Ovo Va Liyaka Lovitangi Vikasi Ndosongo Ketimba Liavo
“Osongo yaco oyo omunga ya Satana yi mbeta mbeta.”—2 VA KORINDO 12:7.
1. Ovitangi vipi omanu va kasi oku liyaka lavio koloneke vilo?
OVE hẽ o kasi oku liyaka lovitangi vi kasi oku pita koloneke vilo? Nda o kasi lovitangi viaco, haveko lika o kasi oku liyaka lavio. ‘Koloneke vilo via sulako viohali yalua,’ Akristão va siata oku pita lakatanga ndeci: Oku lambalaliwa lepata, ovoveyi, ekambo liolombongo, esumuo, olofa via umue ukuepata kuenda ovitangi vikuavo. (2 Timoteo 3:1-5) Kolofeka vimue omanu va kasi lovitangi vioku sanga eci valia, kuenda ovoyaki.
2, 3. Ocituwa cipi cĩvi ci pondola oku iyilila kovitangi tu liyaka lavio? Kuenda momo lie ocituwa caco ka ca sungulukilile?
2 Ovitangi ci tava okuti vi nena esumuo lialua, ca piãla vali enene nda viya vonjanja yimuamue. Konomuisa olondaka velivulu Liolosapo 24:10 li popia hati: ‘Nda wa konyoha keteke liohali, ci lomboloka okuti ongusu yove yitito.’ Ocili okuti, omo liovitangi tu kuete, ci tava okuti ongusu yetu yi tepuluka, kuenje tu hongua kovina viosi okuti ka tu tẽla vali oku pandikisa toke kesulilo. Ndamupi?
3 Esumuo li pondola oku nyõla ovisimĩlo vioku tẽlisa eci tu yongola oku linga. Ndeci, ca leluka oku sima okuti tu kuete ovitangi vialua, kuenje, noke tu sumua. Vamue va siata oku pinga calua ku Suku okuti: “Momo lie eci ca pitila lame?” Nda ocitangi caco ca iñila kutima womunu, ci tava okuti ci nyõla esanju kuenda ekolelo liaye. Ondingupange ya Suku ci tava okuti yi puavo epandi, pole yi sukila ongusu yoku “yaka uyaki uwa wekolelo.”—1 Timoteo 6:12.
4, 5. Olonjanja vimue ndamupi Satana a siata oku kongeliwa vovitangi vietu? Oco hẽ, momo lie tu sukilila oku kuata ekolelo?
4 Ocili okuti, Yehova Suku hayeko o tu kokela ovitangi. (Tiago 1:13) Ovitangi vimue via siata oku iya omo lioku lekisa ekolelo lietu ku Suku. Omo liaco, omanu vosi va kasi oku vumba Yehova, va pita lovitangi vi tunda kunyãli wavo Satana Eliapu. Kuenje, votembo yimue yitito Yehova wa siata oku ecelela okuti ‘osuku yoluali lulo,’ yamamako oku seteka oku yapuisa omanu oco va siepo oku linga ocipango Caye. (2 Va Korindo 4:4) Satana o kasi loku nena ovitangi vialua ku vamanji va sangiwa kolonepa viosi violuali. (1 Petulu 5:9) Pole, eye ka tu kokela ovitangi viosi tu liyaka lavio, puãi, o konomuisa ovitangi viaco oco a sandiliye onjila yoku tu yapuisa.
5 Ndaño okuti Satana o tu kokela akatanga alua, pole, tu pondola oku pandikisa oco ka tuka yuliwe laye. Ndamupi tu pondola oku kuata ekolelo liaco? Momo okuti Yehova Suku o tu yakelako. Eye wa siata oku kuatisa olondingupange viaye oco vi kũlĩhe atutu a Satata. (2 Va Korindo 2:11) Omo liaco, Ondaka ya Suku yi tu sapuila calua catiamẽla kolohali Akristão vocili va siata oku liyaka lavio. Kueci catiamẽla kupostolo Paulu, Embimbiliya li tukula ondaka “osongo vetimba.” Momo lie? Tu konomuisi ndomo Ondaka ya Suku yi ci lombolola. Noke tuka limbuka okuti, hetuko lika tu sukila ekuatiso lia Yehova oco tu yule ovitangi viosi.
Esunga Lieci Oloseteko Via Lingila Ndosongo
6. Ondaka upostolo Paulu a tukula hati “osongo vetimba” yi lomboloka nye? Kuenda osongo yaco hẽ ya kala nye?
6 Omo okuti upostolo Paulu wa liyakavo lovitangi, wa vetiyiwa oku soneha hati: “Osongo yaco oyo omunga ya Satana yi mbeta mbeta okuti si li tambela enene.” (2 Va Korindo 12:7) Osongo yaco ya lombolokele nye ketimba liupostolo Paulu? Ocili okuti, nda osongo ya iñila vositu, yi nena evalo liocili. Pole, ondaka ya tukuiwa palo, yi lombolola ocina cimue okuti ca nena evalo lialua kuenda esumuo ketimba liupostolo Paulu. Ci tava okuti upostolo Paulu wa kuata ocitangi cimue viso, ale ocitangi cimue cikuavo a liyaka laco ketimba liaye. Pamue ocitangi caco a liyaka laco, ci tava okuti, ca tunda kovitangi via kokiwa la vana ka va yonguile oku u tava ndupostolo haivo va yonguile oku tateka upange waye woku kunda loku longisa kuaye. (2 Va Korindo 10:10-12; 11:5, 6, 13) Cikale okuti akamba vaye ovo vo kokela ovitangi ale sio, upostolo Paulu wa liyaka muẽle losongo yaco kuenje ka ca lelukile oku u yupa.
7, 8. (a) Ondaka ‘oku vetiwa’ yi kuete elomboloko lie? (b) Momo lie ci kuetele esilivilo oku yula ovitangi viosi tu li yaka lavio cilo?
7 Ocili okuti, upostolo Paulu wa tala ohali yalua losongo yaco. Ondaka yo Helasi upostolo Paulu a tukula palo, yi tunda kondaka ya linga hati, ‘oku teya cimue.’ Ondaka yaco, yi sangiwa kelivulu lia Mateo 26:67; kuenda lia 1 Va Korindo 4:11. Vovinimbu viaco, mu sangiwa ocisimĩlo coku vetiwa. Omo okuti Satana ka sole Yehova kumue lolondingupange Viaye, tu pondola oku eca uvangi wokuti, Eliapu lia yonguile okuti upostolo Paulu o vetiwa losongo. Koloneke vilo, Satana o sanjukavo nda tu sangiwa lovitangi vioku vetiwa losongo ketimba.
8 Ndeci upostolo Paulu a linga, etu tu sukilavo oku kũlĩha ndomo tu liyaka losongo yaco. Poku ci linga ci tu ĩha omuenyo ko pui. Ivaluka okuti, Yehova o tu yonguila oku kala otembo yenda hũ voluali luaye luokaliye, muna okuti lalimue eteke tuka liyaka vali lovitangi. Oco tu kuatisiwe lonima eyi yi komohĩsa, Suku wa siata oku tu lekisa ovolandu alua a sangiwa Vembimbiliya okuti olio Ondaka yaye yi kola. Kuenje, ovolandu aco a lekisa okuti, omanu vaye va siata oku yula osongo ketimba liavo. Omanu vaco ka va lipuile kuenda etu ka tua lipuilevo. Poku kũlĩhĩsa ovitangi via pita la vana va sangiwa pokati ‘kelende liolombangi,’ ci pondola oku tu kuatisavo oco “tu lupuke lepandi kupange va tu ĩha.” (Va Heveru 12:1, NW ) Poku sokolola epandi omanu vaco va kuata, ci tu kuatisa calua, kuenda tu kolela okuti tu tẽla oku yula ovitangi viosi vi pondola oku iya kokuetu.
Osongo ya Sakalasaile Mefivosiete
9, 10. (a) Ndamupi Mefivosiete eya oku liyaka losongo ketimba liaye? (b) Ndamupi Soma Daviti a lekisa ohenda ku Mefivosiete? Kuenda ndamupi tu pondola oku kuama ongangu ya Daviti?
9 Konomuisa ocitangi ca pita la Mefivosiete omõla wa Yonatão ekamba lia Daviti. Eci Mefivosiete a kuata anyamo atãlo, eye weya oku tambula esapulo liokuti, isiaye Yonatão, kuenda sekulu yaye Soma Saulu, va pondiwa. Ufeko wa kala oku u tata weya oku saluka calua. “Ukuaku-u tata wo yelula, . . . poku tila lonjanga eye wa kupuka [kuenje], wa linga ocilema.” (2 Samuele 4:4) Ocitangi caco eci ceya oku linga osongo ku Mefivosiete, pole wa pandikisa calua osimbu a kala o ku kula.
10 Noke lianyamo amue, Soma Daviti ekamba lia Yonatão, weya oku lekisa ohenda yalua ku Mefivosiete. Daviti wa eca ovokuasi osi a Saulu ku Mefivosiete kuenda wa nõla Siva oñuatisi ya Saulu oco a songuile ofeka yaco. Daviti wa lomboluilavo Mefivosiete hati: ‘Oka lia lia komesa yange vokuenda kuomuenyo wove wosi.’ (2 Samuele 9:6-10) Ocili okuti, ohenda ya Daviti ya lembeleka calua Mefivosiete, kuenda yo kuatisa oku tepulula ohali yaye omo liocitangi a kala laco. Hangangukuoyo yiwa! Omo liaco, tu sukilavo oku lekisa ohenda ku vana va kasi oku liyaka lovitangi.
11. Alundi api Siva a lingila Mefivosiete? Pole, tua kũlĩha hẽ ndati okuti, cosi eye a popia ca kala uhembi? (Tanga etosi pombuelo yemẽla.)
11 Noke, Mefivosiete weya oku liyaka losongo yikuavo ketimba liaye. Ondingupange yaye Siva weya oku u lundila ku Soma Daviti, una weya oku tilila ko Yerusalãi omo liungangala wa Avisalome omõla a Daviti. Siva wa popia hati, Mefivosiete ka lekisile esumbilo, momo watumãla ko Yerusalãi omo wa kala lelavoko lioku likapa komangu yusoma.a Daviti wa tava kuhembi wa Siva, kuenje omo liuhembi waco, Mefivosiete vo tambula ovina viaye viosi, kuenje va viavela Siva.—2 Samuele 16:1-4.
12. Ndamupi Mefivosiete a tenda ocitangi lesunguluko? Kuenda ongangu yipi yiwa eye a sia kokuetu?
12 Pole, eci Mefivosiete a ñualehẽla la Daviti, eye wo sapuila eci ca pitako. Eye wa lipongiyile oco a likongele ku Daviti, eci Siva a endele kocitumãlo ca Daviti oco a lundile Mefivosiete. Daviti wa tavele hẽ kuhembi waco? Eye wa tavele muẽle, momo ovina viosi via Mefivosiete vieya oku eciwa kalume vavali. Apa, opo Mefivosiete eya oku kuata vali ocitangi ci kasi ndosongo ketimba. Anga hẽ ocitangi caco co sumuisile? Ci tava hẽ okuti eye wa patãla loku liyeya omo lionjila Daviti a nõlapo? Sio, eye lumbombe wocili wa tava konjongole ya soma. Eye wa kapeleko lika ovina viwa, loku sanjukila okuti soma yoko Isareli o kolapo ciwa. Mefivosiete wa sia ongangu yiwa poku pandikisa lulema waye, kumue loku u lundila eci ka lingile kuenda ovina vikuavo vi sumuisa.—2 Samuele 19:24-30.
Nehemiya wa Liyaka Lolohali Viaye
13, 14. Olosongo vipi Nehemiya a liyaka lavio eci a tiukila oku ka tunga ovimbaka vio Yerusalãi via teyiwile?
13 Konomuisa osongo Nehemiya a liyaka layo kocita cakũi atãlo O.Y., eci eya oku tiukila kolupale luo Yerusalãi okuti ka lua kuatele ovimbaka. Eye wa sanga okuti olupale ka lu kuete ociteyuilo lacimue. Va Yudea va tiuka kumandekua ka va kuatele vali ekolelo omo ka pakale laumue o va songuila, haivo va vĩhĩle calua kovaso a Yehova. Ndaño okuti, va tambuile omoko ku Soma Aretasesete oco va tumbulule vali ovimbaka vio Yerusalãi via teyiwile, Nehemiya weya oku limbuka okuti, upange waye wa suvukiwile lolombiali via kala volofeka vi lisungue lo Yerusalãi. Omo liaco, Embimbiliya li popia hati: “Eci va ci yeva, va ci suvuka calua, okuti umue weya oku kuatisa va Isareli.”—Nehemiya 2:10.
14 Omanu vo kolofeka vikuavo va linga cosi va tẽla oco Nehemiya a liwekepo kupange waye. Ovo vo sapuila eci ci koka usumba kumue loku u lundila ovina ka lingile, kuenda kua kalavo olondavululi vimue via tumiwile oco viu kokise owesi kupange waye. Kuenje, ovitangi viaco vieya oku kala ndosongo ketimba liaye. Anga hẽ eye wa konyõha omo liatutu ovanyãli vaye? Sio ka konyohẽle, momo eye wa kolelele calua ku Suku. Eci va mãla oku tunga ovimbaka vio Yerusalãi via teyiwile, ovo veya oku eca uvangi wocili wocisola Yehova a lekisa ku Nehemiya.—Nehemiya 4:1-12; 6:1-19.
15. Ovitangi vipi va Yudea va pita lavio okuti via sumuisile calua Nehemiya?
15 Eci Nehemiya a kala ombiali, eye wa liyakavo lovitangi vialua pokati komanu va Suku. Ovitangi viaco via kalavo ndosongo, momo via nyõla ukamba omanu va kuatele la Yehova. Olohuasi via pitisile vali calua kovaso olonjongole viavo muẽle, momo va enda oku kisika vamanjavo olohukũi oku feta elisimu kofeka yo Persa. Handi vali, va eca ofeka yavo kuenda, omãla vavo va va landisa kupika. (Nehemiya 5:1-10) Valua va Yudea okuti veya oku lueya ocihandeleko coku lava eteke Liesambata, kuenda ka va tẽlele oku kuatisa va Lewi kumue lonembele yavo. Handi vali, vamue va kuela akãi “va Asidode la va Amoni [kuenda] va Moavi.” Hesumuokuolio ca nena ku Nehemiya! Pole, ovitangi viaco evi okuti via kala ndolosongo ka via tepuluile onjongole yaye. Lombili yocili, eye wamamako loku teyuila ovihandeleko via Suku via sunguluka. Omo liaco, tu sukila oku kuama ongangu ya Nehemiya, poku yuvula ovituwa vĩvi viomanu vana va tu vetiya oco tu liwekepo kupange wa Yehova.—Nehemiya 13:10-13, 23-27.
Valua Vakuekolelo va Liyaka Leci ci Kasi ndosongo Ketimba
16-18. Ndamupi apata a kokela Isake la Rebeka, Hana, Daviti kuenda Hosea ovitangi?
16 Embimbiliya li kuete ovolandu alua a lekisa omanu va tẽla oku yula ovitangi vina vi kasi ndosongo. Olonjanja vimue ovitangi viaco via siata oku tunda kepata. Akãi vavali va Esau veya oku ‘sumuisa calua utima wa Isake la Rebeka.’ Rebeka wa popia hati, omuenyo wange wa ndi kuma omo ndi kasi lakãi vaco. (Efetikilo 26:34, 35; 27:46) Sokololavo ndomo Hana sepakãi yaye Penina o “popela vasende” omo okuti, Hana a kala osisu. Ci tava okuti Hana wa enda loku kuata ocitangi caco vonjo yavo muẽle. Eci va endele kocipito ko Silo, Penina wa popela lãvi Hana pokati ka vangandiaye kuenda akamba vaye. Ocitangi caco ca kala ndokutikitiya vali osongo ketimba lia Hana.—1 Samuele 1:4-7.
17 Sokololavo epandi Daviti a kuata omo liesepa lia ndatembo yaye Soma Saulu. Oco Daviti a popele omuenyo waye, eye wa kala valeva o vekalasoko lio ko Engedi, oku londa kolomunda via lepa calua, kumue loku pita kovawe a linga usumba. Kokuaye eci ca kala ocina cimue ci sumuisa calua, momo ka lingile lacimue cĩvi ku Saulu. Handi vali, omo liesepa lia Saulu, Daviti wa pita anyamo alua loku tila tila.—1 Samuele 24:14, 15; Olosapo 27:4.
18 Sokolola esakalalo liepata lia Hosea omo liocitangi a pita laco. Ukãi waye wa lipekela lulume wamãle. Ukahonga waco wa kala ndosongo yi toma kutima waye. Hesumuokuolio eya oku pita lalio eci eya oku cita omãla vavali va tunda kukahonga waye!—Hosea 1:2-9.
19. Ohali yipi ya sakalasaile uprofeto Mikaya?
19 Osongo yikuavo ketimba, yatiamẽla kelambalalo. Konomuisa ocitangi ca pita luprofeto Mikaya. Poku mõla evĩho lia Soma Ahava, okuti wa ñualiwile lovaprofeto vesanda kuenda loku tava kuhembi wavo, ci tava okuti ceya oku sumuisa utima wa Mikaya. Eci, Mikaya eya oku sapuila Ahava hati, ovaprofeto vaco vosi va vangula ‘lespiritu liuhembi.’ Nye hẽ, usongui waco ukuohembi a linga? Omo liaco, eye weya oku “tendula Mikaya ocikusi.” Ocili okuti ocituwa cĩvi Ahava a lekisa ca wengula onyeño ya Yehova, kuenje olohoka vioko Ramote Gileade via lunduiwa. Kuenje, Ahava wa handeleka Mikaya oco a kapiwe vokayike loku tambula lika okulia kutito. (1 Olosoma 22:6, 9, 15-17, 23-28) Ivalukavo okuti, Yeremiya wa liyaka locitangi catiamẽla koku tatiwa lãvi lovanyãli vaye.—Yeremiya 20:1-9.
20. Osongo yipi Naomi a liyaka layo? Kuenda ndamupi eya oku sumũlũisiwa?
20 Oku fisa umue ukuepata, ocitangi cimue okuti, ci nenavo esumuo lialua ku vosi, kuenda ci kasi ndosongo ketimba. Naomi wa pandikisa calua kohali yaye eci a fisa ulume waye kuenda omãla vaye vavali. Omo liocitangi a pita laco, weya oku tiukila ko Beteleme. Eye wa sapuila akamba vaye oco ka vakotukule vali hati Naomi, pole te Mara, momo onduko eyi yo sokoluisa ovitangi a pita lavio. Noke, Yehova weya oku sumũlũisa epandi liaye momo onekulu yaye yeya oku tiamẽla kepata lia Mesiya.—Ruti 1:3-5, 19-21; 4:13-17; Mateo 1:1, 5.
21, 22. Ndamupi Yovi a pandikisa kepese a pita lalio? Oco hẽ nye eye a linga?
21 Sokolola esumuo Yovi a pita lalio eci a yeva esapulo liolofa viomãla vaye ekũi, lovokuasi aye osi kuenda olondingupange viaye. Hesumuokuolio eya oku pita lalio! Yovi ka liyakele lika locitangi eci, pole, Satana wo talisavo ohali luveyi umue u koka usumba. Yovi wa simĩle okuti uveyi waco mbi u tuala kolofa. Eye, wa simĩle okuti, ka tẽla vali oku pandikisa kohali yaye, kuenda wa kala loku lavoka okuti, olofa nda vieya oku tepulula ohali yaye.—Yovi 1:13-20; 2:7, 8.
22 Omo liohali yaco, ukãi waye weya oku tema calua, kuenje wa kalukila ulume waye Yovi hati: “Siñala ño Suku kuenje fa.” Olondaka viaco evi via kala ndosongo ketimba lia Yovi! Noke, akamba vatatu va Yovi veya kokuaye loku u lundila okuti ukuasi waye wa peseka omo liakandu eye a lingila pokolika. Omo liaco, ombangulo yavo ya kala ndosongo yi toma calua ketimba liaye. Ivalukavo okuti, Yovi ka kũlĩhĩle esunga lieci a pitila lovitangi viaco, kuenda ka kũlĩhĩlevo okuti, wa kala oku yovola omuenyo waye. Omo liaco, ndaño ‘lovitangi viosi Yovi a pita lavio, eye ka lingile ekandu, kuenda ka vetelele evelo Suku.’ (Yovi 1:22; 2:9, 10; 3:3; 14:13; 30:17) Ndaño lovitangi viosi Yovi a pita lavio, eye ka konyohẽle kekolelo liaye. Hevetiyokuolio li tunda kulandu owu!
23. Momo lie vakuekolelo va kuetele epondolo lioku pandikisa kolohali vi kasi ndosongo ketimba?
23 Kuli ovolandu alua atiamẽla kondaka eyi ndomo ca lomboluiwa kefetikilo liocipama cilo. Embimbiliya lieyuka ovolandu alua. Vamanji vosi vakuekolelo va lomboluiwa Vembimbiliya, va liyaka lovitangi vialua komuenyo wavo kuenda ovitangi viaco vialuile calua. Handi vali, ovo va linga eci ca sunguluka, kuenda, pokati kavo lomue wa kala lowesi kupange wa Yehova. Ndaño va pita lovitangi vialua, pole va yula Satana omo liekuatiso va tambula ku Yehova. Ndamupi ovo va ci linga? Ocipama cikuãimo, cika tambulula epulilo eli, kuenda tuka lilongisavo ndomo tu pondola oku yula ovitangi viosi vi kasi ndosongo ketimba lietu.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Esokiyo liaco liuhembi ka lia sesamẽlele oku lingiwila Mefivosiete, ulume umue wa sungulukile haeye wa soliwile calua. Ocili okuti, eye wa kũlĩhĩle ciwa olondaka via sonehiwa la isiaye Yonatão. Ndaño okuti Yonatão wa kala omõla a Soma Saulu, eye wa lekisa umbombe wocili poku sumbila Daviti una wa nõliwile la Yehova oco a linge osoma yoko Isareli. (1 Samuele 20:12-17) Omo okuti isia ya Mefivosiete wa kala onjali yimue ya sumbila Suku, haeye ekamba liocili lia Daviti, eye ka longisile komõlaye umalẽhe oco a kale komangu yusoma.
O Tambulula hẽ Ndati?
• Ndamupi ovitangi tu liyaka lavio vi pondola oku linga ndosongo ketimba?
• Ovitangi vipi vi kasi ndosongo Mefivosiete la Nehemiya va liyaka lavio?
• Pokati kovitangi vamanji va liyaka lavio, ocitangi cipi cu ku vetiya oku pandikisavo? Kuenda momo lie?
[Olondaka vielitalatu kemẽla 9]
Mefivosiete wa liyaka lovitangi ndeci, ulema, oku lundiliwa kuenda esumuo
[Olondaka vielitalatu kemẽla 11]
Nehemiya wa pandikisa calua ndaño lovitangi