Ondaka ya Yehova yi Kasi Lomuenyo
Atosi Avelapo Velivulu Liovilinga
ELIVULU Liovilinga li lekisa ulandu woku sokiyiwa kuekongelo Liakristão kuenda oku li sandula kualio. Lia sonehiwa la ndotolo Luka, kuenda li lombolola ulandu wupange Wakristão wa lingiwa vokuenda kueci ci soka 28 kanyamo okupisa kunyamo wa 33 K.K., toke wa 61 K.K.
Onepa yatete yelivulu Liovilinga yi lombolola eci catiamẽla kupange wupostolo Petulu. Onepa ya sulako, yi lombolola upange wupostolo Paulu. Luka poku tukula ondaka “etu,” wa lekisa okuti wa kala ombangi yovolandu amue. Oku kapako esapulo lielivulu Liovilinga, ci tu kuatisa oku limbuka unene Wondaka ya Suku, kuenda wespiritu sandu liaye. (Va Hev. 4:12) Ci tu vetiyavo oku kuata epandi kuenda ci pamisa ekolelo lietu kelavoko Liusoma.
PETULU WA TALAVAYA ‘LOLOSAPI VIUSOMA’
Eci ovapostolo va wavekiwa lespiritu sandu, va fetika oku eca uvangi wondaka ya Suku lutõi. Petulu wa talavaya onjanja yatete ‘lolosapi Viusoma wokilu’ oco a yulule epito liukũlĩhĩso. Omo liaco, va Yudea kuenda olomongoloke, va kuata epuluvi lioku tava “kondaka yaye,” kuenje va iñila Vusoma. (Mat. 16:19; Ovil. 2:5, 41) Noke kueya elambalalo, kuenje olondonge via lisandola. Pole, elambalalo liaco lia ecelela okuti, upange woku kunda u lisanduila kolonepa viosi violuali.
Eci ovapostolo ko Yerusalãi va yeva okuti va Samaria va tava kondaka ya Suku, va tuma Petulu la Yoano kokuavo. Petulu poku eca epuluvi ku va Samaria lioku iñila Vusoma wa Suku, wa talavaya losapi yavali. (Ovil. 8:14-17) Citava okuti, noke liepinduko lia Yesu okuti otembo yaco papita ale unyamo, Saulu woko Tarso, wa linga apongoloko komuenyo waye. Kunyamo wa 36 K.K., Petulu wa talavaya losapi yatatu kuenje, va vakualofeka vana ka va seviwile evamba, va wavekiwa lespiritu sandu.—Ovil. 10:45.
Atambululo Kapulilo Embimbiliya:
2:44-47; 4:34, 35—Momo lie vana va tavele kolondaka viwa va landisila ovina viavo loku vi eca ku vakuavo? Momo kotembo yaco, valua va tavele kolondaka viwa va tundile kupãla kuenda ka va kuatele eci va likuatisa laco osimbu va kala ko Yerusalãi. Ovo va yonguile oku kala ko Yerusalãi otembo yimue oco va lilongise ovina vikuavo viatiamẽla ketavo liavo liokaliye kuenda oku eca uvangi ku vakuavo. Omo liaco, Akristão vamue va landisa ovikuata viavo kuenje, olombongo viaco via eciwa koku kuatisa olosuke.
4:13—Anga hẽ Petulu la Yoano ka va lilongisile kosikola? Sio, hacoko. Ovo va tukuiwa hati omanu “vaño, haivo ka va longisiwile,” momo ka va tangelele kolosikola via kemãla kuna va enda oku eca epindiso lioviholo viatavo.
5:34-39—Luka wa kũlĩhĩle ndati olondaka via Gamalieli nda wa vi popela vohondo yimue Vonjango yovitunda? Kuli ovovangi atatu a lekisa esunga liaco ndeci: Watete, omo okuti Paulu wa kala ondonge ya Gamalieli, citava okuti eye wa sapuilako Luka. Wavali, citava okuti Luka wa sapela la Nikodemo una wa pangele onepa Konjango yaco, momo wa sanjukile calua. Watatu, citava okuti Luka wa tambula esapulo liaco ku Suku.
7:59—Anga hẽ Stefano wa likutilila ku Yesu? Sio, ka ci lingile. Momo ufendeli wa Yehova Suku, o sukila lika oku likutilila kokuaye. (Luka 4:8; 6:12) Citava okuti Stefano wa likutilila ku Yehova vonduko ya Yesu. (Yoa. 15:16) Vepuluvi liaco, Stefano vocinjonde a kuata wa mola “Mõlomanu . . . o tãi kondio ya Suku.” (Ovil. 7:56) Ndaño Stefano wa kũlĩhĩle okuti Yesu wa tambula unene woku pindula ava va fa, pole, ka pingile Kokuaye oco a tambule omuenyo waye.—Yoa. 5:27-29.
Ceci tu Lilongisilako:
1:8. Upange woku kundila olondaka viwa viusoma voluali luosi una u kasi oku lingiwa lafendeli va Yehova, u tẽlisiwa lika lekuatiso liespiritu sandu.
4:36–5:11. Yosefe woko Kupro, wa tambula onduko ya Barnaba yi lomboloka “Omõla elembeleko.” Ovapostolo citava okuti, vo wihĩle onduko yaco omo okuti, wa kala ukuahenda, ukuacisola, haeye wa enda oku kuatisa vakuavo. Omo liaco, tu sukilavo oku kuama ongangu yaye. Pole, tu yuvuli ongangu ya Ananiya la Safira vakuambambe va selekele onepa yolombongo va likuminyile oku eca kolosuke.
9:23-25. Oku yanduluka ovanyali vetu oco tu amameko lupange woku kunda, ka ci lomboloka oku kuata usumba.
9:28-30. Nda tua eca uvangi komanu vana va kapa kohele omuenyo wetu, ovituwa vietu viwa, ale va kapa kohele ukamba wetu la Yehova, tu sukila oku lunguka lavo kuenda oku lavulula ndomo tu va kundila.
9:31. Vokuenda kuotembo yi tukuiwa hati yombembua, tu sukila oku pamisa ekolelo lietu poku lilongisa ondaka ya Suku kuenda oku sokolola ovina tua lilongisa. Nda tua ci linga, ci tu kuatisa oku sumbila Yehova poku kapako ovina tu lilongisa, kuenda oku lekisa ombili kupange woku kunda.
PAULU WA KALA UKUNDI UKUAMBILI
Kunyamo wa 44 K.K., Agabo wa endele ko Antiokea kuna Barnaba la Saulu va kala “unyamo wosi.” Agabo wa imbile owanji ‘wonjala ya lua’ yeya oku pita anyamo avali. (Ovil. 11:26-28) Eci Barnaba la Saulu ‘va mala upange wavo, va tunda ko Yerusalãi,’ kuenje va tiukila ko Antiokea. (Ovil. 12:25) Kunyamo wa 47 K.K., noke yoku pita ci soka 12 kanyamo tunde eci Saulu a linga Ukristão, Barnaba la Saulu va tumiwa kupange wumisionaliu lekuatiso liespiritu sandu. (Ovil. 13:1-4) Kunyamo wa 48 K.K., va tiukila ko Antiokea, ‘kuna va kundikiwilue ocali ca Suku.’—Ovil. 14:26.
Noke liolosãi ecea, Saulu (una weya oku tukuiwa hati Paulu,) wa nõla Siluano oco a ende kumue laye kungende waye wavali. (Ovil. 15:40) Timoteo la Luka, va li kongela la Paulu kungende waco. Luka wa sialele ko Filipoi, osimbu okuti, Paulu wamamako lupange waye ko Atenai loko Korindo, kuna a li sanga la Akuila kuenda Prisila. Kuenje, wa kalako unyamo lolosãi epandu. (Ovil. 18:11) Paulu wa sia Timoteo la Siluano ko Korindo, noke wambata Akuila la Prisila, kuenje va enda ko Suria kefetikilo liunyamo wa 52, K.K. (Ovil. 18:18) Akuila la Prisila, vo sindikila toke ko Efeso kuna va kala.
Paulu noke yoku pita otembo yimue ko Suria yoko Antiokea, wa linga ungende watatu kunyamo wa 52, K.K. (Ovil. 18:23) Ko Efeso, “ondaka ya [Yehova] yamamako oku sandangala [ale oku lisandula] loku tavisa omanu.” (Ovil. 19:20) Paulu wa kalako anyamo atatu. (Ovil. 20:31) Ko Pendekoste yunyamo wa 56 K.K., Paulu wa kala ko Yerusalãi. Noke lioku kuatiwa, wa eca uvangi lutõi kolombiali. Ko Roma, upostolo Paulu wa kala vokayike anyamo avali, (okupisa kunyamo wa 59 toke 61 K.K.). Kuenje, wa kuata epuluvi lioku kunda Usoma, kuenda ‘wa longisa lutõi ovina viatiamẽla ku Ñala Yesu Kristu.’—Ovil. 28:30, 31.
Atambululo Kapulilo Embimbiliya:
14:8-13—Momo lie omanu voko Lustra va tukuila ‘Barnaba hati, Sewusi pole, Paulu hati Hermes’? Ndomo ca lekisiwa vesapulo lia va Helasi, Sewusi wa kala osoma yolosuku vioko Helasi, kuenda omõlaye Hermes wa kũlĩhĩwile calua omo lioku vangula kuaye. Omo okuti Paulu eye wa kala mitavaso koku vangula, omanu voko Lustra vo tukula hati Hermes, kuenda Barnaba vo tukula hati, Sewusi.
16:6, 7—Momo lie espiritu sandu lia tatekela Paulu lakamba vaye vupange oku kundila vocikanjo co Asia kuenda ko Bitunia? Kotembo yaco kua kala olonalavayi vitito. Omo liaco, espiritu sandu lia va songuila kovikanjo vikuavo kua kala vakuavitima via sunguluka.
18:12-17—Momo lie Galio Epalanga ka teyuilile Sositene eci a kala oku tipuiwa lomanu? Galio citava okuti, wa kala oku sima hati, Sositene una wa songuila omanu va talisa ohali Paulu, o tambula onima a sesamẽla. Pole, ovitangi viaco vieya oku u vetiya oku linga Ukristão wocili. Momo Paulu noke wa tukula Sositene hati, “manjetu.”—1 Va Kor. 1:1.
18:18—Ocisila cipi Paulu a lingile? Olonoño vimue via siata oku popia hati, Paulu wa lingile ocisila cu Nasiri. (Ate. 6:1-21) Pole, Embimbiliya ka li tukula ocisila Paulu a lingile. Ovisonehua ka vi lombolola nda Paulu wa lingile ocisila caco osimbu handi ka lingile Ukristão, ale nda wa kala oku fetika oku tẽlisa ocisila caco, ale oku ci malusula. Omo liaco, nda wa linga ohuminyo yaco ale sio, ka lingile ekanduko.
Ceci tu Lilongisilako:
12:5-11. Tu pondola oku likutililako vamanjetu.
12:21-23; 14:14-18. Herode wa tava oku tambula esivayo lina li sesamẽla lika oku eciwa ku Suku. Eci ca litepa locituwa Paulu la Barnaba va lekisa, momo va likala oku tambula esivayo omanu va yonguile oku eca kokuavo! Omo liaco, tu sukilavo oku yuvula oku tambula esivayo omo liovina tu linga kupange wa Yehova.
14:5-7. Oku lavulula poku kundila omanu va tu tata lãvi, ci tu kuatisa oku amamako kupange waco.—Mat. 10:23.
14:22. Akristão va lavoka oku tala ohali. Pole, ka va seteka oku tila ohali poku linga cimue ci kapa kohele ekolelo liavo.—2 Tim. 3:12.
16:1, 2. Amalẽhe Akristão va sukila oku likolisilako oku tẽlisa ovikele viavo vekongelo, kuenda oku sanda ekuatiso lia Yehova oco va lekise ovituwa viwa.
16:3. Tu sukila oku likolisilako oku linga ovina vi likuata Lovisonehua oco vakuetu va tave kolondaka viwa tu va kundila.—1 Va Kor. 9:19-23.
20:20, 21. Oku eca uvangi konjo lanjo, oco ocina cavelapo kupange wetu woku kunda.
20:24; 21:13. Oku amamako lepokolo ku Suku, oco ocina cavelapo okuti oku teyuila omuenyo wetu ci sule.
21:21-26. Tu sukila oku tava kelungulo liosi tu tambula.
25:8-12. Koloneke vilo, Akristão va sukila oku talavaya lovina vi va kuatisa, oku “yakela kuenda oku imbila uvangi ondaka yiwa.”—Va Fil. 1:7.
26:24, 25. Tu sukila oku ‘popia olondaka via sunguluka haivio viocili,’ ndaño omanu va linga aveke omo ‘lietimba’ liavo liositu.—1 Va Kor. 2:14.
[Elitalatu kemẽla 30]
Otembo yipi Petulu a talavaya ‘lolosapi viusoma’?
[Elitalatu kemẽla 31]
Upange woku kundila olondaka viwa viusoma voluali luosi u tẽlisiwa lika lekuatiso liespiritu sandu