.”

5. Se a e pogai e se ‵kilo ei tatou ki mea i tua?

⁵ E isi se pogai ‵lei e se ‵kilo atu ei tatou ki mea i tua. Se a te pogai? A mea nei ko “aso fakaoti.” (2 Timoteo 3:1) Nei la, e se fakafesagai fua tatou ki te fakaseaiga o fa‵kai ma‵sei e lua, kae ko te fakamalepega o te fakanofonofoga o mea i te lalolagi kātoa. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ki a tatou ke ‵teke atu ki so se mea e tai ‵pau mo te mea telā ne tupu ki te avaga a Lota? Mō te kamataga, e manakogina ke iloa ne tatou a nisi mea i ‵tou tua kolā e mafai o tofotofo ei tatou ke ‵kilo atu ki ei. (2 Kolinito 2:11) Ke mafaufau aka tatou me ne a mea konā kae mafai pefea o sē ‵saga atu tatou ki ei.

TAIMI ‵LEI I ASO MUA

6. Kaia e se fakatuagagina ei ‵tou mafaufau?

⁶ E mafai eiloa o ‵se tatou mai te mafau‵fau me ne ‵lei atu te olaga i aso mua. E mafai eiloa o ‵kese a te tulaga tonu o aso mua mo te mea telā e masaua atu ne tatou. E aunoa mo te iloa, ko kamata o mafau‵fau tatou me i ‵tou fakalavelave i aso mua e se na lo ko ma‵sei kae ne fia‵fia malosi atu tatou i taimi konā. I nisi fakamunaga, ne kamata o mafaufau ‵lei fakafia atu a mea ne fai i lō olotou tulaga tonu. Kafai e fai me tatou a te mea ‵se tenei, ko kamata o ma‵nako tatou ke toe foki te olaga ki aso mua. Kae faka‵pula mai te Tusi Tapu ke fakaeteete tatou, penei: “Sa fai penei, ‘Kaia e ‵lei atu ei te olaga i aso mua i lō aso nei?’ me e sē se mea poto ke fesili atu penā.” (Failauga 7:10, New English Translation) Kaia e fakamataku ‵ki ei te vaegā mafaufauga tenei?

7-9. (a) Se a te mea ne tupu ki te kau Isalaelu i Aikupito? (e) Se a te pogai o te fiafia ne maua ne te kau Isalaelu? (i) Se a te mea ne kamata o fa‵meo kae mui‵mui ki ei te kau Isalaelu?

⁷ Mafaufau ki te mea ne tupu ki te kau Isalaelu i aso o Mose. E tiga eiloa ne ‵kilo muamua atu ki te kau Isalaelu e pelā me ne mālō i te fenua o Aikupito, mai tua o te taimi o Iosefa ne “‵tofi ei ne tino Aikupito a takitaki o pologa ke pule i a latou [te kau Isalaelu] kae fakafi‵ta latou ki galuega ‵mafa.” (Esoto 1:11) Ne fe‵paki fakamuli a tino o te Atua mo se vaegā tamatega penā i te taumafaiga a Falao o tamate a tama‵liki tāgata katoa kolā fatoā fa‵nau. (Esoto 1:15, 16, 22) E se tioa eiloa o fai atu a Ieova ki a Mose: “Ko oti ne lavea ne au te fakapologa fi‵ta o tino Isalaelu ne tino Aikupito; ko oti ne lagona ne au te lotou tagi ke faka‵sao latou mai te fakapologa ne tagata Aikupito. E iloa ne au olotou puapuaga katoa.”—Esoto 3:7.

⁸ E mata, e mafai o fakaataata ne koe a te fia‵fia o te kau Isalaelu i te taimi ne māti atu ei latou ki tua e pelā me ne tino saoloto mai te fenua telā ne pologa latou i ei? I se auala fakaofoofogia, ne molimau eiloa latou ki te malosi o Ieova i te taimi ne aumai ei ne ia a Mala e Sefulu ki luga i te Falao fakamatamata mo ana tino. (Faitau te Esoto 6:1, 6, 7.) A te tonuga loa, ne seki talia fua ne te kau Aikupito ke fakasaoloto te kau Isalaelu ke olo kae ne fakamalosi atu a tino Aikupito ki a latou ke olo, tuku atu ei ki a latou aulo mo siliva e uke telā ko mafai ei o fai atu penei me ne “‵fulu faka‵ma eiloa te kau Aikupito” ne tino o te Atua. (Esoto 12:33-36, NW) Ne fia‵fia malosi eiloa te kau Isalaelu i te fakamaseiga o Falao mo tena kautau i te Tai Kula. (Esoto 14:30, 31) Ne ‵tau o malosi ‵ki te lotou fakatuanaki i te otiga ne lavea ne latou a mea katoa ne fai ne Ieova!

⁹ E se talitonu te loto, me i te taimi toetoe fua ne fakasaoloto fakavavega ei latou, ne kamata o fa‵meo kae mui‵mui a tino foki eiloa konei. E uiga ki te a? Ki mea‵kai! Ne kamata o sē lotoma‵lie latou ki mea ne tuku atu ne Ieova kae fa‵meo: “I te motou nofoga i Aikupito e kai ma‵kona faeloa matou i ika, kae e se togi. E masaua ne koutou a kukama, mo meleni mo liki mo aniani mo kaliki kolā e kai sale tatou i ei? Kae nei la, ko seai se motou ma‵losi. Ko seai eiloa ne meakai, ko te manai faeloa tenei i aso katoa!” (Numela 11:5, 6) Ao, ko ‵fuli fakakotua te lotou kilokiloga—ko tō lasi katoa telā ko ma‵nako foki latou o toe ‵foki ki te fenua ne pologa latou i ei! (Numela 14:2-4) Ne toe ‵kilo atu a te kau Isalaelu ki mea i tua kae galo atu i ei a te taliaga a Ieova.—Numela 11:10.

10. Se te akoakoga e maua ne tatou mai te fakaakoakoga a te kau Isalaelu?

¹⁰ Se a te akoakoga e maua ne tatou i aso nei? Kafai e fe‵paki tatou mo mea faiga‵ta mo fakalavelave, ke mo a eiloa e ma‵keke tatou ki mea kolā e foliga mai me ko mea ‵tonu i taimi ko ‵teka, a koi tuai foki o maua ne tatou a te munatonu. E tiga eiloa e sē se mea ‵se ke mafaufau ‵loto ki akoakoga ne tauloto ne tatou mai taimi ko ‵teka io me fia‵fia malosi ki mea tāua kolā e masaua ne tatou, e manakogina ke fakatumau se kilokiloga tonu kae paleni e uiga ki taimi ko ‵teka. Me e mafai eiloa o fakamalosi aka ne tatou a te sē fiafia ki ‵tou fakanofonofoga konei ko ‵tu tatou i ei kae fakaosoosogina ei ke toe ‵foki ki ‵tou olaga mua.—Faitau te 2 Petelu 2:20-22.

MEA NE FAI I TAIMI KO ‵TEKA

11. E ‵kilo atu pefea a nisi tino ki mea ne fai ne latou i taimi ko ‵teka?

¹¹ Se mea fakafanoanoa, me ne toe ‵kilo atu a nisi tino ki tua i mea kolā ne fai ne latou i taimi ko ‵teka kae ‵kilo ki ei e pelā me ne avanoaga ko ‵galo i a latou. E se taumate ne maua ne koe ne avanoaga ki akoga ma‵luga, tulaga ma‵luga, io me ko te tokagamalie i mea tau tupe, kae ne fakaiku aka ne koe ke sē kausaki atu ki ei. E tokouke a ‵tou taina mo tuagane ko oti ne tiakina a tulaga tāua i mea faka-pisinisi, fakafiafiaga, akoakoga, io me ko tafaoga. Ko ‵teka atu a taimi, kae ko te gataga e seki oko mai eiloa. E mata, e fiafia eiloa koe ki mea kolā ne mafai o ‵tupu moi fai ne seki fai ne koe a mea konā?

12. E pefea a lagonaga o Paulo ki mea kolā ko oti ne tiakina ne ia?

¹² Ne tiakina ne Paulo a mea e uke ko te mea ke fai a ia mo soko o Keliso. (Filipi 3:4-6) E pefea ana lagonaga ki mea kolā ko oti ne tiakina ne ia? E fai mai a ia ki a tatou: “Ko mea katoa kolā ne aoga ki a au, ko fai ne au me ne mea e se aoga ona ko Keliso.” Kae kaia? Ne toe fai mai a ia: “E mafaufau foki au me ko se aoga a mea katoa ona ko te sili atu o te aoga o toku iloa e uiga ki a Keliso Iesu, toku Aliki. Ona ko ia ko talia ei ne au ke ‵galo atu a mea katoa kae ke kilo atu foki ki ei e pelā me ne kaiga ko oko eiloa i te uke, ko te mea ke maua ne au a Keliso.”a (Filipi 3:7, 8) Ne seki salamō a Paulo ki avanoaga kolā ne tiakina ne ia, e pelā eiloa mo se tino telā e ‵pei kea‵tea ana kaiga kae sē fanoanoa fakamuli i ana mea konā ko ‵galo atu. Ko sē toe mafaufau tou tagata me koi aoga a mea konā.

13, 14. E mafai pefea o tau‵tali atu tatou i te fakaakoakoga ne fai ne Paulo?

¹³ Se a te mea ka fesoasoani mai ki a tatou māfai ko kamata o fakalotolotolua tatou e uiga ki avanoaga kolā e se maua ne tatou? Tautali i te fakaakoakoga a Paulo. E pefea la? Mafaufau ki te tāua o te mea telā ko maua nei ne koe. Ko oti ne maua ne koe se fesokotakiga tāua mo Ieova kae avatu i ei se tala e uiga ki a ia. (Epelu 6:10) Ne a mea faka-te-foitino e ofo mai ne te lalolagi e mafai o tai fakapili‵pili mai ki fakamanuiaga faka-te-agaga kolā ko maua nei ne tatou kae ka fia‵fia foki ki ei i te taimi mai mua?—Faitau te Maleko 10:28-30.

¹⁴ Ne toe fakasino mai a Paulo ki se mea telā ka fesoasoani mai ki a tatou ke tumau i te fakamaoni. Ana muna me “ko te fakapuli atu o mea i oku tua, kae saga atu faeloa ki mea i oku mua.” (Filipi 3:13) Onoono me e lua a mea ne faka‵mafa mai ne Paulo e manakogina ke fai. Te mea muamua, e ‵tau o fakapuli ne tatou a mea kolā ko oti ne tiakina ne tatou, ke sē fakamāumāu a ‵tou malosi mo taimi aoga o tō ‵saga atu ki ei. Te lua, e pelā mo te tino tele i te fakaotiga o te laina, e manakogina ke tumau tatou i te ‵saga atu ki mea kolā e ta‵kato mai i ‵tou mua.

15. Ne a mea aoga e maua ne tatou māfai e mafaufau ‵loto tatou ki fakaakoakoga a tavini fakamaoni a te Atua?

¹⁵ I te taimi e mafau‵fau ‵loto ei tatou ki fakaakoakoga a tavini fakamaoni a te Atua—faitalia me i taimi ko ‵teka io me ko taimi nei —e mafai eiloa o maua ne tatou se malosi fakaopoopo ke tumau i te ga‵sue ki mua i lō te toe ‵kilo ki mea i tua. E pelā me se fakaakoakoga, moi fai ne tumau a Apelaamo mo Sala i te mafau‵fau ki Ulo, “penei ko maua eiloa ne latou te avanoaga ke toe ‵foki atu ki ei.” (Epelu 11:13-15) Kae ne seki toe ‵foki latou ki konā. E uke fakafia atu a mea kolā ne tiakina muamua ne Mose i Aikupito i lō te mea ne fai fakamuli ne so se tino Isalaelu. E ui i ei, e seai ne tala e fakaasi mai i ei me ne manako malosi tou tagata ki mea konā. I lō te fai penā, e fai mai te ‵tala i te Tusi Tapu ki a tatou: “Me ne fakatāua malosi ne ia a logo‵maega o Keliso e pelā me ne koloa e tāua atu i lō koloa katoa o Aikupito; me ne kilo ‵tonu atu a ia ki te taui telā ka maua ne ia.”—Epelu 11:26.

TALA SE ‵TONU I TAIMI KO ‵TEKA

16. E mafai pefea o pokotia tatou i tala o taimi ko ‵teka?

¹⁶ E se ko tala katoa ne fai i taimi ko ‵teka e foliga mai me e ‵tonu. Kāti ko tō mafau‵fau tatou ki agasala mo mea ‵se ne fai ne tatou i taimi ko ‵teka. (Salamo 51:3) E se taumate koi lagona ne tatou a te ‵mae o polopolokiga ‵mafa ne maua ne tatou. (Epelu 12:11) Faifaiga sē ‵tonu—e ‵tonu io me manino—e mafai o pule mai ki ‵tou mafaufau. (Salamo 55:2) Ne a mea e mafai o fai ne tatou ke fakamautinoa aka me e se talia ne tatou a vaegā tala penā ke fai ei tatou ke ‵saga atu ki mea i ‵tou tua? Mafaufau ki fakaakoakoga e tolu.

17. (a) Kaia ne fakamatala mai ei ne Paulo a ia e pelā me “se tagata e malalo ifo i te ‵toe tino fatauva eiloa i tino tapu katoa”? (e) Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Paulo ke mo a e fakavāivāi ne mafaufauga se ‵tonu?

¹⁷ Mea ‵se ko ‵teka. Ne fakamatala mai ne te apositolo ko Paulo a ia e pelā me “se tagata e malalo ifo i te ‵toe tino fatauva eiloa i tino tapu katoa.” (Efeso 3:8) Kaia ne mafaufau ei tou tagata penā? Ana muna, “me ne fakasaua ne au te fakapotopotoga a te Atua.” (1 Kolinito 15:9) E mata, e mafai ne koe o fakaataata i tou mafaufau a te lagoanaga o Paulo māfai e fetaui a ia mo nisi tino kolā ne fakasaua muamua ne ia? E tiga te feitu tenā, i lō te talia ne tou tagata a mafaufauga ‵se konei ke fakavāivāi atu ki a ia, ne saga tonu atu eiloa a Paulo ki te alofa tauanoa telā ko oti ne fakaasi atu ki a ia. (1 Timoteo 1:12-16) A te loto fakafetai telā ne lagona ne ia ne fakamalosi atu ki a ia i te faiga o tena galuega. Ne aofia ana amioga fai agasala i mea kolā ne fakaiku aka ne Paulo ke fakapuli. Kafai e ‵saga atu foki tatou ki te aga‵lei o Ieova telā ko oti ne fakaasi mai ki a tatou, ka fakagata ne tatou a te manavase ki mea ko oti ne ‵tupu kolā e se mafai ne tatou o ‵fuli ke mo a e fakavāivāi mai. E mafai o fakaaoga ‵tou malosi ki galuega kolā e fai nei.

18. (a) Ne a mea kāti e mafai o ‵tupu māfai e toe ‵kilo tatou ki tua i se kilokiloga ‵se ki polopolokiga kolā ne maua ne tatou? (e) E mafai pefea o faka‵logo tatou ki pati a Solomona e uiga ki te talia o pati polopoloki?

¹⁸ Polopolokiga faka‵mae loto. E a māfai e fakaosoosogina tatou ke toe ‵kilo ki tua mo te kaitaua ki nisi polopolokiga kolā ko oti ne maua ne tatou? E mafai o sē faka‵mae mai fua a te mea tenei kae e fakavāivāi mai foki—ko fai ei tatou ke “loto vāivāi.” (Epelu 12:5) Faitalia me “manatu māmā” tatou ki polopolokiga ona ko tatou e ‵teke ki ei io me ko tatou e “loto vāivāi” ona ko te mea ne talia ne tatou kae oti aka ko ‵fiu ei, a te ikuga e ‵pau eiloa—ne seki talia tonu ne tatou a te polopolokiga ke aoga kae faka‵lei aka ne ia tatou. Se mea ‵lei ke faka‵logo aka tatou ki pati a Solomona: “Masaua faeloa a mea ko oti ne tauloto ne koe. A muna akoako e fai atu ki a koe, ko tou ola tenā, tausi fakalei ki ei.” (Faataoto 4:13) E pelā mo te tino fakateletele telā e fakalogo ki fakailoga o te auala, ke talia ne tatou a polopolokiga, fakagalue a mea konā, kae gasolo ki mua.—Faataoto 4:26, 27; faitau te Epelu 12:12, 13.

19. E mafai pefea o fakaakoako atu tatou ki te fakatuanaki o Sapakuka mo Ielemia?

¹⁹ Faifaiga sē ‵tonu—e tonu io me sē tonu. Kāti e isi ne taimi e ‵pau ‵tou lagonaga mo lagonaga o te pelofeta ko Sapakuka, telā ne tagi atu ki a Ieova mō se fakamasinoga tonu, kae se malamalama i te pogai ne talia ei ne Ieova ke ‵tupu ne mea se ‵lei. (Sapakuka 1:2, 3) Ko oko eiloa i te tāua mō tatou ke fakaakoako ki te fakatuanaki o te pelofeta tenā, telā ne fai mai penei: “E fiafia faeloa au i te Aliki te Atua ko toku fakaola.” (Sapakuka 3:18) E pelā mo Ielemia i aso mua, kafai e fakatumau ne tatou “se uiga fakatalitali” fakatasi mo te fakatuanaki kātoatoa ki a Ieova, te Atua o te fai mea tonu, e tali‵tonu fakamaoni tatou me ka faka‵lei aka a mea katoa i te taimi tonu.—Tagiga a Ielemia 3:19-24.

20. E mafai pefea o fakatalitonu atu ne tatou me e ‘masaua ne tatou te avaga a Lota’?

²⁰ E ola nei tatou i taimi fakafia‵fia. Ko ‵tupu nei a mea fakaofoofogia kae koi uke eiloa konā e ta‵kato mai i ‵tou mua. Ke na tumau tatou taki tokotasi i te ga‵sue fakatasi mo te fakapotopotoga a Ieova. Ke faka‵logo tatou ki te polopolokiga faka-te-Tusi Tapu ke ‵kilo tonu ki mua kae sē toe ‵kilo ki mea i ‵tou tua. Ka fakatalitonu atu i ei ne tatou me e ‘masaua ne tatou te avaga a Lota’!

[Fakamatalaga fakaopoopo]