Likolisilako Oku Tenda Vakuene Ndomo Yehova a va Tenda
“Yehova ka vanji ndeci omunu [a] vanja.”—1 Samuele 16:7.
1, 2. Ndamupi oku vanja kua Yehova kuenda oku vanja kua Samuele kua litepele poku tenda Eliyava? Kuenda nye tu pondola oku lilongisila kulandu waco?
KOCITA 11 O.Y., Yehova wa tumĩle uprofeto Samuele oku linga upange umue uyombeki. Eye wa tumĩle uprofeto Samuele oku enda konjo ya Jese oku waveka umue pokati komãla va Jese oco akale osoma yo ko Isareli. Eci Samuele a mõla Eliava, omõla uveli wa Jese, wa simĩle okuti, wa sanga omunu una Suku a nõla. Pole, Yehova wa popia hati: “Ku ka vanje keposo liocipala caye pamue kokulepa kutunga waye momo ndo pañula. Momo Yehova ka vanji ndeci omunu [a] vanja, omunu o vanja okumõleha kuokilu, Yehova puãi o vanja vutima.” (1 Samuele 16:6, 7) Samuele ka vanjele Eliava ndomo Yehova o vanja.a
2 Omanu poku konomuisa ovitima via vakuavo, ca leluka calua oku lueya lovisimĩlo! Ci tava okuti tu vanja umue ndomunu uwa, pole vutima waye pamue ka kuete ovituwa viwa. Handi vali, ci tava okuti tu kuata ovisimĩlo vĩvi lomanu vana va sunguluka omo okuti ovituwa viavo olonjanja vimue via siata oku tu lingisa onyeño.
3, 4. (a) Nda pokati Kakristão vavali peya ocitangi cimue, nye omunu lomunu a sukila oku linga? (b) Apulilo api tu sukila oku linga etu muẽle eci pokati ketu Tuakristão peya ovitangi?
3 Ci tava okuti tu pita lovitangi nda tu kuete ocituwa coku pisa ño vakuetu ndaño muẽle vana tua kũlĩha ale vokuenda kuanyamo alua. Pamue ove o lihoya la manji una okuti wa kala ekamba liove liocili. Ove hẽ o tava okuti ukamba wove laye u tumbuluka vali? Nye cika ku kuatisa oku tumbulula ukamba waco?
4 Momo lie ku lekisila ovituwa viwa kumanji una wa kala ale ekamba liove liosimbu? Ci linga loku pokola kolondaka via Yesu wa popia hati: “Lomue o tẽla oku iya kokuange, te Isia wa numa u koka.” (Yoano 6:44) Noke, lipulisa ove muẽle ndoco: ‘Momo lie omunu waco Yehova o kokelela Komõlaye? Omunu waco o kuete hẽ ovituwa vipi viwa? Anga hẽ ame sia kapeleko ovituwa viomunu waco? Momo lie tua kalela akamba kefetikilo? Nye ca ndi vetiya oku kala ekamba liomunu waco?’ Kefetikilo ci tava okuti ka ci ku lelukila oku sokolola ovituwa viwa viomunu waco, ca piãla vali enene nda ove wa temẽle calua vokuenda kuotembo yimue. Eyi oyo onjila ya sunguluka yoku tumbulula ukamba wove lukuene. Oco tu kũlĩhe ndomo ci lingiwa, tu konomuisi ovituwa viwa via lekisiwa lalume vavali okuti olonjanja vimue va lingile eci ka ca sungulukile omo liovisimĩlo viavo. Omanu vaco uprofeto Yona kuenda upostolo Petulu.
Oku Vanja Yona Lesunguluko
5. Ocikundi cipi Yona a tambuile kuenda ndamupi eye a tenda ocikundi caco?
5 Yona wa kala uprofeto kuviali wo konano yo Isareli koloneke via Soma Yerevoama omõla a Yehoasi. (2 Olosoma 14:23-25) Eteke limue, Yehova wa sapuila Yona oku tunda vofeka yo Isareli oco a ende ko Ninivei, olupale luna lua kala Uviali wapama wa va Asuria. Eye wa tambuile hẽ ocikundi cipi? Eye wa tambuile ocikele coku lungula omanu voko Ninivei oco va kũlĩhe okuti oku nyõliwa kuolupale luaco kua kala ocipepi. (Yona 1:1, 2) Yona ka pokuile konumbi ya Yehova, kuenje wa tila! Eye wa enda locimbaluku ko Tarsisi ocipãla lo Ninivei.—Yona 1:3.
6. Momo lie Yehova a nõlela Yona oco a ende kofeka yo Ninivei?
6 Nye ciya kutima wove eci o sokolola ovilinga via Yona? Ove hẽ o sima okuti Yona wa kala uprofeto umue wa sina? Nda ka tua kũlĩhĩsile ciwa, tu pondola oku sima okuti Yona wa kala omunu umue wa sina. Anga hẽ Suku wa nõla Yona oku kala uprofeto omo lioku sina kuaye? Sio, hacoko! Yona ci tava okuti wa kuata ovituwa vimue viwa. Tu konomuisi ulandu waye wuprofeto.
7. Vekalo lipi Yona a vumba Yehova ko Isareli kuenda poku ci kũlĩha, ndamupi ove o tenda eci catiamẽla kokuaye?
7 Yona wa kala ondingupange yimue ya koleliwile ko Isareli vocikanjo cimue okuti omanu vaco ka va lekisa onjongole. Uprofeto Amosi una wa kala kotembo yimuamue la Yona, wa lombolola okuti, kotembo ya va Isareli kua kala ovokuasi alua kuenda omanu valua vakuakusola asanju.b Vofeka mua kala ovina vialua via vĩha, pole va Isareli ka va kuamẽla ovina viaco. (Amosi 3:13-15; 4:4; 6:4-6) Omo liaco, vokuenda kuoloneke, Yona weya oku tẽlisa ocikele caye coku kundila omanu lekolelo liocili. Nda ove ukundi wolondaka viwa viusoma, wa kũlĩha okuti ka ca lelukile oku kundila omanu vana ka va lekisa onjongole kolondaka viwa. Omo liaco, ndaño okuti Yona wa honguele kespiritu, eye wa lekisile ekolelo lepandi osimbu a kala oku kundila va Isareli vana ka va lekisile onjongole kesapulo liaye.
8. Ocitangi cipi uprofeto woko Isareli a liyaka laco volupale luo Ninivei?
8 Ocikundi Yona a tambuile coku enda ko Ninivei ca tĩlile vali calua okuti oku kundila va Isareli vana ka va lekisile onjongole ci sule. Oco Yona a tẽlise ocikundi caco, eye wa sukilile oku linga ungende umue wa tĩla okuti o pita osãi loku endela posi ci soka 800 kolokilometulu toke kolupale luaco. Uprofeto wa sukililevo oku kundila omanu vo kofeka yo Suria vana va kũlĩhĩwile okuti olongangala. Kovoyaki avo oku talisa ohali omanu va enda oku ci tenda ndocitalukilo. Handi vali, ovo va enda oku litunula lumondi va enda oku linga. Omo liaco, ka ci komohĩsa okuti o Ninivei yeya oku tukuiwa hati, ‘olupale luosonde.’—Nahumi 3:1, 7.
9. Ovituwa vipi Yona a lekisa eci vakuakuendisa ocimbaluku va pita lehunguhungu liofela vokalunga?
9 Omo Yona a kala lesino lioku pokola ku Yehova, eye wa endele locimbaluku toke kofeka yimue yi kasi ocipãla la kuna vo tumĩle. Yehova wamamako oku kolela uprofeto waye kuenje ka sandiliyile uprofeto umue ukuavo oco a piñainye pomangu yaye. Pole, wa kuatisa Yona oku limbuka esilivilo liocikele a tambuile. Suku wa koka ehunguhungu liofela vokalunga. Ocimbaluku muna Yona a endela ceya oku nyuñaiwa lakimba okalunga. Ndaño okuti omanu va endelele vocimbaluku caco ka va kuatele ekandu, pole, vosi yavo nda va fa omo lia Yona wa tila ocikele caye cupange. (Yona 1:4) Ndamupi Yona a linga? Omo okuti Yona ka yonguile okuti omanu va endela vocimbaluku va fa omo liekandu liaye, eye wa va sapuila hati: “Njeluli. Njimbi vokalunga oco okalunga ka [tulumũhe].” (Yona 1:12) Eci vakuakuendisa ocimbaluku vopa Yona vocimbaluku, oku u nyuñila vokalunga, eye ka simĩle okuti, Yehova oko yovola. (Yona 1:15) Yona wa yonguile oku fa omo liesino eye a lekisa oco vakuakuendisa ocimbaluku va puluke kolofa. Anga hẽ ka tu limbuka ovituwa viwa Yona a lekisa ndeci utõi, umbombe kuenda ocisola?
10. Nye ceya oku pita noke eci Yehova a eca vali ocikele ku Yona?
10 Ocili okuti, Yehova wa yovola Yona. Anga hẽ Suku wopa ocikele a ecele ku Yona omo liocituwa cĩvi a lekisa? Sio, omo liohenda kuenda ocisola Yehova a lekisa, wa tuma uprofeto waye oco a kundile omanu vana va kala volupale luo Ninivei. Eci Yona a pitila kolupale luo Ninivei, lutõi wocili wa sapuila omanu vaco okuti, Suku wa kũlĩha evĩho liavo kuenda kua kamba lika ci soka akũi akuãla koloneke oco imbo liavo li nyõlehe. (Yona 1:2; 3:4) Eci olonungi vio volupale luo Ninivei via yeva elungulo liocili lia Yona, ovo veya oku likekembela kuenje olupale luaco ka lua nyõliwile vali.
11. Nye ci lekisa okuti, Yona wa lilongisa ulandu umue u kuete esilivilo liocili?
11 Yona handi lopo ka kuatele ocisimĩlo ca sunguluka catiamẽla kocikele a tambuile. Pole, omo liocindekaise cimue, Yehova wa kuatisa Yona oco a limbuke okuti, Yehova o lete cosi kuenda wa kũlĩha ovina viosi vi kasi vutima womunu. (Yona 4:5-11) Uvangi u lekisa okuti Yona wa lilongisa ocina cimue ci kuete esilivilo liocili, eci ci sangiwa kulandu eye muẽle a soneha. Onjongole yaye yoku soneha eci catiamẽla kakulueya aye yi lekisa umbombe waye wocili. Oco eye a lombolole akulueya aye, wa sukilile oku kuata utõi wocili.
12. (a) Ndamupi tua kũlĩha okuti Yesu o tenda omanu ndomo Yehova a va tenda? (b) Nye ci pondola oku tu kuatisa oco tu tende lesunguluko omanu vana tu kundila olondaka viwa viusoma? (Tanga okakasia ka sangiwa kemẽla 16.)
12 Noke yovita vimue vianyamo, Yesu Kristu wa lekisa esapulo limue li kuete esilivilo liocili liatiamẽla kulandu womuenyo wa Yona. Eye wa popia hati: “Ndeci Yona a kaile vimo liocimuandu ovotanya atatu lovoteke atatu haico Mõlomanu a kala vutima wongongo ovotanya atatu lovoteke atatu.” (Mateo 12:40) Eci Yona aka pinduiwa, oka lilongisa okuti, oloneke Yesu a kala veyambo, wa vi sokisa lotembo yina Yona a kala oku tala ohali eci a kala uprofeto. Etu hẽ ka tu sanjuka omo lioku vumba Suku una okuti ka yanduluka omanu vaye eci vo lueyela? Ukualosamo wa soneha ndoco: “Ndeci isia a kuetele omãla vaye ohenda, haico Yehova a kuetele ohenda [omanu vana] vo sumbila. Momo wa kũlĩha ovatimba etu, [kuenda] ivaluka okuti tuneketela.” (Osamo 103:13, 14) Ocili okuti, ‘voneketela’ yaco mua kongela ekambo liokulipua kuomanu koloneke vilo okuti va pondola oku kuatisiwa lespiritu sandu lia Suku.
Ocituwa ca Sunguluka Petulu a Lekisa ku Vakuavo
13. Ovituwa vipi ove o pondola oku sokolola viatiamẽla kupostolo Petulu? Oco hẽ, momo lie Yesu a nõlela Petulu oco a linge upostolo?
13 Cilo, tu konomuisi ulandu wavali watiamẽla kupostolo Petulu. Oco hẽ nda ove va ku pingile oco o lombolole eci catiamẽla kupostolo Petulu, ci tava okuti o sokolola ovituwa viaye ndeci: olonyeño kuenda epela? Upostolo Petulu olonjanja vimue wa enda oku lekisa ovituwa viaco. Anga hẽ Yesu nda wa nõla upostolo Petulu oco atiamẽle kocimunga caye colondonge 12 ndaño okuti Petulu wa lekisa onyeño kuenda epela? (Luka 6:12-14) Sio, hacoko! Yesu ka kapeleko akulueya aco kuenje wa limbukile ovituwa viwa viupostolo Petulu.
14. (a) Nye upostolo Petulu a endela oku kala kapitiya kondaka? (b) Momo lie tu lekisila olopandu omo liapulilo upostolo Petulu a enda oku linga?
14 Olonjanja vimue, upostolo Petulu wa kala nda kapitiya kovapostolo vakuavo. Vamue pokati kavo, va enda oku sima okuti eye ka kuatele esuluviko. Anga hẽ ocisimĩlo caco eci cocili muẽle? Omanu vamue va popia hati, upostolo Petulu eye wa kala ukulu pokati ka vakuavo kuenda ci tava okuti wa kalavo ukulu wa Yesu. Nda olondaka viaco viocili muẽle, ci pondola oku kuatisa oku lombolola esunga lieci upostolo Petulu a pitaile kovaso poku vangula. (Mateo 16:22) Kuli vali handi esunga limue likuavo tu sukila oku konomuisa. Upostolo Petulu, wa kala omunu umue wa loñoloha kespiritu. Onjongole yaye yoku amamako kukũlĩhĩso yo vetiya oku linga apulilo. Etu tu pondolavo oku kuatisiwa lapulilo aco. Yesu wa lombolola ovina vialua poku eca atambululo kupostolo Petulu kuenje atambululo aco a sangiwa Vembimbiliya. Ocili okuti, Yesu wa tambulula epulilo liupostolo Petulu poku pulisa eci catiamẽla ‘kukalei wa kolelua.’ (Luka 12:41-44) Tu konomuisi epulilo upostolo Petulu a linga hati: “Tua sia ovina viosi ha tu ku kuama, oco hẽ tu mola nye?” Epulilo eli lia vetiya Yesu oku eca ohuminyo yimue ya suapo yokuti: “[Omanu] vosi va sia olonjo, pamue vamanjavo, pamue vamukãi wavo, pamue vaisiavo, pamue vainavo, pamue omãla, pamue ovapia, mekonda lionduko yange, va mola eci ca velapo kuenje va piñala omuenyo ko pui.”—Mateo 15:15; 18:21, 22; 19:27-29.
15. Momo lie tu popela tuti upostolo Petulu wa lekisa epokolo liocili?
15 Upostolo Petulu wa kuatavo ocituwa cikuavo ciwa okuti epokolo liaye. Onjanja yimue, olondonge via Yesu via yonguile oku liwekapo oku U kuama omo liekambo lielomboloko lietosi limue eye a va longisa. Omo liaco, upostolo Petulu wa kuatisa 12 kolondonge poku popia lutõi hati: “A Ñala, kulie tu enda? Ove, ove o kasi lolondaka viomuenyo ko pui.” (Yoano 6:66-68) Olondaka evi via vetiya calua utima wa Yesu! Noke, eci owiñi womanu weya oku kuata Yesu loku u kuta, valua pokati kolondonge viaye veya oku tila. Pole, upostolo Petulu wa kuama konyima yowiñi waco toke eci va iñila kocitali kuna kua kala ocitunda cinene. Eye wa kuata utõi woku iñila kocitali caco. Osimbu va kala oku sombisa Yesu, upostolo Petulu wa likongela vendo lia va Yudea vana va kala oku yota ondalu. Umue pokati kakuenje vocitunda cinene wa limbuka Petulu kuenje wo sapuila hati, ove wa kala la Yesu. Ndaño okuti upostolo Petulu wa likala Cime caye, pole ka tuka ivaliko okuti, esunguluko liaye kuenda esakalalo a kuatela Yesu olio lio vetiya oku u kuama ndaño lohele yalua. Omo liaco, lomue vali pokati kovapostolo nda wa tẽla oku kuata utõi woku ci linga.—Yoano 18:15-27.
16. Momo lie tu sukilila oku kapako ovituwa viwa via lekisiwa luprofeto Yona kuenda upostolo Petulu?
16 Ocituwa ciwa upostolo Petulu a lekisa, ca yula akulueya aye osi. Cimuamue haico Yona a pita laco. Kaliye tua limbuka ocituwa ciwa ca lekisiwa la Yona kuenda upostolo Petulu okuti ka ci sokisiwa leci tua siata oku linga. Omo liaco, tu sukila oku likolisilako oku lekisa ocituwa ca sunguluka poku lianja ciwa la vamanjetu kespiritu tu kasi lavo koloneke vilo. Nda tua kuama onjila eyi, tuka kuata ukamba wocili lavo. Momo lie tu sukilila oku kuata ocituwa ca sunguluka la vamanjetu kespiritu?
Ongangu Yiwa yi Kuamiwa Koloneke Vilo
17, 18. (a) Momo lie ci tavela okuti olonjanja vimue pokati Kakristão peya ovitangi? (b) Elungulo lipi Liembimbiliya li pondola oku tu kuatisa oku tetulula ovitangi la vakuetu Akristão?
17 Koloneke vilo, cikale alume, akãi, omãla, lovisoko viosi viomanu kuenda apata o kolofeka viosi, vosi yavo va kasi oku vumba Yehova. (Esituluilo 7:9, 10) Hawiñikuowo womanu vakuavituwa via litepa tu pondola oku sanga vekongelo Liakristão! Omo okuti vosi yetu tu kasi oku vumba Suku lukamba wocili, ci tava okuti olonjanja vimue pokati ketu pa kala ovitangi omo liekambo lietu lioku lipua.—Va Roma 12:10; Va Filipoi 2:3.
18 Ndaño okuti tu lete akulueya a vamanjetu, tu sukila oku yuvula oku kapako akulueya aco. Tu likolisiliko oku kuama ongangu ya Yehova ndomo ukualosamo a imba ocisungo catiamẽla kokuaye poku popia hati: “A Yehova, nda ove o patekela olongole [vietu], helie o talama, a Yehova?” (Osamo 130:3) Tu yuvuli oku kapako ovituwa vĩvi viomunu lomunu vina vi pondola oku tepa ukamba wetu kuenda tu “kuami ovina vi koka ombembua haivio vi koka utima woku likuatisa pokati.” (Va Roma 14:19) Tu likolisiliko oku tenda vakuetu ndomo Yehova a va tenda poku yuvula oku kapako akulueya avo kuenda tu kapiko lika ovituwa viavo viwa. Poku ci linga, cika tu kuatisa oku amamako “loku lisola pokati.”—Va Kolosai 3:13.
19. Lombolola onjila ya sunguluka Ukristão a sukila oku kuama poku tetulula ovitangi.
19 Nye tu sukila oku linga nda pokati ketu peya ocitangi cimue okuti camamako oku tu sakalaisa vutima wetu? (Osamo 4:4) Anga hẽ eci oco ca siata oku pita pokati kove lamanjove kespiritu? Momo lie ku setekela oku ci tetulula? (Efetikilo 32:13-15) Tete, amẽla ku Yehova poku pinga olonumbi viaye. Noke, locituwa ca sunguluka amẽla kuende kokuaye “lumbombe u tunda kolondunge viocili.” (Tiago 3:13) Sapuila kokuaye okuti, ove o yongola okuti pokati kene pa kala ombembua. Ivaluka elungulo lia popia hati: “Omunu omunu a kale lutima woku yevelela, a livale oku popia, a livale konyeño.” (Tiago 1:19) Ondaka ‘oku livala konyeño,’ yi lomboloka okuti omunu ukuavo o pondola oku linga ale oku popia cimue cu ku temisa. Nda ove wa pita locitangi caco, pinga ekuatiso ku Yehova oco o likandangiye. (Va Galatia 5:22, 23) Ecelela oco manjove a lombolole esunga lieci co sumuisa kuenda u yevelela lutate. Osimbu eye a kasi oku vangula, ku ko tete kondaka yaye ndaño okuti pamue ove ku tava kovina viosi a kasi oku popia. Ci tava okuti ocisimĩlo caye kokuove ka ca sungulukile, pole ove o sukila oku kũlĩha okuti, eci oco ocisimĩlo caye ale eci oco eye a yevite vowola yaco. Seteka oku limbuka ocisimĩlo caye kuenda eci catiamẽla kocitangi caco. Handi vali, ci tava okuti o litumbika pomangu yamanjove, poku sokolola ndomo eye a liyevite.—Olosapo 18:17.
20. Eci kuiya ovitangi, onjila yipi yi kuete esilivilo okuti oyo yi tuala koku li sunguluisa?
20 Eci o vangula lamanji poku tetulula ocitangi cimue, lekisa umbombe. (Va Kolosai 4:6) U sapuila ovina viwa ove o sole ovina eye a siata oku linga. Pinga ongecelo kokuaye omo lieci cĩvi ca koka ovitangi pokati kene. Nda ove wa lekisa umbombe wocili poku tetulula ocitangi caco okuti noke ca yuliwa, eca olopandu ku Yehova. Nda okuti ocitangi caco kua tẽlele oku ci tetulula, pinga ekuatiso ku Yehova poku sanda epuluvi likuavo lioku lisunguluisa oco pokati kene pa kale ombembua.—Va Roma 12:18.
21. Ndamupi ocipama cilo ca ku kuatisa oku tenda vakuene ndomo Yehova a va tenda?
21 Yehova o sole omanu vaye vosi. Eye o sanjukila calua upange a tu kundika ndaño lovitangi tu liyaka lavio omo liekambo lietu lioku lipua. Osimbu tu amamako oku lilongisa ndomo Yehova a tenda vakuetu, ocisola tu kuetele vamanjetu cika livokiya. Nda ocisola tu kuetele vamanjetu ca tepuluka, tu sukila oku likolisilako oco ka ci ka pole. Nda tua likolisilako oku tenda vamanjetu lesunguluko ale oku tenda vakuetu ndomo Yehova a va tenda cika tuĩha asumũlũho alua!
[Atosi pombuelo yemela]
a Noke kua limbukiwa okuti, ndaño Eliyava wa finile calua pole ka kuatele ovituwa vi sukiliwa koku kala osoma ya va Isareli. Eci Goliata ocindululu wo kofeka yo Filisiti a litunula oku yula va Isareli kuyaki, Eliava kumue lomanu vakuavo voko Isareli va kuata usumba walua.—1 Samuele 17:11, 28-30.
b Omo lioku yula kuenda oku tumbulula vali ovikanjo vimue viosimbu kuenda elisimu Yerevoama a tambula, eci ceya oku ecelela okuti osoma yo Isareli yo konano yi kuata ukuasi walua.—2 Samuele 8:6; 2 Olosoma 14:23-28; 2 Asapulo 8:3, 4; Amosi 6:2.
Ndamupi o Tambulula?
• Ndamupi Yehova a tenda akulueya kuolondingupange viaye vakuekolelo?
• Ovituwa vipi viwa via lekisiwa la Yona kuenda Petulu ove o pondola oku tukula?
• Ndamupi ove o pondola oku amamako loku tenda vamanjove Akristão?
[Okakasia kemela 9]
Sokolola Ndomo Suku a Tenda Vakuene
Osimbu ove o sokolola ulandu Wembimbiliya watiamẽla ku Yona, o tẽla hẽ oku kuata ocituwa ca sunguluka lomanu vana wa siata oku kundila olondaka viwa viusoma? Ci tava okuti omanu vaco pamue va mõleha ndava va yongola lika oku tẽlisa olonjongole viavo muẽle, ale pamue ka va lekisa onjongole kolondaka viwa ndeci va Isareli va lingile poku likala kuavo esapulo liondaka ya Suku. Pole, ndamupi Yehova Suku a tenda omanu vaco? Ndaño muẽle omanu vana va sakalala lika lovina violuali lulo, ci tava okuti eteke limue vaka fetika oku sandiliya Yehova ndeci soma yoko Ninivei a likekembela eci Yona a kundila omanu vana va kala volupale luaco.—Yona 3:6, 7.
[Elitalatu kemela 8]
Ove hẽ wa siata oku tenda vakuene ndomo Yehova a va tenda?
[Elitalatu kemela 10]
Yesu poku tukula ulandu watiamẽla ku Yona, wa limbuka ocituwa ciwa Yona a lekisa