Ocinyama Londimbukiso Yaco ci Lomboloka Nye?

EMBIMBILIYA li lekisa elomboloko lietendelo 666. Ondimbukiso yocinyama ya tukuiwa kekivulu Liesituluilo kocipama 13.

Vocipama cilo, tuka lilongisa ondimbukiso yocinyama. Cilo, tu konomuisi ovovangi amue: Uvangi wa (1), u lekisa ndomo olonduko vimue Viembimbiliya vi nõliwa. Wa (2), u tu lekisa elomboloko liocinyama. Wa (3), u lekisa elomboloko lietendelo 666 okuti, li lomboloka ‘etendelo liomunu.’ Uvangi wa (4), u lekisa esunga lieci etendelo 6 lia sonehiwila olonjanja vitatu. Omo liaco, nda tu yongola oku sanga etendelo liaco tu sukila oku linga olokonda ndoco: 600 tu vokiyako 60, kuenda tu vokiyako vali 6. Kuenje tu pitila kueci ci soka 666.​—⁠Esituluilo 13:⁠18.

Olonduko vi Sangiwa Vembimbiliya

Uvangi watete u lekisa okuti, olonduko vimue vi kasi Vembimbiliya vi kuete elomboloko. Capiãla enene olonduko vina via lukiwa la Suku. Suku wa nõlele Avirahama oco a linge isia yolofeka. Omo liaco, Eye wa popia hati, onduko Avirahama yi lomboloka “Kukululu Yolofeka Via Lua.” (Efetikilo 17:⁠5) Suku wa sapuilavo Yosefe la Maria hati, omõla vaka cita oka lukiwa hati, Yesu. Onduko eyi yi lomboloka okuti, ‘Yehova Eye Upopeli Womanu.’ (Mateo 1:21; Luka 1:​31) Cilo tua kũlĩha okuti, onduko eyi yi lomboloka eliangiliyo Yehova a linga oco tu yovuiwe. Eliangiliyo liaco lia tẽlisiwa eci Yesu a litumbikile kupange woku kunda, kuenda eci a lieca kolofa oco tu yovoke.​—⁠Yoano 3:⁠16.

Oku kũlĩha etendelo liocinyama ku kuete esilivilo. Momo Suku eye wa eca onduko yaco. Onduko yaco yi tu lekisa eci catiamẽla kocinyama. Pole, tu sukila oku kuata elomboloko liocinyama kuenda upange ci kasi oku linga. Kuenje eci cika tu kuatisa oku kuata elomboloko lionduko yaco.

Ocinyama ci Lomboloka Nye?

Elivulu lia Daniele li tu sapuila eci catiamẽla kuvangi wavali. Olio li lekisa eci ocinyama ci lomboloka. Ocipama 7 Celivulu lia Daniele ci tu lomboluila eci catiamẽla ‘kovinyama vikuãla vinene’ ndeci: ohosi, o urso, ongue kuenda ocinyama cikuavo cinene ci kuete ovayo utale. (Daniele 7:​2-7) Daniele o tu sapuila hati, ovinyama vinene vi lomboloka ‘olombiali’ violuali lulo.​—⁠Daniele 7:​17, 23.

Elivulu limue li lombolola eci catiamẽla kocinyama ca tukuiwa kelivulu Liesituluilo 13:​1, 2, hati: ‘Ocinyama ca tukuiwa ndeti ca lisetahãla lovinyama vikuavo Daniele amõla vocinjonde. Omo liaco, ocinyama eci ci lomboloka olombiali violuali okuti ka vi tava ku Suku.’ [The Interpreter’s Dictionary of the Bible] Elivulu Liesituluilo 13:​7, li lombololavo okuti ocinyama “ca ihiwa omoko yoku viala apata osi lomanu vosi kuenda vakualimi osi lolofeka viosi.”a

Momo lie Embimbiliya li popela hati, ocinyama ci lomboloka olombiali? Catete ceci okuti, ocinyama ci ponda omanu valua. Cimuamue haico olombiali violuali via siata oku linga. Vokuenda kuanyamo ovio via siata oku vetiya uyaki okuti ku fila omanu valua. Alume vavali va siata oku konomuisa asapulo oluali va popia hati: ‘Vokuenda kuanyamo omanu va siata oku lilongisa ovoloño alua. Pole, ovoyaki a kasi oku amamako.’ Eci ci lekisa okuti uvangi Wembimbiliya wocili muẽle. Olio li popia hati: “Omunu poku kangisa ukuavo o lilingisa eye muele cĩvi.” (Ukundi 8:⁠9) Cavali ceci okuti, ‘ocinyoha [okuti Satana] ca eca unene kocinyama localo caco lomoko ya lua.’ (Esituluilo 12:9; 13:⁠2) Olombiali via siata oku lekisa ovituwa vimuamue ndevi via Satana. Momo Satana eye o kasi loku eca unene kolombiali violuali.​—⁠Yoano 8:44; Va Efeso 6:⁠12.

Eci ka ci lomboloka okuti asongui vosi voluali va kasi oku songuiwa la Satana. Momo kuli olombiali vimue via siata oku talavaya ‘ndakuenje va Suku.’ Ovio via siata oku tumbika ovihandeleko vi songuila olofeka oco pokati komanu ka pa ka kale ombuanja. Olombiali vimue via siata oku eca ocihandeleko coku lianja koku fendela Suku yocili. Pole, Satana hacoko a yongola. (Va Roma 13:​3, 4; Esera 7:​11-27; Ovilinga 13:⁠7) Eye o kuete unene wa piãla. Omo liaco, ka kuli ombiali yi tẽla oku nena ombembua yasuapo.b​—⁠Yoano 12:⁠31.

‘Etendelo Liomunu’

Uvangi watatu u lekisa okuti, etendelo 666, li lomboloka ‘etendelo liomunu.’ Pole, etendelo liaco ka liatiamẽlele komunu umosi. Satana eye wa eca unene kocinyama, omunu hayeko. (Luka 4:​5, 6; 1 Yoano 5:19; Esituluilo 13:​2, 18) Oku popia hati, ocinyama ci kuete ‘etendelo liomunu,’ ci lomboloka okuti, etendelo liaco ka liatiamẽlele kolondele. Pole, liatiamẽla komanu vakuakandu. Embimbiliya li popia hati, “[Omanu] vosi va linga akandu, kuenje va lipumbisa ulamba wa Suku.” (Va Roma 3:​23) Ocinyama ci kuete ‘etendelo liomunu’ ci lomboloka okuti olombiali ka via lipuile.

Kuli ovovangi a lekisa okuti voluali mua siata oku pita ovitangi. Ulume umue o tukuiwa hati Henry Kissinger wa popia hati: ‘Omanu ka va siatele oku litunda ciwa kovina va yongola oku linga.’ Omo liaco, eye o tava kuvangi Wembimbiliya li popia hati: “Omunu enda ka tẽla eye muẽle oku suñamisa okuenda kuaye.”​—⁠Yeremiya 10:⁠23.

Cilo tua kũlĩha elomboloko liocinyama. Kuenda tua kũlĩhavo ndomo Suku a ci tenda. Omo liaco, tu konomuisi onepa ya sulako yi lekisa esunga lieci etendelo liaco lia sonehiwila ndoco: 600 oku vokiyako 60 oku vokiyako vali 6, ci soka 666.

Momo Lie Etendelo Epandu Lia Pituluiwila Olonjanja Vitatu?

Atendelo amue a sangiwa Vembimbiliya a kuete elomboloko limue. Etendelo liepanduvali, li lomboloka ocina cimue ca sokapo okuti ca lipua kovaso a Yehova Suku. Eye wa lulika oluali votembo yi sokisiwa ‘loloneke’ epanduvali. Etendelo liepanduvali lilomboloka okuti, Suku wa tẽlisa ovopange aye osi atiamẽla koku lulika. (Efetikilo 1:3–2:⁠3) “Olohuminyo” via Suku vi kasi ndopalata “ya yenguluiwa olonjanja epanduvali.” Kuenje eci ci lomboloka okuti, opalata yaco ya yenguluiwa ciwa. (Osamo 12:6; Olosapo 30:​5, 6) Eci Namana a kala luveyi wovilundu, vo tumĩle oku lisukula Volui Yordão olonjanja epanduvali. Kuenje wa kaya.​—⁠2 Olosoma 5:​10, 14.

Etendelo liepandu kovaso a Suku li lomboloka ocina cimue ca kamba koku lipua. Momo ku Suku eci ca lipua, te ca tẽla etendelo liepanduvali. (1 Asapulo 20:​6, 7) Etendelo 666 lia pituluiwa olonjanja vitatu, ci lomboloka ekambo liapiãla lioku lipua. Etu tua lilongisa okuti, etendelo 666 ‘liatiamẽla komunu.’ Ovina viosi viatiamẽla kocinyama ndeci, ‘etendelo liomunu,’ kuenda etendelo 666, vi lomboloka okuti, ocinyama caco kovaso a Suku ka ca sungulukile.

Ocinyama ca tukuiwa ci tu ivaluisa esunga lieci Soma Belsiatare a pondiwila. Yehova wa tumile Daniele oku sapuila kusoma yaco hati: “Wa pesaliwa kombalãsa, kuenje wa lela.” (Daniele 5:​27, 30) Eci ci lomboloka okuti, Suku oka kundula olombiali viosi violuali lomanu vosi va kuete ondimbukiso yocinyama. Eye oka kundulavo olosoma viosi violuali. (Daniele 2:44; Esituluilo 19:​19, 20) Omo liaco, tu yuvuli oku kuata ondimbukiso yocinyama.

Oku Kapiwa Ondimbukiso ci Lomboloka Nye?

Elivulu Liesituluilo li popiavo hati, olondonge via Yesu Kristu, via soka 144.000. Ovio kuete onduko ya Yesu kuenda ya Suku povipolo viavo. Onduko yaco ya kapiwa povipolo viavo, ci lekisa okuti vatiamẽla ku Yehova kuenda komõlaye Yesu Kristu. Omanu va litenga vopulitika va kuetevo ondimbukiso yocinyama. Omanu vosi va kuete ondimbukiso yocinyama va kasi oku eca ku “Kaisare” cina nda va eca ku Suku. (Luka 20:25; Esituluilo 13:​4, 8; 14:⁠1) Ovo va ci linga hẽ ndati? Va ci linga poku vumba olombiali, apandela ofeka kuenda asualali lovita viavo. Omanu vaco va sima hati olombiali violuali vika va yovola. Ovo va popia hati, va kasi oku fendela Suku. Pole, ovilinga viavo vi lekisa okuti hacoko va kasi oku linga.

Embimbiliya li tu lungula hati: “Ku ka kolele kolosoma. Ku ka kolele omunu ukuasitu omo kokuaye ka kuli ekuatiso. Eci [a] tula omuenyo o tiukila posi yaye.” (Osamo 146:​3, 4) Omanu vosi va pokola Kembimbiliya, ka va komoha eci olombiali ka vi tẽlisa eci via likuminya. Kuenda ka va komoha eci ombiali yi pumba omangu yuviali.​—⁠Olosapo 1:⁠33.

Eci ka ci lomboloka okuti Akristão vocili va lipolapo okuti ka va lingi lacimue catiamẽla kovitangi viomanu. Ovo va kasi oku kunda Usoma uka tetulula ovitangi viosi viomanu.​—⁠Mateo 24:⁠14.

Usoma wa Suku Uka Mãlako Ovitangi Viosi

Eci Yesu a kala palo posi, wa velisilepo upange woku kunda Usoma wa Suku. (Luka 4:​43) Eye wa longisa olondonge viaye oku likutilila ku Suku. Yesu o yongola okuti, Usoma waye wiya palo posi oco u tẽlise ocipango ca Yehova. (Mateo 6:​9, 10) Usoma wa Yesu owo uka viala palo posi. Ombala yuviali waco yi kasi kilu. Uviali waco Yesu wa u tukula hati, ‘usoma wokilu.’​—⁠Mateo 11:⁠12.

Yesu eye lika osesamẽla oku kala ombiali yusoma wa Suku. Momo wa fila omanu vosi. (Isaya 9:​6, 7; Yoano 3:​16) Eye oka kundula olombiali viosi. Kuenje vika “imbiwa lomuenyo vociva condalu ci taima lofuofuo.” Ociva caco ci lomboloka okuti, olombiali viaco vika kunduiwa. Pole, Yesu noke oka kundulavo Satana okuti, kakuli ombiali yi tẽla oku ci linga.​—⁠Esituluilo 11:15; 19:​16, 19-21; 20:​2, 10.

Usoma wa Suku uka nena ombembua komanu vosi vomboka. (Osamo 37:​11, 29; 46:​8, 9) Ka kuka kala vali esumuo, ovoveyi kuenda olofa. Omo liaco, omanu vosi ka va kuete ondimbukiso yocinyama, vaka kala palo posi otembo ka yi pui.​—⁠Esituluilo 21:​3, 4.

[Atosi pombuelo yamẽla]

[Olondaka vielitalatu kemẽla 6]

Omõla wa kopa lonjala: UNITED NATIONS/Photo by F. GRIFFING

[Olondaka vielitalatu kemẽla 6]

Etendelo 666 li lekisa okuti, olombiali ka via siatele oku litunda ciwa koku viala

[Olondaka vielitalatu kemẽla 7]

Uviali wa Yesu uka malako ovitangi viosi palo posi

[Okakasia kemẽla 5]

Uvangi Welomboloko Lietendelo 666

1. Olonduko vimue vi kasi Vembimbiliya vi kuete elomboloko. Ovio vi tu lomboluila ekalo liomunu wa lukiwa onduko yaco. Olonduko ndeci, Avirahama, Yesu kuenda vikuavo, vi kuete elomboloko limue. Cimuamue haico ci pita letendelo liocinyama. Olio li kuetevo elomboloko.

2. Ocinyama ca tukuiwa kelivulu lia Daniele, ci lomboloka oku lipiñainya kuolosoma komangu yuviali. Ocinyama ca tukuiwa kelivulu Liesituluilo 13:​1, 2, ci lomboloka olombiali violuali. Satana eye o kasi oku vi songuila.

3. Ocinyama ci kuete ‘etendelo liomunu,’ ci lomboloka okuti, etendelo liaco ka liatiamẽlele kolondele. Pole, liatiamẽla komanu vakuakandu.

4. Etendelo liepandu kovaso a Suku li lomboloka ocina cimue cakamba koku lipua. Momo ku Suku eci ca lipua, te ca tẽla etendelo liepanduvali. Etendelo 666 lia pituluiwa olonjanja vitatu, ci lomboloka ekambo liapiãla lioku lipua.