¿Mi oy sbalil ti chkakʼ ke ti muʼyuk to buchʼu ta jchiʼin ta vayele?

¿Kʼusi skʼan xal ti chkakʼ ketik ti muʼyuk to buchʼu ta jchiʼintik ta vayele?

Taje jaʼ skʼan xal ti chalik o ti tstsʼibaik ta vun ti muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk to bu nupunemike.

Li vaʼ yelan chakʼ yeike mas to lik pukuk skʼoplal li ta 1990. Yuʼun li Convención Bautista del Sur ta Estados Unidose la slikes jun programa ti xi sbie: «Li melel kʼanelale tsmala». Li kʼusi oy ta yoʼonton li programae jaʼ ti kerem tsebetike muʼyuk buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk to nupunemike xchiʼuk chichʼik sujel ta skoj ti jaʼ jech chakʼ ta chanel li Vivliae.

Ta tsakale lokʼ jun programa ti tspasik kʼin sventa xakʼbeik s˗aniyo ta plata junuk kerem o junuk tseb mi chakʼ ye ti muʼyuk to buchʼu chchiʼin ta vayel mi muʼyuk nupuneme. Li aniyoe jaʼ tsvulesbat ta sjolik ti yakʼoj yeike.

¿Mi oy sbalil taje?

Jelajtik tsnopik li buchʼu jech chichʼik jakʼbele.

• Xi chal li Christine C. Kim xchiʼuk li Robert Rector: «Li kerem tsebetik ti chakʼ yeik ti muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk bu nupunemike chkoltaatik jutuk sventa muʼyuk to buchʼu mas xchiʼinik ta vayel o ti tstsʼikik to kʼuk sjalile».

• Pe li Instituto Guttmacher jelel li kʼusi laj yile, yuʼun xi chale: «Li kerem tsebetik ti laj yakʼ yeik ti muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk nupunemike koʼol xa noʼox sba xchiʼuk li kerem tsebetik ti muʼyuk bu laj yakʼ yeike».

¿Kʼu yuʼun batsʼi jelajtik tajek li kʼusitik chalike?

• Junantik programae jaʼ la skʼelik chaʼchop kerem tsebetik ti jelajtik kʼusi tsnopik ta sventa li chiʼinejbail ta vayele. Li jchope yakʼoj ye ti muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk to nupunemike, li yane muʼyuk yakʼoj yeik.

• Li yan programae jaʼ la skʼelik chaʼchop kerem tsebetik ti koʼol kʼusi tsnopik ta sventa li chiʼinejbail ta vayele. Li jchope yakʼoj ye ti muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk to nupunemike, li yane muʼyuk yakʼoj yeik.

¿Kʼusi jamal laj yakʼ ta ilel li kʼusi la spasik taje? Li doktora Janet Rosenbaum ti jaʼ chchanbe skʼoplal xkuxlejal kerem tsebetike xi laj yal kʼalal echʼem xa ox voʼob jabile: «Koʼol noʼox stalelik li kerem tsebetik ti yakʼoj yeik ti muʼyuk buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk to nupunemike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk yakʼoj yeike».

Li kʼusi chkoltavan ta melele

Lek onoʼox li kʼusi tspas li programaetik taje. Pe mu skoltaik kerem tsebetik sventa spasik li kʼusi jamal yalojike. Li doktora Rosenbaum laj yal ti kerem tsebetik ti chakʼ yeik ti muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk nupunemike «maʼuk ta sjunul yoʼonton tspasik». Xi to laj yale: «Li kerem tsebetik ti chkʼot ta nopel yuʼunik ti muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel mi muʼyuk to nupunemike skʼan jech spasik ta skoj ti jaʼ jech chlokʼ ta yoʼontonike, maʼuk ta skoj ti jaʼ jech chkʼanbatik yuʼun li jun programae».

Li Vivliae jaʼ tskolta li kerem tseb sventa xlokʼ ta yoʼonton li kʼusi tsnop tspas stuke. ¿Kʼuxi ta pasel taje? Muʼyuk bu chal ti persa skʼan xakʼ ye o ti xichʼ tsʼibaele, «yuʼun lek chchanubtas snopbenik kʼalal tstunesike, taje jaʼ sventa xkʼel yuʼunik li kʼusi tukʼe xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼe» (Ebreos 5:14). Kʼalal muʼyuk to buchʼu chchiʼinik ta vayel kʼalal muʼyuk to nupunemike, maʼuk noʼox sventa mu x˗ipajik˗o o ti mu xchiʼin˗o yol li tsebetike, yuʼun tsmuyubtaik li Jpasvanej kuʼuntik ti jaʼ li buchʼu slikesoj li nupunele (Mateo 5:19; 19:4-6).

Li beiltaseletik chal Vivlia ta sventa li jkuxlejaltike ep ta jtabetik sbalil (Isaias 48:17). Mu ventauk jabilaltik, jkotoltik xuʼ spas kuʼuntik li mantal ti xijatavutik lokʼel ta stojolal li mulivajele (1 Korintios 6:18). Li buchʼu chchʼun li mantal taje ta sjunul me yoʼonton tskʼupin li chiʼinejbail ta vayel mi nupune, yuʼun muʼyuk kʼusi tsvul˗o yoʼonton ta skoj ti la xchabi sba tale.