Vo Harane Mua Lingawaila Ovina Vialua

KU VAKUAKUTANGA Ovisonehua, ondaka Harane, yi va ivaluisa Avirahama ulume umue ukuekolelo. Eye kumue lukãi waye, Sara, la isiaye Tera kuenda ocimumba caye Lote, va linga ungende woku tunda ko Uri toke kofeka yo Kanana. Osimbu a kala vofeka yaco, Avirahama wa fũla ukuasi walua. Avirahama noke liolofa via isiaye, wa enda kofeka yina Suku yocili o likuminyile. (Efet. 11:​31, 32; 12:​4, 5; Ovil. 7:​2-4) Eci pa pita oloneke vimue, Avirahama wa tuma ukuenje waye ko Harane, ale ocipepi locitumãlo caco oku sandiliya ukãi womõlaye Isake. Kovaso yanyamo alua, Yakoba onekulu ya Avirahama, weya oku kalavo vofeka yaco.​—⁠Efet. 24:​1-4, 10; 27:​42-45; 28:​1, 2, 10.

Vombanjaile Senakeriva, soma ya va Asuria a ecele ku Soma Hesekiya wo ko Yuda, mua kongelele ‘olofeka’ vina olosoma via Asuria va yula. Onduko “Harane” ya tukuiwa vocipama cilo, halupaleko lika, oyo yi tiamisiwilavo kovaimbo a kala kolonele violupale luaco. (2 Olos. 19:​11, 12) Ocitumasuku ca Esekiele ci lekisa okuti o Harane ya kala vonjila ya velapo yoku enda ko Turo. Eci ci lekisa okuti, olupale luo Harane lua kuata esilivilo lialua ku vakualomĩlu.​—⁠Esek. 27:​1, 2, 23.

Cilo, o Harane olupale lumue lutito lu sangiwa ocipepi lo Şanlıurfa, kutundilo wofeka yo Turkiya. Kosimbu olupale luo Harane lua kala ocitumãlo colomĩlu. Olupale luo Harane lumue pokati kovitumãlo via tukuiwa Vembimbiliya. Kelimi lia va Asuria ondaka Harranu yi lomboloka “Elila” ale “Onjila Yolongende,” ci lekisa okuti Harane ya kala pokati kalupale anene. Ndomo ca lekisiwa vocisonehua cimue, ina ya Soma Nabonidu u Bavulono, wa kala ocitunda cinene vonembele ya Sin, osuku yimue yosãi ko Harane. Kuli esapulo limue li lekisa okuti Nabonidu wa tumbulula onembele yaco. Omo liaco, olupale luo Harane lua mola oku tumbikiwa kuovoviali alua loku kunduiwa kuao.

Koloneke vilo olupale luo Harane ka luneneko calua ndeci lua kala kosimbu. Olupale luaco kosimbu, lua sanjavalele calua kuenda lua posokele. Koloneke vilo, o Harane okaimbo kamue katitotito haiko ka kuete olonjo violusoka via songoloka, kuenda ka ñualiwa lalunda. Voluali luokaliye lua Suku, omanu va tungile ko Harane ndeci Avirahama, Sara, kuenda Lote, va ka pinduiwa. Ovo va ka tu sapuila ovina vialua via lingaiwale volupale luo Harane, lua kala ocitumãlo colomĩlu.

[Elitalatu kemẽla 20]

Ovingululu vio Harane

[Elitalatu kemẽla 20]

Olonjo violusoka via songoloka

[Elitalatu kemẽla 20]

O Harane yo koloneke vilo