Tu Kuami Ongangu Ya Yesu Yoku Yuvula Oku Livelisapo
‘U o yongola oku linga fu pokati kene a linge ondingupange yene.’—MATEO 20:26.
1. Nye omanu va siata oku sima catiamẽla koku livelisapo?
KOLUPALE luo Tebas ocipepi Legito okuti cilo lu tukuiwa hati Karnake, kuli ociñumañuma cimue ca Fareo o tukuiwa hati, Ametotep III. Olupale luaco lu kasi ocinãla ci soka 500 kolokilometulu lolupale luo Kairo. Ociñumañuma caco ci kuete ekũi liolometulu kolometulu ecelãla. Eci omanu va tala unene wociñumañuma caco, va komoha calua. Kuenje va litenda ndu okuti vatito calua. Kuenda va kuata usumba omo lioku sima hati ociñumañuma caco oco lika ca velapo voluali.
2. Ongangu yipi Yesu a lekisa kolondonge viaye? Kuenda apulilo api tu sukila oku linga?
2 Oku livelisapo kua tukuiwa ndeti kua li tepa loku Yesu Kristu a longisa. Eye wa kala ‘Ñala haeye Ulongisi’ wolondonge viaye. Pole wa vi longisa hati, omunu o velapo lika nda o kuatisa vakuavo. Keteke lia sulako liomuenyo waye palo posi, wa lekisa elomboloko lieci a longisa. Yesu wa ci linga poku sukula kolomãhi violondonge viaye. Eye wa lekisa umbombe wocili. (Yoano 13:4, 5, 14) Ove hẽ o nõlapo oku kuatisa vakuene, ale o yongola oku kuatisiwa? O lekisa hẽ ongangu ya Kristu yoku kala embombe? Omo liaco, tu konomuisi oku litepa kuoku livelisapo Yesu a longisa, loku kua siata voluali lulo.
Tu Yuvuli Oku Livelisapo
3. Nye ca pita lomanu vana va yonguile oku li velisapo ndomo Embimbiliya li ci lombolola?
3 Vembimbiliya mu sangiwa ovolandu omanu vana va livelisilepo kuenda ovitangi va pita lavio. Koloneke via Mordekai la Ester, eci Hamana a kapiwile komangu yavelapo yo ko Persia, wa livelisilepo calua. Pole conenela olofa. (Ester 3:5; 6:10-12; 7:9, 10) Soma Nevukadesa wa kuatiwile luyui. Eci a kala komangu yusoma wa livelisilepo calua. Embimbiliya li lekisa ndomo a livelisilepo eci a popia hati: “Halioko hẽ Bavulono, imbo linene, nda li tunga lomoko yunene wange, ha li lingi ombala yi muisa ulamba usoma wange?” (Daniele 4:30) Soma Herode Agripa watete wa livelisilepovo. Eye ka yonguile oku eca esivayo ku Suku. Omo liaco, “weya oku liwa lapuka kuenje wa fa.” (Ovilinga 12:21-23) Ovo ka va kapeleko ocisimĩlo ca Suku cokuti eye ka sole omunu o livelisapo. Omo liaco, vosi va fa.
4. Helie wa siata oku vetiya omanu oco va livelisepo?
4 Etu tu yongola oku ambata omuenyo umue okuti tu sumbiwa lomanu. Pole, Satana wa siata oku tu vetiya oco tu kuate olonjongole viaye viocipululu. (Mateo 4:8, 9) Tu ivaluki okuti, Satana eye “osuku yoluali lulo.” Kuenje o vetiya omanu palo posi oco va tave kovisimĩlo viaye vĩvi. (2 Va Korindo 4:4; Va Efeso 2:2; Esituluilo 12:9) Omo liaco, Akristão va sukila oku yuvula ocituwa coluali coku livelisapo.
5. Anga hẽ oku livelisapo loku kuata ovokuasi ku nena esanju? Ci lombolola.
5 Satana o vetiya omanu oku sima hati, u wosi o kuete onduko yavelapo voluali, haiye o pandiyiwa lomanu okuti o kuete olombongo vialua eye wa velapo. Kuenda omuenyo waye wenda ciwa. Anga hẽ olondaka evi viocili muẽle? Ocili hẽ okuti omunu o kuata lika esanju nda wa kũlĩhĩwa calua kuenda o kuete ukuasi? Embimbiliya li tu lungula oco ka tuka tave kovisimĩlo viaco viuhembi. Soma Salomone wa popia hati: “Nda limbuka okuti upange wosi kuenda epondolo liosi liokupange li tunda kocipululu omunu a kuetele ukuavo. Eci lacovo esanda kuenda oku seteka oku kuata ofela.” (Ukundi 4:4) Valua va siata oku sandiliya ovokuasi oluali, va limbuka okuti, elungulo eli Liembimbiliya liocili muẽle. Ulume umue wa li tumbikile kumesele woku tunga omakina yina ya endele vosãi, wa tava kolondaka Viembimbiliya. Eye wa popia hati: ‘Nda talavaya lombili yocili kuenda nda loñolohele calua kupange waco. Pole sia kuatele esanju lombembua komuenyo. Kuenje upange waco wa kala ño wolivova.’a Omanu voluali va siata oku sima hati, nda umue wa litumbika kupange wolomĩlu, koku tasula ombunje kuenda kayele, ci lekisa okuti wa velapo vakuavo. Pole ovina viaco ka vi nena esanju liocili.
Ocisimĩlo ca Yesu Catiamẽla Koku Velapo
6. Nye ci lekisa okuti Tiago la Yoano va kuatele ocisimĩlo cĩvi coku livelisapo?
6 Yesu wa lekisa ulandu umue weca elomboloko lioku livelisapo. Kunyamo wa 33 eye wa endele kocipito co Paskoa ko Yerusalãi kumue lolondonge viaye. Eci va kala oku enda, Tiago la Yoano va kuata ocisimĩlo cĩvi coku tala helie wa velapo pokati kavo. Ovo va vetiyile inavo oco va vangule la Yesu hati: ‘Tu yongola okuti tu kalavo vusoma wove okuti umue o tumãla kondio yove ukuavo o tumãla kepĩli liove.’ (Mateo 20:21) Va Yudea va simĩle hati, omunu wosi o tumãla kondio ale kepĩli liombiali o velapo vakuavo. (1 Olosoma 2:19) Tiago la Yoano va yonguile okuti va kala pomangu yimue ya kemãla. Omo liaco, Yesu wa va lemẽla ocituwa caco coku livelisapo.
7. Nye Yesu a popia catiamẽla koku livelisapo?
7 Yesu wa kũlĩhĩle okuti, voluali lulo lueyuka ndeti epela, omunu wa velapo te lika una o tumĩla vakuavo okuti vo lingila cosi a yongola. Pole, pokati kolondonge via Yesu omunu wosi o lingila vakuavo upange wumbombe eye wa velapo. Omo liaco Yesu wa popia hati: ‘Puãi u o yongola oku linga fu pokati kene a linge ondingupange yene. Lu o yongola oku kala tete pokati kene a linge ndupika.’—Mateo 20:26, 27.
8. Oku kala ondingupange ci lomboloka nye? Kuenda apulilo api tu sukila oku linga?
8 Ondaka yo Helasi ya pongoluiwa hati ‘ondingupange,’ yi lomboloka omunu o likolisilako oku kuatisa vakuavo. Yesu wa eca elongiso limue liwa kolondonge viaye. Eye wa tuma omanu oku linga upange woku kuatisa vakuavo locisola okuti ka u va vetiya oku livelisapo. Omo liaco, lipulisa ove muẽle ndoco: ‘Nda nda kale Tiago ale Yoano nda nda kuata ocisimĩlo ca nye? Nda nda tẽla hẽ oku limbuka okuti oku kuatisa vakuetu locisola oco ci lomboloka oku velapo?’—1 Va Korindo 13:3.
9. Ongangu yipi Yesu a tu sila ndomo tu kala la vakuetu?
9 Yesu wa sapuila olondonge viaye hati, oku livelisapo kua siata voluali kua litepa loku eye a kala oku longisa. Eci a kuatisa omanu, eye ka livelisilepo. Kuenda ka lingile cimue ci vetiya omanu oku sima hati ka va kuete esilivilo. Cikale akulu, ale omãla, olohuasi lolohukũi, la vakuakandu, vosi yavo va lianjele ponele ya Yesu. (Marko 10:13-16; Luka 7:37-50) Voluali, omanu vana okuti ka va loñolohele ka va kapiwileko. Pole, Yesu ka lekisile ocituwa caco. Eci olondonge viaye via lueyaile kuenda via likuatela esepa pokati, eye wa lekisile epandi kokuavo lumbombe.—Sakariya 9:9; Mateo 11:29; Luka 22:24-27.
10. Eci Yesu a kala palo posi, wa eca ekuatiso lie ku vakuavo?
10 Yesu wa lekisa ongangu yiwa yoku yuvula oku livelisapo. Eye keyilile palo posi oco a kuatisiwe lomanu. Pole, wa eca ekuatiso poku ‘sakula ava va vela,’ kuenda oku kuatisa vana va kala lolondele. Olonjanja vimue wa enda oku kava calua omo liupange waye. Pole, wa kuatisa omanu kuenda ka pitisile kovaso olonjongole viaye. (Marko 1:32-34; 6:30-34; Yoano 11:11, 17, 33) Ocisola a kuatelele omanu co vetiya oku va longisa ovina viespiritu. Kuenda oku linga ovongende oku kunda olondaka viwa Viusoma. (Marko 1:38, 39) Yesu wa velisilepo calua upange woku kuatisa vakuavo.
Tu Setukuli Umbombe wa Yesu
11. Akulu vekongelo va sukila oku lekisa ovituwa vipi?
11 Kesulilo liunyamo wo 1800, eci vamanji vamue va nõliwa oco va nyule akongelo, va vetiyiwa oku lekisa ovituwa viwa komanu. Utala Wondavululi 1 wosãi Yenyenye Linene wo 1894 wa lombolola hati: ‘Alume va nõliwa va sukilile oku lekisa umbombe. Kuenda ka ca sungulukile okuti va li velisapo omo liukũlĩhĩso wavo. Pole va sukilile oku kuama ongangu ya Yesu yoku longisa lulelu. Kuenda oku kuama olondaka vi vetiya omanu.’ Akristão vocili ka va sandiliya ovikele oco va kapiweko lomanu kuenda oco va tumĩle vakuavo oku linga eci ovo va yongola. Ukulu wekongelo embombe, wa kũlĩha okuti o kuete ocikele coku linga ‘upange uwa.’ Kuenda o yuvula oku livelisapo. (1 Timoteo 3:1, 2) Omo liaco, akulu vekongelo kuenda oloñuatisi viavo, va sukila oku lekisa umbombe poku kuatisa vakuavo. Kuenda poku songuila upange wa Suku, va lekisa ongangu yiwa ku vakuavo.—1 Va Korindo 9:19; Va Galatia 5:13; 2 Timoteo 4:5.
12. Ava va yongola oku kuata ovikele vekongelo apulilo api va sukila oku linga?
12 Nda manji umue o yongola oku tambula ovikele vekongelo o sukila oku li pula ndoco: ‘Ndi yongola hẽ oku kuatisa vakuetu, ale ndi kuete ocisimĩlo coku va tumĩla oco va ndingile eci ndi yongola? Ndi tava hẽ oku linga upange woku kuatisa vakuetu una okuti ka u limbukiwa lomanu?’ Umalẽhe umue ulume pamue o yongola oku linga ohundo vekongelo. Pole ka lekisa onjongole yoku kuatisa vana va kuka. Ci tava okuti eye o sola oku kala ekamba lia vana va kuete ovikele vekongelo. Pole ka litumbika kupange woku kunda. Umalẽhe waco o sukila oku lipulisa ndoco: ‘Ndi tava hẽ oku linga upange una weca esivayo ku Suku? Ndi kasi hẽ oku sandiliya oku velisiwapo la vakuetu?’ Nda tua livelisapo etu muẽle, ka tu kuãi ongangu ya Yesu.—Yoano 5:41.
13. (a) Nda ukulu wekongelo o lekisa umbombe ci kuatisa ndati vakuavo? (b) Momo lie tu popela hati umbombe ekisika limue Ukristão a sukila oku kuama?
13 Nda tu likolisilako oku kuama ongangu yumbombe wa Kristu, ci lekisa okuti tu kasi oku kuatisa vakuetu. Tu konomuisi ulandu wa manji umue okuti tete wa talavaya Kombetele yimue. Pole cilo upange waye oku nyula Olombetele. Eye wa kala lupange walua woku linga. Eci a mõla umue umalẽhe wa kala loku semulula omakina yoku panga alivulu, eye wa siapo upange waye. Noke wo kuatisa. Kuenje umalẽhe waco wa popia hati: ‘Nda komõha calua omo manji a ndi kuatisa. Eye wa ndi sapuila hati, eci a kala umalẽhe wa talavayelevo Kombetele lomakina yaco. Kuenje wa ndi vetiya hati, ka ca lelukile oku yi semulula. Eye ndaño wa kala lupange walua, wa ndi kuatisa oku talavaya lomakina yaco vokuenda kuotembo yimue. Nda komõha calua umbombe waye.’ Umalẽhe waco cilo wa linga ukulu wekongelo Kombetele. Pole ivaluka handi umbombe manji a lekisile kokuaye. Lalimue eteke ka tuka livelisipo okuti tu yuvula oku linga upange una tu sima okuti ka u silivila. Tu yuvuli oku livelisapo etu muẽle poku ‘liketisa kutima.’ Ekisika eli li panga onepa yoku kala “omunu wokaliye” ndomo Kristu a tuma.—Va Filipoi 2:3; Va Kolosai 3:10, 12; Va Roma 12:16.
Tu Yuvula Ndati Oku Livelisapo Ndeci Kristu a Linga?
14. Oku sokolola ukamba wetu la Yehova kuenda vamanjetu ci tu kuatisa ndati oku yuvula oku livelisapo?
14 Tu yuvula ndati oku livelisapo? Tu ci linga poku sokolola ukamba wetu la Yehova. Yehova unene waye luloño ka u sokisiwa lukũlĩhĩso womanu. (Isaya 40:22) Ukamba wetu la vakuetu u tu vetiya oku lekisa umbombe. Ci tava okuti tu komohisa vakuetu omo liovopange amue tu tẽla oku linga. Pole vakuetu ci tava okuti va lingavo upange una okuti etu ka tu u tẽla. Kuenda pamue Ukristão umue o kuete ocituwa ciwa okuti etu ka tu ci kuete. Suku o sole ambombe okuti ka va livelisapo.—Olosapo 3:34; Tiago 4:6.
15. Ovolandu omanu va Suku va pandikisa a lekisa ndati okuti tu sukila oku yuvula oku livelisapo?
15 Ovolandu Olombangi via Yehova vina via kala volokayike omo liekolelo liavo, a lekisa okuti ovo ka va livelisilepo. Omanu va siata oku komoha calua Olombangi via Yehova eci vi talisiwa ohali omo liekolelo va kuetele Suku. Ovolandu avo a tu kuatisa oku lekisa umbombe. Kuenda a tu vetiya oku yuvula oku ‘lisokolola etu muẽle loku li tunula.’—Va Roma 12:3.b
16. Vamanji vekongelo va yuvula ndati oku livelisapo ndeci Kristu a linga?
16 Akristão vosi ci kale akulu ale omãla, va sukila oku yuvula oku livelisapo ndeci Kristu a linga. Vekongelo muli ovopange alua. Nda wa tambula upange una okuti komanu u kasi soketi ka u kuete esilivilo, kuka sumue. (1 Samuele 25:41; 2 Olosoma 3:11) Alonjali. Wa siati hẽ oku vetiya omãla vene oco va liece olumue kovopange Vonjango Yusoma kuenda Vonjango Yolohongele vinene? Ovo va siata hẽ oku mõla ndomo u linga upange una u moleha soketi ka u kuete esilivilo? Manji umue o talavaya Kombetele yimue Yolombangi via Yehova, ivaluka ongangu yiwa ya lekisiwa lolonjali viaye. Eye wa popia hati: ‘Ndomo Olonjali viange via enda oku linga upange woku yelisa Vonjango Yusoma kuenda pocitumãlo colohongele viofeka ca ndongisa okuti ovo va velisilepo calua upange waco. Ovio via enda oku lieca kupange una okuti u kuatisa vekongelo, ndaño u kasi soketi ka u kuete esilivilo. Umbombe wavo wa ndi kuatisa oku tava upange wosi va ndi tuma kulo Kombetele.’
17. Ekuatiso lipi vamanji akãi va siata oku eca vekongelo?
17 Ester wa lekisa ongangu yiwa yoku velisapo vakuavo. Eye wa kala Nasoma kosimbu kuenda wa kala kelombe. Pole omuenyo waye wa kala kohele omo lioku teyuila omanu va Yehova. (Ester 1:5, 6; 4:14-16) Koloneke vilo, vamanji vosi akãi ci tava okuti va lekisavo ocituwa ndeci ca Ester. Ovo ci tava okuti va kuama ongangu yaye poku kolisa vana va sumua, oku pasuisa ava va vela, oku kunda olondaka viwa kuenda oku kuatisa akulu vekongelo. Akãi vana va lekisa ovituwa ndevi, va siata oku eca ekuatiso liocili vekongelo.
Oku Yuvula Oku Livelisapo ku Nena Asumũlũho
18. Ekuatiso lie li tunda koku yuvula oku livelisapo ndeci Kristu a linga?
18 Oku yuvula oku livelisapo ndeci Kristu a linga, ku nena asumũlũho. Kuenda oku eca ekuatiso ku sanjuisa vakuetu kuenda etu muẽle. (Ovilinga 20:35) Osimbu amamako oku kuatisa vamanji vekongelo, ocisola o va kuetele ci li vokiya. (Ovilinga 20:37) Yehova wa kapako upange wosi o lingila vamanji. Kuenje eye o sanjukavo calua.—Va Filipoi 2:17.
19. Nye tu sukila oku linga oco tu yuvule oku livelisapo ndeci Kristu a linga?
19 Omunu lomunu o sukila oku lipulisa ndoco: ‘Nda siata hẽ oku vangula ño catiamẽla koku yuvula oku livelisapo ndeci Kristu a linga ale ndi likolisilako oku ci kapako?’ Yehova o nyale omanu vana va sole oku livelisapo. (Olosapo 16:5; 1 Petulu 5:5) Tu yuvuli ovituwa vioku livelisapo ndeci Kristu a linga. Pole tu lekisi ovituwa viwa vekongelo, vepata, kuenda komuenyo wetu wosi. Nda tua ci linga, tuka sanjuisa Yehova.—1 Va Korindo 10:31.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Tala Utala Wondavululi 1 wosãi ya Kupemba wunyamo wo 1982, okupisa kemẽla 3 toke 6 kelimi Lioputu. Osapi yaco ya linga hati: ‘Oku Sandiliya Oku Litunda Ciwa Komuenyo.’
b Tala vo Anuário Yolombangi via Yehova yunyamo wo 1992, okupisa kemẽla 181 toke 182. Kuenda Utala Wondavululi 1 wosãi Yenyenye Linene wunyamo wo 1993 okupisa kemẽla 27 toke 31, kelimi Lioputu.
O Tẽla Oku ci Lombolola?
• Momo lie tu sukilila oku yuvula ovituwa violuali vioku livelisapo?
• Nye Yesu a lekisa catiamẽla koku yuvula oku livelisapo?
• Akulu vekongelo va kuama ndati ongangu ya Yesu yumbombe?
• Nye ci tu kuatisa oku yuvula oku livelisapo ndeci Kristu a linga?
[Okakasia kemẽla 27]
Helie Okuãi Ongangu ya Kristu Yoku Yuvula Oku Livelisapo?
Una o yongola oku kuatisiwa ale yu o kuatisa vakuavo?
Yu o lekisa epela ale una o tava upange lumbombe?
Una o livelisapo eye muẽle ale yu o velisapo vakuavo?
[Elitalatu kemẽla 24]
Ociñumañuma cinene ca Fareo Ametotep III
[Elitalatu kemẽla 25]
Ove hẽ wa kũlĩha eci Hamana a fila?
[Elitalatu kemẽla 26]
Wa siata hẽ oku sanda otembo yoku kuatisa vakuene?