Tava Okuti Kuka Kala Ofeka Yelau Palo Posi

VOKUENDA kuesapulo liomanu, onepa yalua yomanu va enda loku sima okuti eteke limue vaka siapo oluali lulo kuenje vaka enda kilu. Osimbu okuti omanu vakuavo va siata oku sima hati Ululiki wetu eci a lulika oluali lulo, ka yonguile okuti tu kalamo otembo yosi komuenyo wetu. Omanu vatiamẽla katavo ana a yuvula oku kuata ovokuasi, va kuetevo ovisimĩlo via litepa levi ndeti. Kuenje, onepa yalua yomanu vaco kokuavo oluali lulo kuenda ovina viosi vi sangiwamo via vĩha. Handi vali, ovina viaco, vi tateka omunu oku loñoloha kespiritu kuenda oku livala ukamba la Suku.

Omanu vaco vosi va kala locisimĩlo eci catete, ka va kũlĩhĩle eci Suku a vangula catiamẽla kofeka yelau palo posi. Kuenje, ovo muẽle va nõlelepo oku kapela ponẽle ocili caco. Ocili okuti, kotembo yilo omanu ka valuile va lekisa onjongole yocili yoku konomuisa Ondaka yaye yina eye a vetiya oku yi soneha Vembimbiliya. (2 Timoteo 3:16, 17) Pole, ka ca sungulukile hẽ oku kolela Kondaka ya Suku okuti oku kolela alongiso omanu hacoko? (Va Roma 3:4) Ci kuete esilivilo lialua poku ci linga, momo Embimbiliya li tu lungula okuti kuli omunu umue ondingaĩvi haeye ka muĩwa lovaso, una o kasi loku tateka omanu okuti ka va kuata elomboloko liovina viespiritu haeye cilo o kasi ‘oku yapuisa oluali luosi.’—Esituluilo 12:9; 2 Va Korindo 4:4.

Momo Lie ku Kasilili Atatahãi Alua Kueci Catiamẽla Kondaka Yaco?

Omo liovisimĩlo viñi viñi vieci catiamẽla komuenyo kuenda kolofa, omanu va siata oku kuata atatahãi alua eci catiamẽla kocipango Suku a kuete loluali lulo. Omanu valua va siata oku sima okuti, etu tu kuete ocilelembia cimue ca litepa letimba lietu okuti eci omunu waco a fa, oco ka ci fi. Pole, omanu vakuavo va siata oku sima okuti, ocilelembia caco ca litepa letimba ci kasiko ale tunde osimbu eci handi etimba liomunu ka lia lulikiwile. Ndomo ca lomboluiwa velivulu limue lia vangula eci catiamẽla konoño yimue o tukuiwa hati Platão kofeka yoko Helasi wa kuata ocisimĩlo cokuti, ocilelembia caco ci kasi vomunu okuti ca litepa letimba liaye, ca kapiwa vetimba liomunu ale ca yikiwila vetimba liaye oco ci kangisiwe omo liakandu oco ca enda loku linga eci ca kala kilu. Cimosi haico ca vangula onoño yikuavo yo kocita catatu o tukuiwa hati Origenes, eye hati: “Ocilelembia caco ci kasi vetimba liomunu okuti ca litepa letimba liaye ca linga ekandu [kilu] eci handi ka ca kapiwile vetimba liomunu, kuenje ca yikiwila vetimba ndekangiso omo liakandu aye muẽle.” Handi vali, olohuluwa viomanu va siata oku sima okuti oluali lulo ocitumãlo cimue coku pindisila omanu oco va ende kilu.

Kuli ovisimĩlo vialua viatiamẽla kueci omunu a pita laco noke yoku fa kuaye. Ndomo ca lomboluiwa velivulu limue liesapulo, omanu vokofeka yo Egito vamamako locisimĩlo cokuti “omanu vana va fa va tundilila voluali lumue lu kasi vemẽhi liongongo yilo.” Kuenje, noke olonoño via lombolola okuti, omanu vana va fa ka va endi voluali lumue luatekãva lu kasi kosi yongongo yilo, pole ovo va enda vekalo limue liomuenyo wa velapo kilu. Omanu vana va kala kotembo ya Socrates u Helasi va lombolola okuti eye wa tavele okuti “eci omunu afa ocilelembia cenda vocitumãlo cimue ka ci muĩwa lovaso omanu ... omo ci pita otembo yaye yosi kumosi lolosuku vio vocitumãlo caco.”

Nye Embimbiliya li Lombolola?

Anga hẽ Ondaka ya Suku, Embimbiliya yi lekisa okuti vetimba liomunu muli ocilelembia cimue ka ci fi? Tanga ove muẽle elomboluilo li sangiwa kelivulu Liefetikilo 2:7. Embimbiliya li lekisa okuti: “Yehova Suku wa tunga omunu leve lioposi, yu wo fuimĩla ofela yomuenyo vanyulu aye, kuenje omunu wa kuata omuenyo.” Ulandu owu wa leluka oku lomboloka. Eci Suku a lulika omunu watete Adama, Eye ka kapele vetimba liomunu ocina lacimue ca litepa letimba liaye okuti ka ci muĩwa lovaso omanu. Handi vali, Embimbiliya lalimue eteke lia lomboluile eci catiamẽla kovisimĩlo viaco. Pole, olio li lombolola okuti “omunu wa kuata omuenyo.” Omunu waco ka kuatele ocilelembia cimue ca litepa letimba liaye. Pole, eye wa kala ocendalomuenyo okuti omunu o kuete omuenyo.

Yehova wa lulika oluali luosi kuenda epata liomanu oco va kale otembo yenda hũ. Suku wa yonguile okuti omanu va kala lomuenyo otembo ka yi pui Vofeka Yelau. Pole, Adama weya oku fa omo lioku sinila kuaye ocihandeleko ca Suku. (Efetikilo 2:8, 15-17; 3:1-6; Isaya 45:18) Anga hẽ eci omunu watete a fa, espiritu liaye lia enda ocili kilu? Sio, hacoko! Eye Adama okuti ocendalomuenyo wa tiukila keve kuna eye a tundilie.—Efetikilo 3:17-19.

Vosi yetu tua piñala ekandu kuenda olofa ku Isietu watete Adama. (Va Roma 5:12) Oku fa oku tua piñala ndeti, ku lekisa okuti omunu wa siapo oku kala lomuenyo ndeci ca pita la Adama. (Osamo 146:3, 4) Ocili okuti eci ci soka 66 kalivulu osi a sangiwa Vembimbiliya lalimue eteke a lekisile okuti omunu o kuete “ocilelembia cimue ca litepa letimba liaye” okuti “ka ci fi” ale “ci kala otembo ka yi pui.” Pole, Ovisonehua vi lekisa lulelu wocili okuti omunu ocendalomuenyo kuenda ofa. Omunu waco ka kala otembo ka yi pui, pole eye ofa. —Ukundi 9:5, 10; Esekiele 18:4.

Anga hẽ Ovina Viosi vi Letiwe Lovaso Via Vĩha?

Nye ci popiwa kueci catiamẽla kocisimĩlo cokuti ovina viosi vi letiwe kuenda ilu lieve lia vĩha? Ocisimĩlo caco ca kala comanu vana vatiamẽlele ketavo lio Maniqueísmo lina lia tumbikiwa la Mani kofeka yo Persia vokuenda kuocita catatu K.K. Omo liaco, elivulu limue lia lombolola okuti: “Etavo lio Maniqueísmo lia nena ocinjoko kuenda esakalalo lialua pokati komanu. Umue o tukuiwa hati, Mani wa enda oku kuata ocisimĩlo cokuti oku kala omunu ocina cimue ka ca sungulukile, ci koka owesi kuenda ca vĩha kovina viosi.” Onjila yoku tila “ohali” yaco, ceci lika omunu afa okuti vetimba liaye mu tunda ocilelembia cimue okuti ci siapo ilu lieve kuenje ci lamana kilu.

Pole, Embimbiliya li tu sapuila okuti, Suku wa “mõla okuti ovina viosi a lululika” ndeci ilu lieve kuenda omanu, “via posoka” calua. (Efetikilo 1:31) Kotembo yaco ka kua kale lacimue ocitangi pokati komanu la Suku. Adama la Heva va kala lukamba wocili la Yehova ndeci Yesu Kristu una wa kala omunu umue wa lipua a kuatele ukamba wocili la Isiaye wokilu.—Mateo 3:17.

Nda olonjali vietu viatete Adama la Heva va likalele oku linga ekandu, nda vamamako oku kala akamba va Yehova Suku otembo ka yi pui vofeka yelau palo posi. Ovo va fetikile ale oku kala Vofeka Yelau ndomo Ovisonehua vi ci lombolola okuti: “Yehova Suku yu wa kũla ocumbo ve Edene lia kala kutundilo; omo a kapa omunu a sovola.” (Efetikilo 2:8) Heva wa lulikiwila vocumbo caco co Edene. Nda Adama la Heva ka va lingile ekandu, ovitumbulukila viavo viosi nda vieya oku amamako oku linga upange woku pongolola oluali luosi lesanju oco lu linge ofeka yelau. (Efetikilo 2:21; 3:23, 24) Oluali luosi nda lueya oku kala ocitumãlo cavo ale ofeka yavo yelau otembo ka yi pui.

Momo Lie Omanu Vamue va Endela Kilu?

Ci tava okuti ove o sima ndoco, ‘Vembimbiliya ka mu sangiwa lalimue esapulo li lekisa okuti omanu vamue va enda kilu, ale hacoko? Ocili muẽle. Adama noke yoku linga ekandu, haico Yehova a tumbika Usoma waye wokilu una okuti vusoma waco muka kala ovitumbulukila vimue via Adama vika kuata ocikele “coku viala ndolosoma” kumosi la Yesu Kristu. (Esitiluilo 5:10; Va Roma 8:17) Ovo va pinduiwa oco va kale lomuenyo ko pui kilu. Etendelo liavo lieci ci soka 144.000 komanu, kuenje etendelo liavo lia fetika tete lolondonge via Yesu vina via kala lekolelo liocili kocita catete.—Luka 12:32; 1 Va Korindo 15:42-44; Esitiluilo 14:1-5.

Pole, eci hacoko ca kala ocipango catete ca Suku okuti omanu vamue va sunguluka va siapo ilu lieve oco va ende oko kilu. Omo liaco, eci Yesu a kala palo posi wa lombolola hati: “Lomue wa la londa kilu, te u wa loka kilu, okuti Mõlomanu.” (Yoano 3:13) Kuenje, pokati ko “Mõlomanu” Yesu Kristu, Suku wangiliya ocisembi cina ca nena epuluvi lioku kuata vali omuenyo ko pui komanu vosi vana va lekisa ekolelo kocilumba cocisembi ca Yesu. (Va Roma 5:8) Oco hẽ pi olohuluwa viomanu vaco vaka kala otembo ka yi pui?

Ocipango ca Suku Cina a Sokiyile Tete Cika Tẽlisiwa

Ocili okuti, Suku wa nõla omanu vamue palo posi oco va kale olosoma kumosi la Yesu Kristu Vusoma waye wokilu, kuenje eci ka ci lomboloka okuti omanu vosi vana vawa va enda kilu. Yehova wa lulika oluali lulo oco lukale ocitumãlo capata omanu vosi palo posi. Kua kamba lika otembo yimue yitito, kuenje ocipango caye cika tẽlisiwa muẽle ocili palo posi. —Mat. 6:9, 10.

Lusoma wa Yesu Kristu kumosi lolosoma viaye vina vika viala kilu, voluali luosi muka kala lika ombembua kuenda esanju. (Osamo 37:9-11) Omanu vosi vana Suku a patekela vaka pinduiwa kuenda vaka kuata uhayele una wa lipua. (Ovilinga 24:15) Omanu vosi voluali omo lioku kolela kuavo kuenda oku pokola kuavo lutima wavo wosi ku Suku, vaka tambula esumũlũho lina olonjali vietu viatete via pumba kuenje vaka kuata ekalo limue lia lipua kuenda omuenyo ko pui vofeka yelau palo posi. —Esitiluilo 21:3, 4.

Yehova Suku lalimue eteke a lembua oku tẽlisa eci a likuminya oku linga. Pokati kuprofeto waye Isaya, eye wa lombolola hati: “Ndeci ombela la neve vi tunda kilu, kuenje ka vi tiukilako, puãi vi tapela ongongo loku yi yovisa, okuti yeca ombuto kukuakukũla. Kuenda okulia kukuakulia, haico ondaka yange yi tunda vomẽla wange; ka yi tiukila ño kokuange, puãi yi linga ndeci nda panga oku tẽlisa, leci nda yi tumĩla.” —Isaya 55:10, 11.

Vembimbiliya kelivulu lia Isaya tu pondola oku limbukilako ndomo omuenyo wetu uka kala Vofeka Yelau palo posi. Layimue onungi yika popia okuti, “Ndi vela.” (Isaya 33:24) Ovinyama ka vika kokela vali ohele layimue komanu. (Isaya 11:6-9) Omanu vaka tunga olonjo viavo via fina calua kuenje volonjo viaco ovo muẽle vaka kalamo kuenda vaka kũla ovikũla oco va sangeleko esanju kumosi leteku. (Isaya 65:21-25) Handi vali, Suku oka “takisa olumue okufa, kuenje Ñala Yehova o[ka] puenya asuẽlẽla kovipala viosi.” —Isaya 25:8.

Ndopo muẽle, omanu vosi voluali lulo vaka tambula asumũlũho aco. Kuenje, ovo vaka “panduluiwa kupika wenyõleho ha [va] moli eyovo liulamba womãla va Suku.” (Va Roma 8:21) Ci nena esanju oku ka kala otembo ka yi pui vofeka yohuminyo kuenda Yelau palo posi! (Luka 23:43) Ove o pondola okuka kala vofeka yaco nda wa likolisilako cilo muẽle oku kuata ukũlĩhĩso wasuapo u sangiwa Vovisonehua, nda wa lekisa ekolelo ku Yehova Suku kuenda ku Yesu Kristu. Omo liaco, likolisilako oku kuata ekolelo kuenda oku limbuka okuti, ci kuete esilivilo liocili oku lavoka ofeka yelau palo posi.

[Elitalatu kemẽla 5]

Adama la Heva va kuatele esumũlũho lioku kala otembo ka yi pui vofeka yelau palo posi

[Alitalatu kemẽla 6]

Vofeka yaco yelau palo posi . . .

Omanu vaka tunga olonjo viavo muẽle

Vaka kũla oviumbo viavo viayuva

Ovo vaka sumũlũisiwa la Yehova

[Ono Yalitalatu kemẽla 3]

U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA