OLOSAPO
1 Olosapo via Salomone+ omõla a Daviti+ haeye soma yo Isareli:+
2 Olosapo evi via sonehiwa oco omunu a kũlĩhe olondunge+ lepindiso;
Oco a kuate elomboloko liolondaka violondunge;
3 Oco a tambule epindiso+ li eca olondunge,
Lesunga,+ luloño woku nõla eci ca sunguluka+ kuenda oku suñama;*
4 Oco viece olondunge+ ku vana va kamba olondunge;
Oco viece kumalẽhe ukũlĩhĩso kuenda uloño woku sokolola.+
5 Omunu ukualondunge o yevelela kuenda o tambula epindiso lialua;+
Omunu o kuete elomboloko o tambula olonumbi* vi tunda komunu wa loñoloha,+
6 Oco a kuate elomboloko liolusapo kuenda liondaka yalupolo,
Lolondaka viukualondunge kuenda alumbu ao.+
7 Oku kuatela Yehova esumbilo liocili, oco efetikilo liukũlĩhĩso.+
Aveke, ovo lika va pembula olondunge kuenda epindiso.+
10 Amõlange, nda vakuakandu va seteka oku ku yonja, ku ka tave.+
11 Nda ovo va popia vati: “Enju kumue letu,
Tu lavekeli vonutula oco tu pesele osonde,
Tu salami loku lavekela omanu ka va kuete eko, oco tu papale,
12 Tu ka va ina lomuenyo ndeci Onjembo* yi linga,
Tu ka va ina olungunge ndava va kupukila vocitunu,
13 Tu pundi ovokuasi avo osi a velapo;
Tu ka yukisa olonjo vietu lovina via pundiwa,
14 O sukila oku likongela letu,*
Kuenje etu vosi tu litepela ovina tua nyana vonjongo yimuamue,”*
15 Amõlange, ku ka va kuame.
Olomãhi viove vi kale ocipãla lonjila yavo,+
16 Momo olomãhi viavo vi lupukila koku linga evĩho;
Ovo va yayulako oku pesela osonde.+
17 Ocili okuti, ci linga elivova oku kapela onjila yimue ociliva osimbu oyo yi vanja.
18 Eli olio esunga lieci ovo va lavekelela vonutula oco va pesele osonde;
Ovo va salama oco va linge cĩvi vakuavo.
19 Evi ovio olonjila via vana va sanda oku tambula ovitukiko,
Kuenje eci ci ka va kokela oku pumba omuenyo wavo.+
20 Olondunge viocili,+ vi kalukila vokololo.+
Ovio vi votuila ondaka povitumãlo omanu va liongoluila.+
21 Olondunge vi kalukila pavindi* olokololo muli onjuela yalua.
Puvelo wolombundi violupale, vi popia viti:+
22 “Ene wa kambi olondunge, toke pi vu kakatela kekambo liene liolondunge?
Ene a vakuakupembula, toke pi vu ka sanjukila oku pembula?
Ene aveke, toke pi vu ka suvuka ukũlĩhĩso?+
24 Momo ame nda vilikiya, pole, ene wa likali oku yevelela,
Ndolõla eka liange, pole, lomue wa tiamisilako utima,+
25 Wamamiko oku pembula alungulo ange osi
Loku likala elungulo liange,
26 Eci efengi li ku veti, ame ndi ka vu yolivo;
Ndi ka vu yoli epembe eci ovina vu kueteli usumba vi keya,+
27 Eci ovina vu kueteli usumba viya ndehunguhungu limue,
Kuenda efengi liene liya ndofela yonupi,
Eci ohali lovitangi viya kokuene.
28 Kotembo yaco, ovo va kamamako oku mbilikiya, pole, si ka tambulula;
Va ka ndi sandiliya lonjongole yalua, pole, ka va ka ndi sanga,+
29 Momo va suvuka ukũlĩhĩso,+
Kuenda va likala oku sumbila Yehova.+
30 Ovo va likala alungulo ange;
Ka va sumbilile alungulo ange osi.
32 Momo esino liava va kamba olondunge li ka va ponda,
Kuenda ekambo liesakalalo liaveke, li ka va kundula.
2 Amõlange, nda wa tava kolondaka viange,
Loku seleka ovihandeleko viange vutima wove,+
2 Poku yevelela lutate olondunge,+
Loku tiamisila utima wove kuloño;+
3 Handi vali, nda wa kaluka oku pinga elomboloko+
Loku kaluka oco o kuate uloño;+
4 Nda wamamako oku sandiliya ovina viaco ndopalata,+
Loku amamako oku vi vanjiliya ndovokuasi a solekiwa;+
5 Ove o ka kuata elomboloko lieci ci lomboloka oku sumbila Yehova,+
Kuenje o ka sanga ukũlĩhĩso wa Suku.+
7 Eye o selekela olondunge ku wa suñama;
Eye ociyepelo ku vana va endela vekolelo.+
8 Eye o lava olonjila viesunga,
Kuenda o ka lava onjila ya vana vo kolela.+
9 Noke ove o ka kuata elomboloko lieci ci lomboloka esunga kuenda oku suñama,
Lonjila yosi yovina viwa.+
10 Eci olondunge vi iñila vutima wove,+
Kuenda ukũlĩhĩso u sanjuisa omuenyo wove,+
11 Ukũlĩhĩso u kamamako oku ku lava,+
Kuenda uloño u ka ku teyuila,
12 Oco vi ku popele konjila yĩvi,
Kuenda komunu o vangula ovina vĩvi,+
13 Ku vana va siapo oku endela volonjila via suñama
Oco va endele volonjila viowelema,+
14 Ku vana va sanjukila ovina vĩvi,
Haivo va sanjuka lovina via vĩha haivio viungangala,
15 Vana okuti olonjila viavo via penga,
Kuenda vana okuti, oku enda kuavo kuosi ka kua suñamele.
16 Olondunge vi ka ku popela kukãi ukuovasi,*
Kuenda kolondaka vielimbi* viukãi ukuevĩho,*+
17 Haeye o yanduluka ekamba* liaye liovumalẽhe,+
Kuenda ivalako ocisila ca Suku yaye;
18 Momo oku enda konjo yaye ca lisoka loku enda koku fa,
Kuenda onjila yoku enda konjo yaye yi tuala konjembo.+
20 Omo liaco, kuama onjila yomanu vawa,
Kuenda kala volonjila via vakuesunga,+
21 Momo omunu wa suñama, eye lika o ka tunga kilu lieve,
3 Amõlange, ku ka ivaleko elongiso* liange,
Kuenda utima wove u pokole kovihandeleko viange,
2 Momo ovio vi ka ku vokiya oloneke vialua
Lanyamo omuenyo kuenda lombembua.+
3 Ku ka ecelele okuti ocisola ka ci pongoloka kuenda esunga* vi ku sia.+
Vi kutila posingo yove;
Vi soneha vutima wove;+
4 Kuenje o ka sanga ohenda kuenda olondunge viwa
Kovaso a Suku kuenda omanu.+
7 Ku ka kolele kolondunge viove muẽle.+
Sumbila Yehova kuenda tinduka kũvi.
8 Eci ci ka sakula etimba* liove
Kuenda ci ka kavuluisa akepa ove.
9 Talavaya lovina viove via velapo oco o lekise esumbilo ku Yehova,+
Lapako atete* ovaima ove osi;+
10 Kuenje olosila viove vi keyuka lovina viwa,+
Kuenda ovikoselo viove viayuva, vi ka supoka lovinyu yokaliye.
11 Amõlange, ku ka likale epindiso lia Yehova,+
Kuenda ku ka nyehũle elungulo liaye,+
12 Momo Yehova o lungula vana eye a sole,+
Ndeci isia umue a linga lomõla umue eye a sole.+
13 Wa sumũlũha omunu o sanga olondunge+
Kuenda omunu o sanda uloño;
14 Oku kuata olondunge ca velapo, opalata yi sule,
Oku kuata olondunge ca velapo, ulu u sule.+
15 Ovio via velapo, olo koral* vi sule;
Ovina o livela oku kuata lacimue ci sokisiwa lavio.
16 Omuenyo wa longa, u kasi peka liavio liondio;
Ovokuasi lulamba, vi kasi peka liavio liepĩli.
17 Olonjila vialio vi sanjuisa,
Kuendasz olonjila vialio viosi viombembua.+
18 Ku vana va kakatela kolondunge, ovio vi linga uti womuenyo kokuavo,
Kuenda vana vamamako oku kuatelela kokuavio, va sumũlũha.+
19 Yehova wa seveta ilu lieve lolondunge.+
Eye wa tumbika ciwa ovailu luloño.+
20 Lukũlĩhĩso waye, ovava a longa a litepa
Kuenda alende o kilu, a loluisa owume.+
21 Amõlange, amamako oku vi sokolola.*
Lava olondunge kuenda uloño woku sokolola;
22 Ovio vi ka ku ĩha omuenyo
Kuenda vi ka kala eposuiso posingo yove;
23 Kuenje ove o ka endela vonjila yove loku kolapo,
25 Ku ka kuatela usumba ohali iya ocipikipiki,+
Ndaño muẽle ehunguhungu lina li kasi oku iya kolondingaĩvi.+
28 Ku ka popie komunu o lisungue love hoti: “Kuende; tiuka noke! Ame ndu ku cĩha hẽla,”
Nda ove o pondola oku ceca cilo.
29 Ku ka linge esokiyo lioku linga cĩvi komunu o lisungue love,+
Osimbu eye a ku kolela.
30 Ku ka lihoye lomunu umue okuti, ku kuete esunga lioku ci linga,+
Nda eye ka ku lingile cimue cĩvi.+
31 Ku ka kuatele onya omunu ongangala,+
Ndaño oku kuama olonjila viaye,
32 Momo Yehova o suvuka omunu ukuelimbi,+
Pole, Eye o kuete ukamba wocili lomunu wa suñama.+
35 Vakualondunge va ka tambula esumbilo,
Pole, aveke va velisapo eci ci koka ekambo liesumbilo.+
4 Amãla vange, yeveleli elungulo lia isiene;+
Yeveleli oco vu kuati elomboloko,
2 Momo ndu ko wĩhi olonumbi viwa;
4 Isiange wa ndongisa kuenda wa popia hati: “Amamako oku kapa olondaka viange vutima wove.+
Amamako oku pokola kovihandeleko viange kuenje o kala otembo yalua komuenyo.+
5 Kuata olondunge, kuata elomboloko.+
Ku ka ivaleko ovina nda popia kuenda ku ka vi yanduluke.
6 Ku ka siepo olondunge kuenje ovio vi ka ku teyuila.
Vi sola kuenda ovio vi ka ku lava.
7 Olondunge ovio ovina via velapo* vali o pondola oku kuata,+ omo liaco, kuata olondunge,
Kovina viosi o kuete, vokiyako elomboloko.+
8 Vi velisapo kuenda ovio vi ku kemãlisa.+
Ovio vi ka ku ĩha ulamba omo wa vi tava lutima wosi.+
9 Olondunge vi ka kala ndolonelẽho via fina kutue wove;
Olondunge vi ka ku posuisa lekolowa lieposo.”
10 Yevelela amõlange kuenda tava kolondaka viange,
Kuenje anyamo omuenyo wove a ka lua.+
12 Eci wenda, olomãhi viove ka vi ka tatekiwa;
Kuenda nda wa lupuka, ku ka lilondoka.
13 Kakatela kepindiso; ku ka li siepo.+
Li lava, momo li lomboloka omuenyo wove.+
16 Momo ovo ka va tẽla oku pekela, te lika nda va linga eci cĩvi.
Ovo va pumba otulo nda ka va kokelele omunu umue oku kupuka.
17 Ovo va litekula lombolo yevĩho,
Kuenda va nyua ovinyu yungangala.
18 Pole, onjila yukuesunga yi kasi ndoku tua kuocinyi komẽle
Okuti, camamako oku tua toke ekumbi pongunji.+
19 Onjila yolondingaĩvi yi kasi ndowelema;
Ovio ka via kũlĩhĩle eci ci va kokela oku lilondoka.
20 Amõlange yevelela kolondaka viange;
Yevelela lutate* ovina ndi popia.
21 Ka vi ka ku nyelele;
Amamako oku vi kapa vutima wove,+
22 Momo ovio omuenyo ku vana va vi sanga+
Kuenda uhayele ketimba liavo liosi.*
24 Olombangulo vielimbi vi kale ocipãla love,+
Kuenda amamako oku yuvula olondaka viesanda.
25 Ovaso ove a sukila oku vandekela kovaso,
Ocili, tiamisila ovaso ove kovaso.+
27 Ku ka pambukile kondio ale kepĩli.+
Tindula olomãhi viove kueci cĩvi.
5 Amõlange, yevelela kolondaka viange violondunge.
Yevelela lutate* kovina ndi longisa viatiamẽla kuloño,+
2 Oco o teyuile ovoloño ove oku sokolola
Kuenda olonjanja viosi vangula ocili.+
4 Pole, kesulilo eye o lula calua ndocikũla cilula,*+
Kuenda wa tua calua ndosipata ya tua olonele vivali.+
5 Olomãhi viaye vi lokila koku fa.
Ananga aye a loña Konjembo.*
6 Eye ka tiamisila utima konjila yomuenyo.
Eye o tungayala kuenje ka kũlĩhĩle oku a loña.
7 Kaliye amãla vange, njeveleli
Kuenda ko ka tinduki kueci mopia.
8 Kala ocipãla laye;
Ku ka amele pombundi yonjo yaye,+
9 Oco ku ka lavisiwe la vakuene+
Ale oku tala ohali vokuenda kuomuenyo wove wosi;+
10 Oco omanu vakuavo ka va ka tambule ukuasi wove+
Kuenda ovina wa talavaya longusu yove, ka vi ka ende konjo yocingendeleyi.
11 Nda kua ci lingile, ove o ka luluma kesulilo liomuenyo wove
Eci ositu yove letimba liove vi hongua,+
12 Kuenje ove o popia hati: “Nda suvukile calua epindiso!
Utima wange wa pembula calua elungulo!
13 Sia pokuile kondaka yalongisi vange
Ale oku yevelela kolondunguli viange.
16 Anga hẽ olono viove via sukilile oku sanduiwa posamua,
Kuenda olondui viovava vi sanduiwa volokololo?+
17 Vi kale lika viove muẽle
Kuenda ka vi ka tepiwe lomanu vakuavo.+
18 Ono* yove muẽle yi sumũlũhe,
Sanjukila ukãi wo vumalẽhe wove,+
19 Eye o kasi ndosonge yomange ya soliwa, ndohombo*+ ya fina yolomunda.
Avele aye a ku sanjuise otembo yosi.
Vetiyiwa locisola caye olonjanja viosi.+
22 Ondingaĩvi yi yonjiwa lakulueya aye muẽle,
Kuenda oyo yi ka kutiwa lovikolo viekandu liaye muẽle.+
23 Oyo yi ka fa omo liekambo liepindiso
Kuenda yi ka yapuka omo liuveke waye walua.
6 Amõlange, nda o kuete ocikele coku feta ofuka yomunu umue,+
Nda ove wa lisinga* locingendeleyi cimue,+
2 Nda wa yonjiwa omo liohuminyo yove,
Nda wa kuatiwa omo liolondaka viomẽla wove,+
3 Amõlange, omo okuti wa kupukila peka liomunu umue
Oco o li yovole, linga ndoco:
Kuende, liketisa ove muẽle kuenje lonjanga yalua,
livondela komunu waco, oco o yovuiwe kohuminyo.+
4 Ku ka ecelele okuti ovaso ove a pekela,
Ku ka ecelele okuti, isokopia viove vi puyuka.
5 Liyovola ove muẽle ndeci ombambi yi liyovola peka lienyanga,
Ndeci onjila yi liyovola peka liukuakukuata olonjila.
6 Ove acisiãi kuende kolunjinji;+
Luluvalela kolonjila viayo kuenda kala ukualondunge.
7 Ndaño okuti ka lu kuete usongui, ale kesongo, pamue ombiali,
8 Oluo lu pongiya okulia kuaye vondombo,+
Kuenda oluo lu ongotiya okulia vokuenda kuokungula.
9 Ove acisiãi, toke otembo yipi ove o kala opo oku pekela?
Otembo yipi ove o ka pasuka?
10 Oku pekelapo kamue loku suñilapo kamue,
Oku liketikapo kamue ovaka locimãho coku puyuka,+
11 Kuenje uhukũi wove u keya ndocimunu,
Kuenda usuke wove ndulume umue wa limalẽha.+
12 Omunu ka silivila haeye ondingaĩvi, o ñuala ñuala oku vangula uhembi;+
13 O pakola lovaso aye,+ o linga olondimbukiso lomãhi yaye kuenda ilaika lovimuine viaye.
15 Kuenje ohali yaye yi keya vocipikipiki;
Votembo yitito eye o ka teyiwa kuenje ka sakuiwa.+
16 Kuli ovina epandu Yehova a nyãle;
Ocili, ovina epanduvali eye a suvuka:
17 Ovaso epela,+ elimi li vangula uhembi+ kuenda ovaka a pesela osonde yomunu ka kuete eko,+
18 Utima u sokiya oku linga ovina vĩvi+ kuenda olomãhi vi lupukila lonjanga kevĩho,
19 Ombangi yesanda okuti yi kemba eci yi yulula omẽla waye,+
Kuenda omunu wosi o koka ovama pokati ka vamanji.+
21 Olonjanja viosi vi kale vutima wove;
Vi kutila posingo yove.
22 Eci ove wenda, ovio vi ka ku songuila;
Eci ove o pekela, ovio vi ka ku lava;
Eci ove o pasuka, vi ka ku pindisa.*
23 Momo onumbi ondiyelo,+
Kuenda ocihandeleko ocinyi,+
Alungulo ana a eca epindiso, o-o onjila yomuenyo.+
25 Ku ka ecelele okuti, utima wove u tiamisiwila kokuaye omo eye wa fina,+
Ale ku ka ecelele okuti, eye oku tamba lovaso aye,
26 Momo mekonda liocipuepue cimue, ulume o kala ohukũi,*+
Pole, ukãi ukuakahokolo, o sandiliya omuenyo umue uwa.
27 Anga hẽ omunu umue o tẽla oku angata akala ondalu vonete yaye okuti, ka timĩha uwalo waye?+
28 Ale omunu umue o tẽla hẽ oku endela kakala ondalu okuti ka timĩha olomãhi viaye?
29 Cimuamue haico lomunu wosi o lipekela lukãi womunu ukuavo;
Lomue o lamba kukãi waco okuti, ka yambuiwa.+
30 Omanu ka va sepula ocimunu
Nda eye o nyana oco a litekule omo a kasi lonjala.
31 Pole, nda wa sangiwa, eye o ka feta olonjanja epanduvali;
O ka eca ovina viosi via velapo vionjo yaye.+
32 Omunu wosi o linga ukahokolo lukãi umue, ka kuete olondunge;*
Wosi o ci linga o likokela enyõleho.+
34 Momo esepa li lingisa okuti, ulume o kuele o tema;
Eye ka ka kuata ohenda eci a fetuluinya.+
35 Eye ka ka tava ofeto layimue;*
Onyeño yaye ka yi ka tulumũha ndaño okuti, ombanjaile yaco yove, ya velapo.
3 Vi kutila kovimuine viove;
Vi soneha vutima wove.+
4 Sapuila olondunge hati: “Ove wumanjange ukãi,”
Kuenda tukula elomboloko hati: “wungandiange,”
6 Ponjanela yonjo yange,
Ponjanela yange nda vanja posi,
7 Osimbu nda kala oku vandekela ku vana va kamba olondunge,
8 Eye wa pita ocipepi lokololo yukãi waco,
Kuenje eye wa kala oku loña konjo yukãi
9 Ca kala kelivala lio pokati koku iñila kuekumbi loñolosi okuti kuteke,+
Eci uteke wa kala oku iya kuenda owelema.
10 Noke nda mola ukãi umue wa li sanga laye,
Ukãi waco, wa liposuisa* ndocipuepue+ haeye wa kala lutima umue wetutu.
11 Ukãi waco, ukuambuanja haeye wa siva.+
Eye lalimue eteke a kala* konjo.
12 Vepuluvi limue o kasi kosamua, vepuluvi likuavo o kasi volokololo,
Eye o lavekela ocipepi lavindi osi.+
13 Eye o kuata umalẽhe waco kuenje u sipula;
Locipala cutõi, ukãi u sapuila hati:
14 “Nda sukilile oku eca ovilumba viombembua.+
Etaili nda tẽlisa olohuminyo viange.
15 Eli olio esunga lieci nda tundila oco ndi li sange love,
Loku ku sandiliya kuenje nda ku sanga!
16 Nda yala ohama yange lolombilikiti via fina,
Haivio viovalatanya vio Kegito,+ vi kuete avala alua.
17 Pula wange nda nyanyapo omura, ocandala kuenda okanela.+
18 Enju, tu sanjuisiwe locisola cetu toke komẽle;
Tu sanjukile kumosi locisola calua,
19 Momo ulume wange ka kasi konjo;
Eye wa linga ungende umue wupãla.
20 Eye wambata ocipete colombongo,
Kuenda ka ka tiuka toke keteke osãi yi linga ongalo.”
21 Ukãi o yonja umalẽhe lolondaka vioku tavisa.+
Eye u tamba lolondaka vielimbi.
22 Vocipikipiki, eye o kuama konyima yukãi ndongombe ya loña kepondelo,
Ndeveke limue li yambuiwa kuti,*+
23 Toke eci usongo umue u toma vomuma yaye;
Ndeci onjila yi lupukila konjanjo, umalẽhe ka kũlĩhĩle okuti eci ci kapa kohele omuenyo waye.+
24 Kaliye amãla vange, njeveleli;
Yeveleli kolondaka ndi popia.
25 Utima wove ka u ka kunamẽle kolonjila viukãi waco.
27 Onjo yaye yi tuala Konjembo;*
Oyoz yi lokila kocitumãlo ku kasi ava va fa.
8 Olondunge vi amamako oku kaluka
Kuenda elomboloko li amamako oku tõlisa ondaka yalio.+
2 Koviwulu+ konele yonjila,
Ovio vi talama panyãha atapalo.
4 “Ene Amanu, ñasi oku vu vilikiyi;
Ñasi oku vanguila lolukandi kokuene vosi.*
5 Ene wa kambi olondunge, lilongisi elomboloko;+
Ene aveke, kuati utima u kuete elomboloko.
6 Yeveleli, momo eci ndi popia ci kuete esilivilo,
Omẽla wange u popia eci ca sunguluka;
7 Momo omẽla wange u vangula ocili,
Omẽla wange u nyãle eci cĩvi.
8 Olondaka viosi viomẽla wange viesunga.
Lavimue okuti vielimbi ale via penga.
9 Olondaka viaco viosi viocili ku o kuete elomboloko
Kuenda via sunguluka ku vana va sanga ukũlĩhĩso.
10 Kapiko epindiso liange okuti opalata hayoko,
Kuenda kapiko ukũlĩhĩso okuti ulu wa fina hawoko,+
11 Momo olondunge via velapo, olo koral* vi sule;
Ovina viosi vikuavo okuti via velapo, ka vi sokisiwa lavio.
12 Ame ndilondunge, nda tunga kumue lelomboloko;
Nda sanga ukũlĩhĩso kuenda uloño woku sokolola.+
13 Oku kuatela usumba Yehova, ci lomboloka oku suvuka eci cĩvi.+
Ame nda suvuka oku livelisapo, epela,+ onjila yĩvi kuenda ombangulo yĩvi.+
15 Mekonda liange, olosoma vi amamako oku viala,
Kuenda vakesongo va velapo va tumbika esunga.+
16 Mekonda liange, olombiali vi amamako oku viala,
Kuenda olombuale vi sombisa lesunga.
17 Ndi sole vana va ndi sole,
Kuenda ava va ndi sandiliya, va ka ndi sanga.+
18 Ovokuasi lulamba vi kasi lame,
Kumue lovipako vi kala otembo yalua kuenda esunga.
19 Eci o tambula kokuange ca velapo okuti ulu u sule, ndaño muẽle ulu wa fina,
Olombanjaile o tambula kokuange via velapo okuti, opalata ya fina yi sule.+
20 Ngendela vonjila yesunga,
Vokati kolonjila viesunga;
21 Ngeca ovina via velapo ku vana va ndi sole,
Kuenda ndi yukisa olosila viavo.
24 Nda citiwa* osimbu handi ka kua kaile ovava a longa,+
Osimbu ka kua kaile olono vi kuete ovava alua.
25 Nda citiwa osimbu olomunda ka via kapiwile povitumãlo vialio,
Nda citiwa osimbu oviwulu ka via kaileko,
26 Osimbu eye ka lulikile ilu lieve lovisenge vialio
Ale oneketela yatete kilu lieve.
27 Eci eye a tumbika ovailu,+ ame opo nda kala;
Eci eye a kapa ongave pokati kovailu lokalunga,+
28 Eci eye a kapa* alende kovailu,
Eci a seveta olono viovava a longa,
29 Eci eye a tumbika olongave viokalunga
Oco ovava aco ka a ka pitahãle olongave eye a tumbika,*+
Eci eye a tumbika oviseveto viongongo,
Ame una eye a sanjukilile calua+ eteke leteke;
Otembo yosi nda sanjukilile kovaso aye;+
31 Nda sanjukilile ilu lieve lina eye a lulika oco mu kale omanu,
Nda sanjukilile calua omãla vomanu.
32 Kaliye amãla vange, njeveleli;
Momo va sumũlũha vana va kuama olonjila viange.
33 Yeveleli epindiso+ kuenda kali vakualondunge,
Lalimue eteke ko ka vi likali.
34 Wa sumũlũha omunu o ndi yevelela
Poku iya selo* pepito liange eteke leteke,
Loku kevelela ocipepi luvelo wonjo yange;
35 Momo omunu o ndi sanga, o ka sanga omuenyo,+
Kuenda o taviwa la Yehova.
36 Pole, una o ndi likala, o li lemẽha eye muẽle,
Kuenda vana va ndi nyãle, va sole olofa.”+
9 Olondunge viocili via tunga onjo yavio;
Ovio via panga olongunji vialio epanduvali.
3 Ovio via tuma apika vaye vakãi
Oco va kalukile vovitumãlo via lepa vio volupale vati:+
4 “Wosi wa kamba olondunge, eye kulo.”
Ovio vi sapuila omunu eveke* viti:
5 “Enju, lia ombolo nda pongiya
Kuenda nyua kovinyu nda tenga.
7 Omunu o lemẽla ukuakupembula, ka tambula lacimue te lika ekambo liesumbilo,+
Kuenda wosi o lungula ondingaĩvi, o ka li lemẽha.
8 Ku ka lungule ukuakupembula sanga o ka ku suvuka.+
Lungula ukualondunge kuenje eye o ka ku sola.+
9 Pindisa omunu ukualondunge kuenje eye o kamamako kolondunge.+
Longisa ukuesunga kuenje eye o ka vokiya kukũlĩhĩso waye.
10 Oku sumbila Yehova oco efetikilo liolondunge,+
Kuenda oku kũlĩha Una o Kola Koku Kola,+ oco elomboloko.
11 Momo mekonda liolondunge, oloneke viove vi ka lua,+
Kuenda anyamo omuenyo wove a ka livokiya.
12 Nda wa linga ukualondunge, ove ukualondunge oco o likuatise ove muẽle,
Pole, nda ove ukuakupembula, ove lika o ka liyaka lovitangi vi yililako.
13 Ukãi eveke, ukuambuanja.+
Eye ukuanumbi kuenda ka kũlĩhĩle lacimue.
14 Eye o tumãla puvelo wonjo yaye
Pomangu yimue povitumãlo via lepa violupale,+
15 Eye o vilikiya vana va pita,
Haivo va kasi oku amamako oku endela vonjila yavo hati:
16 “Wosi wa kamba olondunge eye kulo.”
Ukãi waco o sapuila aveke* hati:+
18 Pole, ovo ka va kũlĩhĩle okuti onjo yukãi waco, yeyuka lava va fa,
Kuenda ka va kũlĩhĩlevo okuti vana ukãi a laleka, va kasi valondo Onjembo.* +
10 Olosapo via Salomone.+
Omõla ukualondunge o sanjuisa isiaye,+
Pole, omõla eveke esumuo lia inaye.
2 Ovokuasi a nganyaliwa levĩho, ka a ka kuata esilivilo,
Pole, oku linga eci ca sunguluka ci yovola kolofa.+
3 Yehova ka ka ecelela okuti, ukuesunga o kala onjala,+
Pole, eye o ka likala olondingaĩvi ovina vi livela oku kuata.
5 Omõla ungula pondombo o lekisa olondunge,
Pole, omõla o pekela calua vokuenda kuotembo yoku ungula, o li kokela eye muẽle osõi.+
9 Omunu endela vekolelo o ka enda loku kolapo,+
Pole, wosi okuti ohembi, ka ka tẽla oku limbika eci a linga.+
10 Omunu una o pakola ovaso aye locimãho cĩvi, o koka ohali,+
Kuenda omunu o vangula uveke o ka nyõliwa.+
12 Onya yi koka ovama,
Pole, ocisola ci tuvika akandu osi.+
13 Olondunge vi sangiwa vomẽla womunu ukuelomboloko,+
15 Ovipako* viomunu ohuasi, ovio olupale luaye lu kuete oviteyuilo.
Enyõleho liolohukũi olio uhukũi wavo.+
16 Ovopange wukuesunga a tuala komuenyo;
Pole, onima yupange wondingaĩvi yi tuala kekandu.+
17 Una o kakatela kepindiso, o kala onjila yomuenyo ku vakuavo,*
Pole, una o likala elungulo o yapuisa vakuavo.
19 Apa pali olondaka vialua, ka pa kambela oku lueya,+
Pole, wosi o lava omẽla waye, o lekisa olondunge.+
20 Elimi liukuesunga li kasi ndopalata ya fina,+
Pole, utima wondingaĩvi u kuete esilivilo litito.
21 Omẽla wukuesunga u tekula* valua,+
Pole, eveke li fa omo liekambo liolondunge.+
22 Esumũlũho lia Yehova, olio li lingisa omunu oku kala ohuasi,+
Kuenda Eye ka vokiyako ohali* layimue.
23 Oku limba kovilinga vi kutisa osõi ci kasi ndocipapalelo keveke,
Pole, omunu ukuelomboloko o kuete olondunge.+
24 Ovina ondingaĩvi yi kuetele usumba, vi keya kokuaye;
Pole, ovina ukuesunga a yongola, vi ka eciwa kokuaye.+
25 Ndeci ehunguhungu liofela li nyõla ovina, haico ondingaĩvi yi ka nyõliwa.+
Pole, ukuesunga o kasi ndociseveto otembo ka yi pui.+
26 Ndeci ci kasi indangele vovayo kuenda owisi vovaso,
Haico ci kasi omunu ukuawesi ku una u tuma.*
29 Onjila ya Yehova, oyo ociteyuilo komunu wa pua etondelo,+
Pole, kolondingaĩvi yi lomboloka enyõleho.+
31 Omẽla wukuesunga weca apako olondunge,
Pole, elimi liuhembi li ka tetiwa.
32 Omẽla wukuesunga wa kũlĩha eci ci sanjuisa,
Pole, omẽla wondingaĩvi ũvi.
5 Esunga liomunu wa pua etondelo, li suñamisa onjila yaye,
Pole, ondingaĩvi yi ka kupuka omo liũvi waye muẽle.+
7 Eci omunu umue ondingaĩvi a fa, elavoko liaye li nyõleha;
Kuenda elavoko lia kunamẽla kunene waye li nyõlehavo.+
8 Ukuesunga o yovuiwa kohali,
Kuenda ondingaĩvi yi piñainya pomangu yaco.+
9 Onanguluke* yi nena enyõleho komunu a lisungue laye omo liomẽla waye,
Pole, omo liukũlĩhĩso vakuesunga va yovuiwa.+
10 Ohenda ya vakuesunga yi sanjuisa olupale,
Kuenda eci ondingaĩvi yi nyõleha, ku kala oku liyula kuesanju.+
11 Omo liesumũlũho liomunu wa suñama olupale lu kala lunene,+
Pole, olondaka ondingaĩvi yi popia vi nyõla olupale.+
12 Omunu wosi okuti eveke,* o sepula omunu a lisungue laye,
Pole, omunu o kuete elomboloko liocili amamako oku ũha.+
14 Nda ka pali olonumbi* vi tunda komunu umue wa loñoloha, omanu va kupuka,
15 Wosi o likapelako oku feta ofuka yocingendeleyi cimue, o liyaka muẽle lovitangi,+
Pole, wosi o likala* oku yayulako oku linga ocisila, o yuvula ovitangi.
16 Ukãi wa sunguluka o tambula ulamba,+
Pole, alume vãvi va punda ovokuasi.
19 Una amamako oku linga esunga, o kasi vonjila yomuenyo,+
Pole, una o lekisa onjongole yoku linga ovina vĩvi, o kasi vonjila yolofa.
22 Ndeci ci kasi ocinunga culu kupinyo wongulu,
Haico ci kasi ukãi wa posoka una o sepula olondunge.
23 Onjongole ya vakuesunga yi songuila kuwa,+
Pole, ocina olondingaĩvi;
vi lavoka, ci sulila vonye ño.
24 Kuli umue eca locali* kuenje o kuata vali calua;+
Ukuavo o likala oku eca eci a sukilile oku eca kuenje o sulila vuhukũi.+
26 Omanu va ka siñala una o seleka olomema,
Pole, va ka sumũlũisa una o vi landisa.
27 Una o likolisilako oku linga eci ciwa, o sanda ohenda,+
Pole, una o sanda eci cĩvi, ũvi waco wiya muẽle kokuaye.+
29 Wosi o kokela ovitangi* vakuanjo yaye, ka ka piñala lacimue,*+
Kuenda eveke li ka kala upika wa una o kuete utima wolondunge.
30 Epako liukuesunga uti womuenyo,+
Kuenda una o vetiya vakuavo oku linga eci ciwa, o kuete olondunge.+
2 Omunu uwa o taviwa la Yehova,
Pole, Eye o pisa omunu ukuakulinga esokiyo lĩvi.+
3 Omunu ka tẽla oku kolapo poku linga ungangala,+
Pole, vakuesunga va ka kala nduti umue okuti ka u pondola oku tukũiwa.
4 Ukãi o kuete ovituwa viwa, ekolowa limue kulume waye,+
Pole, ukãi ukuakulinga akutisasõi, o kasi nduveyi u volisa akepa wulume waye.+
5 Ovisimĩlo via vakuesunga via sunguluka,
Pole, olonumbi violondingaĩvi viesanda.
6 Olondaka violondingaĩvi vi kasi ndunyãli umue o lavekela oco a pesele osonde,+
Pole, omẽla wa vakuesunga u va popela.+
7 Eci olondingaĩvi vi nyõliwa, ovio ka vi kalako vali,
Pole, onjo ya vakuesunga yi kamamako.+
9 Oku kala omunu waño, pole, o kuete upika umue, ca velapo,
10 Ukuesunga o tata ovinyama viaye viovimbo,+
Pole, ohenda yondingaĩvi yĩvi.
11 Wosi o lima osi yaye o ka kuata okulia kualua,+
Pole, wosi o sanda ovina ka vi kuete esilivilo eveke.*
12 Ondingaĩvi yi kuatela onya ovina alume vakuavo olondingaĩvi va kuata,
Pole, olombombo via vakuesunga vima apako.
13 Omunu ondingaĩvi o yonjiwa lolondaka viaye muẽle viekandu,+
Pole, ukuesunga o puluka kohali.
14 Ulume kepako liolondaka* viaye, o li sanjuisa leci ciwa,+
Kuenda upange wovaka aye u ko wĩha onima.
17 Ombangi ya koleliwa yi vangula ocili,*
Pole, ombangi yesanda yi vangula uhembi.
19 Omẽla u vangula ocili, u ka kala otembo ka yi pui,+
Pole, elimi liesanda li ka kala ño otembo yimue.+
20 Elimbi li kasi vutima wa vana va sokiya oku linga eci cĩvi,
22 Yehova o nyãle omẽla wesanda,+
Pole, vana okuti vakuacili vo sanjuisa.
26 Ukuesunga o sandiliya ovisenge via velapo,
Pole, onjila yolondingaĩvi yi va yapuisa.
27 Ukuawesi ka endi koku yeva,+
Pole, ombili, oyo ukuasi wa velapo komunu.
28 Onjila yesunga yi tuala komuenyo;+
Vonjila yaco, ka muli oku fa.
5 Ukuesunga o suvuka ovohembi,+
Pole, ovilinga violondingaĩvi vi koka osõi kuenda ekambo liesumbilo.
6 Esunga li teyuila omunu una okuti, onjila yaye ka yi kuete eko,+
Pole, ũvi u nena enyõleho komunu ukuekandu.
7 Kuli umue o liluvikiya oku kala ohuasi, pole, ka kuete lacimue;+
Kuli umue o liluvikiya oku kala ohukũi, pole, o kuete ovokuasi alua.
11 Ovokuasi oku nganyala lonjanga* a ka tepuluka,+
Pole, ovokuasi a una o selaika kamue kamue* a ka livokiya.
15 Una o kuete olondunge o tatiwa lohenda,
Pole, onjila ya vakuelimbi ya tĩla.
18 Wosi o likala epindiso o wila vuhukũi kuenda vekambo liesumbilo,
20 Omunu endaenda lukualondunge o lingavo ukualondunge,+
Pole, una o livala ukamba leveke o ka liyaka lovitangi.+
22 Omunu uwa o sila ocipiñalo olonekulu viaye,
Pole, ukuasi wukuakandu u selekiwila ukuesunga.+
23 Epia liohukũi okuti lia pongiyiwa ciwa, lima okulia kualua,
Pole, olio citava okuti li nyõliwa omo liekambo liesunga.
2 Omunu endela vonjila ya suñama wa sumbila Yehova,
Pole, omunu una okuti olonjila viaye via penga, U pembula.
3 Ombueti yepela yi kasi vomẽla weveke,
Pole, ovimẽla via vakualondunge vi ka va teyuila.
4 Oku ka kuli olongombe, ocililo covinyama ci yelisua,
Pole, ongusu yongombe yi koka oku ungula kualua.
5 Ombangi yocili ka yi kembi,
Pole, ombangi yesanda eci yi yulula omẽla waye yi kemba.+
6 Ukuakupembula o sanda olondunge kuenje ka sangi lavimue,
Pole, omunu ukuelomboloko o pondola oku kuata ukũlĩhĩso lonjanga.+
7 Kala ocipãla lomunu eveke,
Momo ove ku yevelela ukũlĩhĩso laumue u tunda kokuaye.+
8 Olondunge vi kuatisa omunu oku kũlĩha onjila a kasi oku endela,
9 Vana okuti ndaño va kuete eko omo lioku linga cĩvi handi va yola, aveke,+
Pole, pokati ka vakuesunga pali onjongole yoku li sunguluisa.
10 Evalo liomunu li kasi kutima,
Kuenda omanu vakuavo ka va pondola oku kuata elomboloko liesanju omunu a kuete vutima.
11 Onjo yondingaĩvi yi ka nyõliwa,+
Pole, ombalaka yukuesunga yamamako oku talama.
13 Omunu ndaño okuti o kasi oku yola, pamue utima waye u kasi levalo,
Kuenje esanju li pongoloka esumuo.
14 Omunu ukuesino vutima, o ka kuata ovitangi omo; liolonjila viaye,+
Pole, omunu uwa o ka kuata onima yiwa omo liovilinga viaye.+
16 Ukualondunge o kuete utate kuenda o yapuka kũvi,
Pole, eveke ka li kuete olondunge* kuenda lia likolela.
18 Omunu wa kamba olondunge o ka piñala uveke,
Pole, ukualondunge o sumũlũisiwa lukũlĩhĩso.+
19 Omanu vavĩ va ka kekamẽla kovaso yava vawa,
Kuenda olondingaĩvi vi ka kekamẽla kolombundi via vakuesunga.
20 Ohukũi yi suvukiwa ndaño muẽle lomanu va lisungue laye,+
Pole, omunu ohuasi o kuete akamba valua.+
21 Wosi o sepula omunu a lisungue laye, o linga ekandu,
Pole, wosi o lekisa ohenda kembombe wa sanjuka.+
22 Vana va sokiya oku linga eci cĩvi siti va ka yapuka?
Pole, vana va sokiya oku linga eci ciwa, va ka tambula ocisola ka ci pongoloka kuenda ekolelo.+
23 Kuli onima yiwa kovopange osi,
Pole, oku vangula ño ku tuala kuhukũi.+
24 Ekolowa liukualondunge ukuasi waye;
Pole, ovopange aveke a tuala koku linga vali uveke.+
25 Ombangi yocili yi popela ovimuenyo,
Pole, ombangi yesanda eci yi yulula omẽla waye yi kemba.
26 Omunu o sumbila Yehova, wo kolela kovina viosi,+
Kuenda omãla vomunu waco, va ka sanga ocitumãlo ceteyuilo.+
27 Oku sumbila Yehova, okuo ono yomuenyo,
Momo ku kuatisa omunu oku tinduka kolonjanjo vioku fa.
28 Omanu valua ovo ulamba wa soma,+
Pole, ombiali yina okuti ka yi kuete olonungi, yi nyõleha.
29 Omunu o livala konyeño o kuete olondunge vialua,+
Pole, omunu ka livala konyeño o lekisa uveke waye.+
30 Utima wa tula, weca uhayele ketimba,
Pole, esepa li kasi nduveyi u volisa akepa.+
31 Una o linga eci cĩvi kembombe, o pembula Ululiki waye,+
Pole, una o lekisa ohenda kohukũi U sivaya.+
32 Ondingaĩvi yi ka nyõliwa omo liũvi waye,
Pole, vakuesunga va ka teyuiwa omo liepandi liavo.+
33 Olondunge vi puyuka vutima womunu o kuete elomboloko,+
Pole, eveke ka li tẽla oku soleka eci lia kũlĩha.
34 Esunga li kemãlisa ofeka yimue,+
Pole, ekandu li koka osõi komanu.
35 Soma o sanjukila ukuenje una o talavaya lolondunge,+
Pole, o funguila una o linga ovina vi kutisa osõi.+
2 Elimi lia vakualondunge li vangula ovina viwa lia kũlĩha,+
Pole, vomẽla waveke mu tunda uveke.
6 Vonjo yukuesunga muli ovokuasi alua,
Pole, onima yupange wondingaĩvi yi kokela ovitangi kokuayo.+
8 Ocilumba condingaĩvi, ocina cimue cumbondo ku Yehova,+
Pole, Eye o sanjukila ohutililo yukuesunga.+
10 Ku una wa yapuka vonjila,+ epindiso li molẽha ndu okuti lĩvi,*
Pole, wosi o suvuka elungulo o ka fa.+
11 Nda Yehova+ o pondola oku mola vana va kasi Vonjembo* kuenda vocitumãlo cenyõleho,*
Ca piãla vali enene, eye o pondola oku mola eci ci kasi vovitima viomanu!+
12 Ukuakupembula ka sole omunu u lungula.*+
Eye ka ka sandiliya ukualondunge.+
13 Utima wa sanjuka u sanjuisa ocipala,
Pole, eci omunu a sumua, esumuo liaco liu honguisa.+
15 Oloneke viosi viomunu o tala ohali vĩvi,+
Pole, omunu o kuete esanju vutima, wa sanjuka eteke leteke.*+
17 Ca velapo elonga liombelela yamẽla apa okuti pali ocisola,+
21 Uveke u sanjuisa una ka kuete olondunge,*+
Pole, omunu ukuelomboloko o kuama onjila ya sunguluka.+
23 Omunu o sanjuka poku eca etambululo liwa,*+
Kuenda ondaka yi popiwa votembo ya sokiyiwa, yiwa calua!+
24 Una o kuete olondunge endela vonjila yi loña komuenyo,+
27 Wosi o kuata onganyu yuhembi, o kokela ovitangi* vakuanjo yaye,+
Pole, una o suvuka ovitukiko o kamamako lomuenyo.+
29 Yehova o kasi ocipãla lolondingaĩvi,
Pole, o yevelela ohutililo ya vakuesunga.+
31 Wosi o yevelela kelungulo li eca omuenyo,
O tunga pokati ka vakualondunge.+
32 Wosi ka tava kepindiso o pembula omuenyo waye,+
33 Oku sumbila Yehova ku longisa omunu oku kala ukualondunge,+
Kuenda kovaso yumbombe ku iya ulamba.+
4 Yehova o talavaya lovina viosi oco ocipango caye ci lingiwe,
Kuenda o ka likapelako okuti olondingaĩvi vi nyõliwa.+
5 Wosi ukuotima wepela onyãliwe la Yehova.+
Kolela okuti eye ka ka pumba oku yambuiwa.
6 Mekonda liocisola ka ci pongoloka kuenda ekolelo, akulueya a ecelua,+
Kuenje omo lioku sumbila Yehova omunu o tinduka kũvi.+
7 Eci Yehova a sanjukila olonjila viomunu umue,
Eye o lingisa okuti, ndaño muẽle ovanyãli vomunu waco va kala lombembua laye.+
8 Ca velapo oku kuata citito, pole, o linga eci ca sunguluka,+
Oku kuata calua, pole, o linga eci ka ca sungulukile ci sule.+
9 Omunu o pondola oku sokiya vutima waye onjila a kuama,
Pole, Yehova eye o songuila olomãhi viaye.+
10 Soma o sukila oku vangula ocisimĩlo ca Suku;+
Eye o sukila oku yuvula oku sombisa lekambo liesunga.+
11 Olombalãsa viocili lomesaliso, via tiamẽla ku Yehova;
Ovilemo viosi vi kasi vonjeke via pangiwa laye.+
13 Ombangulo ya sunguluka yi sanjuisa olosoma.
Ovio vi sole omunu o vangula ocili.+
15 Vocinyi cocipala ca soma, muli omuenyo;
Ohenda yaye yi kasi ndelende liombela votembo yonjovo.+
16 Ca velapo vali oku kuata olondunge okuti, ulu ci sule!+
Oku kuata elomboloko oco ca velapo, oku kuata opalata ci sule.+
17 Onjila yomunu wa suñama yi yuvula eci cĩvi.
Wosi o lava onjila yaye o teyuila omuenyo waye.+
18 Epela li tuala koku kupuka,
Kuenda utima woku lipanda u tuala koku lilondoka.+
19 Ca velapo oku kala pokati kambombe loku setukula ocituwa cavo,+
Oku litepela ovina via pundiwa kumosi la vakuakulipanda ci sule.
20 Wosi o lekisa olondunge kocitangi cimue, o ka litunda ciwa,*
Kuenda wa sumũlũha omunu o kolela ku Yehova.
21 Omunu o kuete utima wolondunge o ka tukuiwa hati, ukuelomboloko,+
Kuenda una okuti ombangulo yaye yiwa* o kuete uloño woku vetiya.+
22 Olondunge ovio ono yomuenyo ku vana va vi kuete,
Pole, aveke va yambuiwa luveke wavo muẽle.
24 Olondaka vi sanjuisa vi kasi ndasĩla owiki,
Okuti vi sõsã kutima kuenda vi kolisa akepa.+
25 Kuli onjila yimue yi molẽha okuti, ya sunguluka komunu,
Pole, kesulilo yi songuila kolofa.+
26 Onjongole yonalavayi, yu kokisa oku talavaya calua
Momo onjala* yaye yu vetiya oku ci linga.+
29 Omunu ongangala o yonja una a lisungue laye
Kuenda u songuila vonjila yĩvi.
30 Eye o pakola lovaso aye eci a sokiya oku linga cĩvi.
Eye o munĩha omẽla waye eci a linga evĩho.
32 Omunu o livala konyeño+ wa velapo okuti ulume wa pama o sule,
Kuenda una o likandangiya wa velapo okuti, una o tambula olupale lumue o sule.+
2 Nda omõla a cime o linga akutisasõi, upika umue o kuete olondunge, o ka tumĩla omõlaco;
Eye o ka tambulavo ocipiñalo cimue nda umue pokati komãla va cime caco.
3 Opalata lulu vi yenguluiwa vondalu oco vi yelisiwe,+
Pole, Yehova eye o kũlĩhĩsa eci ci kasi vutima womunu lomunu.+
4 Ondingaĩvi yi luluvalela kolondaka vi valula,
Kuenda omunu ohembi o yevelela ovina vĩvi vakuavo va vangula.+
5 Wosi o sepula ohukũi o pembula Ululiki waye,+
Kuenda wosi o sanjukila ohali ya vakuavo o ka yambuiwa.+
6 Olonekulu vi kasi ndekolowa ku vana va kuka,
Kuenda omãla va tambula onduko yiwa omo liolonjali* viavo.
7 Eveke ka lia kũlĩhĩle ndomo li vangula eci ca sunguluka.*+
Cimuamue haico okuti, ka ca sungulukile ombiali* yimue oku vangula ovina viuhembi!+
8 Ombanjaile yimue yi kasi ndewe limue lia tĩla* ku muẽleaco;+
Eye o kuata onima yiwa kovina viosi a linga.+
9 Omunu wosi ecela* ekandu, o sanda ocisola,+
Pole, una amamako oku vangula catiamẽla kondaka yimue o tepa akamba vawa.+
10 Omunu wosi o kuete elomboloko o kuatisiwa calua eci a lunguiwa+
Okuti oku veta eveke ocita kolonjanja, ci sule.+
11 Omunu ũvi o sanda lika esino,
Pole, omunga yĩvi yi ka tumiwa oco yi ko yambule.+
12 Ca velapo oku sanga o ursu yomange ya nyẽlisa omãla vayo,
Okuti oku li sanga leveke limue li kolela kuveke waye muẽle ci sule.+
13 Nda omunu umue o fetuluinya eci ciwa leci cĩvi,
Ũvi ka u ka tunda vonjo yaye.+
15 Omunu wosi o yovuisa ondingaĩvi kuenda omunu wosi o pisa ukuesunga,+
Kavali kavo va vĩha ku Yehova.
16 Ci silivila nye eveke oku kuata epondolo lioku kuata olondunge
Nda olio ka li kuete onjongole* yoku kuata olondunge viaco?*+
18 Omunu wa kamba olondunge* o linga ohuminyo yimue
Yoku likapelako oku feta ofuka ya vakuavo kovaso yomunu a lisungue laye.+
19 Omunu wosi o sole ema o sole ekandu.+
Omunu wosi o lepisa ombundi yaye o sanda enyõleho.+
20 Omunu o kuete utima ũvi ka ka kuata onima yiwa,*+
Kuenda una o vangula uhembi o ka sanga enyõleho.
21 Isia yomõla umue eveke o ka kuata esumuo;
Kuenda isia yomõla wa kamba olondunge ka kuete esanju.+
24 Omunu ukuelomboloko ocimãho caye oku kuata olondunge.
Pole, ovaso eveke a tungayala toke kasulilo o kilu lieve.+
26 Ka ca sungulukile oku yambula ukuesunga.
Kuenda ka ca sungulukile oku tipula omanu va sumbiwa.
28 Ndaño muẽle eveke, eci li ũha li tendiwa okuti li kuete olondunge.
Kuenda una o munĩha omẽla waye o tendiwa okuti, o kuete elomboloko.
18 U o liamũha o sanda olonjongole viaye muẽle;
Eye o likala* olondunge viosi.
2 Omunu eveke ka sanjukila elomboloko;
Eye o nõlapo oku situlula eci ci kasi vutima waye.+
3 Eci ondingaĩvi iya, ema liyavo,
Apa pali omunu o linga ovina vi kutisa osõi, pali esepu.+
4 Olondaka viomẽla womunu vi kasi ndovava a longa.+
Ono yolondunge yi kasi ndolui lu tumõha.
7 Omẽla weveke owo enyõleho liaye,+
Kuenda olondaka viaye onjanjo komuenyo waye.
9 Omunu wosi okuti ocisiãi kupange waye
Eye manji ya una o koka enyõleho.+
10 Onduko ya Yehova ocikolo* ca pama.+
Ukuesunga o tililamo kuenje o tambula eteyuilo.*+
11 Ovipako viomunu ohuasi, ovio olupale luaye lu kuete oviteyuilo;
Vocisimĩlo caye ovio vi kasi ndocimbaka ceteyuilo.+
13 Nda omunu umue o tambulula lonjanga osimbu ka yevelile,
Eci uveke kuenda ekutisasõi kokuaye muẽle.+
14 Omunu una wa pama vutima, o ka tẽla oku pandikisa kuvei,+
15 Utima womunu ukuelomboloko u kuata ukũlĩhĩso,+
Kuenda etũi liukualondunge li sanda oku kuata ukũlĩhĩso.
16 Ombanjaile yomunu yu yikuila onjila;+
Oyo yu wecelela oku pitĩla komanu va velapo.
17 Omunu watete una o lombolola ocitangi caye ci sukila oku tetuluiwa, o sima okuti o kuete esunga,+
18 Oku imba ocela ku imũla ema+
Kuenda ku tetulula ovitangi* eci omanu vavali va pama va li tatamisa.
19 Oku tulumũla manji umue wa tema ca tĩla vali okuti, oku tambula olupale lu kuete oviteyuilo ci sule,+
Kuenda kuli ovama a kasi ndovikundiko viombonge yimue.+
20 Ovina omunu a popia lomẽla waye vi kasi ndokulia ku yukisa imo liaye;+
Eye o ka limbuka eci ci yilila kovina a popia.
23 Ohukũi yi lipilikila omunu ohuasi oco yu kuatise,
Pole, ohuasi yu tambulula lukãlu.
24 Kuli akamba va li linga cĩvi omunu lukuavo,+
Pole, kuli ekamba limue li kakatela okuti, manjove ketimba ci sule.+
19 Ca velapo oku kala ohukũi loku endela vesunga+
Okuti oku kala eveke loku vangula ovohembi ci sule.+
3 Uveke womunu owo u pengisa onjila yaye,
Kuenje utima waye u funguila Yehova.
4 Ohuasi yi kuete akamba valua,
Pole, ohukũi yi ka yandulukiwa ndaño muẽle lekamba liaye.+
5 Ombangi yesanda ka yi ka puluka keyambulo,+
Kuenda omunu wosi o kemba eci a yulula omẽla waye, ka ka puluka.+
6 Valua va sanda ohenda yomunu ukuacali,
Kuenda omanu vosi va linga akamba vomunu eca olombanjaile.
Eye o kuama konyima yavo lapingilo, pole, lomue o tambulula.
8 Wosi o kuete olondunge* o li sole eye muẽle.+
Wosi o kapako elomboloko o ka kuata onima yiwa.*+
9 Ombangi yesanda ka yi ka puluka keyambulo,
Kuenda omunu wosi o kemba eci a yulula omẽla waye, o ka nyõliwa.+
10 Eveke ka li sesamẽla oku kala velau;
Ca piãla enene upika umue ka sesamẽla oku viala olombuale!+
11 Olondunge viomunu viu teyuila oco ka ka teme lonjanga,+
Kuenda ca posoka kokuaye oku yuvula oku kapako ekandu.+
13 Omõla eveke o kokela isiaye ovitangi,+
14 Onjo kuenda ovokuasi, vi piñaliwa kolonjali,
Pole, ukãi ukualondunge ombanjaile yimue yi tunda ku Yehova.+
15 Owesi u koka otulo tualua,
Ukuawesi o ka kala onjala.+
16 Omunu wosi o kapako ocihandeleko o teyuila omuenyo waye;+
Omunu wosi ka kapiko ovitangi viyilila kolonjila viaye
o ka fa.+
19 Omunu o tema lonjanga o ka yambuiwa;
Nda ove o seteka oku u popela, o ka sukila oku ci linga olonjanja viosi.+
22 Eci ci yonguiwa komunu umue, ocisola caye ka ci pongoloka;+
Kuenda ca velapo oku kala ohukũi okuti, oku kala ohembi ci sule.
23 Oku sumbila Yehova ku tuala komuenyo;+
Wosi o kuete esumbilo liaco, o ka kuata epuyuko liwa okuti cĩvi ka cu sangi.+
24 Ukuawesi o kapa eka liaye vetiyela,
Pole, eye ka likolisilako oku tuala vali eka liaco komẽla waye.+
25 Veta ukuakupembula+ oco omunu wa kamba olondunge a kuate olondunge,+
Lungula ukuelomboloko oco ukũlĩhĩso waye u livokiye.+
26 Una o tata lãvi isiaye kuenda o tundisa inaye,
Eye omõla umue o koka osõi kuenda ekambo liesumbilo.+
27 Amõlange, nda wa liwekapo oku yevelela kepindiso,
Ove o ka yanduluka olondaka viukũlĩhĩso.
20 Ovinyu yi lingisa omunu oku pembuiwa+ kuenda ovinyua vi koluisa vi lingisa omunu oku kala ukuambuanja;+
Wosi o yapuisiwa lavio ka kuete olondunge.+
2 Ndeci ci kasi oku koma kuohosi,* soma o kokela omanu oku kala lusumba walua;+
Wosi o wengula onyeño yaye o kapa kohele omuenyo waye.+
4 Ukuawesi ka limi vokuenye,
Omo liaco, eye o ka pinga pinga vokuenda kuotembo yoku ungula eci ka kuata cimue.*+
6 Omanu valua va popia lolukandi eci catiamẽla kocisola cavo ka ci pongoloka,
Pole, helie o pondola oku sanga omunu umue wa koleliwa?
7 Ukuesunga o kasi oku endela vesunga liaye.+
Omãla vaye vana veya noke liaye, va sumũlũha.+
12 Ovatũi ana a yeva yeva kuenda ovaso a vanja vanja,
Yehova eye wa vi lulika.+
13 Ku ka sole otulo sanga o ka kala ohukũi.+
Patulula ovaso ove oco o kuate okulia kualua.+
14 “Ka ciwako, ka ciwako!” oco ca popia ukuakulanda;
Kuenje eye enda loku lipanda omo liomĩlu a linga.+
15 Kuli ulu kuenda kulivo o koral yalua,*
Pole, omẽla wa vana va kuete olondunge owo wa velapo vali.+
16 Tambula uwalo womunu nda eye wa likapelako oku feta ofuka yomunu ka kũlĩhĩwile;+
Tambula ocina cimue kokuaye ndonjeke nda eye wa likapelako oku feta ofuka yukãi umue ocingendeleyi.+
17 Ombolo yi nganyaliwa luhembi yi pepa komunu,
Pole, noke omẽla waye u yuka leseke.+
18 Nda pali ombangulo* asokiyo a kuata onima yiwa,*+
Linga uyaki wove lolonumbi* vi tunda komunu umue wa loñoloha.+
20 Wosi o siñala isiaye la inaye,
Ondiyelo yaye yi ka ima eci kuiya owelema.+
21 Ukuasi u fetikiwa locipululu,
Ka u ka kala esumũlũho kesulilo.+
22 Ku ka popie hoti: “Ndi ka fetuluinya ũvi omo liũvi va ndingila!”+
Talamẽla ku Yehova+ kuenje eye o ka ku popela.+
23 Ovilemo viesanda* via vĩha ku Yehova,
Kuenda olomesaliso viesanda ka viwako.
24 Olonjila viomunu vi songuiwa la Yehova;+
Omunu o tẽla ndati oku kuata elomboloko lionjila yaye muẽle?*
25 Omunu umue oku popia lonjanga okuti: “Ci Kola!” onjanjo+
Kuenje noke oco lika a sokolola kueci a likuminya.+
26 Soma umue ukualondunge o sandola olondingaĩvi+
Kuenda o pitisa kokuavo elola lioku sasa.+
27 Efuimo liomunu olio ondiyelo ya Yehova,
Oyo yi kũlĩhĩsa ovina via longa vio vutima.
28 Ocisola ka ci pongoloka kuenda ekolelo vi teyuila soma;+
Omo liocisola ka ci pongoloka, eye o kolisa ocalo caye.+
21 Utima wa soma u kasi ndovava peka lia Yehova.+
Eye o u songuila oku Eye a panga.+
3 Oku linga eci ciwa leci ca sunguluka,
Oco ci sanjuisa vali Yehova okuti, ocilumba ci sule.+
4 Ovaso epela olondingaĩvi kuenda utima wavo woku lipanda,
Ovio ondiyelo yi songuila onjila yavo kuenda ovina viaco ekandu.+
7 Ungangala wolondingaĩvi u ka va nyõla,+
Momo ovio vi likala oku lekisa esunga.
8 Onjila yomunu o kuete eko liekandu, ya penga,
Pole, ovilinga viomunu ka kuete eko via suñama.+
11 Eci ukuakupembula a yambuiwa, omunu wa kamba olondunge o kuata olondunge.
Eci omunu ukualondunge a tambula elomboloko, eye o kuata ukũlĩhĩso.*+
12 Suku ukuesunga o lete onjo yondingaĩvi;
Eye o kundula ondingaĩvi.+
14 Ombanjaile yeciwa vuyombeki yi tulumũla onyeño,+
Ocitukiko ceciwa vunyombeki* ci tulumũla onyeño yalua.
15 Oku lekisa esunga oco esanju kukuesunga,+
Pole, oco ocina cimue cĩvi ku vana va linga evĩho.
16 Omunu una o yapuka vonjila yelomboloko
O ka puyuka pokati kava va fa.+
17 Omunu una o sole ayele, o ka kala ohukũi;+
Omunu una o sole ovinyu kuenda ulela, ka ka kala ohuasi.
18 Ondingaĩvi yi kala ocisembi komunu ukuesunga,
Kuenda ukuelimbi o kala ocisembi komunu wa suñama.+
20 Vonjo yukualondunge muli ukuasi wa velapo kuenda ulela,+
21 Wosi o sanda esunga kuenda ocisola ka ci pongoloka
O ka kala ukuesunga kuenda o ka sanga omuenyo lulamba.+
22 Ukualondunge o pondola oku lamanela* volupale luomanu va pama
Loku nyõla ociteyuilo ovo va kolela.+
23 Omunu una o lava omẽla waye kuenda elimi liaye
O yuvula oku likokela ovitangi.+
24 Omunu una o lekisa epela lialua,
O tukuiwa okuti, ukuakulipanda kuenda ukuakulitunula.+
25 Ovina ukuawesi a livela viu kokela oku fa,
Momo ovaka aye a likala oku talavaya.+
26 Eteke liosi eye o livela oku kuata cimue,
Pole, ukuesunga eca kuenda ka suma suma.+
27 Suku o nyãle ovilumba viondingaĩvi.+
Ca piãla enene eci a vi lumba lonjongole yĩvi!*
30 Ka kuli olondunge, ale elomboloko, pamue elungulo vi tamalãla la Yehova.+
22 Ca velapo oku kuata onduko yiwa* okuti, oku kuata ukuasi walua ci sule;+
Oku sumbiwa* kua velapo okuti, opalata lulu vi sule.
3 Ukualondunge o mola ohele kuenje o salama,
Pole, omunu wa kamba olondunge amamako oku enda kuenje o tala ohali.*
4 Umbombe kuenda oku sumbila Yehova
Vi nena ovokuasi lulamba kuenda omuenyo.+
5 Olosongo lolonjanjo vi kasi vonjila yomunu ondingaĩvi,
Pole, wosi o velisapo omuenyo waye, o kala ocipãla lavio.+
12 Ovaso a Yehova a lava ukũlĩhĩso,
Pole, Eye o nyõla olondaka viukuelimbi.+
13 Ukuawesi o popia hati: “Posamua pali ohosi yimue!
Ndi ka pondiwa vokati kokololo!”+
14 Omẽla wukãi ukuovasi,* ocitunu cimue ca longa.+
Omunu wosi o pisiwa la Yehova o ka kupukilamo.
16 Omunu una o nyana ohukũi oco a vokiye kukuasi waye,+
Lomunu eca olombanjaile kohuasi,
Va ka kala olohukũi.
17 Vongola etũi liove kuenda yevelela olondaka via vakualondunge,+
Oco o tave kukũlĩhĩso wange lutima wosi,+
18 Momo ciwa oku vi kapa vutima wove,+
Oco okuti viosi vi kala vomẽla wove olonjanja viosi.+
19 Oco ekolelo liove li kale ku Yehova,
Etaili ndu ku ĩha ukũlĩhĩso.
20 Anga hẽ sia ku sonehelele ale
Oco ndu ku ĩhe elungulo kuenda ukũlĩhĩso,
21 Oco ndu ku longise olondaka viocili levi via koleliwa,
Okuti o tiuka lulandu wa suapo ku una wa ku tuma?
22 Ku ka nyane omunu ohukũi omo okuti eye ohukũi,+
Kuenda ku ka talise ohali osuke pombundi yolupale,+
23 Momo Yehova o ka likapelako okuti, ovo va kuata esunga,+
Kuenda eye o ka ponda vana va va nyana.
24 Ku ka linge ukamba lomunu o tema lonjanga,
Ale oku litenga lomunu ukuakufungula,
25 Oco okuti lalimue eteke o lilongisa olonjila viaye,
Loku likapela ove muẽle onjanjo.+
26 Ku ka kale pokati ka vana va likuata peka poku litava,
Haivo va likuminya oku feta ofuka ya vakuavo.+
27 Nda ku kuete cimue coku feta,
Va ka kupa ula wove!
28 Ku ka pongolole ondimbukiso yongave yo kosimbu,
Yina ya kapiwa la vakukululu yove.+
29 Anga hẽ wa muile ale omunu umue wa loñoloha kupange waye?
Eye o ka talama kovaso yolosoma;+
Eye ka ka talama kovaso yomanu vaño.
23 Eci ove o tumãla oco o lie losoma yimue,
Kũlĩhĩsa lutate eci ci kasi kovaso yove;
2 Kapa omoko yimue venguli liove*
Nda o kuete onjongole yalua yoku lia.
3 Ku ka livele ovilia viaye via velapo,
Momo ovilia viaco vielimbi.
4 Ku ka likavise oco o kuate ukuasi.+
Liwekapo kuenda kuata elomboloko.*
5 Eci ove o vanja kukuasi waco owo ka u kasipo,+
Momo owo u kuata avava ndongonga kuenje u palãla kilu.+
6 Ku ka lie okulia kuomunu ka lekisa ocali;*
Ku ka livele ovilia viaye via velapo,
7 Eye o kasi ndomunu o tenda nda ove o kasi oku lia calua.
Eye o ku sapuila hati: “Lia kuenda nyua,” pole, ka kasi oku vangula lutima wosi.*
8 Katito wa lia, ove o ka ka sanjamo
Ove o ka pesela olondaka viove vi sõsã.
12 Tiamisila utima wove kepindiso
Kuenda vonguila etũi liove kolondaka viukũlĩhĩso.
13 Ku ka liwekepo oku pindisa omõla.*+
Nda ove u tipula lombueti, eye ka ka fa.
14 Ove o sukila oku u tipula lombueti,
Oco u yovole Konjembo.*
17 Utima wove ka u ka kuatele onya vakuakandu,+
Pole, u sumbile Yehova eteke liosi,+
18 Nda wa ci linga, o ka kuata ekalo liwa kovaso yoloneke+
Kuenda elavoko liove ka li ka nyõliwa.
19 Amõlange, yevelela kuenda kala ukualondunge,
Songuila utima wove vonjila ya sunguluka.
20 Ku ka kale pokati ka vana va nyua ovinyu yalua,+
Kuenda pokati ka vana vekuta calua ositu,+
21 Momo oholua locisapanu va ka kala olohukũi,+
Kuenda oku sola otulo ku ka va walisa ovinyaña.
23 Landa ocili kuenda lalimue eteke ku ka ci landise,+
Landavo olondunge lepindiso kuenda elomboloko.+
24 Isia yukuesunga o ka kuata muẽle esanju;
Wosi okuti isia yomõla;
umue ukualondunge, o ka kuata esanju mekonda liaye.
25 Isiove kuenda ina yove va ka sanjuka,
Kuenda ina yove o ka yolela.
26 Amõlange, yevelela kokuange lutima wove wosi,
Kuenda ovaso ove a sanjukile olonjila viange.+
28 Ukãi waco, o lavekela ndocimunu;+
Eye o vokiya ketendelo lialume vakuelimbi.
29 Helie o kuete ohali? Helie o kuete asakalalo?
Helie ukuakulihoya? Helie ukuakulisiõsiõla?
Helie o kuete apute elivova? Helie o kuete ovaso a kusuka?
31 Ku ka vanje kevala li kusuka liovinyu
Eci oyo yi nina vokopo kuenda eci oku yi nyua yi pepa,
32 Momo kesulilo oyo yi lumana ndonyõha,
Kuenda oyo yi tundisa owule ndombuta.
34 Kuenje ove o ka kala ndomunu umue o pekela pokati kokalunga,
Ndomunu o pekela ponepa ya lepapo vali yonaviyu.
35 Ove o ka popia hati: “Va ndi veta, pole, sia yevele lacimue.*
Ovo va ndi veta, pole, sia ci limbukile.
Otembo yipi ndi pasuka?+
Ndi sukila oku nyua vali yikuavo.”*
24 Ku ka kuatele onya omanu vãvi,
Kuenda ku ka livele ukamba wavo,+
2 Momo utima wavo u sokolola ungangala,
Kuenda omẽla wavo wamamako oku vangula eci catiamẽla koku kokela ovitangi vakuavo.
5 Omunu ukualondunge, o kuete uloño woku litunda ciwa,+
Kuenda lukũlĩhĩso omunu o vokiya unene waye.
6 Ove o ka linga uyaki wove lolonumbi* vi tunda komunu umue wa loñoloha.+
Kuenda lolondunguli vialua kuli eyulo.*+
7 Olondunge viocili via tĩla keveke oku vi sanga;+
Eye ka kuete lacimue coku vangula pombundi yolupale.
8 Wosi o sokiya oku linga cĩvi
O ka tukuiwa hati, cime covisimĩlo vĩvi.+
9 Asokiyo eveke ekandu,
Kuenda omanu va nyãle ukuakupembula.+
11 Yovola vana va kasi oku ambatiwa koku fa,
Kuenda tiula vana va kasi oku enda loku yengenga kepondelo.+
12 Pole, nda ove o popia hati: “Etu ka tua ci kũlĩhĩle,”
Anga hẽ Una o kũlĩhĩsa ovitima ka ka ci limbuka?+
Ocili, Una o ku lete o ka ci limbuka
Kuenda o ka fetuluinya omunu lomunu ndomo ci likuata lovilinga viaye.+
13 Amõlange, lia owiki momo uwa;
Owiki u tunda kocingo, u sõsã vomẽla.
14 Cimuamue haico, kũlĩha okuti olondunge viwa kokuove.+
Nda wa vi sanga, o ka kuata ekalo liwa kovaso yoloneke.
Kuenda elavoko liove ka li ka nyõliwa.+
15 Ku ka lavekele vonutula ocipepi lonjo yukuesunga locimãho cĩvi;
Ku ka nyõle ocitumãlo caye cepuyuko.
16 Momo ukuesunga o pondola oku kupuka olonjanja epanduvali, kuenje o ka votoka vali,+
Pole, ondingaĩvi yi ka lilondoka omo liohali.+
17 Eci unyãli wove a kupuka ku ka sanjuke,
Kuenda eci eye a lilondoka utima wove ka u ka yolele;+
18 Sanga Yehova o ka ci mola kuenje o sumua,
Kuenda Eye o ka liwekapo oku tema lunyãli wove.+
19 Ku ka sumue* omo liomanu vãvi;
Ku ka kuatele onya olondingaĩvi,
20 Momo omunu ũvi ka kuete elavoko;+
Ondiyelo yolondingaĩvi yi ka imiwa.+
21 Amõlange, sumbila Yehova kuenda soma.+
Helie wa kũlĩha enyõleho kavali kavo* va ka nena kokuavo?+
23 Olondaka evi via tiamẽlavo komanu vakualondunge:
Ka ca sungulukile oku lekisa ocame kekanga.+
24 Wosi o sapuila ondingaĩvi hati: “Ove ukuesunga,”+
Eye o ka siñaliwa lomanu;
kuenda o ka pisiwa lolofeka.
26 Omanu va ka sipula omẽla wa una o tambulula locili.*+
28 Ku ka imbe uvangi woku pisa omunu o lisungue love nda ku kuete esunga liwa lioku ci linga.+
Ku ka kembe vakuene lomẽla wove.+
29 Ku ka popie hati: “Ndi ka linga kokuaye ndeci eye a linga kokuange;
Ndi ko fetuluinya omo lieci a ndinga.”+
32 Ame nda ci luluvala kuenda nda sokolola lutate;
Nda ci mola kuenje nda lilongisilako ulandu owu:*
33 Oku pekelapo kamue loku suñilapo kamue,
Oku liketikapo kamue ovaka locimãho coku puyuka,
34 Kuenje uhukũi wove u keya ndocimunu,
Kuenda usuke wove ndulume umue wa limalẽha.+
25 Evi olosapovo via Salomone+ vina alume va Hesekiya+ soma yo Yuda va kopiyala:
2 Suku o tambula ulamba omo lioku seleka ondaka yimue,+
Kuenda olosoma vi tambula ulamba eci vi kuata ulandu wa koleliwa.
3 Ndeci ovailu a lepa kuenda ongongo ya longa,
Utima wolosoma ka u konomuisiwa.
4 Eci omunu umue opa eliño kopalata
Opalata yaco yi ka yela ciwa.+
5 Tundisa ondingaĩvi kovaso ya soma,
Kuenje ocalo caye ci ka sevetiwa vesunga.+
6 Ku ka likemainye kovaso ya soma,+
Kuenda ku ka sande ocitumãlo cimue pokati kava va kemãla,+
7 Momo ca velapo eye oku ku sapuila hati: “Enju kulo,”
Oku ku kutisa osõi kovaso yombuale yimue ci sule.+
8 Ku ka yayuleko oku tuala ondaka yimue kekanga,
Momo nda umue wa lekisa okuti, ove wa lueya, nye vali o pondola oku linga?+
9 Tetulula ocitangi lomunu waco,+
Pole, ku ka situlule ondaka yaye yo pokolika,*+
10 Momo omunu una o yevelela ondaka yaco o ka ku kutisa osõi,
Kuenda ocina cĩvi* ove wa sandeka ka citava oku ci imũla.
12 Ndeci ci kasi ocimbilingu culu kuenda omota yulu wa fina,
Haico ci kasi ondunguli ukualondunge ketũi li yeva.+
13 Ndeci ci kasi oku talala kuocikokoto keteke lioku ungula,
Haico ci kasi omunga ya koleliwa ku vana vo tuma,
Momo eye o kavuluisa cime caye.+
14 Ndeci ci kasi alende kuenda ofela vina ka vi nena ombela,
Haico ci kasi omunu o litunula okuti, o ka eca ombanjaile yimue, pole, lalimue eteke a yeca.*+
15 Lepandi kesongo umue o yuliwa,
Kuenda elimi lionjuka li pondola oku teya ekepa.+
16 Nda wa sanga owiki, lia lika owu o sukila,
Momo nda wa lia calua, o sanja.+
17 Ku ka ende olonjanja vialua konjo yomunu o lisungue love,
Oco eye ka ka kave love kuenje o ku suvuka.
18 Ndeci ci kasi onjundo yuyaki, losipata kuenda usongo wa tua,
Haico ci kasi una imbila uvangi wesanda omunu a lisungue laye.+
19 Ndeci ci kasi eyo limue lia teyiwa ale omãhi yi teñela,
Haico ci kasi oku kolela komunu ka koleliwa* kotembo yohali.
20 Ndeci ci kasi omunu una o lula uwalo keteke liombambi,
Kuenda ndeci ci kasi indangele via itiliwa kosoda,
Haico ci kasi una imbila ovisungo komunu wa sumua.+
21 Nda unyãli* wove o kasi lonjala u wĩha ombolo oco a lie;
Nda o kasi lenyona u wĩha ovava oco a nyue,+
22 Momo poku ci linga, o ka lundika akala ondalu ponumbutue yaye,*+
Kuenje Yehova o ka ku ĩha onima.
23 Ofela yo konano yi nena ombela yalua,
Elimi liolombonde li kokela vakuetu oku tema.+
25 Ndeci ci kasi ovava a talala komunu o kuete enyona
Haico ci kasi ulandu uwa u tunda kofeka yo kupãla.+
26 Ndeci ci kasi ono yovava a venga kuenda ocisimo ca vĩhisua
Haico ci kasi ukuesunga o lulumĩla* ondingaĩvi.
28 Omunu una ka tẽla oku likandangiya konyeño,
O kasi ndolupale lu kuete ovimbaka via nyõliwa.+
26 Ndeci ocikokoto kotembo yondombo kuenda ombela kotembo yoku ungula,
Esumbilo ka li sesamẽla keveke.+
2 Ndeci ongungu yi kuete esunga lioku tila kuenda omapia yi kuete esunga lioku palãla,
Haico ci kasi okuti, esiñalo ka liya ño okuti ka li kuata esunga limue.*
3 Osikote yi kasilili okavalu kuenda olelia yi kasilili ocimbulu,+
Kuenje ombueti oyo yoku veta onyima yomunu eveke.+
4 Ku ka tambulule eveke ndomo ci likuata luveke waye,
Oco ku ka lisoke laye.
5 Tambulula eveke ndomo ci likuata luveke waye,
Oco ka ka sime okuti, eye ukualondunge.+
6 Ndeci omunu a li lemẽha komãhi oco a linge ocilema,*
Haico ci kasi omunu o kundika ovina viaye keveke.
8 Ndeci oku kutila ewe kepipili,
Haico ci kasi oku eca esumbilo komunu eveke.+
9 Ndocikũla cimue colosongo peka lioholua,
Haico ci kasi olusapo vomẽla waveke.
10 Ndeci ukualohonji a lemẽha vosi,
Haico ci kasi una o pañinya eveke ale vana va kasi oku pita onjila.
11 Ndeci ci kasi ombua yi tiukila vali kolosanjo viayo,
Eveke li pitulula uveke waye.+
12 Wa muile ale omunu umue o sima okuti, eye ukualondunge?+
Kuli vali elavoko keveke okuti, kokuaye ci sule.
13 Ukuawesi o popia hati: “Vetapalo muli ohosi yimue yumalẽhe,
Muli ohosi yimue vokololo!”+
14 Ndeci epito li ñuala ñuala kolondevaliso vialio,
Haico ci kasi ukuawesi una amamako pula waye.+
15 Ukuawesi o kapa eka liaye vetiyela,
Pole, eye o kava calua poku kapa vali eka liaco komẽla waye.+
16 Ukuawesi o sima okuti, eye wa velapo vali kolondunge
Okuti omanu epanduvali va eca etambululo liolondunge va sule.
17 Ndeci ci kasi omunu umue o kuata katũi ombua yimue,
Haico ci kasi omunu o pita onjila kuenje o tema* omo liema limue okuti, haliayeko.+
18 Ndeci ci kasi eyui limba ovimãleho viuyaki via taima kuenda ovisongo vi ponda,
19 Haico ci kasi omunu o kemba omunu a lisungue laye kuenje o popia hati: “Nda kala ño oku papala!”+
20 Apa ka pali olohũi ondalu yima,
Kuenda apa ka pali ukualundi ema li imũha.+
21 Ndeci ci kasi akala volutukuta kuenda olohũi vondalu,
Haico ci kasi omunu onjaki o sosuiya ema.+
23 Ndeci ci kasi opalata ya lañiwa kocimuanyuila cimue conata,
Haico ci kasi olondaka viocisola vi tunda vomẽla womunu o kuete utima ũvi.+
24 Wosi o suvuka vakuavo, o viaviaya esuvu liaco lomẽla waye,
Pole, eye o soleka elimbi vutima waye.
25 Ndaño okuti eye o vangula lumbombe, ku ka kolele kokuaye,
Momo vutima waye muli ovisimĩlo epanduvali vĩvi.*
26 Ndaño okuti esuvu liaye lia selekiwa lelimbi,
Ũvi waye u ka situluiwa kovaso yomanu.
27 Wosi o fẽla ocitunu o ka kupukilamo,
Kuenda wosi o tiñulula ewe limue, olio li ka tiukila kokuaye loku u lundika.+
28 Elimi liuhembi li suvuka vana va talisiwa lalio ohali,
Kuenda omẽla wesanda u koka enyõleho.+
2 Ecelela okuti omunu ukuavo* o ku pandiya okuti, omẽla wove muẽle hawoko;
Ecelela okuti vakuene* va ci linga, pole, omẽla wove muẽle hawoko.+
3 Ewe li lema kuenda eseke ocilemo,
Pole, onyeño yi kokiwa leveke, ya velapo viosi koku lema.+
4 Onyeño oyo ungangala kuenda oku tema ku nyõla ndetande,
Pole, lomue o tẽla oku puluka kesepa.+
5 Ca velapo oku lungula omunu umue locili okuti, oku kuata ocisola kuenje ku ci lekisa, ci sule.+
6 Ekamba lia koleliwa li eca elungulo ndaño ceci elungulo liaco li molẽha okuti, ka liwako,+
Pole, asipulo wunyãli alua.*
7 Omunu una wekuta o likala* owiki u tunda kocingo,
Pole, komunu o kuete onjala ndaño muẽle ceci cilula, ci sõsã.
8 Ndeci onjila yi sia* ocanju cayo
Haico ci kasi omunu o sia onjo yaye.
9 Ulela lisensu vi sanjuisa utima;
Ndekamba limue lieca kokuove elungulo lutima wosi.+
10 Ku ka yanduluke ekamba liove ale ekamba lia isiove,
Kuenda ku ka iñile vonjo ya manjove keteke liohali yove;
Omunu o lisungue love okuti o kasi ocipepi, wa velapo manjove o kasi ocipãla.+
12 Omunu ukualondunge o mola ohele kuenje o salama,+
Pole, omunu wa kamba olondunge amamako oku enda kuenje o tala ohali.*
13 Tambula uwalo womunu nda eye wa likapelako oku feta ofuka yomunu ka kũlĩhĩwile;
Tambula ocina cimue kokuaye ndonjeke nda eye wa likapelako oku feta ofuka yukãi umue ocingendeleyi.+
14 Eci omunu umue a lama* lolukandi omunu a lisungue laye selo komẽle,
Eye o ka ci tenda ndocina cimue cĩvi.*
15 Ukãi ukuovama* o kasi ndolusoka lu loka loka atosi keteke liombela.+
16 Wosi o tẽla oku u tateka, o tẽla oku tateka ofela
Kuenda o tẽla oku kuata ulela leka liondio.
19 Ndeci ovava a situlula ocipala comunu umue,
Haico utima womunu umue u situlula womunu ukuavo.
20 Onjembo kuenda ocitumãlo cenyõleho* lalimue eteke vi tẽla,+
Ndaño muẽle ovaso omanu lalimue eteke a tẽla.
21 Ndeci opalata lulu vi yenguluiwa vondalu oco vi yelisiwe,+
Omunu o setekiwa omo liepandiyo a tambula.*
22 Ndaño ove o vandula eveke lowisil
Ndolomema via nyanyũiwa vocine,
Uveke waye ka u ko tunda.
23 O sukila oku kũlĩha ciwa ekalo liocunda cove.
24 Momo ovipako ka vi kala otembo yosi,+
Ndaño ekolowa ka li piti kocitumbulukila locitumbulukila otembo ka yi pui.
25 Owangu u talala u kukuta kuenda owangu wokaliye u tunda,
Kuenje ovikũla vio kolomunda vi ongoluiwa.
26 Ovitupi viotulomeme vi eca uwalo wove,
Ovitupi violohombo vi eca ondando yepia limue.
27 Kuenje ku kala asenjele alua olohombo oco a ku tekule,
Oco a tekulevo vakuanjo yove kuenda apika vove vafeko.
2 Eci vofeka muli esino, olombuale vi pongoluiwa olonjanja vialua,+
Pole, lekuatiso liomunu umue ukuelomboloko haeye o kuete ukũlĩhĩso, ombiali* yamamako otembo yalua.+
3 Ohukũi yina yi pembula olosuke+
Yi kasi ndombela yi nyõla okulia kuosi.
4 Vana va yanduluka ocihandeleko va pandiya ondingaĩvi,
Pole, vana va pokola kocihandeleko va tema la vana va yanduluka ocihandeleko.+
5 Olondingaĩvi ka vi pondola oku kuata elomboloko liesunga,
Pole, vana va sanda Yehova va pondola oku kuata elomboloko liovina viosi.+
6 Ohukũi yendela vekolelo liaye, oyo ya velapo
Okuti ohuasi yi kuama olonjila vĩvi yi sule.+
7 Omõla ukuelomboloko o pokola kocihandeleko,
Pole, omunu wosi o linga ukamba la vana va lia calua o kutisa isiaye osõi.+
8 Omunu wosi o luisa ovipako viaye omo liosindike+ kuenda onganyu ka ya sungulukile
O vi selekela una o lekisa ohenda kohukũi.+
10 Wosi o yapuisa ukuesunga vonjila yĩvi o ka kupukila vocitunu caye muẽle,+
Pole, vana va pua etondelo va ka piñala eci ciwa.+
11 Omunu ohuasi ukualondunge kovisimĩlo viaye muẽle,+
Pole, omunu ohukũi okuti o kuete elomboloko, o ka limbuka ocili catiamẽla komunu waco.+
12 Eci vakuesunga va yula, ku kala ulamba walua,
Pole, eci olondingaĩvi vi tambula unene, omanu va salama.+
13 Wosi o limbika akandu aye ka ka litunda ciwa,+
Pole, una o litavela kuenje o liwekapo oku a linga, o ka lekisiwa ohenda.+
14 Wa sumũlũha omunu o sumbila Suku otembo yosi,
Pole, wosi o tĩlisa utima waye o ka tala ohali.+
15 Ndeci ohosi yi koma kuenda o ursu yi sakiya
Haico ci kasi ombiali yĩvi yi viala omanu vana ka va tẽla oku liteyuila.+
16 Usongui una ka kuete elomboloko o talavaya lãvi lunene waye,+
Pole, wosi o nyãle onganyu yuhembi, omuenyo waye u kamamako.+
17 Omunu una o kuete eko omo liolofa viomunu umue, o kamamako oku tila toke vonjembo.*+
Lomue ka ko kuatise.
19 Wosi o lima osi yaye o ka kuata okulia kualua,
Pole, wosi amamako oku sanda ovina ka vi kuete esilivilo o ka kuata uhukũi walua.+
20 Omunu wa koleliwa o ka tambula asumũlũho alua,+
Pole, wosi o yayulako oco a linge ohuasi ka kamamako oku pua eko.+
21 Kaciwako oku lekisa ocame;+
Pole, omunu umue pamue o linga cimue cĩvi omo liocimuanyuila combolo.
22 Omunu umue ukuanya* o livela oku kala ohuasi,
Ka kũlĩhĩle okuti uhukũi u keya kokuaye.
24 Wosi o nyana isiaye kuenda inaye kuenje o popia hati: “Eci hacĩviko,”+
Ekamba liomunu o koka enyõleho.+
27 Wosi ecaeca kolohukũi ka ka kambela lacimue,+
Pole, wosi o sitika ovaso aye kuhukũi wavo o ka tambula asiñalo alua.
28 Eci olondingaĩvi vi tambula unene, omanu va salama,
Pole, eci ovio vi nyõleha, vakuesunga va livokiya.+
29 Omunu una amamako oku tĩlisa utima waye noke liepindiso lialua,+
O ka nyõliwa ocipikipiki okuti, ka ku kala esaku.+
2 Eci vakuesunga va livokiya, omanu va sanjuka,
Pole, eci ondingaĩvi yi viala, omanu va liyeya.+
4 Lesunga osoma yi pamisa ofeka yaye,+
Pole, una o sanda ovitukiko o nyõla ofeka yaye.
5 Wosi eca epandiyo liesanda komunu a lisungue laye
O kapela onjanjo omãhi yomunu waco.+
9 Eci ukualondunge a lihoya leveke,
Eveke ka li likandangiya konyeño kuenda li pembula, pole, lacimue ci potoluiwa.+
12 Eci ombiali yimue yi fetika oku yevelela ovohembi,
Apika vaye vosi va linga olondingaĩvi.+
13 Ohukũi kuenda ukuakutalisa ohali vamuamue:*
Yehova eye eca ocinyi vovaso avo.*
14 Eci osoma yimue yi sombisa ohukũi okuti ka yi lekisa ocame,+
Ocalo caye ci ka kolapo otembo yosi.+
15 Ombueti* kuenda epindiso vi eca olondunge,+
Pole, omõla eceliwa oku linga cosi, o kutisa osõi inaye.
16 Eci olondingaĩvi vi livokiya, ũvi u livokiyavo,
Pole, vakuesunga va ka mola oku kunduiwa kuavo.+
17 Pindisa omõlove kuenje eye o ka ku kavuluisa;
Kuenda o ka ku nenela esanju lialua.+
19 Upika ka ka ecelela oku lunguiwa lolondaka,
Momo ndaño co lomboloka, ka pokola.+
20 Wa muile ale omunu umue o yayulako oku vangula?+
Kuli vali elavoko keveke okuti, kokuaye ci sule.+
21 Nda upika umue o leliwa calua tunde vutila,
Eye noke o ka kala ukualutukãi.
24 Wosi okuti ekamba liocimunu, o li nyãle eye muẽle.
Eye o yeva ekovongo lioku imba uvangi,* pole, ka vangula lacimue.+
27 Omunu wosi okuti hukuesungako, o suvukiwa la vakuesunga,+
Pole, wosi okuti onjila yaye ya suñama o suvukiwa londingaĩvi.+
30 Esapulo lia velapo li sangiwa volondaka via Aguri, omõla a Yake, vina a sapuila Itiele, ku Itiele kuenda ku Ukale.
2 Ñasi vonumbi yalua okuti omunu ukuavo ci sule,+
Kuenda si kuete elomboloko omunu umue a sukilile oku kuata.
3 Sia lilongisile olondunge,
Kuenda si kuete ukũlĩhĩso wa Una o Kola Koku Kola.
4 Helie wa lamanele kilu noke wa loka?+
Helie wongoluila ofela povaka aye?
Helie wa muñila ovava puwalo waye?+
Helie wa seveta olongave viosi vio kilu lieve?+
Yipi onduko yaye kuenda onduko yomõlaye nda ove wa vi kũlĩha?
5 Olondaka viosi via Suku via li pua.*+
Eye ociyepelo ku vana va sanda eteyuilo kokuaye.+
6 Ku ka vokiye lacimue kolondaka viaye,+
Sanga eye o ka ku vetela evelo,
Kuenje ove o ka lekisa okuti wuhembi.
7 A Suku, kuli ovina vivali ndi pinga kokuove.
Ku ka vi ndi likale osimbu sia file.
8 Ñuatise oku yuvula oku vangula uhembi lesanda.+
Ku ka nyĩhe uhukũi ndaño ovokuasi.
Ngecelele ño oku lia onepa yange yokulia,+
9 Oco si kekute kuenje ndu ku likala kuenda ndi popia hati: “Yehova helie?”+
Ku ka ecelele okuti ndi kala ohukũi, sanga ndi nyana kuenje ndi vĩhisa* onduko ya Suku yange.
10 Ku ka lundile upika umue ku cime caye,
Sanga eye o ku siñala kuenje ove o ka kuata eko.+
11 Kuli ocitumbulukila cimue ci siñala isiavo,
Kuenda ka ci sumũlũisa inavo.+
12 Kuli ocitumbulukila cimue okuti ca li pua kocisimĩlo cavo muẽle,+
Pole, ka ca yelisiwile keliño* liavo.
13 Kuli ocitumbulukila cimue okuti ovaso avo a kuete epela lialua,
Kuenda ovaso avo a vanja loku lipanda kualua!+
14 Kuli ocitumbulukila cimue okuti, ovayo avo olosipata,
Kuenda olombanjo viavo olomoko vioku ponda;
Ovo va ponda olosuke vio kilu lieve,
Kuenda olohukũi vi kasi pokati komanu.+
15 Atuli a kuete omãla vavali vakãi va kaluka vati: “Nyĩhe! Nyĩhe!”
Kuli ovina vitatu okuti ka vi tẽla tẽla,
Vikuãla okuti lalimue eteke vi popia viti: “Ci tẽla!”
16 Onjembo*+ kuenda imo osiũle,
Ofeka yimue okuti ka yi kuete ovava,
Kuenda ondalu okuti lalimue eteke yi popia hati: “Ci tẽla!”
17 Iso li pembula isia kuenda li sepula epokolo ku ina,+
Li ka tofuiwa lovikuamanga viocimbota,*
Kuenda vi ka liwa lolongonga viumalẽhe.+
18 Kuli ovina vitatu okuti, si tẽla oku kuata elomboloko,*
Kuenda vikuãla okuti, ka via ndombolokele:
19 Onjila yongonga kovailu,
Onjila yonyõha kesenje,
Onjila yonaviyu vokalunga,
Kuenda onjila yulume kumue lufeko umue.
20 Eyi oyo onjila yukãi ukuakahokolo:
Eye o lia kuenje o lipuenya komẽla;
Noke o popia hati: “Sia lingile lacimue cĩvi.”+
21 Kuli ovina vitatu vi lulumisa ongongo,
Kuenda ovina vikuãla okuti oyo ka yi tẽla oku pandikisa:
22 Eci upika umue a viala ndosoma,+
Eci eveke li kuta calua lokulia,
23 Eci ukãi wa suvukiwa* ambatiwa ndukãi wa kueliwa,
Kuenda ceci upika wufeko a piñala pomangu ya cime caye cukãi.+
24 Kuli ovinyama vikuãla okuti, ovio vi sulepo vali kilu lieve,
Pole, ovio vi kuete olondunge vialua:+
29 Kuli ovina vitatu okuti, vi enda lonjila yimue yi komõhisa,
Vikuãla okuti vi komõhisa osimbu vi enda:
30 Ohosi okuti onõi pokati kovinyama,
Haiyo okuti, ka yi tila lacimue;+
31 Ombua yoku yeva; ocitupi cohombo;
Kuenda osoma yimue okuti yi kasi lolohoka viayo.
32 Nda wa lekisa uveke poku likemãlisa ove muẽle,+
Ale nda wa sokiya oku ci linga,
Kapa eka liove komẽla wove.+
33 Oku saka asenjele ku pongoloka ongundi,
Kuenda oku sĩla enyũlu ku tundisa osonde,
Haicovo okuti oku wengula onyeño ku koka ovama.+
31 Olondaka via Soma Lemuele, esapulo lia velapo inaye a eca oco o pindise:+
4 A Lemuele, ka ca sungulukile kolosoma,
Ka ca sungulukile kolosoma oku nyua ovinyu
Ndaño kolombiali oku popia hati: “Ocinyua cange ci kasi pi?”+
5 Oco ovo ka va ka nyue loku ivalako eci ca handelekiwa,
Kuenje va pengisa esunga liolosuke.
7 Ovo va nyue loku ivalako uhukũi wavo;
Ka va ka ivaluke vali ovitangi viavo.
8 Vangula poku teyuila vana ka va tẽla oku li teyuila;
Kuenda teyuila esunga lia vosi vana va kasi oku fa.+
9 Vangula kuenda sombisa lesunga;
Teyuila esunga liolosuke kuenda liolohukũi.+
א [Aleph]*
10 Helie o pondola oku sanga ukãi umue o kuete ovituwa viwa?+
Esilivilo liukãi waco lia velapo vali okuti olo koral* vi sule.
ב [Beth]
11 Ulume waye wo kolela lutima wosi,
Kuenda ulume waco o kuete ovina viosi a sukila.
ג [Gimel]
12 Ukãi eca onima yiwa kulume waye okuti, yĩvi hayoko,
Oloneke viosi viomuenyo wukãi waco.
ד [Daleth]
13 Ukãi o sanga ohusu kuenda onoloti;
Eye o sanjukila oku talavaya lovaka aye.+
ה [He]
14 Eye o kasi ndonaviyu yukualomĩlu,+
Eye upopa okulia kuaye kupãla.
ו [Waw]
15 Ukãi o pasukavo osimbu ka kua cile,
Eye o pongiyila okulia vakuanjo yaye
ז [Zayin]
16 Eye o konomuisa ciwa epia limue, noke o li landa;
Eye o kũla ocumbo cayuva leci ovaka aye a nganyala.*
ח [Heth]
ט [Teth]
18 Eye o limbuka okuti, komĩlu yaye ku tunda onganyu;
Ondiyelo yaye ka yimi luteke.
י [Yod]
כ [Kaph]
20 Eye olõla eka liaye oco a kuatise olosuke,
Kuenda o yuluila ovaka aye kolohukũi.+
ל [Lamed]
21 Eye ka sakalala la vakuanjo yaye omo liocikokoto,
Momo vakuanjo yaye vosi va wala ovowalo a kokisa owuya.*
מ [Mem]
22 Eye o litongela ovisikĩlilo vio pula waye.
Uwalo waye wonoloti kuenda welinya liohusu.
נ [Nun]
23 Ulume waye wa kũlĩhĩwa ciwa polombundi violupale,+
Kuna eye a tumãyala pokati kakulu vo vofeka.
ס [Samekh]
24 Ukãi waco o tonga ovowalo* olinyu loku a landisa,
Kuenda eca ovovia ku vakualomĩlu.
ע [Ayin]
25 Eye ukuotõi, wa sumbiwa la vakuavo,
Kuenda o kuete ekolelo lio kovaso yoloneke.*
פ [Pe]
צ [Tsade]
27 Eye o lavulula upange wa vakuanjo yaye,
Kuenda ka li ombolo yowesi.+
ק [Qoph]
28 Omãla vaye va votoka kuenda vo pandiya;
Ulume waye o votoka kuenda u pandiyavo hati:
ר [Resh]
29 Kuli akãi valua va kuete ovituwa viwa,
Pole, ove wa velapo vosi!
ש [Shin]
30 Oku fina ku pondola oku kala kuesanda kuenda eposo li pondola oku nyõleha,+
Pole, ukãi wa sumbila Yehova, o ka pandiyiwa.+
ת [Taw]
Ale “oku sunguluka.”
Ale “alungulo olondunge.”
Ale “ocihandeleko.”
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Ale “Imba ocela cove kumue letu.”
Ale “tu litepela onjeke yimuamue.”
Lit., “utue.”
Ale “Tiukili konyima eci ndu ku lunguli.”
“Lit., ‘espiritu liange,’ pamue ci tiamisiwila kolondunge vi eciwa lespiritu lia Suku.”
Lit., “oku lia kepako.”
Ale “asokiyo; ovisimĩlo.”
Lit., “ocingendeleyi.” Citava okuti, omunu ka kuama olonumbi viesunga via Suku.
Ale “vioku yapuisa.”
Lit., “ocingendeleyi.” Citava okuti, omunu o kasi ocipãla lolonumbi viesunga via Suku.
Ale “ulume.”
Lit., “enda kokuaye.”
Ale “omunu amamako lekolelo.”
Ale “ocihandeleko.”
Ale “ocili.”
Lit., “ku ka li kuname.”
Li., “ohopa.”
Ale “lovina via velapo.”
Tala Elomboluilo.
Citava okuti, yi tiamisiwila kovituwa via Suku via tukuiwa vovinimbu via pita.
Ale “ka yi liveti kocina cimue.”
Ale “ku una ove o sesamẽla.”
Ale “unene wovaka ove.”
Ale “ocihandeleko.”
Ale “ocina catete.”
Lit., “Vonguila etũi liove.”
Lit., “kositu yavo yosi.”
Ale pamue, “Kũlĩhĩsa lutate onjila o nõla.”
Lit., “Vonguila etũi liove.”
Lit.,“Omẽla.”
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Tala Elomboluilo.
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Lit., “Vokati kohongele kuenda kekongelo.”
Ale “ovava a talala.”
Ale “ono yovava.”
Ale “ohõha.”
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Okuti, “oku linga ohuminyo yimue.”
Ale “ocihandeleko.”
Ale “vi ka vangula love.”
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Lit., “o kuata lika onepa yimue yombolo.”
Lit., “ka kuete utima.”
Ale “ocisembi.”
Ale “ocihandeleko.”
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Ale “vioku yapuisa.”
Lit., “ka kuete utima.”
Ale “luwalo wo.”
Lit., “Olomãhi viaye lalimue eteke vi kala.”
Ale “kalienge.”
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Lit., “komãla vomanu.”
Tala Elomboluilo.
Ale “Tunde kotembo ka ivalukiwa.”
Ale “nda citiwa lolongembia vialua.”
Lit., “eci a vi kolisa.”
Ale “ka a ka pitahãle eci eye a handeleka.”
Ale “Oku amamako oku lavulula.”
Lit., “Via ipaya ovinyama viaye.”
Lit., “ka va kuete utima.”
Ale “vana va kamba olondunge.”
Lit., “ka va kuete utima.”
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Lit., “ovihandeleko.”
Lit., “ka kuete utima.”
Ale “ovina via velapo.”
Ale pamue, “o kasi vonjila yomuenyo.”
Ale “olombonde.”
Ale “u songuila.”
Ale “esumuo; ovitangi.”
Ale “ku cime caye cupange.”
Ale “Viuhembi.”
Ale “ocilemo ca suapo cewe.”
Ale “Ovina via velapo.”
Ale “onyeño ya Suku.”
Ale “omunu wa yanduluka Suku.”
Lit., “ka kuete utima.”
Lit., “omunu ukuekolelo kespiritu.”
Lit., “o sikĩlĩla ondaka yimue.”
Ale “alungulo olondunge.”
Ale “epopelo.”
Lit., “o nyãle.”
Ale “Ulume o kuete ocisola ka ci pongoloka.”
Ale “ohali.”
Lit., “Eka leka.”
Lit., “ o sandola.”
Lit., “o ka lẽlisiwa.”
Lit., “o tapela ocali.”
Ale “ohali.”
Lit., “o ka piñala ofela.”
Ale “ka kuete olondunge.”
Lit., “ombolo.”
Lit., “ka kuete utima.”
Lit., “liomẽla.”
Ale “veteke liaco.”
Lit., “o tuvika.”
Lit., “eci cesunga.”
Lit., “vana okuti olondunguli.”
Ale “a sumuisa.”
Ale “epindiso.”
Lit., “liomẽla.”
Ale “ceci a popia.”
Lit., “o ka lẽlisiwa.”
Lit., “ka va yevelela epindiso.”
Lit., “ci sanjuisa.”
Ale “la vana va li kũlĩhĩsa pokati.”
Ale “Lolonjila ka via sungulukile.”
Lit., “oku kongela leka.”
Ale “ondaka.”
Ale “ocihandeleko.”
Ale “epindiso.”
Ale “epindiso; eyambulo.”
Ale pamue, “vepuluvi liaco.”
Ale pamue “eveke li yapuisa vakuavo.”
Ale “lia tema.”
Ale “omunu o kuete uloño woku sokolola.”
Ale “yi vala.”
Ale “Ombangulo yi sakula.”
Lit., “oku sumuisiwa kuespiritu.”
Ale “epindiso.”
Ale “lia kãla.”
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Ale “kuenda Abadone.”
Ale “u pindisa.”
Ale “u sanda.”
Ale “Eye wa sanjuka ndu okuti eteke leteke o kuete ocipito.”
Lit., “ya tekuiwa pocililo covinyama.”
Lit., “ka kuete utima.”
Ale “ombangulo yoku ũhila.”
Lit., “etambululo li tunda vomẽla waye.”
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Ale “esepu.”
Ale, “o sokolola lutate ndomo a tambulula; o sokolola osimbu ka vanguile.”
Ale “Oku vanja lesanju ku.”
Lit., “li lẽlisa akepa.”
Lit., “utima.”
Lit., “Asokiyo o vutima a tiamẽla komunu umue.”
Ale “etambululo lia suapo.” Lit., “etambululo lielimi.”
Lit., “vi yela.”
Lit., “Kundika ku Yehova ovopange ove.”
Ale “o yi yuvula.”
Lit., “uwa.”
Ale “Olondaka viaye via posoka.”
Lit., “omẽla.”
Ale “Ocimbinde.”
Ale “liulamba.”
Ale “etulumũho.”
Lit., “ovilumba.”
Ale, “vakuepata.”
Ale, “Ciwa.”
Ale “ombuale.”
Ale “ewe limue li nena ohenda.”
Lit., “o tuvika.”
Ale “oku yulula ociva cimue.” Lit., “oku ecelela ovava.”
Lit., “utima.”
Ale “Nda eye eveke lio vutima?”
Lit., “wa kamba utima.”
Lit., “ka ka sanga uwa.”
Ale “uwa poku sakula.”
Ale “u kukutisa akepa.”
Lit., “ovitukiko vi tunda ponete.”
Lit., “oku lula.”
Lit., “o talala vespiritu.”
Ale “o sepula.”
Ale “ndovina vi iniwa lonjongole yalua.”
Ale “ocimbaka.”
Lit., “o kapiwa pocitumãlo ca lepa” okuti, ka sangiwa, o koka.
Ale “koku pua elavoko?”
Ale “oku u kũlĩhĩsa ciwa.”
Lit., “ci tepisa.”
Ale “ocali.”
Lit., “o yayulako lovolu aye.”
Lit., “o kuata utima.”
Lit., “o ka sanga uwa.”
Ale “eyove liohosi.”
Ale “ukuakulisiõsiõla.”
Ale “o ko wĩha onima.”
Ale “oku livela.”
Ale “onjongole; elungulo.”
Ale “eyove liohosi.”
Ale pamue, “Eye o ka sanda vokuenda kuotembo yoku ungula, pole, ka ka sanga lacimue.”
Ale “olonjongole.” Lit., “elungulo.”
Ale “a sisa.”
Ale “Ovilemo vivali viovawe kuenda ovikuata vivali vioviyongelo.”
Tala Elomboluilo.
Ale “elungulo.”
Ale “a kolisua.”
Ale “alungulo olondunge.”
Ale “o yapuisa lomẽla.”
Ale “Ovilemo vivali viovawe.”
Ale “onjila a kuama?”
Ale “vi yelisa.”
Ale “o kuatisa.”
Ale pamue, “owume wu takata lonjanga ku vana va sanda olofa.”
Ale “ukuakulisiõsiõla.”
Ale “o kũlĩha eci a linga.”
Lit., “ocitukiko ci tunda ponete.”
Ale “ukuakulisiõsiõla.”
Lit., “oku ina.”
Ale “oku yula.”
Ale “lovilinga vi kutisa osõi!”
Lit., “o vangula otembo yosi.”
Ale “oluhimo luwa.” Lit., “onduko.”
Lit., “Ocali.”
Lit., “va lisanga.”
Ale “o yambuiwa.”
Ale “umalẽhe.”
Lit., “Eye okuti o kuete iso liwa.”
Ale “Oku liyenja.”
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Ale “wumalẽhe.”
Ale “Likandangiya.”
Ale pamue, “Liwekapo oku kolela kelomboloko liove muẽle.”
Ale “omunu umue okuti, o kuete iso lĩvi.”
Lit., “utima waye ka u kasi love.”
Ale “omãla ka va kuete isia.”
Lit., “Onjovoli.”
Ale “umalẽhe.”
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Lit., “Olongẽla viange.”
Lit., “ocingendeleyi.” Tala Olo 2:16.
Ale “va liongolola oco va seteke.”
Ale “sia yevele evalo.”
Ale “ndi ka yi sandiliya vali.”
Ale “vakuanjo.”
Ale “alungulo olondunge.”
Ale “onima yiwa; epopelo.”
Ale “otembo yovitangi.”
Ale “oku li sakalaisa.”
Okuti, Yehova kuenda soma.
Ale pamue, “Oku tambulula lonjila yimue ya sunguluka, ci kasi ndoku eca esipulo.”
Ale “tunga epata liove.”
Lit., “ka kuete utima.”
Lit., “nda liupilako epindiso:”
Ale “ondaka yoku ũhila ya vakuetu.”
Ale “olondaka vi kuete ocimãho cĩvi.”
Lit., “ombanjaile yuhembi.”
Ale pamue, “ukuelimbi.”
Lit., “una o ku nyãle.”
Okuti, oku tulumũla omunu kuenda oku leñelisa utima waye.
Ale “ukuakulisiõsiõla.”
Lit., “o yengenga kovaso.”
Ale pamue, “Haico ci kasi okuti, esiñalo omunu ka sesamẽla, ka li tẽlisiwa.”
Lit., “o nyua ungangala.”
Ale, “a seluka.”
Ale pamue, “o litenga.”
Ale “ndovina vi iniwa lonjongole yalua.”
Ale “Momo utima waye wa suvukiwa calua.”
Lit., “li ka cita.”
Lit., “ukuafeka yiñi.”
Lit., “ovingendeleyi.”
Ale pamue, “viesanda; vi kisikiwa.”
Lit., “o kosa.”
Ale “yi kasi oku tila.”
Ale “o njimbula.”
Ale “o yambuiwa.”
Lit., “a sumũlũisa.”
Lit., “ndesiñalo.”
Ale “ukuakulisiõsiõla.”
Lit., “ocipala cekamba liaye.”
Ale “o Abadone.”
Ale “Haico ci kasi omunu ndomo ci likuata lepandiyo liaye.”
Ale “Tiamisila utima wove ko.”
Ale “ohosi yumalẽhe.”
Lit., “eye.”
Ale “ocitunu.”
Ale “ukuacipululu.”
Lit., “o ka lẽlisiwa.”
Ale “wa pua etondelo.”
Ale pamue, “Pole, ukuesunga o sanda oku teyuila omuenyo waye.”
Lit., “va lisanga.”
Okuti, Eye eca omuenyo kokuavo.
Ale “elungulo; eyambulo.”
Ale “esituluilo.”
Ale “ohuminyo yimue mua kongela esiñalo.”
Ale “Oku kuatela usumba.”
Ale “ci koka.”
Ale pamue “va sanda ohenda yo.” Lit., “va sanda ocipala co.”
Ale “via setekiwa londalu.”
Ale “membuisa.”
Lit., “keniña.”
Okuti, ocitumãlo mu kendiwa omanu va fa.
Ale “ekango.”
Ale “vi komõhisa calua kokuange.”
Ale “ka soliwe.”
Lit., “omanu ka va pamele.”
Lit., “omanu ka va pamele.”
Ale “via tepiwa vovimunga.”
Eyi oletala yatete yo ambesendaliu kelimi lio Heveru. Oyo ya sonehiwa loku kuama ulala wo ambesendaliu.
Tala Elomboluilo.
Ale pamue, “upange.”
Lit., “lepako liovaka aye.”
Lit., “oku itika ongusu vombunda.”
Epumu lioku tosa kuenda ombunge, via kala olombueti vioku tosa utele ale oku panga alinya kuenda utele.
Lit., “ovowalo avali.”
Ale “ovowalo o kosi.”
Ale “o yola eteke liya.”
Ale “Epindiso liocisola; Ocihandeleko cocisola ka ci pongoloka.”
Lit., “Eci kokuaye eci ca tunda kepako liovaka aye.”