Oku Lisunguluisa ku Kuete Esilivilo

ALUME vamue va tukuiwa hati, Ed kuenda Bill, va kala akamba vocili. Pole, vokuenda kuotembo, Ed weya oku linga ocina cimue cĩvi. Kuenje, Bill wa tundisiwa kupange waye woku sanda eteku. Ovitangi viaco vieya oku tepa ukamba wavo. Ovo, va pita akũi avali kanyamo okuti ka va livanguisa omo liolonyeño. Eci Ed a kala oku panda kolofa, wa pinga ongecelo ku Bill oco va lisunguluise. Momo ka yonguile oku fa lolonyeño viaco. Pole, Bill ka tavele oku lisunguluisa.

Eci papita ci soka akũi atatu kanyamo, Bill wa kalavo oku panda kolofa. Noke wa lombolola esunga lieci ka tavelele oku ecela ekamba liaye. Eye wa popia hati: ‘Ed wa ndingila ocina cimue okuti ka ca sungulukile oku ci lingila ekamba liocili. Kuenje, tua pita akũi avali kanyamo okuti ka tu vangula. Momo sia yonguile oku lisunguluisa laye. Nda linga cimue cĩvi. Pole, sia kuatele vali onjila yikuavo.’a

Ocili okuti, oku litatamisa pokati, kunena ovitangi. Pole, olonjanja vimue kua siata oku sumuisa calua omunu wa popiwa lãvi. Kũlĩhĩsa ño handi esumuo Ed a yeva. Eci a limbuka okuti ovina a linga via nyõla ocisola cavo, utima waye wa fetika oku u vetela evelo. Handi vali, wa kuata evalo lialua kutima poku sokolola ndomo va tepa ukamba wavo.

Kuli omanu valua va siata oku pita lovitangi ndevi via Bill wa tukuiwa ndeti vocipama cilo. Ovo, va kũlĩha esumuo omunu a pondola oku yeva vutima nda wa popiwa lãvi. Kuenda o kuata ovisimĩlo viokuti, omunu waco wo popia lãvi, wa cilingila ocipango. Momo wa kũlĩhĩle ovitangi viyililako. Olonjanja vimue eci omanu vavali va likuatela ocitangi cimue, omunu lomunu pokati kavo osima hati, o kuete esunga. Kuenda ukuavo eye wa nena ocitangi caco. Omo liaco, ovo va kala ndovanyãli va kasi kuyaki.

Omo liovitangi vi kasi pokati kavo, ka va yongola oku ñualehẽla vonjila. Momo va liyuvula pokati. Kuenda ka va tẽla oku kala pamosi lombembua. Eci va lisanga pokati komanu vakuavo, lomue amẽla kukuavo kuenda ka va livanguisa. Pole, nda va yongola oku vangula va litetela lika olonimbu.

Ocili okuti, ovo vamamako oku lisuvuka calua omo liovitangi vi kasi pokati kavo. Pole, va kũlĩha okuti, oku tepa ukamba wavo, ci nena esumuo lialua. Handi vali, vosi yavo va kũlĩha eci va sukila oku linga oco va lisunguluise. Pole, lomue o kuete utõi woku sandiliya ukuavo oco va li sunguluise.

Kosimbu, Olondonge via Yesu via endavo oku litemẽla pokati. (Marko 10:​35-41; Luka 9:46; 22:​24) Eteke limue noke liolonamalãla via kala pokati kavo, Yesu wa va pula hati: “Nye wa lipatalẽli vonjila?” Omo liosõi, lomue wa tambulula. (Marko 9:​33, 34) Ovina Yesu a longisa, via va kuatisa oku lisunguluisa pokati. Elungulo lia Yesu kuenda lina lia eciwa lolondonge vimue viaye, lia siata oku kuatisa omanu valua oku tetulula ovitangi viavo. Kuenda oku amamako lukamba wavo. Omo liaco, tu konomuisi ulandu waco.

Likolisilako Oku Lisunguluisa Lukuene

Omanu vamue nda pokati kavo pali ovitangi, va siata oku popia hati: ‘Si yongola vali oku vangula laye. Kuenda si yongola oku u mõla.’ Nda ove wa siata oku popia olondaka evi eci o likuatela ondaka yimue lukuene, o sukila oku lunguka lovisimĩlo viove. Kuenda o sukilavo oku pokola kolonumbi Viembimbiliya tuka konomuisa cilo.

Yesu wa lungula hati: “Osimbu o kasi loku lumbila ocilumba cove kutala, nda wa ivaluka okuti ukuene o kasi love londaka, . . . siapo ocilumba cove putala, kuende, ka lisunguluise handi lukuene.” (Mateo 5:​23, 24) Yesu wamisako lolondaka viaye hati: ‘Nda ukuene wa ku lingila cimue cĩvi kuende kokuaye. Kuenda vangula laye pokolika ndomo a ku lueyela.’ (Mateo 18:​15) Omo liaco, nda wa lipopisi olondaka vimue vĩvi, ove o sukila oku vangula laye lonjanga, oco u li sunguluise. Pole, o sukila oku lekisa ‘umbombe’ poku vangula laye. (Va Galatia 6:⁠1) Ove ku ci lingila oku sanda esunga oco o teyuile ekalo liove. Kuenda ku ci lingilavo oku kisika ukuene oco a ku pinge ongecelo. Pole, o cilingila oku sanda ombembua pokati kene. Ekuatiso lie li tunda kelungulo eli Liembimbiliya?

Kũlĩhĩsa ulandu wulume umue Ernest, okuti o kuete ocikele coku songuila vakuavo kupange.b Vokuenda kuanyamo alua wa siata oku kuata ocituwa coku lisunguluisa lomanu vosi a talavaya lavo. Kuenda o kuete ukamba lavo. Eye wa limbuka okuti, caleluka omanu oku likuatela ovitangi. Eye wa popia hati: ‘Olonjanja vimue nda siata oku kuata ovitangi la vakuetu. Pole, eci ndi limbuka okuti pokati ketu pali ocitangi cimue, ndi tumãla lukuetu oco tu lisunguluise. Momo ndi yongola oku kala ciwa lavakuetu. Omo liaco, ocituwa eci ca siata oku ndi kuatisa calua.’

Ukãi umue o tukuiwa hati Alicia, o kuete akamba vakuavituwa vialitepa, wa popia hati: ‘Olonjanja vimue eci ndi vangula cimue ndi sima okuti, ombangulo yange ya sumuisa ukuetu. Kuenje ndi pinga ongecelo kokuaye. Eci ndi limbuka okuti ombangulo yange ka yo sumuisile, ndi sanjuka calua. Momo ndi kũlĩha okuti, pokati ketu ka pali ovitangi.’

Oku Tetulula Ovitangi

Kuli ovina vimue via siata oku tateka omanu oku lisunguluisa lavakuavo. Omanu vamue va siata oku popia hati: ‘Ukuetu eye wa koka ocitangi caco. Momo lie ndi pitila kovaso oku u pinga ongecelo?’ Ove hẽ haico wa siata oku popiavo? Vakuavo, va siata lika oku sandiliya una va likuetele ondaka oco va yevelele ño eci ci kasi kutima waye. Pamue omunu waco wa sumua, o tambulula hati: ‘Sikuete lacimue ndi vangula love.’ Ove hẽ haico wa siata oku linga? Omanu vamue va siata oku eca etambululo eli omo liesumuo. Elivulu Liolosapo 18:​19, li popia hati: ‘Esumuo liomunu va lueyela lia pitahãla ombonge ya pama, kuenje okuliyenja kua lisoka longumbu.’ Omo liaco, tu sukila oku kapako esumuo lia vakuetu. Nda ukuetu ka tava oku lisunguluisa laye, tu keveleli epuluvi likuavo. Noke tu seteka vali oku vangula laye. Kuenje, eci esumuo liaye li pita pamue tuka tẽla oku lisunguluisa laye kuenda tuka lipinga ongecelo.

Omanu vamue ka va siatele oku pinga ongecelo ku vakuavo omo liepela. Vakuavo va siata oku sima hati, oku pinga ongecelo ale oku vangula lomunu una va litemela, ci nena elaviso. Ocili okuti, vosi yetu tu yongola oku sumbiwa la vakuetu. Pole, oku likala oku lisunguluisa la vakuetu, ku tepulula esumbilo ovo va tu kuetele. Handi vali, oku sakalala enene loku sumbiwa, kua siata oku nena oku lavisiwa lomanu.

Ndonge Tiago wa lombolola okuti, omunu wosi o sole oku lihoya lavakuavo, o kuetevo epela. Eci Tiago a mãla oku tukula ovitangi via siata pokati ka vamanji, noke wa popia hati: “Suku o yaka la vakueyengu, puãi ecaeca kambombe ocali caye.” (Tiago 4:​1-3, 6) Ndamupi epela li tateka oku lisunguluisa la vakuetu?

Epela lia siatavo oku vetiya omanu oku sima hati, va velapo vakuavo. Omanu vakuepela, va siata oku simavo hati, va kuete omoko yoku pisa ovisimĩlo via vakuavo. Momo lie? Momo, nda va litatamisa lukuavo, olonjanja vimue va sima okuti, omunu waco ocimbindiliki. Kuenda ka tava oku lisunguluisa laye. Handi vali, epela li vetiya omanu oku sima okuti, vakuavo ka va sesamẽla oku va pinga ongecelo. Ocituwa caco ca siata oku vokiya ovitangi pokati komanu. Kuenda ka va kuata utima woku lisunguluisa pokati.

Epela li kasi ndongumbu ya kapiwa vetapalo. Momo li nyõla ukamba wetu lavakuetu. Omo liaco, nda ove ku yongola oku lisunguluisa la vakuene, lunguka, momo, o kasi oku yonjiwa lepela. Pole, umbombe u pondola oku ku kuatisa oku yuvula epela. Oco hẽ ndamupi o tẽla oku yula ocituwa caco? O pondola oku ci yula poku lekisa umbombe.

Lekisa Umbombe

Embimbiliya li tu vetiya oku lekisa umbombe. Olio li popia hati: “Onima yumbombe lusumba wa Yehova, ukuasi lesumbilo lomuenyo.” (Olosapo 22:⁠4) Elivulu Liosamo 138:​6, li lekisa ndomo Yehova a siata oku tenda ambombe kuenda vakuepela. Olio li popia hati: “Yehova ndaño unene ca piãla, haimo ivaluka olohukũi. Vakuepela puãi, o va vanjela ocipãla.”

Kuli omanu valua va siata oku sima hati, umbombe, u lomboloka oku topa. Ovisimĩlo viaco, ovio via siata voluali. Kolofeka vialua omanu va siata lika oku linga eci va yongola. Kuenda, olombiali ka via siatele oku lekisa umbombe woku tava kakulueya avo. Omanu ka va siatele oku yeva ombiali yimue yi popia hati: ‘Nda lueya.’ Otembo yimue, ocimatamata combiali yimue, wa lueyele poku linga ocina cimue. Kuenje ocina caco ca nenele ovitangi vofeka. Noke weya oku pinga ongecelo omo lioku lueya kuaye. Olondaka viaye vioku pinga ongecelo, vieya oku sandekiwa vesapulo liofeka.

Elivulu limue li lombolola okuti, ‘umbombe, u lomboloka oku lekisa eliketiso kuenda esumbilo.’ Oku lekisa umbombe, ka ci lomboloka oku ecelela oku lavisiwa lomanu. Omunu wosi okuti embombe, o tẽla oku limbuka oku lueya kuaye kuenje o pinga ongecelo. Pole oku pinga ongecelo, ka ci lomboloka oku topa. Momo ci vokiya esumbilo liomunu. Embimbiliya li popia hati: “Kovaso yepela ku iya oku nyõlẽha, kovaso yumbombe ku iya esumbilo.”​—⁠Olosapo 18:⁠12.

Ulongisi umue wosikola yavelapo, poku lombolola ocituwa colombiali coku yuvula oku pinga ongecelo, wa popia hati: ‘Olombiali via siata oku sima hati, omunu wosi o pinga ongecelo, wa topa. Pole, ka via kũlĩhĩle okuti omunu una ka pingi ongecelo eye wa topa.’ Ovo va siata oku sima hati, ‘oku pinga ongecelo ku tepulula esumbilo.’ Ocituwa caco ca siata oku muiwa komanu vosi, ndaño muẽle komanu vana ka va kemãlele. Omo liaco, tu sukila oku yula epela oco tu lisunguluise lavakuetu. Tu konomuisi ndomo epata limue lia kuatisiwa loku lekisa umbombe.

Ukãi umue o tukuiwa hati Julia, wa kuatele ocitangi cimue la huvaye William. Noke huvaye wa kuatela onyeño yalua manjaye Julia kuenda nawa yaye Yosefe. Kuenje wa liwekapo oku vangula lavo kuenda wa tiula olombanjaile viosi a tambuile kokuavo vokuenda kuanyamo. Pole, noke liolosãi vimue, veya oku lisunguluisa.

Umbombe wa kuatisa Yosefe oku pokola kolondaka vielivulu lia Mateo 5:​23, 24. Yosefe wa tumisa ukanda woku pinga ongecelo ku nawa yaye William. Kuenje, William wa vangula lukãi waye oco a ecele manjaye. Noke, William weya oku limbuka okuti, Julia lulume waye Yosefe, va yongola muẽle oku lisunguluisa. Kuenje onyeño yaye ya fetika oku tepuluka. Omo liaco, eye kumue lukãi waye, veya oku enda ku Julia la Yosefe oco va tetulule ocitangi caco. Kuenje pokati kavo peya oku kala ombembua.

Nda ove oyongola oku lisunguluisa lukuene, kuata epandi loku pokola kolonumbi Viembimbiliya. Kuenda li kolisilako oku lisunguluisa oco pokati kene pakale ombembua. Nda wa ci linga oka kuatisiwa lolondaka Yehova a sapuilile va Isareli hati: ‘Nda wa pokuili kovihandeleko viange, nda ombembua yene ya linga ndolui.’​—⁠Isaya 48:⁠18.

[Etosi pombuelo yemẽla]

[Elitalatu kemẽla 7]

Oku pinga ongecelo ku kuatisa oku lisunguluisa