Ono Yovipama Viohongele Ekalo Lietu Tuakristão Kuenda Oku Kunda

OSEMANA 1-7 YEVAMBI

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | FETIKILO 44–45

“Yosefe Ecela Vahuvaye”

(Efetikilo 44:1, 2) Oco wa sapuila kalei konjo yaye hati, Yukisi olonjeke vialume lovilia viosi va tẽla oku ambata. Kapa olombongo viomunu omunu komẽla yonjeke yaye. ² Lokopo yange, yina yopalata, yi kapa komẽla yonjeke yumãlehe, lolombongo viotiliku yaye. Yu wa linga ndeci Yosefe a popia.

utala wondavululi, 1/5/2015 kem. 14-15

“Ame Nga Ñasi Komangu ya Suku?”

Yosefe wa malusula oku linga oloseteko viaye. Vahuvaye va kapiwa vokayike, omo lioku lundiliwa okuti va nyana okopo. Eci va yi sanga vonjeke ya Benjamini, vosi yavo va tualiwa ku Yosefe. Cilo, Yosefe wa kuata epuluvi lioku limbuka nda vahuvaye va pongoloka kovituwa. Yuda eye wa kala kapitiya kavo. Eye wa pinga oco a lekise ohenda kokuavo, loku pinga okuti vosi yavo 11, va linge apika Kegito. Pole, Yosefe wa tava okuti, Benjamini eye lika o kala upika Kegito, vakuavo ci tava oku enda.—Efetikilo 44:2-17.

Yuda wa vetiyiwa oku tambulula lohenda. Kuenje wa popia hati: “Eye lika wa siala omõla a inaco. Isiaye u sole.” Olondaka viaco via sumuisa Yosefe. Eye wa kala nuñulu yukãi wa soliwa wa Yakoba, Rahele, una wa fa eci a kala oku cita Benjamini. Ndeci isia yaye, Yosefe wa solele calua oku vangula catiamẽla ku Rahele. Citava okuti, eli olio esunga lieci Benjamini a soliwile calua la Yosefe.—Efetikilo 35:18-20; 44:20.

Yuda wa endele ku Yosefe loku pinga oco Benjamini ka ka linge upika. Eye wa lieca oco a kale upika pomangu ya Benjamini. Eye wa malusula loku popia hati: “Momo ame mitila ndati ku tate nda umãlehe sia ile laye? Ñuete ohele la tate sanga ohali yaco yu luila enene!” (Efetikilo 44:18-34) Eci ca lekisa okuti ovo va pongolokele kovituwa. Eci ka ca lekisile lika okuti va pongoloka kovituwa pole, va lekisa ovituwa ndeci, ohenda kuenda eliketiso.

Yosefe ka tẽlele vali oku li kandangiya. Eye wa sukilile oku situlula eci ca kala vutima waye. Noke lioku tundisa olonalavayi viaye, wa lila lolukandi, kuenje ocileñi condaka yaye ca yevala kelombe lia Fareo. Noke wa li situlula hati: “Ame manjene Yosefe.” Wa yolela vahuvaye kuenda wa va ecela omo liovina vo lingile. (Efetikilo 45:1-15) Eye wa situlula onjongole ya Yehova, ukuakuecela haiye ukuahenda. (Osamo 86:5) Anga hẽ tu kuete ocituwa cimuamue?

(Efetikilo 44:33, 34) Oco ukuenje wove a kale upika pomangu yumãlehe wa cime cange; umãlehe a ende kumue la vahuvaye. ³⁴ Momo ame mitila ndati ku tate nda umãlehe sia ile laye? Ñuete ohele la tate sanga ohali yaco yu luila enene.

(Efetikilo 45:4, 5) Oco Yosefe wa popia la vahuvaye hati, Kokeli ocipepi. Kuenje vo kokela. Eye wa popia lavo hati, Ame manjene Yosefe, una wa landisili ke Egito. ⁵ Ko ka yokoki. Ko ka litemẽli ño omo wa ndandisili kulo; momo Suku wa numa oku livanga kovaso yene oku popela ovimuenyo.

Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

(Efetikilo 44:13) Oco va tola tola uwalo wavo; va tuika ovimbulu viavo, omunu omunu, kuenje va tiukila vimbo.

perspicaz-volume 3 kem. 381

Oku Tola Uwalo

Oku tola uwalo ca kala ocituwa ca siatele pokati ka va Yudea, lomanu va kala Kutundilo, capiala enene poku yeva olofa via umue ukuepata. Uwalo waco wa sukilile oku toliwa konepa yo ko vaso toke eci onete yi moleha, okuti ka ca sukilile oku tola uwalo wosi okuti ka o kuata vali esilivilo.

Ulandu watete u sangiwa Vembimbiliya wa Ruvene, omõla uveli wa Yakoba okuti eci a tiukila kocitunu muna Yosefe a yimbiwile ko sangelemo kuenje wa tola uwalo waye loku popia hati: “Umãlehe ka mõleha, ame hẽ njila pi?” Ndomõla uveli, Ruvene wa kuata ocikele coku tata manjaye umãlehe. Isiaye Yakoba eci vo sapuila okuti omõlaye Yosefe wa fa, wa tola tola uwalo waye kuenje wa wala ocikelei ci lomboloka okuti wa lila oloneke vialua (Efet. 37:29, 30, 34) kuenda Kegito vahuva a Yosefe va tola tola uwalo wavo eci va limbuka okuti okopo yopalata ya moleha vonjeke ya Benjamini.—Efet. 44:13.

(Efetikilo 45:5-8) Ko ka yokoki. Ko ka litemẽli ño omo wa ndandisili kulo; momo Suku wa numa oku livanga kovaso yene oku popela ovimuenyo. ⁶ Momo ulima ulo vali elambu li kasi vofeka, kuenje kua kamba vali alima atãlo okuti ka ku kala oku lima, ndaño oku ungula. ⁷ Suku wa numa oku livanga kovaso yene okuti ndu supisili vamue kilu lieve, kuendavo okuti ene ndu muisi epuluko linene. ⁸ Oco heneko wa numi kulo, te Suku, kuenje Suku wa ñapa nda isia ya Fareo, haime muẽleonjo yaye yosi, haime ndukulu wofeka yosi ye Egito.

utala wondavululi, 1/9/2004 kem. 11 ocin. 15

Va Suvukiwa Ndaño ka va Lingile Cimue

¹⁵ Nye ci tu kuatisa oku yuvula oku kuatela onyeño vana va tu suvuka? Etu tua kũlĩha okuti, Satana kumue lolondele viaye ovo anyãli vetu. (Va Efeso 6:12) Kuli omanu vamue okuti va siata oku tu lambalala ocipango. Pole, vakuavo va siata oku ci linga omo lioku vetiyiwa la vana va tu nyãle. (Daniele 6:4-16; 1 Timoteo 1:12, 13) Yehova o yongola okuti, omanu vosi ‘va kuata ukũlĩhĩso wocili oco va popeliwe.’ (1 Timoteo 2:4) Kuli omanu valua okuti kosimbu va kala ovanyãli vetu. Pole omo liovituwa vietu viwa, cilo va lingavo vamanjetu. (1 Petulu 2:12) Tu pondola oku lilongisila kongangu yiwa ya Yosefe omõla wa Yakoba. Eye wa tala ohali yalua peka lia vahuvaye. Pole, weya oku va tata ciwa. Momo lie? Momo eye wa kũlĩhĩle okuti Yehova wa kongeliwa vocitangi caco oco a tẽlise ocipango caye. (Efetikilo 45:4-8) Cimuamue haico Yehova a pondola oku linga letu. Olonjanja vimue ecelela okuti tu liyaka lovitangi oco onduko yaye yi kemanyiwe.—1 Petulu 4:16.

Oku Tangiwa Kuembimbiliya

(Efetikilo 45:1-15) Oco Yosefe ka tẽlele vali oku likandangiyila kowiñi wosi wo ñuala, yu wa kaluka hati, Omanu vosi va nunde. Oco lomue wa kala la Yosefe eci a lisitulula ku vahuvaye. ² Kuenje wa sukoka oku lila okuti va Egito va ci yeva, lonjo ya Fareo ya ci yevavo. ³ Yosefe yu wa popia la vahuvaye hati, Ame Yosefe. Tate yo lomuenyo? Vahuvaye ka va tẽlele oku u tambulula momo vo salukila enene. ⁴ Oco Yosefe wa popia la vahuvaye hati, Kokeli ocipepi. Kuenje vo kokela. Eye wa popia lavo hati, Ame manjene Yosefe, una wa landisili ke Egito. ⁵ Ko ka yokoki. Ko ka litemẽli ño omo wa ndandisili kulo; momo Suku wa numa oku livanga kovaso yene oku popela ovimuenyo. ⁶ Momo ulima ulo vali elambu li kasi vofeka, kuenje kua kamba vali alima atãlo okuti ka ku kala oku lima, ndaño oku ungula. ⁷ Suku wa numa oku livanga kovaso yene okuti ndu supisili vamue kilu lieve, kuendavo okuti ene ndu muisi epuluko linene. ⁸ Oco heneko wa numi kulo, te Suku, kuenje Suku wa ñapa nda isia ya Fareo, haime muẽleonjo yaye yosi, haime ndukulu wofeka yosi ye Egito. ⁹ Yayuliko, lamaneli ku tate, ko sapuiliko hoti, Omõlove Yosefe wa popia hati, Suku wa ñapa ukulu wofeka yosi ye Egito. Lokila kulo. Ku ka taluke. ¹⁰ O tunga vofeka ya Gosene, o kala ocipepi lame, ove lomãla vomãla vove, lolomeme viove, lolongombe viove, la cosi wa fuka, ¹¹ omo hu tekuila. Momo kua siala vali alima atãlo elambu, kuenje kuli ohele sanga ove, lonjo yove, la viosi wa fuka wiñili vusuke. ¹² Cilo, ovaso ene a mõla, lovaso a manjange Benjamini laovo a mõla okuti omẽla wange muẽle wa popia lene. ¹³ Sapuili tate ulamba wange wosi wa mulo ve Egito, lovina viosi wa mõli. Yayuliko. Neni tate kulo. ¹⁴ Noke wa petamẽla kosingo ya manjaye Benjamini kuenje wa lila. Benjamini leyevo wa lililavo kosingo yaye. ¹⁵ Yosefe wa sipula vahuvaye vosi loku va lilila, kuenje vahuvaye va vangula laye noke.

OSEMANA 8-14 YEVAMBI

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU

“Okulia Kotembo Yonjala”

(Efetikilo 47:13) Vofeka yosi ka mua kaile okulia, kuenje elambu lia lua enene, oco ofeka ye Egito lofeka ya Kanana via kala cĩvi, elambu liaco lia lua.

utala wondavululi, 1/5/1987 kem. 15 ocin. 2

Oku Popela Ovimuenyo Kotembo Yonjala

² Alima epanduvali elau a pita kuenje onjala ya fetika ndomo Yehova a ci popele okuti onjala yaco ka ya kaile lika Kegitoko pole, “kolofeka viosi.” Eci omanu va fetika oku pinga okulia ku Fareo Fareo wa va sapuila hati: “Kuendi ku Yosefe, ka lingi eci a ko sapuila.” Yosefe wa landisa okulia ku va Egito toke eci olombongo viavo viapua. Noke wa tava okuti omanu va linga ofeto longamelo. Kuenje omanu veya ku Yosefe loku u sapuila hati: “Tu lande, etu lovapia etu, o tu ihe okulia. Oco etu lovapia etu tu linga apika va Fareo.” Omo liaco, Yosefe wa landa ovapia osi ava Egito oco a kale a Fareo.—Efetikilo 41:53-57; 47:13-20.

(Efetikilo 47:16) Yosefe wa kumbulula hati, Nda olombongo via pua, neni ovinyama viene, oco ndu waveli okulia lovinyama viene.

(Efetikilo 47:19, 20) Etu lovapia etu, tu fila nye, love haipo o kasi? Tu lande, etu lovapia etu, o tu ihe okulia. Oco etu lovapia etu tu linga apika va Fareo. Tu ihe vali ombuto okuti tu kala lomuenyo, ka tu fi, lovapia etu ka a lingi vali ovipembe. ²⁰ Oco Yesefe yu wa landa ovapia osi o ke Egito ha a lingi a Fareo, momo va Egito va landisa, omunu epia liaye, omunu epia liaye, omo onjala ya lua. Cilo ofeka ya linga ya Fareo.

(Efetikilo 47:23-25) Oco Yosefe wa popia lomanu hati, Ota, etaili ndo landi ene lovapia ene ho lingi apika va Fareo. Cilo tambuli ombuto, limi ovapia. ²⁴ Poku ungola, weci onepa yatãlo ku Fareo. Lolonepa vikuãla viene ovio vi linga ombuto yovapia, lokulia kuene, lokulia kuava va kasi volonjo viene, lokulia kuotumãla tuene. ²⁵ Ovo vati, A cime cetu, wa tu muisa omuenyo. Cilo tu linge ohenda okuti tu kala apika va Fareo.

usoma wa suku, kem. 234-235 ocin. 11-12

Usoma u Tẽlisa Ocipango ca Suku Palo Posi

¹¹ Okulia kualua. Omanu voluali koloneke vilo va kasi onjala konepa yespiritu. Embimbiliya lia lomboluile ndoco: “‘Yehova Suku wa popia hati, Kuiya oloneke eci muisa ofeka onjala, onjala yokulia hayoko, pamue enyona liovava halioko, te onjala yoku yeva olondaka via Yehova.’” (Amo. 8:11) Anga hẽ, olonungi Viusoma vi kasivo lonjala? Yehova wa tukula oku litepa ku kala pokati komanu vaye kuenda ovanyãli vaye poku popia hati: “Tala, akuenje vange va lia, ene puãi vu kala lonjala. Tala, akuenje vange va nyua, ene puãi vu kala lenyona. Tala, akuenje vange va sanjuka, ene puãi vu kutisua osõi.” (Isa. 65:13) Anga hẽ, wa siata oku mõla oku tẽlisiwa kuolondaka evi?

¹² Eliangiliyo liokulia kuespiritu ku kasi oku livokiya ndolui lukasi oku sanjavala kuenda lu kasi oku longa. Alivulu etu, lovina via ngalavaliwa, olovideo, olohongele viekongelo, olohongele viofeka kuenda ovipama via sandekiwa vo Internet, vi eca uvangi wokuti tua siata oku tambula okulia kualua kuespiritu voluali lulo lu kasi lonjala konepa yespiritu. (Esek. 47:1-12; Yoe. 3:18) Ku sanjuka hẽ oku mola oku tẽlisiwa kuolohuminyo via Yehova vioku eca okulia kualua kuespiritu? Ove hẽ, wa siata okulia komesa ya Yehova oloneke viosi?

Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

(Efetikilo 46:4) Ame ngenda love toke ke Egito, haime hu tiula vali; lovaka a Yosefe a viula ovaso ove.

perspicaz-volume 1 kem. 272 ocin. 5

Ovituwa kuenda Ekalo

Oku kapa ovaka vovaso. Yehova poku sapuila Yakoba okuti: “lovaka a Yosefe a viula ovaso ove” (Efet. 46:4) ca lekisile okuti Yosefe o ka yika ovaso a Yakoba noke liolofa viaye, okuti ocikele cimue ca eciwile komõla uveli. Ci lekisa okuti Yehova wa sapuila Yakoba okuti unuñulu wa wecele ku Yosefe.—1 Asa. 5:2.

(Efetikilo 46:26, 27) Omanu vosi veya la Yakoba ke Egito, ava a licitila okuti akãi volohueli vomãla va Yakoba havoko, omanu vosi va tẽla akui epandu lepandu. ²⁷ Omãla va Yosefe, ava a citila ve Egito, vavali. Omanu vosi vonjo ya Yakoba veya ke Egito va tẽla akui epanduvali.

embimbiliya lielilongiso etosi kelivulu Liovil. 7:14

75 komanu: Citava okuti Stefano ka kaile oku tukula Ocinimbu cimue Covisonehua vio Heveru eci eye a tukula etendelo liepata lia Yakoba Kegito okuti 75. Olondaka evi kavi sangiwa vo Massorético Yovisonehua vio Heveru. Efet 46:26 hati: “Omanu vosi veya la Yakoba ke Egito, ava a licitila okuti akãi volohueli vomãla va Yakoba havoko, omanu vosi va tẽla akui epandu lepandu.” Kocinimbu 27 kuamisako hati: “Omanu vosi vonjo ya Yakoba veya ke Egito va tẽla akui epanduvali.” Vovinimbu evi omanu va kasi oku tendiwa volonepa vivali via litepa, onepa yatete yi lombolola lika etendelo liomanu vana va citiwila kepata limuamue kuenje vonepa yavali mua kongelavo etendelo liomanu vana va tunda Kegito. Etendelo liomanu va panga onepa kepata lia Yakoba lia tukuiwavo kelivulu Lietundilo 1:5 kuenda kelivulu Liesinumuĩlo 10:22, kuna ku vangula olondaka viokuti “akui epanduvali.” Citava okuti Stefano o tukula onjanja yatatu etendelo liomanu va panga onepa kepata linene lia Yakoba. Vamue va popia okuti vetendelo liaco mua kongela omãla kuenda olonekulu vomãla a Yosefe, okuti Manase kuenda Efarimi vana va tukuiwa vo Septuaginta okuti ya pongoluiwa kelilvulu Liefetikilo 46:20. Vakuavo va popiavo okuti mua kongela akãi vomãla va Yakoba vana okuti ka va tukuiwile volondaka vi sangiwa Kefetikilo 46:26. Omo liaco etendelo “akuĩ epanduvali latãlo” citava okuti olio etendelo lio manu vosi. Olondaka viaco citava okuti via sonehiwavo Kovisonehua vio Heveru kocita catete O.Y. Vokuenda kuanyamo va kuaku lilongisa va kũlĩhile okuti “75” etendelo limue lisangiwa kelivulu Liefetikilo 46:27 kuenda Elivulu Lietundilo 1:5 ko Septuaginta yo Helasi. Handi vali, kocita cakuĩ avali oviña vivali via tukuiwa Ketundilo 1:5 Viovisenehua vio Heveru okuti via sangiwa vo kalunga ka ka kuete akimba, olonoño via lombolola okuti voviña viaco mu sangiwavo etendelo “75.” Citava okuti olondaka via Stefano via kunamẽlele pokati kovisonehua evi. Omo liaco pokati kolondaka viaco, onjila ndomo Stefano a lombolola ulandu waco ci lekisa okuti eye wa tenda etendelo liosi liepata lia Yakoba.

Oku Tangiwa Kuembimbiliya

(Efetikilo 47:1-17) Oco Yosefe weya kuenje wa sapuila Fareo hati, Tate la vahuvange va kaile ko Kanana kaliye veya. Veya lolomeme viavo lolongombe viavo, lovina viavo viosi. Cilo vava vofeka ya Gosene. ² Pokati ka vahuvaye wa nolapo alume vatãlo oku va lekisa ku Fareo. ³ Fareo wa pula vahuvaco hati, Upange wene we? Ovo va sapuila Fareo vati, upange wetu wungombo tunde kolosekulu vietu. ⁴ Va sapuilavo Fareo vati, Tueyilila oku kala vofeka yilo momo vofeka ya Kanana ka muli owuangu woviunda viakuenje vove omo elambu lia piãla li kasimo. Oco cilo tua pinga okuti akuenje vove va tunga vofeka ya Gosene nda ci tava. ⁵ Fareo wa popia la Yosefe hati, So la vahuvove veya kokuove. ⁶ Ofeka ye Egito yeyi peka liove. Tungisa so la vahuvove vofeka ya velapo, va tunge ño vofeka ya Gosene. Nda pokati kavo pali ava va tẽla ciwa upange wungombo, ka va kape vakapusu kovinyama viange. ⁷ Oco Yosefe wa nena isiaye Yakoba kuenje wo lekisa ku Fareo. Yakoba yu wa sumũluisa Fareo. ⁸ Fareo wa pula Yakoba hati, Oloneke vianyamo omuenyo wove viñami? ⁹ Yakoba wa kumbulula Fareo hati, Oloneke vianyamo ungende womuenyo wange ocita lakui atatu kanayamo. Oloneke vianyamo omuenyo wange vitito, haivio vĩvi, kuenje ka via sokele loloneke vianyamo ovimuenyo violosekulu viange, okuti oloneke viokutuñayala kuavo. ¹⁰ Yakoba wa sumũluisa Fareo, kuenje wa tunda. ¹¹ Oco Yosefe wa tungisa isiaye la vahuvaye wa va iha ocitumãlo vofeka ya Ramesese, oyo onele ya velapo yofeka yosi ye Egito. ¹² Kuenje Yosefe wa tekola isiaye, la vahuvaye, lonjo yosi ya isiaye, ndeci ca soka lapata avo. ¹³ Vofeka yosi ka mua kaile okulia, kuenje elambu lia lua enene, oco ofeka ye Egito lofeka ya Kanana via kala cĩvi, elambu liaco lia lua. ¹⁴ Yosefe wongolola olombongo viosi via kala vofeka ye Egito lovofeka ya Kanana, vina omanu va landa landa lavio okulia, kuenje Yosefe wa tuala olombongo viosi ku Fareo. ¹⁵ Eci olombongo viosi viofeka ye Egito levi viofeka ya Kanana via pua, oco va Egito vosi veya ku Yosefe vati, Tu avele okulia. Tu fila nye love haipo o kasi? Momo olombongo vietu via pua. ¹⁶ Yosefe wa kumbulula hati, Nda olombongo via pua, neni ovinyamo viene, oco ndu waveli okulia lovinyama viene. ¹⁷ Oco va nenela Yosefe ovinyama viavo, kuenje Yosefe wa va iha okulia. Va nena otuvalu tuavo loviunda violomeme loviunda vilongombe lovimbulu kuenje Yosefe wa va iha okulia ulima waco londando yovinyama viavo viosi.

OSEMANA 15-21 YEVAMBI

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | EFETIKILO 48–50

“Akulu Vendamba va Kuete Ovina Vialua Vioku tu Longisa”

(Efetikilo 48:21, 22) Isareli wa popia la Yosefe hati, Tala, ndopo fa puãi Suku o kala love ha ku tiuwiya kofeka yolosekulu viove. ²² Kuenda vali usenge wa Sekeme, una nda honji yange, nda weca kokuove, ku vahuvove hakoko.

perspicaz-volume 2 kem. 468 ocin. 5

Yakoba

Yakoba osimbu handi ka file, wa sumuluisa olonekulu viaye, okuti omãla va Yosefe kuenda omo lionumbi a tambula ku Yehova, wa kapa umalehe Efarimi komangu ya Manase. Kuenje Yakoba wa sapuila Yosefe okuti o laika oku tambula ocipiñalo cunuñulu, poku popia hati: “Usenge wa Sekeme, una nda honji yange, nda weca kokuove, ku vahuvove hakoko.” (Efet. 48:1-22; 1 Asa. 5:1) Omo okuti Yakoba wa landa osi komãla va Amori lombembua ocipepi lo Sekeme (Efet. 33:19, 20), ci lekisa okuti ohuminyo ya lingiwa ku Yosefe ondimbukiso yekolelo lia Yakoba, yina ocitumasuku ca enda oku tukula catiamela kocitumbulukila caye coku yula ofeka yo Kanana, ndu okuti ca telisiwa ale lohonji yaye. (Tanga onepa hati, AMORREU.) Ocipiñalo Yosefe a laikele oku tambula kofeka yaco, ca laikele oku tunda kovikoti vivali viapata a Efarimi la Manase.

(Efetikilo 49:1) Yokoba yu wa kovonga omãla vaye, wa popia lavo hati, Liongololi okuti ndu sapuili eci cu sangi kovaso.

perspicaz-volume 3 kem. 750 ocin. 2

Oloneke Via Sulako

Ocitumasuku Catiamẽla kolofa Via Yakoba. Eci Yakoba a sapuila komãla vaye okuti: “Liongololi okuti ndu sapuili eci cu sangi kovaso” ale “koloneke vi laika oku iya” (BV), ca lombolokele eci olondaka viaye vi ka telisiwa kovaso yoloneke. (Efet. 49:1) Tunde kocita cavali, Yehova wa sapuila Avirama (Avirahama) sekulu ya Yakoba okuti ocitumbulukila caye ca laikele oku tala ohali vokuenda kueci ci soka 400 kanyamo. (Efet. 15:13) Omo liaco, olondaka via Yakoba viokuti “oloneke via sulako,” via ponduile oku fetika lika kesulilo 400 kanyamo liohali. (Oco o kuate vali elomboloko lia suapo liocipama 49 celivulu Liefetikilo tanga ovipama vi lombolola komãla va Yakoba, catiamela kolonduko viavo.) Kua laikelevo oku kũlĩha ocitumasuku muna mua kongela o “Isareli ya Suku.”—Va Gal. 6:16; Va Rom. 9:6.

(Efetikilo 50:24, 25) Yosefe wa popia la vahuvaye hati, Ndopo fa, puãi Suku u pasuli oku vu upa kofeka yilo, loku vu tuala kofeka a likuminya oku eca ku Avirahama la Isake kuenda Yakoba. ²⁵ Oco Yosefe wa likuminya lomãla va Isareli hati, Suku u pasuli muẽle, lene wambati akepa ange oku tunda lao kulo.

utala wondavululi, 1/6/2007 kem. 30 ocin. 10

Akulu Vendamba Esumũlũho Kamalẽhe

¹⁰ Akulu vendamba va pondolavo oku kuatisa vamanji. Yosefe omõla a Yakoba ndaño okuti wa kukile ale, wa lekisa ekolelo lia kuatisa omanu valua va Yehova noke yoku fa kuaye. Eci a tẽlisa ocita lekũi lianyamo, “wa vosika ndomo vo kenda.” Va Isareli eci va tunda Kegito va pokola kondaka yaco poku ambata akepa vaye. (Va Heveru 11:22; Efetikilo 50:25) Ocikundi caco ca kuatisa va Isareli oku kuata elavoko liokuti, eteke limue noke yoku fa kua Yosefe, vaka yovoka kohali yupika.

Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

(Efetikilo 49:19) Gadi eye o pundiwa la vakuakupunda, puãi o va ñualisapo kuenje o va lupuisa. utala wondavululi, 1/6/2004 kem. 28 ocin. 4-5

Vosi va Sivaya Suku va Sumũlũha

⁴ Eci vakuepata lia Gadi ka va iñilile handi Vofeka Yohuminyo, va pingile oco va kale konano yolui Yordão. (Atendelo 32:1-5) Oku kala konano yaco mua kongelele ocitangi cimue. Momo onepa ovo va nõlele ka kua kalele Ondamba yi va teyuila kovanyãli. (Yehosua 3:13-17) Onoño yimue o tukuiwa hati George Adam Smith wa popia hati: ‘Ca lelukile okuti ovanyãli va iñila vimbo lia va Gadi. Kuenje va lisilamo ovinyama viavo.’

⁵ Epata lia va Gadi lia tẽla ndati oku yula ocitangi caco? Eci Yakoba a kala kohulo yolofa wa popia hati: “Gadi eye o pundiwa la vakuakupunda puãi o va ñualisapo kuenje o va lupuisa.” (Efetikilo 49:19) Va Gadi olondaka evi tete ka via va lombolokele ciwa. Pole, Yakoba wa vi vangula oco va Gadi va kuate utõi woku lupuisa ovanyãli vavo. Kuenje ovanyãli vavo ka va tẽla oku iñila vofeka yavo.

(Efetikilo 49:27) Benjamini eye ombinji yepulukutu. Omẽle o lia eci ca kuatiwa oñolosi anjela eci ca pundiwa.

perspicaz-volume 1 kem. 339 ocin. 6

Benjamini

Uloño woku yaka ocitumbulukila ca Benjamini ca kuatele, catukuiwa kocitumasuku Yakoba a popia osimbu handi ka file catiamẽla komõlaye o soliwe calua hati: “Benjamini eye ombinji yepulukutu. Omẽle o lia eci ca kuatiwa oñolosi anjela eci ca pundiwa.” (Efet. 49:27) Olohoka via Benjamini via kũlihiwile omo liuloño va kuatele woku talavaya lepipili, oku asa ovawe cikale lepĩli ale londio okuti ku tulula “esaila kutue.” (Olong. 20:16; 1 Asa. 12:2) Ehudi, onganji ukuepĩli haeye wa ponda Soma Egilone wa kala u Benjamini. (Olong. 3:15-21) Citava okuti ca kala kepuluvi “liomẽle” kuviali wa Isareli okuti epeta lia Benjamini ndaño lia kala epata litito pole, oko kua tunda osoma yatete ya Isareli okuti Saulu omõla a Kisi, una wa lekisa okuti wa laikele oku yula va Filisiti. (1 Sam. 9:15-17, 21) Cimuamue haico ca lipita lofeka ya va Isareli okuti “koñolosi,” kepata lia Benjamini kua tunda Nasoma Ester kuenda o Nguluvulu Yatete Mordekai, vana va popela va Isareli keyambulo lia tumbikiwile luviali wo ko Persia.—Est. 2:5-7.

Oku Tangiwa Kuembimbiliya

(Efetikilo 49:8-26) A Yuda, ove muẽle vahuvove va ku sivaya. Eka liove li kuata kakosi ovanyãli vove. Omãla va so va ku fendela. ⁹ Yuda eye eyove liohosi. Amõlange, wa lia epulukutu, kuenje wa tunda. Wa kukuva, wa yomba ndohosi, pamue ndomange yohosi. Elie u pindula? ¹⁰ Ombueti yonanelo ka yi tundi ku Yuda, ndaño onganji kovitumbulukila viaye, toke Ukuambembua iya, kuenje omanu va pokola kokuaye. ¹¹ O pandekela okacimbulu kaye kuyuva, lomõla ocimbulu caye kuyuva wa fina, o sukula olonanga viaye vosonde yuyuva. ¹² Ovaso aye a kusuka lovinyu. Ovayo aye a yela lasenjele. ¹³ Sevulono eye o tunga ketapu liokalunga. O linga etapu liolonaviyu. Ongave yaye yi kala ko Sitono. ¹⁴ Yisakare eye ocimbulu ca pama, o pekela pokati kovimanga violomeme. ¹⁵ Wa mola ocipuyukilo okuti ciwa, lofeka okuti ya posoka. Yu wa petamisila ocitai oku ambata. Wa linga ukuenje kupange wutolongo. ¹⁶ Dani eye o tetuluila omanu vaye muẽle. O kuata epata pokati kapata a va Isareli. ¹⁷ Dani o linga ombandanjila vonjila, pamue ombuta pelila, yi lumana kakonjo okavalu kuenje u endelako o kupukila konyima. ¹⁸ Eyovo liove, a Yehova, nda limbila ovaso. ¹⁹ Gadi eye o pundiwa la vakuakupunda, puãi o va ñualisapo kuenje o va lupuisa. ²⁰ Asere eye o lialia okulia ku sosa. Kovapia aye ku tunda okulia kuolosoma. ²¹ Nafitali eye ohoha yi liendela, haiyo yi cita cita omãla va posoka. ²² Yosefe eye ocanja cimaima epako, ocanja cimaima epako konele yono. Ovianja viawo vi yandela kocimbaka. ²³ Vakualohonji vo yambula enene, vo wasa lovisongo, vo fukĩlisa. ²⁴ Haimo ohonji yaye ya mia longusu, lovoko aye a kolisua, a kolisua lovaka Ukuonene wa Yakoba kuenda londuko yungombo, haeye Ewe lia Isareli, ²⁵ a kolisua la Suku ya so, una o ku kuatisa, a kolisua la Suku Ukuonenewosi. Eye o ku sumũluisa lesumũlũho liombela yi tunda kilu kuenda vali lesumũlũho latumu ovava a tunda posi, o ku sumũluisa koku cita lo koku tekula. ²⁶ Asumũlũho a so, ana a velapo okuti asumũlũho a sangiwa kolomunda ka vi sondolaka, a sule, ndaño asumũlũho a tunda koviwulu ka vi pui; asumũlũho aco o-o a kale kutue wa Yosefe, hao a futise undeti wa tepiwa ku vahuvaye.

OSEMANA 22-28 YEVAMBI

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU

“AME MUẼLE AME”

(Etundilo 3:13) Mose wa pula Suku hati, Nda mitila ku va Isareli kuenje mopia lavo siti, Suku yolosekulu viene wa numa kokuene, lovo va mula vati, Onduko yaye elie? mopia lavo nye?

utala wondavululi, 15/3/2013 kem. 25 ocin. 4

Sumbila Onduko yi Kola ya Suku

⁴ Tanga Etundilo 3:10-15. Eci Mose a kuata 80 kanyamo, Suku wo wĩhile ocikele cimue ci kuete esilivilo lia velapo poku u sapuila hati: ‘Kope omanu vange va Isareli va kasi ko Egito.’ Mose wa tambulula Yehova poku linga lesumbilo epulilo limue li kuete esilivilo lia velapo. Eye wa pula hati: ‘Onduko yove helie?’ Omo okuti onduko ya Suku ya kũlĩhĩwile lomanu tunde kosimbu, ocina cipi Mose a yonguile oku kũlĩha vepulilo liaye? Eye wa yonguile oku kũlĩha ovina nda via vetiya va Isareli oku tava okuti, Yehova wa laikele oku va popela. Mose wa kuata esunga lioku lekisa esakalalo, momo va Isareli va kala apika anyamo alua Kegito. Pole, va Isareli va kuata atatahãi nda Suku wa laikele oku va popela ale sio. Omo liatatahãi vaco, vamue pokati kavo veya oku fendela olosuku vio Kegito!—Esek. 20:7, 8.

(Etundilo 3:14) Suku wa kumbululula Mose hati, AME MUẼLE AME; kuenda vali hati, Popia la va Isareli huti, Una wa liluka hati, AME MUẼLE AME eye wa numa kokuene.   

usoma wa suku, kem. 43, pokakasia

ELOMBOLOKO LIONDUKO YA SUKU

KELIMI lio Heveru onduko Yehova, yi lomboloka okuti, “o linga ovina.” Olonoño vimue via siata oku popia okuti, ondaka oku linga ovina, yi lomboloka oku lulika ovina. Omo liaco valua va kuete elomboloko liokuti, onduko ya Suku yi lomboloka okuti, “o Tẽlisa Ocipango Caye.” Ca sunguluka oku tiamisila elomboloko liolondaka viaco ku Yehova, momo eye Ululiki. Eye wa lulika oluali, loviluvo vikuavo via loñoloha, kuenda o kasi oku amamako oku tẽlisa ocipango caye.

Tu pondola ndati oku kuata elomboloko lietambululo Yehova a eca kepulilo lia Mose li sangiwa kelivulu Lietundilo 3:13, 14? Mose wa pula hati: ‘Nda mitĩla ku va Isareli kuenje mopia lavo siti, Suku yolosekulu viene wa numa kokuene, lovo va mula vati, Onduko yaye helie? Mopia lavo nye?’ Yehova wa kumbulula Mose hati: ‘Ame Muẽle, Ame.’

Ivaluka okuti, Mose ka pingile ku Yehova oco o situluile onduko yaye. Momo, eye kumue la va Isareli, va kũlĩhĩle ciwa onduko ya Suku. Mose wa yonguile okuti, Yehova u situluila ovina vi lekisa ndomo a tuwa, oco vi pamise ekolelo liaye, kuenda ovina vi situlula elomboloko lionduko yaye. Yehova poku tambulula hati, ‘Ame Muẽle Ame,’ ci lekisa okuti, wa situlula ocina cimue ci komõhisa catiamẽla kekalo liaye. Momo, wa siata oku linga ovina a yongola, oco a tẽlise ocipango caye. Ku Mose la va Isareli, Yehova wa kala Onjovoli yavo, Ukuavihandeleko, Ukuakueca, kuenda wa va kuatisa kovina vikuavo. Yehova o nõla oku linga ovina vi sukiliwa, oco a tẽlise eci a likuminya kafendeli vaye. Ndaño okuti, vonduko Yehova mua kongela ocisimĩlo ca tukuiwa ndeti, pole, elomboloko liaco ka li sulila lika vovina a yongola oku linga. Momo, mua kongelavo ovina vi pita loviluvo viaye, kuenda oku tẽlisiwa kuocipango caye.

Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

(Etundilo 2:10) Eci omõlaco a kula, wo nena komõla a Fareo kuenje wa linga omõlaye, wo luka Mose ca lomboloka, Upiwa, hati Ndo wupa vovava.

o despertai, 8/4/2004 kem. 6 ocin. 5

Mose—wa Kalako Muẽle?

Uvekeko hẽ oku tava okuti omõla ukãi wa Fareo otata oñaña ya aluiwa? Sio, momo etavo liava Egito lia longasaile okuti omunu o lekisa ohenda, enda kilu. Catiamela komõla wokatumba, onoño yimue yi tukuiwa Joyce Tyldesley ya popia hati: “Akãi va Egito va kuatelevo omoko yovopange amue. Ovo va kuetele omoko kombonge kuenda koku songola, handi vali akãi va ponduilevo oku tata omãla vokatumba.” Ulandu ulombolola eci catiamẽla koku tata omãla vokatumba, upopia okuti citava oku tata apika vana okuti omãla vakãi va Egito. Catiamẽla koku kovonga ina ya Mose oco o nyamise, Elivulu limue li popia hati: “Onjila ya kuamiwa yokuti ina ya Mose u nyamisa yimuamue leyi ya enda oku lingiwa ko Mesopotâmia.”

(Etundilo 3:1) Mose wa kala kupange woku lisa olomeme via Yetiro, ndatembo yaye, haeye ocitunda ca Midiane. Eteke limue wa enda lolomeme kutakelo wekalasoko, wa pitila ko Horeve komunda ya Suku.

utala wondavululi, 1/4/2004 kem. 8 ocin. 4

Atosi Avelapo Velivulu Lietundilo

3:1—Yetiro wa kala ocitunda ca nye? Kosiahũlu ulume una okuti eye usongui wepata, wa enda oku sokisiwa ndocitunda cepata liaye. Yetiro wa kalavo kukululu ya va Midiane. Va Midiane va kala vakuambuto ya Avirahama konepa ya Ketura. Omo liaco, ci tava okuti va kũlĩhĩlevo eci catiamẽla koku fendela Yehova.—Efetikilo 25:1, 2.

Oku Tangiwa Kuembimbiliya

(Etundilo 2:11-25) Eteke limue eci Mose akula wa ka pasuile vangandiaye, kuenje wa mõla ovilemo viavo, wa mõlavo u Egito o tipula umue ngandiaye u Heveru. ¹² Yu wa vanja oku loku. Eci a mõla okuti ka kuli omunu oco wa pupola u Egito kuenje wo vembika veseke. ¹³ Omele yaco eci a endako vali wa mõla alume vavali va Heveru va liyaka. Wa pula u wa valula ukuavo, hati, O tipuila nye ukuẽle? ¹⁴ Eye wa linga hati, Wa ku kapa ndosoma yetu pamue onganji yetu helie? Wa soka oku njipala ndeci wa ipa u Egito? Oco Mose wa kuata usumba, wa sokolola hati, Eci puãi ca yevala ocili. ¹⁵ Eci Fareo a ci yeva wa sanda oku ipa Mose. Puãi Mose wa tila Fareo, wa enda kofeka ya Midiane, kuenje wa tumãla konẽle yocisimo. ¹⁶ Ocitunda ca Midiane ca kala lomãla vakãi epanduvali. Veya kocisimo oku tapa ovava, va yukisa ovikulungu oku nyuisa ocunda ca isiavo. ¹⁷ Ovangombo veya kuenje va va hanga, puãi Mose wa votoka kuenje wa va kuatisa, wa nyuisa ocunda cavo. ¹⁸ Eci veya ku isiavo, Rauele, eye wa va pula hati, Ci kasi ndati okuti etaili weyi lombili? ¹⁹ Va kumbulula vati, Umue u Egito wa tu popela peka liovangombo, wa tu tapela ovava kuenje wa nyuisa ocunda. ²⁰ Eye wa pula omãla vaye hati, O kasi pi? Ulume waco wo sili nye? U kovongi, eye, a lie ombolo. ²¹ Kuenje Mose wa tava oku tunga lulume waco. Eye wa eca ku Mose omõlaye ukãi Cipora. ²² Eye wa cita omõla ulume, wo luka Gerisiome, ca lomboloka ocingendeleyi, momo hati, nda kala ocingendeleyi vofeka yamale. ²³ Eci pa pita oloneke via lua oco Soma ye Egito wa fa. Va Isareli va lisiõsuĩla upika wavo, va liyuila upika wavo kuenje okuliyula kuavo kua yevala ku Suku. ²⁴ Suku wa yeva okulisiõsiõla kuavo, kuenje Suku wa ivaluka ocisila caye cina a lisila la Avirahama la Isake kuenda Yakoba. ²⁵ Suku wa mõla va Isareli, kuenje Suku wa limbuka ndomo va kala.

OSEMANA 29 YEVAMBI–5 YEVAMBI LINENE

OVOKUASI A SANGIWA VONDAKA YA SUKU | ETUNDILO 4–5

“Ame Ñala Omẽla Wove”

(Etundilo 4:10) Puãi Mose wa livondela la Yehova hati, A Ñala, ame singanjiko, omo ondaka yange ya lenda lelimi liange li lema.

(Etundilo 4:13) Puãi eye wa kumbulula hati, A Ñala nda ku livondela, tuma ño umue wiñi.

utala wondavululi, 15/10/2010 kem. 13-14

Yehova o Tenda Ndati Vakuakulisandela Esunga?

“Sia lonõlohele.” Olonjanja vimue o sima okuti, kua loñolohele koku kunda olondaka viwa. Afendeli vamue kosimbu, va simĩlevo okuti ka va pondola oku tẽlisa ocikele va tambula ku Yehova. Kũlĩhĩsa ulandu wa Mose. Eci a tambula ocikele cimue ku Yehova, eye wa popia hati: “A Ñala, ame singanjiko, omo ondaka yange ya lenda lelimi liange li lema.” Ndaño Mose wa tambula elembeleko ku Yehova, pole, wa popia vali hati: “A Ñala nda ku livondela, tuma ño umue wiñi.” (Etu. 4:10-13) Yehova wa tenda ndati epingilo liaco?

(Etundilo 4:11, 12) Oco Yehova wo pula hati, U wa sovola omẽla womunu helie? Helie o sovola ocitende pamue ocisitatui, pamue u o lete, pamue omeke? Hameko ndi Yehova? ¹² Oco kuende. Ame ñala omẽla wove siu ku longisa eci o popia.

utala wondavululi, 15/4/2014 kem. 8 ocin. 5-6

Ove hẽ o Lete “Una ka Muiwa Lovaso”?

⁵ Osimbu Mose ka tiukilile Kegito, Suku wo sapuilile onumbi yimue yi kuete esilivilo okuti, noke, Mose wa yi soneha kelivulu lia Yovi ndoco: ‘Oku sumbila Yehova oco olondunge.’ (Yovi 28:28) Oco Mose a kuatisiwe oku yula usumba, loku kuata olondunge, Yehova wa linga etepiso li kasi pokati komanu kuenda eye muẽle. Momo, Yehova eye Suku Ukuonene wosi. Eye wa pula ndoco: “U wa sovola omẽla womunu helie? Helie o sovola ocitende pamue ocisitatũi, pamue u o lete, pamue omeke? Hameko ndi Yehova?”—Etu. 4:11.

⁶ Nye Mose a lilongisa kulandu owu? Eye ka sukilile oku kuata usumba. Momo, Yehova wa likuminyile ku Mose unene woku eca ku Fareo esapulo lia tunda Kokuaye. Eyi hayoko onjanja yatete afendeli va Yehova va kapele kohele omuenyo wavo kofeka Yegito. Citava okuti, Mose wa ivaluka ndomo Yehova a teyuilile Avirahama, Yosefe, kuenda eye muẽle, eci va Fareo vakuavo va kala oku viala. (Efet. 12:17-19; 41:14, 39-41; Etu. 1:22–2:10) Omo okuti Mose wa kolelele Yehova “Una ka muiwa lovaso,” wa kuata utõi, kuenda wa endele ku Fareo oku ko sapuila ovina viosi Yehova o tumile.

(Etundilo 4:14, 15) Onyeño ya Yehova ya wengukila Mose, yu wa linga hati, Huvove Arone u Lewi hẽ, keko? Ndo kulĩha okuti o popia ciwa. Kuenda tala, o kasi loku iya oku ñualẽhela love, eci a ku mõla kutima ku-u yela. ¹⁵ Ove o vangula laye, loku kapa olondaka viaco vomẽla waye, kuenje ame ñala omẽla wove lomẽla waye, ndu wimbi onumbi yevi vu linga.

utala wondavululi, 15/10/2010 kem. 14

Ove hẽ o Lete “Una ka Muiwa Lovaso”?

Yehova ko u pile ocikele caco. Pole, wa nõla Arone oco a kuatise Mose oku tẽlisa ocikele caye. (Etu. 4:14-17) Noke lianyamo amue, Yehova wa kuatisa Mose kuenje wo wĩha olonumbi a sukilile oco a tẽlise ovikele a tambuile. Koloneke vilo, Yehova o pondolavo oku vetiya vamanji va loñoloha oco va ku kuatise oku tẽlisa upange wove woku kunda. Ondaka ya Yehova yi popia hati, eye o tu kuatisa oku tẽlisa ocikele tua tambula kokuaye.—2 Va Kor. 3:5; tanga pokakasia losapi hati: “Anyamo Esanju Komuenyo Wange.”

Oku Konomuisa Lutate Ovina vi Sangiwa Vembimbiliya

(Etundilo 4:24-26) Eci va pitila vocilombo apa va lala, oco Yehova wo tukulukila, wa sokele oku wipa. ²⁵ Kuenje Cipora wa yelula ewe, wa seva ociyuvuluila comõlaye, kuenje wa lamba laco kolomãi via Mose hati, Cilo wa ndinga ocili ohueli yosonde. ²⁶ Oco Suku wo popela. Ukãi yu wa linga hati, Wuhueli yosonde, omo wa seva evamba liaco.

utala wondavululi, 15/3/2004 kem. 28 ocin. 4 kelimi Lioputu

Apulilo a Lingiwa Lavakuaku tanga

Olondaka via Cipora viokuti “wa ndinga ocili ohueli yosonde” ka via siatele. Nye ci popiwa kokuaye? Poku tẽlisa ovihandeleko via tiamẽla koku seviwa evamba, Cipora wa limbuka okuti ocisila cimue catiamisiwile ku Yehova. Ocisila ca lingiwa noke la va Isareli ca lekisa okuti vocisila caco Yehova o sokisiwa ndulume kuenda onepa yikuavo yi sokisiwa ndukãi. (Yeremiya 31:32) Omo liaco, eci Cipora a vilikiya Yehova (vocakati cungelo umue) ‘ndohueli yosonde’ ci lekisa okuti wa limbuka esilivilo lioku lekisa esumbilo mekonda liocisila caco. Ca kala ndu okuti eye wa tava oku kala ukãi kocisila coku seviwa evamba okuti Yehova Suku eye ulume waco. Omo lioku pokola kocihandeleko ca Suku, omuenyo womõlaye ka wa kaile vali kohele.

(Etundilo 5:2) Fareo puãi wa va pula hati, Yehova hẽ elie okuti njeva kondaka yaye hã si eci va Isareli? Yehova sio kulĩhĩle, oco oku eca va Isareli si kuatako.

perspicaz-volume 2 kem. 500 ocin. 5

Yehova

Oku “kũlĩha” ka ci lomboloka oku tala cimue ale oku kũlĩha omunu umue. Nabala wa kũlĩhĩle onduko ya Daviti pole, wa pula hati, “Daviti nga helie?” Epulilo liaco lia kala ndu okuti, “Esilivilo lipi a kuete?” (1 Sam. 25:9-11; 2 Sam. 8:13) Cimuamue haico Fareo a sapuila Mose hati: “Yehova hẽ elie okuti njeva kondaka yaye hã si eci va Isareli? Yehova sio kulĩhĩle, oco oku eca va Isareli si kuatako.” (Etu. 5:1, 2) Fareo wa yonguile oku popia okuti ka kũlĩhĩle Yehova nda Suku yocili, okuti o kuete unene kusoma yo Kegito kuenda kovopange aye, ale oku linga Cosi Eye a Panga ndomo ca sapuiwa la Mose kuenda Arone. Kuenje Fareo la va Egito vosi kumue la va Isareli, va ponduile oku kũlĩha elomboloko lia suapo lionduko ya Suku. Ndomo Yehova a sapuila ku Mose, Suku wa ponduile oku tẽlisa Ocipango caye ku va Isareli poku va yovola, oku va ĩha Ofeka Yohuminyo kuenda oku tẽlisa ocisila Caye a likuminyile ku va kukululu yavo. Omo liaco Suku wa popia hati: “Vu kulĩha okuti ame ndi Yehova Suku yene.”—Etu. 6:4-8; tanga onepa TODO-PODEROSO.

Oku Tangiwa Kuembimbiliya

(Etundilo 4:1-17) Oco Mose wa kumbulula hati, Puãi ndi ci ale okuti ka va nava, ka va yevi kondaka yange; momo va popia vati, Yehova ka tukulukile kokuove. ² Yehova wo pula hati, Nye oco o kasi laco peka liove? Eye hati, Ombueti. ³ Yehova wo sapuila hati, Yimba posi. Mose wa yimba posi kuenje ya linga onyõha. Mose wa yi tila. ⁴ Puãi Yehova wa popia la Mose hati, Olõla eka liove, yi kuata kucĩla. Mose wolõla eka, wa yi kuata, kuenje ya lingila ombueti peka liaye; ⁵ oco va tave okuti Yehova, Suku yolosekulu viavo, haeye Suku ya Avirahama la Isake kuenda Yakoba, wa ku tukulukila. ⁶ Yehova wa popia vali laye hati, Kaliye, kapa eka liove vonete. Mose wa kapa eka ponete. Eci a li upapo eka lia kala lovilundu, lia yela ndocikokoto. ⁷ Yehova wa popia laye hati, Kapa vali eka ponete. Eye wa kapa vali eka ponete. Eci a li upapo lia pongoloka, lia linga vali ndetimba liaye. ⁸ Oco Suku wa popia laye hati, Nda ka va tava kondaka yove, pamue ka va kolela ondimbukiso yatete, mbi va kolela ondimbukiso ya sulako. ⁹ Nda ka va kolela olondimbukiso viaco, kavali kavio, pamue ka va yevi kondaka yove, oco ove o sua ovava volui Nilu, o-a itila kongongo, kuenda ovava o sua volui a pongolokela osonde kongongo. ¹⁰ Puãi Mose wa livondela la Yehova hati, A Ñala, ame singanjiko, omo ondaka yange ya lenda lelimi liange li lema. ¹¹ Oco Yehova wo pula hati, U wa sovola omẽla womunu helie? Helie o sovola ocitende pamue ocisitatui, pamue u o lete, pamue omeke? Hameko ndi Yehova? ¹² Oco kuende. Ame ñala omẽla wove siu ku longisa eci o popia. ¹³ Puãi eye wa kumbulula hati, A Ñala nda ku livondela, tuma ño umue wiñi. ¹⁴ Onyeño ya Yehova ya wengukila Mose, yu wa linga hati, Huvove Arone u Lewi hẽ, keko? Ndo kulĩha okuti o popia ciwa. Kuenda tala, o kasi loku iya oku ñualẽhela love, eci a ku mõla kutima ku-u yela. ¹⁵ Ove o vangula laye, loku kapa olondaka viaco vomẽla waye, kuenje ame ñala omẽla wove lomẽla waye, ndu wimbi onumbi yevi vu linga. ¹⁶ Eye o ku lingila Ndaka komanu, kuenje o ku lingila ndomẽla, love u lingila nda Suku. ¹⁷ Ove wambata peka ombueti kuenje o linga layo olondimbukiso.