Likolisilako Loku Sanjukila Esunga Lia Yehova
“U o kuama esunga lohenda eye o sanga omuenyo lesumbilo.”—OLOSAPO 21:21.
1. Olonjila vipi omanu va sole oku kuama okuti via siata oku nena ovitangi vialua koloneke vilo?
“KULI onjila yimue yi mõleha komunu okuti ya suñama, efulilo liayo puãi olio onjila yi panda kokufa.” (Olosapo 16:25) Hacilikuoco ci sangiwa volusapo lulo Luembimbiliya, lu lombolola ciwa ndomo ovituwa viomanu valua vi kasi koloneke vilo! Ocili okuti, omanu va yongola lika oku linga eci ca sunguluka kokuavo. Pole, ovo muẽle ka va yongola oku tẽlisa olonjongole via vakuavo. (Olosapo 21:2) Ndaño va yongola okuti omanu vosi va sumbila olonumbi via tumbikiwa vofeka pole, ovo va lekisa etombo olonjanja viosi kolonumbi viaco. Eli olio esunga lieci tu letele ovitangi vialua koloneke vilo.—2 Timoteo 3:1-5.
2. Nye omanu va sukila lonjanga oco ci va kuatise?
2 Oco vosi tu kale lombembua yocili, tu sukila oku kuama olonumbi via sunguluka vina okuti omanu vosi va vi tava kuenda va kuete onjongole yoku pokola kokuavio. Ocili okuti olonumbi viosi via tumbikiwa lomanu, ndaño okuti olonoño, ka vi pondola oku songuila omanu. (Yeremiya 10:23; Va Roma 3:10, 23) Nda olonumbi viaco vi kasiko, pi hẽ vi sangiwa kuenda vi tendiwa hẽ ndamupi? Omo liaco, epulilo lia velapo lieli: Nda olonumbi viaco vi kasiko, ove hẽ o pondola oku pokola kokuavio okuti ku likali eci ca kongeliwamo?
Likolisilako Oku Sanga Olonumbi Via Sunguluka
3. Helie o pondola oku tu ĩha olonumbi vina vi taviwa haivio vi kuatisa omanu vosi, kuenda momo lie?
3 Oco tu sange olonumbi via sunguluka haivio vi taviwa okuti vi pondola oku kuatisa omanu vosi, tu sukila oku sandiliya omunu una okuti o pondola oku mãlako ovitangi ndeci: Olonepele viakova, ovituwa via litepa viomanu, oku litepa kuolofeka kuenda ovitangi viatiamẽla kekalo liomanu ka va lipuile. Ocili okuti, Yehova Suku ululiki wetu una ka sokisiwa, eye lika o kuete epondolo lioku eca olonumbi via sunguluka. Eye wa popia hati: “Ndeci ilu li kasi kupãla longongo haico ovituwa viange vi kasi kupãla lovituwa viene, lovisimĩlo viange vi kasi kupãla lovisimĩlo viene.” (Isaya 55:9) Embimbiliya li popia okuti, Yehova “Suku yocili, ka kuete etime. Ukuesunga, [kuenda] wa suñama cimue.” (Esinumuĩlo 32:4) Lekuatiso Liembimbiliya, tu pondola oku sanga ondaka yokuti, “Yehova ukuesunga.” (Etundilo 9:27; 2 Asapulo 12:6; Osamo 11:7; 129:4; Asiõsuĩlo 1:18; Esituluilo 19:2) Ocili okuti, tu pondola oku sandiliya ekuatiso lia Yehova una o kuete olonumbi vi pondola oku tu kuatisa, momo wa koleliwa haeye wa sunguluka.
4. Ondaka ‘esunga’ yi kuete elomboloko lie?
4 Koloneke vilo, ondaka ‘esunga,’ omanu ka va yi kapeleko vali. Ndaño okuti vamue va siata oku limolehĩsa soketi vakuahenda, ohenda yaco ka va yi lekisa lutima wa sunguluka. Pole, ndomo elivulu limue li ci popia, ondaka ‘esunga,’ yi lomboloka esunguluko, oku lipua, oku kala omunu umue uwa, ka kuete etime, ka kuete eko, oku tava kolonumbi via Suku viatiamẽla kekalo kuenda oku vi kapako. Ove hẽ, ku sanjukila ocihandeleko cina okuti ci ku kuatisa oku lekisa ovituwa viaco?
5. Lombolola ovituwa viesunga ndomo via sonehiwa Vembimbiliya.
5 Kueci catiamẽla kesunga, elivulu limue lio ko Yuda li lombolola hati: “Esunga hacisimĩloko caño, pole olio liatiamẽla koku linga eci ca sunguluka komanu haico ci taviwa koku lekisa ukamba.” Esunga lia Suku hacituwako cimue okuti ci kasi vokati kutima waye, ndeci oku kola kuenda oku lipua kuaye. Pole, ocituwa cimue eye a lekisa komanu lolonjila viñi viñi via sunguluka komuenyo womanu. Ci tava oku ci popia ndoco momo Yehova o kola haeye wa lipua, kuenda ovina viosi eye a linga levi vi tunda kokuaye, via sunguluka. Omo liaco, Embimbiliya li popia hati: “Yehova ukuesunga kovituwa viaye viosi, haeye ukuahenda kovilinga viaye viosi.”—Osamo 145:17.
6. Nye ca popia upostolo Paulu catiamẽla ku va Yuda koloneke viaye, kuenda momo lie?
6 Upostolo Paulu, vukanda waye a sonehela Akristão voko Roma, wa tukulavo ondaka eyi. Eye wa lombolola eci catiamẽla ku va Yudea vana vakualuali poku soneha hati: “Omo ka va kũlĩhile esunga li tunda ku Suku, kuenje va yongola oku liluvikiyila esunga liavo muẽle, oco ka va tavelele kesunga lia Suku.” (Va Roma 10:3) Momo lie upostolo Paulu a popela hati “ka va kũlĩhile esunga li tunda ku Suku”? Anga hẽ ovo ka va longisiwile Ocihandeleko ca sunguluka ca Suku? Ocili okuti, ovo va longisiwile. Pole, onepa yalua yomanu pokati kavo, va tendaile esunga ndocihandeleko cimue omunu a sukila oku kuama, okuti oku suisapo ocihandeleko ci sukila oku likolisilako calua, ndeci oku lava olonumbi vietavo okuti vina vi va songuila lika poku linalisa ciwa la vakuavo ci sule. Ndeci asongui vakuetavo va lingaile koloneke via Yesu, ovo ka va kapeleko ocituwa ca velapo catiamẽla kesunga.—Mateo 23:23-28.
7. Ndamupi esunga lia Yehova li lekisiwa?
7 Ca litepa leci ceci okuti, esunga lia Yehova li lekisiwa kuenda li limbukiwila kovina viosi eye linga. Ndaño okuti esunga lia Yehova li kisika okuti eye ka ecelela akandu a vakuesino, eci ka ci lomboloka okuti eye ka yongola oku kuata ukamba wocili lomanu okuti lomue o pondola oku amẽla kokuaye. Pole, esunga lia Yehova lia siata oku ecelela okuti omanu va pondola oku amẽla kokuaye oco va puluke kovitangi vi tunda kekandu. Omo liaco, ca sunguluka okuti Yehova o tukuiwa hati, eye ‘Suku yesunga haeye Upopeli.’—Isaya 45:21.
Esunga Kuenda Epopelo
8, 9. Ndamupi Ocihandeleko ca lekisile esunga lia Suku?
8 Oco tu kuate elomboloko liukamba u kasi pokati kesunga lia Suku kuenda ovilinga viaye viepopelo, tu konomuisi Ocihandeleko ca Mose ca eciwile ku va Isareli. Ocili okuti, Ocihandeleko ca sungulukile ciwa. Volondaka via sulako, Mose wa ivaluisa va Isareli hati: “Ofeka yipi yinene yi kuete ovisila lovihõlo viesunga ndovihandeleko evi viosi nda eca kokuene etaili?” (Esinumuĩlo 4:8) Noke liovita vimue vianyamo, Daviti Soma yoko Isareli wa popia hati: “Olonimbu via Yehova viocili, [kuenda] viesunga muẽle.”—Osamo 19:9.
9 Lekuatiso Liocihandeleko, Yehova wa tumbika olonumbi viaye via lipua viatiamẽla kueci ca sunguluka leci cĩvi. Olonumbi via lekisile ndomo va Isareli va pondola oku suisapo ovihandeleko ndeci, evi viatiamẽla kefendelo, koku linalisa ciwa la vakuavo kolomĩlu, kolohuela, kokulia, koku liyelisa kovina viosi, kuenda evi viatiamẽla koku sombisa. Vocihandeleko mua kongelelevo olonumbi viatiamẽla koku sombisa vana va lueya okuti pamue esombiso liaco lia va tualaile kolofa.a Anga hẽ olonumbi via Suku via sungulukile muẽle ndomo via lomboluiwa Vocihandeleko? Olonumbi viaco ka via kalele hẽ ndocilemo kokuavo okuti vi tepulula elisanjo kuenda esanju ndeci omanu vo koloneke vilo va siata oku liyeya?
10. Ndamupi vana va solele Yehova va siata oku tenda ovihandeleko viaye?
10 Omanu vosi vana va sole Yehova, va pondola oku sanjukila olonumbi viaye via sunguluka. Soma Daviti, ka kũlĩhĩle lika okuti Yehova o tetulula lesunga ndomo tua siata oku ci mola. Pole eye wa kapeleko olonumbi viaye vina a solele calua. Kueci catiamẽla kovihandeleko via Hehova kuenda koku tetulula kuaye lesunga, eye wa soneha hati: “Ca sesamela oku vi livela ca piãla, okuti ulu u sule, ndaño ulu wa lua wa fina. Oku sosa via piãla, okuti owiki u sule, ndaño u u loka loka kocingo. Kuenda vali, ukuenje wove o lungowaiwa lavio. Oku vi linga ku kuete onima ya lua.”—Osamo 19:7, 10, 11.
11. Ndamupi Ocihandeleko ca linga ‘ekuatiso li tuala ku Kristu’?
11 Noke yovita vimue vianyamo, upostolo Paulu wa lekisa esilivilo lia velapo Liocihandeleko. Vukanda eye a sonehela va Galatia wa popia hati: “Ovihandeleko via kala ukuakutupindisa oku tu tuala ku Kristu ha tu tendiwa nda vakuesunga mekonda liekolelo lietu.” (Va Galatia 3:24) Koloneke viupostolo Paulu, ulongisi ci lomboloka omunu umue ukuakulinga upange vonjo ale upika womanu valua vo vepata. Upange waye oku tata omãla kuenda oku va sindikila kosikola. Cimuamue haico okuti, Ocihandeleko ca teyuila va Isareli koku yuvula ovituwa vĩvi, kuenda oku yuvula ovituwa viatavo omanu vana va lisunguile lavo. (Esinumuĩlo 18:9-13; Va Galatia 3:23) Handi vali, Ocihandeleko ca kuatisa va Isareli oku limbuka okuti vakuakandu kuenda va sukilile ongecelo oco va popeliwe. (Va Galatia 3:19) Eliangiliyo liocilumba lia lekisile esukilo liocisembi ci yovola okuti keliangiliyo liaco oko ci tava oku limbukiwila Mesiya yocili. (Va Heveru 10:1, 11, 12) Omo liaco, ndaño okuti Yehova wa lekisa esunga liaye lekuatiso Liocihandeleko, wa ci lingila oco omanu va kuate ekalo liwa kuenda oku kuata elavoko lioku popeliwa otembo ka yi pui.
Va Tendiwile la Suku Okuti Vakuesunga
12. Onima ye va Isareli nda veya oku tambula nda va pokuile Kocihandeleko?
12 Ocihandeleko ca eciwa la Yehova ca sungulukile kolonepa viosi viomuenyo. Omo liaco, nda va Isareli va pokuile Kocihandeleko caco, nda veya oku kuata epuluvi lioku taviwa la Suku. Osimbu va Isareli va kala ocipepi loku iñila Vofeka Yehova a va Likuminyile, Mose wa va lungula hati: “Nda tu kala lutate woku telisa ocikundi eci cosi ca tu kundika Yehova Suku yetu, ci tu tendiwila esunga.” (Esinumuĩlo 6:25) Handi vali, Yehova wa va likuminyile hati: ‘Vu tẽlisa ovisila viange lovihõlo viange, momo omunu wosi o vi lingainga o kuata lavio omuenyo.’—Ovisila 18:5; Va Roma 10:5.
13. Yehova hẽ, wa linga lãvi omo lioku pinga komanu oku lava Ocihandeleko caye cesunga? Ci lombolola.
13 Ci sumuisa calua ceci okuti, va Isareli ka va pokuile ‘kovina viosi Yehova Suku a va kundikile,’ kuenje, va pumba asumũlũho osi Yehova a va likuminyile. Ovo ka va pokuile kocihandeleko ca Suku omo okuti Ocihandeleko caco ca lipua, pole ovo ka va lipuile. Eci hẽ ci lekisa okuti Yehova ũvi ale ka sungulukile? Sio hacoko. Upostolo Paulu wa soneha hati: “Oco hẽ tu popia vali nye? Ku Suku hẽ, kuli eci ka ca sungulukile? [Sio] ka kuli.” (Va Roma 9:14) Pole, cikale eci handi Suku ka ecele Ocihandeleko caye ale noke yoku ceca, eye wa siata oku tenda omanu okuti vakuesunga ndaño okuti ka va lipuile haivo vakuakandu. Vulala womanu va sumba Suku okuti vakuesunga mua kongela Noha, Avirahama, Yovi Rahava, kuenda Daniele. (Efetikilo 7:1; 15:6; Yovi 1:1; Esekiele 14:14; Tiago 2:25) Omo liaco, epulilo lilingiwa lieli: Ndamupi omanu va tukuiwa ndeti va tendiwa la Suku okuti vakuesunga?
14. Eci Embimbiliya li popia hati omanu va “sunguluka,” ci lomboloka nye?
14 Eci Embimbiliya li lombolola omunu umue hati ‘ukuesunga,’ ka ci lomboloka okuti omunu waco wa lipua kuenda okuti ka kuete vali ekandu. Pole, ci lomboloka okuti omunu waco o tẽlisa ocikele cimue kovaso Suku kuenda yomanu. Noha wa kala “ukuesunga” haeye ‘wa pua evelo pokati kovitumbulukila viaye,’ momo ‘wa lingainga cosi Suku o sapuila.’ (Efetikilo 6:9, 22; Malakiya 3:18) Sakariya la Elisavete olonjali via Yoano Upapatisi, va kala “vakuesunga kovaso a Suku, [kuenda] va enda enda lovihandeleko lovisila viosi via Ñala [Yehova] loku pua eko.” (Luka 1:6) Korneliu una wa kala esualali limue lio kofeka yo Itália okuti katiamẽlele kepata lia va Isareli, wa tukuiwilevo okuti, “omunu [umue] wa sunguluka, haeye wa sumbila Suku.”—Ovilinga 10:22.
15. Esunga li tiamisiwila kovina vipi?
15 Oku sunguluka kuomanu ku tiamisiwila vali enene kueci ci kasi kutima wavo poku limbuka ekolelo liavo, ocisola lombili va kuetele koku fendela Yehova kuenda olohuminyo viaye, okuti haku lingako lika eci Suku a kisika. Embimbiliya li lombolola hati, Avirahama “wa kolela Yehova kuenje wo ci tendela ndesunga.” (Efetikilo 15:6) Avirahama ka kuatele lika ekolelo lioku kũlĩha okuti Suku o kasiko muẽle, pole wa kuatelelevo ekolelo kohuminyo yaye yatiamẽla ‘kombuto.’ (Efetikilo 3:15; 12:2; 15:5; 22:18) Omo liekolelo lia lekisiwa lovilinga via Avirahama Yehova wa lekisa ukamba wocili laye kuenda wo sumũlũisa. Handi vali, wa sumũlũisavo omanu vakuavo vakuekolelo, ndaño okuti ka va lipuile.—Osamo 36:10; Va Roma 4:20-22.
16. Oku lekisa ekolelo kocilumba cocisembi ku nena asumũlũho api?
16 Ocili okuti, esunga li lekisiwa lomanu, liatiamẽla kekolelo ovo va kuetele kocilumba cocisembi ca Yesu Kristu. Kueci catiamẽla Kakristão vo kocita catete, upostolo Paulu wa soneha hati: “Ocali ca Suku ca va tenda nda vakuesunga omo liohenda yaye poku popeliwa lekuatiso liocisembi ca eciwa la Yesu Kristu.” (Va Roma 3:24, NW) Upostolo Paulu wa popia eci catiamẽla ku vana va nõliwa oco va li kongele la Kristu Vusoma wokilu. Pole, ocilumba cocisembi ca Yesu, ca yuluila onjila olohuluwa viomanu oco va kuate epuluvi lioku taviwa la Suku. Upostolo Yoano vocinjonde a kuata, wa mõla “owiñi wakahandangala okuti, oku va tenda lomue o ci tẽla. . . . Va talama kovaso yocalo lo kovaso ya Kameme. Va wala olonanga vi yela.” Olonanga vi yela, vi lomboloka oku liyelisa kekalo liavo kuenda oku kala lovituwa via sunguluka kovaso a Suku. Momo “olonanga viavo va vi sukula kuenda va vi yelisila vosonde ya Kameme.”—Esituluilo 7:9, 14.
Sanjukila Esunga Lia Yehova
17. Alianga api omunu a sukila oku eca oco a linge ukuesunga?
17 Ndaño okuti Yehova wa eca Omõlaye Yesu Kristu oco omanu va kale vakuesunga kovaso aye, ocili okuti oku taviwa kuaco laye ka kuiya ño ocituke. Ovo va sukila oku lekisa ekolelo kocisembi poku ambata omuenyo umue u litava locipango ca Yehova Suku, poku litumbika kokuaye kuenda oku papatisiwa vovava. Pole, va sukilavo oku amamako loku lekisa esunga kumue lovituwa viwa viespiritu. Timoteo una wa papatisiwa lelavoko lioku enda kilu wa lunguiwa lupostolo Paulu okuti: “Kuama esunga, loku fendela Suku, kuenda ekolelo, locisola, lepandi, kuenda usima.” (1 Timoteo 6:11; 2 Timoteo 2:22) Yesu wa pitululavo esilivilo lioku likolisilako kupange woku kunda eci a popia hati: “Puãi tete vanjiliyi usoma [wa Yehova] kuenda esunga liaye.” Nda okuti tu likolisilako calua oco tu kuate asumũlũho Usoma wa Suku , ka ci tava hẽ okuti tu likolisilakovo oku sandiliya esunga Liaye?—Mateo 6:33.
18. (a) Momo lie ka ca lelukilile oku sandiliya esunga? (b) Nye tu pondola oku lilongisila kulandu wa pita la Lote?
18 Ocili okuti ka ca lelukile oku sandiliya esunga. Omo okuti ka tua lipuile, ovisimĩlo vietu viatiamẽla lika koku linga eci ka ca sungulukile. (Isaya 64:6) Handi vali, tua ñualiwa lomanu vana ka va sole esunga lia Yehova. Ekalo lietu, li sokisiwa leli lio koloneke via Lote una wa kala volupale luo Sodoma okuti vosi va tungilemo va kala olondingaĩvi. Upostolo Petulu wa lombolola esunga lieci Yehova a yovuila Lote osimbu handi ka kunduile olupale luaco. Upostolo Petulu wa popia hati: “Ukuesunga waco Lote, eci a tunga lavo leci a mola loku yeva ovilinga viavo vĩvi, eteke keteke co vala kutima waye wesunga.” (2 Petulu 2:7, 8) Omo liaco, omunu lomunu pokati ketu, o sukila oku li pulisa eye muẽle ndoco: ‘Anga hẽ nda siata oku ecelela ovituwa vĩvi vina omanu va tu ñuala va sole oku linga? Nda siata hẽ oku yuvula ovitalukilo vĩvi vina okuti vi soliwe lomanu valua loku sima okuti ka vi lingi cimue? Nda siata hẽ oku sakalasua lovilinga ka via sungulukile ndeci Lote a sakalasawaile?’
19. Asumũlũho api tu pondola oku tambula nda tua sanjukila esunga lia Suku?
19 Koloneke vilo vi koka ndeti ohele, oku sandiliya esunga lia Yehova oyo onjila ya velapo yi pondola oku tu kuatisa oku kolapo kuenda oku popeliwa. Kepulilo liokuti: “A Yehova, o tumãla vonembele yove helie? Helie o tunga vomunda yove yi kola?” Soma Daviti wa tambulula hati: “Yu omuenyo waye wa pua eko, haeye o lingainga esunga.” (Osamo 15:1, 2) Nda tua sandiliya esunga lia Suku loku pokola kokuaye, tuka kuata ukamba wocili laye, kuenda oku amamako lesanju liocili loku tambula asumũlũho alua. Omo liaco, tuka lekisa ocisola lesanju liocili komuenyo wetu kuenda ombembua yovutima. Ondaka ya Suku yi popia hati: “U o kuama esunga lohenda eye o sanga omuenyo lesumbilo.” (Olosapo 21:21) Handi vali, nda tua likolisilako oku linga eci ciwa haico ca sunguluka, tuka kuata ukamba lesanju liocili kuenda tuka ambata omuenyo umue wa sunguluka kumue lekalo liwa kespiritu. Ukualosamo wa popia hati: “Ava va linga esunga, okuti va linga eci ca sunguluka olonjanja viosi, va sumũlũha.”—Osamo 106:3.
[Etosi pombuelo yemẽla]
a Oco o kuate vali elomboloko liatiamẽla Kocihandeleko ca Mose tanga velivulu Estudo Perspicaz das Escrituras, okupisa kemẽla 678 toke 684, losapi ya popia hati: “Atosi Amue Atiamẽla Kocisila Cocihandeleko,” lia sandekiwa Lolombangi via Yehova.
O Pondola Oku Lombolola?
• Esunga li lomboloka nye?
• Ndamupi epopelo litiamisiwila kesunga lia Suku?
• Ndamupi omanu va tendiwa la Suku okuti vakuesunga?
• Ndamupi tu pondola oku sanjukila esunga lia Yehova?
[Olondaka vielitalatu kemẽla 23]
Soma Daviti wa solele calua ovihandeleko via Suku
[Olondaka vielitalatu kemẽla 24]
Noha, Avirahama, Sakariya, Elisavete kuenda Korneliu, va tendiwile la Suku okuti vakuesunga. Ove hẽ wa kũlĩha momo lie?