KOLTAEL SVENTA UTSʼ ALALILETIK | TOTIL MEʼILETIK
¿Kʼu yelan stalelal li jun lekil totile?
Li ta mantal liʼe ta jkʼeltik batel:
¿Kʼusi van skʼan spas li lekil totile?
Kʼalal mu to xvokʼ li aneneʼike. Malaliletik, ti kʼu yelan a talelalik avie jaʼ jech atalelalik kʼalal mi ayan anichʼnabike. Xi chal li livro Do Fathers Matter? (¿Mi tsots skʼoplal li kʼusi sbainoj totile?):
«Mi tskolta yajnil ta smanel li kʼusitik chtun yuʼun, chikʼ el ta doktor, mi tskʼel ta ultrasonido xchiʼuk mi chaʼi ti kʼu yelan chnik yoʼonton li yuni neneʼike, mas me chkʼuxubin li yajnil xchiʼuk sneneʼik kʼalal mi vokʼe».
«Kʼalal xchiʼuk yol li kajnile, la jkolta ti bu kʼalal xuʼ kuʼun sventa mu jaʼuk noʼox sbain skʼelel li jneneʼkutike. Jaʼ yuʼun, la jchapankutik li kʼusi chtun yuʼun jneneʼkutik kʼalal mi vokʼe. Toj kʼupil sba ti jech la jpaskutike, stuk xa noʼox jech» (James).
Beiltasel ta Vivlia: «Oyuk˗o me ta avoʼontonik li yantike, maʼuk noʼox me xanop akʼoplal atukik» (Filipenses 2:4).
Kʼalal mi vokʼ xa ox li aneneʼike. Peto li avuni neneʼike, tajinan xchiʼuk. Jaʼ me jech mas ch˗ayan ta avoʼonton li aneneʼike. Chabio li avuni neneʼik xtoke. Li kʼusitik chapase jaʼ me jech lek chchʼi batel li anichʼone, yuʼun jaʼ jech chakʼ venta ti akʼanoj tajeke.
«Tajinan ta piso xchiʼuk li anichʼone, mu xakʼexav ta spasel. Teuk ta ajol ti kʼu yelan chavakʼ ta ilel kʼanelale jaʼ me jech chchan li avuni kʼoxe» (Richard).
Beiltasel ta Vivlia: «Li alab nichʼnabile jaʼ jun matanal ti likem tal ta stojolal Jeovae; jaʼ jun matanal li alab nichʼnabil ayaneme» (Salmo 127:3).
Kʼalal chchʼi xa batele. Li buchʼu xchanojbeik skʼoplale yakʼojik venta ti mas lek skalifikasion li ololetik ti lek xil sba xchiʼuk stotike. Jech xtok, yakʼojik venta ti jaʼ jutuk buchʼu tslajes droga, ti stikʼ sba ta kʼop o ti mu junuk yoʼonton chaʼi sbae. Jaʼ yuʼun, tsots skʼoplal ti xachʼakbe yorail sventa jmojuk kʼusi xapas xchiʼuk li anichʼone.
«Li jkereme chalbun toʼox ti mas la lek chaʼi ti chiloʼilajkutik kʼalal chilokʼkutik ta xanbal o kʼalal chiveʼkutike xchiʼuk ti jaʼ la chvul ta sjol mi oy bu bat ta nakleje. Ta skoj ti jal ta jchiʼin jbakutike, te noʼox chlik jloʼilkutik. Jaʼo te la jloʼiltakutik li kʼusi mas tsotsik skʼoplale» (Dennis).
Beiltasel ta Vivlia: «Kʼelik me lek ti mu me bol krixchanouk ti kʼu yelan chapas abaike, jaʼ lek pʼij xapas abaik, lek me xatunesik li jujun kʼakʼal chjelav avuʼunike» (Efesios 5:15, 16).
Stuk noʼox jech li kʼusi tspas totile
Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike tsnopik ti jaʼ oy ta sba skʼelel yutsʼ yalal li totile, ti xchabi xchiʼuk ti xakʼbe li kʼusi chtun yuʼune. Chalik xtok ti jaʼ oy ta sba meʼil spatbel yoʼonton li yalabe, yuʼun la jaʼ mas lek xaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbaike (Deuteronomio 1:31; Isaias 49:15). Pe mu skotoluk velta jaʼ jech taje. Bakʼintike, li totile jaʼ tspas li kʼusi nopem xaʼi tspas jun meʼile o li meʼile jaʼ tspas li kʼusi nopem xaʼi tspas jun totile. Akʼo mi jech, li buchʼutik chchanbeik skʼoplal utsʼ alalile chalik ti ta jujuntal li totil meʼile ep kʼusi xuʼ xakʼbeik xchan li yalab xnichʼnabike.a
Jun skʼelobile jaʼ li kʼusi kʼot ta stojolal li Judith Wallerstein ti xchanojbe skʼoplal utsʼ alaliletike. Chal ti kʼu yelan laj ta karro li stseb ti 12 to sjabilale. Li stsebe laj yal ti xchiʼinat batel ta ambulancia yuʼun li stote, yuʼun mas chkoltaat chaʼi. Pe kʼalal te xa ox oyik ta ospitale, la skʼan ti xchiʼinat yuʼun smeʼ sventa xpatbat yoʼontone.b
«Li meʼile vokol chaʼi ti xakʼbe kʼusi chtun yuʼun yutsʼ yalal xchiʼuk ti junuk yoʼontonike, jaʼuk li totile mu vokoluk chaʼi spasel taje. Li meʼile chkʼuxubin li yalabe xchiʼuk tstsakanan ta venta ta skoj ti lek snaʼ xchikintaele. Jaʼ yuʼun, toj lek ti jmojuk skolta sbaik li totil meʼile» (Daniel).
Beiltasel ta Vivlia: «Kuni nichʼon, chikintao li tukʼibtasel chakʼbot atote xchiʼuk mu xavikta li chanubtasel chakʼbot ameʼe» (Proverbios 1:8).
Ti kʼu yelan xil sbaik li totil xchiʼuk stsebe
Li tsebetike chakʼik venta ti kʼu yelan ch˗ichʼatik ta venta yuʼun li stotike. Vaʼun, jaʼ te chchanik ti kʼu yelan skʼan stsakatik ta venta yuʼun yan viniketike. Jkʼeltik batel kʼusi xuʼ xchan ta atojolal li atsebe:
Kʼalal chil kʼu yelan chatsak ta mukʼ li avajnile. Kʼalal chil atseb ti akʼanoj xchiʼuk ti chatsak ta venta li avajnile, jaʼ te chakʼ venta ti kʼu yelan skʼan stalel li kerem ti jaʼ chkʼot ta snup xchiʼile (1 Pedro 3:7).
Kʼalal chil kʼu yelan chatsak ta mukʼ li stuke. Kʼalal chil atseb ti chatsak ta mukʼe, oy me sbalil chaʼi sba xchiʼuk jaʼ jech chchan ti stsakat ta mukʼ yuʼun yan viniketike.
Pe mi chopolik noʼox li kʼusitik chavalbe atsebe, muʼyuk me sbalil chaʼi sba. Vaʼun, xuʼ van skʼan koltael ta stojolal yan viniketik ti xuʼ van mu lekuk kʼusi oy ta yoʼontonike.
«Kʼalal kʼanbil xchiʼuk chkoltaat yuʼun stot li jun tsebe, muʼyuk van chakʼ ta yoʼonton junuk kerem ti chopol stalelale» (Wayne).
a Kakʼojtik venta ti jun meʼile xuʼ stsʼites lek yalab akʼo mi stuk tstsʼites.
b Te lokʼem talel li ta livro El inesperado legado del divorcio, la sjelubtas Graciela Jáuregui Lorda.