“Yehova Eye Ongusu Yange”

Ulandu wa Lomboluiwa la Joan Coville

Nda citiwa kosãi Yevambi Linene kunyamo wo 1925 volupale luo Huddersfield kofeka yo Inglaterra. Eci nda kala omõla nda vela calua. Omo liaco, isia yange wa enda oku popia hati: “Noke yoku kala vofela yalua, nda enda oku vela.” Kuenje nda tava kolondaka viaye!

ECI nda kala omõla, ovitunda vietavo, via enda oku likutilila oco tu kuate ombembua. Pole, eci uyaki wavali voluali luosi wa fetika, va likutilila oco va yule. Kuenje, nda kuata atatahãi omo liocituwa caco. Noke, manji Annie Ratcliffe okuti eye lika wa kala Ombangi ya Yehova vimbo, weyile konjo yetu.

Nda Fetika Oku Lilongisa Ocili

Manji Annie wa tu sila elivulu losapi hati, Salvação, kuenda wa laleka Ina yange oco a ende kohongele va enda oku lingila konjo yaye.a Kuenje, ina yange wa ndi pinga oco tu endele kumosi. Toke cilo, ndivaluka ohundo yatete nda yeva. Oyo ya lombolola eci catiamẽla kocilumba cocisembi, kuenda nda komoha calua omo lievetiyo tua tambula vohundo yaco. Oyo, ya tambulula apulilo alua nda kuatele. Osemana yikuavo, tua endele vali kohongele yaco. Noke va lombolola ocitumasuku ca Yesu catiamẽla kondimbukiso yoloneke via sulako. Omo liovitangi vi kasi oku pita voluali, ame la Ina yange, tua limbuka okuti, ovina tua kala oku lilongisa viocili. Veteke liaco, va tu laleka oku enda Vonjango Yusoma.

Vonjango yusoma nda kũlĩha ukundi umue wotembo yosi kuenda manji Joyce Barber (okuti cilo o tukuiwa hati Ellis). Eye kumue lulume waye Peter, va kasi oku talavaya ko Betele volupale luo Londre. Nda simĩle okuti, omunu wosi o pondola oku litumbika kupange wakundi votembo yosi. Ndaño nda kala oku lilongisa kosikola, pole vokuenda kuosãi nda fetika oku eca 60 kolowola viupange woku kunda.

Noke yolosãi vitãlo, keteke 11 ya Kayovo, kunyamo wo 1940, ame kumue la Ina yange, tua papatisiwa kohongele yimbo volupale luo Bradford. Isia yange wa ecelela okuti, tu amamako ketavo lietu liokaliye. Kotembo nda papatisiwa, kua lingiwa eliangiliyo lioku eca uvangi volokololo. Nda kuata onepa koku ambata peka olopapelo vinene mua sonehiwa esapulo liusoma. Eteke limue vo Casapalo, nda nõliwa oku kundila pocitumãlo cimue ocipepi lovenda pa siata oku kala omanu valua. Pole, nda kuata usumba omo lioku sima okuti, akamba vange vo kosikola va siata oku pita pocitumãlo caco!

Kunyamo wo 1940 vekongelo tua kala, lia sukilile oku tepiwa. Noke, akamba vange va enda vekongelo liokaliye. Omo liesumuo liaco, nda sapela lukulu wekongelo mitavaso. Eye, wa ndi sapuila hati: “Kuende kupange woku kunda oco o sange akamba vakuavo.” Kuenje, nda tava kondaka yaye! Kupange woku kunda nda sanga ukãi umue o tukuiwa hati, Elsie Noble. Eye wa tava kesapulo liusoma, kuenje wa linga ekamba liange vokuenda kuotembo yalua.

Upange Wakundi Votembo Yosi Kuenda Asumũlũho Aco

Eci nda mãla oku tanga kosikola, nda fetika oku talavaya kupange woku tenda olombongo. Pole, eci nda limbuka esanju li tunda koku vumba Yehova kupange wakundi votembo yosi, onjongole yange yoku iñila kupange waco ya livokiya. Kunyamo wo 1945 kosãi ya Kupemba, nda kuata esumũlũho lioku fetika upange wakundi valikasi. Keteke nda fetika upange waco, ombela ya loka calua. Ndaño nda sumuile omo okuti keteke liaco sia kundile, pole ombela ka ya tepuluile onjongole yange. Oku enda kupange woku kunda eteke leteke loku endisa osikaleta, ca ndi kuatisa kuhayele wange. Ndaño sia la kuata 42 kolokilu, pole, lalimue eteke nda simĩle oku liwekapo upange wakundi votembo yosi. Vokuenda kuanyamo alua, nda limbuka okuti, “Yehova eye ongusu yange.”​—⁠Osa. 28:⁠7.

Omo okuti kua kala ocimãho coku sokiya akongelo okaliye, nda tumiwa kovikanjo vina ka mua kaile Olombangi Via Yehova. Nda talavaya anyamo atatu kofeka yo Inglaterra, kuenda anyamo akuavo atatu, nda talavaya kofeka yo Irlanda. Eci nda kala oku kundila volupale luo Lisburn, vofeka yo Irlanda, nda longisa Embimbiliya kulume umue wa kala oñuatisi yocitunda cetavo lio Postande. Osimbu ulume waco a kala oku lilongisa Embimbiliya, wa fetika oku kundila omanu va kala ketavo liaye. Vamue pokati kavo vo pula oco a lombolole esunga lieci a kala oku longisila ovina viaco. Eye wa lombolola okuti, o kuete ocikele coku eca uvangi komanu vana a longisile ovina viesanda. Ndaño epata liaye lia enda oku u lambalala, pole, wa vumba Yehova toke kolofa.

Ocikanjo cange cavali ca kala vofeka yo Irlanda volupale luo Larne, muna nda talavaya likawange olosemana epandu. Momo manji wa kala lame, wa endele Kohongele Yofeka losapi hati: Evokiyo Liupange Wakristão, ya lingiwa volupale luo Nova Yorke, kunyamo wo 1950. Ka ca lelukile oku talavaya likawange. Nda yonguilevo oku enda kohongele yaco. Pole, vokuenda kuolosemana viaco, nda kuata ovolandu alua kupange woku kunda. Nda sanga ulume umue wa kuka okuti, tunde eci a tambuile elivulu lietu, pa pita ale ci soka 20 kanyamo. Eye wa tanga elivulu liaco olonjanja vialua, kuenje wa patekela ulandu waco. Kumue lomõlaye ulume kuenda ukuavo ukãi, va tava oku lilongisa ocili.

Epindiso Nda Tambula Kosikola yo Gileada

Kunyamo wo 1951, ame kumue lakundi vakuavo va tunda kofeka yo Inglaterra, tua lalekiwa oco tu pindisiwe kocisoko 17 Kosikola yo Gileada, ya lingiwa ko South Lansing, volupale luo Nova Yorke. Nda sanjukila olonumbi Viembimbiliya tua tambula vokuenda kuolosãi viaco! Kotembo yaco, vamanji akãi, ka va kuatele omoko yoku linga onepa Kosikola Yupange Wakristão, vekongelo tua kala. Pole, Kosikola yo Gileada tua kuata epuluvi lioku linga ovipama kuenda oku lombolola ovolandu. Tua kuata usumba walua! Vocipama cange catete, opapelo yatosi ya kala peka liange, ya fetika oku luluma. Manji Maxwell Friend, una wa kala ulongisi, wa ndi vetiya loku popia hati: “Haveko lika wa siata oku luluma onjanja yatete, momo vosi va linga ciwa olohundo viavo, va siata oku luluma. Pole, ove wa luluma lika kesulilo liohundo yove.” Vokuenda kuosikola, tua vokiya uloño wetu woku vanguila kovaso ya vakuetu. Kesulilo liosikola, tua tumiwa kolofeka vialitepa. Kuenje, nda tumiwa kofeka yo Tailândia!

“Ofeka Yomanu va Sanjuka”

Nda kuata esumũlũho poku yeva okuti manji Astrid Anderson o talavaya lame vocikanjo nda tumiwa kofeka yo Tailândia. Oco tu pitile kofeka yaco, tua pita olosemana epanduvali loku endela vocimbaluku. Eci tua pitila volupale luo Bangkok, tua sanga ocitanda cimue cinene pana omanu va siata oku tunda oco va ende kolonepa vikuavo. Kunyamo wo 1952, kofeka yo Tailândia, kua kala lika ci soka 150 kakundi Vusoma.

Tua komõha calua eci tua mõla Utala Wondavululi kelimi lio Tai, kuenje tua li pula ndoco: ‘Tu vangula ndati elimi liaco?’ Ka ca lelukile oku kũlĩha ndomo elimi liaco li vanguiwa. Ondaka khaù, nda wa yi votola, yi lomboloka “oluoso.” Pole, nda wa yi vombisa, yi lomboloka “olondaka viwa.” Omo okuti ka tua kũlĩhĩle ndomo ondaka yaco yi vanguiwa, oco tu sapuile komunu okuti, tua ku nenela “olondaka viwa,” tua enda oku u kundila hati: “Nda ku nenela oluoso luwa”! Ndaño omanu va enda oku tu yola calua, pole tua kuatele onima yiwa.

Caleluka oku kuata ukamba lomanu va vangula elimi lio Tai. Eli olio esunga lieci o Tailândia yi tukuiwila hati: Ofeka Yomanu va Sanjuka. Ocikanjo cetu catete, ca kala vo Khorat (okuti cilo ci tukuiwa hati, Nakhon Ratchasima), kuna tua kala anyamo avali. Noke, tua kundila volupale luo Chiang Mai. Onepa yomanu valua va vangula elimi lio Tai, vatiamẽla ketavo lio Budismu, kuenda ka va kũlĩhĩle Embimbiliya. Eci tua kala volupale luo Khorat, nda longisa Embimbiliya kulume umue wa siata oku tuala ovikanda. Tua vangula eci catiamẽla ku Avirahama. Eci ulume waco a yeva onduko Avirahama, wa sanjuka calua. Momo wa simĩle okuti, tua kala oku popia catiamẽla ku Abraham Lincoln, una wa kala ombiali kofeka yo Estados Unidos. Pole, tua kala oku longisa catiamẽla ku Avirahama una wa tukuiwa Vembimbiliya!

Tua kuata esanju lialua poku longisa Embimbiliya ku vakuavitima via sunguluka va vangula elimi lio Tai, kuenda va tu longisavo ndomo tu pondola oku kuata esanju poku ambata omuenyo umue wa leluka. Momo vocikanjo catete tua kala kofeka yo Khorat, ka tua kuatele ocinyi, kuenda ovava. Vocikanjo caco, tua lilongisa ndomo tu ‘kuata okulia, loku kala onjala, oku kala lelau kuenda oku suka.’ Ndomo upostolo Paulu a ci popia, ‘kovina viosi, tua lilongisa ndomo tu pandikisa vu Kristu una o pondola oku tu kuatisa.’​—⁠Va Fil. 4:​12, 13.

Olohuela Kuenda Ocikanjo Cokaliye

Kunyamo wo 1945, nda endele kolupale luo Londre. Osimbu nda kala volupale luaco, ame kumue lakundi vakuavo votembo yosi kuenda vamanji vamue ko Betele, tua nyula Onjo yoku seleka ovina viosimbu. Pokati kavo pa kala manji Allan Coville, una wa pindisiwa kocisoko 11 Kosikola yo Gileada. Eye wa tumiwile kofeka yo Fransa kuenda ko Belgika.b Noke, eci nda kala oku talavaya kupange wumisionaliu kofeka yo Tailândia, wa ndi pinga oco tu likuele, kuenje nda tava kepingilo liaye.

Tua likuela keteke 9 kosãi Yevambi Linene yo 1955, kofeka yo Belgika, volupale luo Bruxela. Nda yonguile okuti, koloneke viatete violohuela, tu enda kolupale luo Paris. Kuenje Allan wa linga esokiyo oco vosemana ya kuamamo tu ende kohongele yofeka volupale luaco. Eci tua pitila, vamanji va pinga ku Allan oco a va kuatise koku pongolola olohundo vokuenda kuohongele yaco. Vokuenda kuoloneke viaco, wa sukilile oku pasuka omẽle, kuenda tua enda oku tiuka lika koñolosi. Omo liaco, sia kuatele otembo yoku kala volupale luo Paris vokuenda kuoloneke viatete violohuela. Kuenje, Allan ndaenda oku u muila lika ocipãla kembumbua! Pole, nda sanjukile calua poku mõla ulume wange wa kala oku kuatisa vamanji, kuenje nda limbuka okuti, nda tua kapa Yehova volohuela vietu, tu kuata esanju liocili.

Noke yolohuela, tua tambula ocikanjo cokaliye vofeka yo Belgika. Nda kũlĩhĩle okuti, ofeka yo Belgika, ya kala ocitumãlo cuyaki. Pole, ndeya oku limbuka okuti, onepa yalua yomanu voko Belgika vakuambembua. Nda sukililevo oku lilongisa elimi lio Francês li vanguiwa kombuelo yofeka yaco.

Kunyamo wo 1955, vofeka yo Belgika mua kala eci ci soka 4.500 kakundi vusoma. Ame la Allan tua talavaya ko Betele kuenda kupange woku nyula akongelo, ci pitahãla 50 kanyamo. Ndaño olonjanja vimue kua kala ombela, pole, tua enda losikaleta volomunda ci soka anyamo avali lolosãi epandu. Vokuenda kuanyamo aco, tua kala eci ci soka 2.000 kolonjo via Vamanji! Olonjanja vimue, nda enda oku sanga vamanji vamue va vela, okuti va vumba Yehova longusu yavo. Ongangu yavo, ya ndi vetiya oku amamako kupange wange. Noke yoku nyula ekongelo limue, tua enda oku pamisiwa calua la vamanji. (Va Rom. 1:​11, 12) Ulume wange Allan wa kala ekamba liocili. Olondaka vielivulu Liukundi 4:​9,10 viocili, momo vi popia hati: “Vavali kumuamue va velapo, umosi lika liaye o sule. . . . Nda va kupuka ukuavo o pindula ukuavo”!

Asumũlũho a Tunda Koku Talavaya ‘Longusu ya Yehova’

Ame lulume wange Allan, tua kuata ovolandu alua a tu nenela esanju omo lioku kuatisa omanu oku vumba Yehova. Kunyamo wo 1983, tua nyula ekongelo limue lielimi lio Francês, volupale luo Antuérpia, konjo ya manji Benjamin Bandiwila wa tundile kofeka yo Zaíre okuti, (cilo yi tukuiwa hati Republika Demokratika yo Kongu). Manji Benjamin wa endele ko Belgika oco a lilongisile kosikola yavelapo. Eye wa tu sapuila hati: “Nda yonguilevo oku ambata omuenyo ndowu wene woku litumbika kupange wa Yehova.” Manji Allan wo tambulula hati: “Ndomo wa lombolola, o yongola oku ambata omuenyo ndowu wetu, pole, o kasi oku amamako kupange woku sanda eteku. Kua kũlĩhĩle okuti, ku pondola oku ci linga omo liupange wove?” Etambululo liaco lia vetiya manji Benjamin oku sokolola ekalo liomuenyo waye. Eci a tiuka kofeka yo Zaíre, wa litumbika kupange wakundi wotembo yosi, kuenda cilo watiamẽla Kocisoko Cakulu vo Betele.

Kunyamo wo 1999, nda kuatele epute posingo, noke ca sukilile oku pelaliwa. Omo liaco, nda kuatele lika 30 kolokilu. Nda leñelele ‘ndombia yotuma.’ Pole, ndeca olopandu ku Yehova omo lioku nyiha “unene wa piãla.” Noke yoku pelaliwa, Yehova wa nyiha ongusu yoku enda lulume wange Allan kupange woku nyula akongelo. (2 Va Kor. 4:⁠7) Kuenje, Allan wa fila kotulo kosãi Yelombo yunyamo wo 2004. Ndi kuete ongeva yalua laye, pole nda sanjuka poku limbuka okuti, Yehova o ko pindula.

Cilo, ndi kuete 83 kanyamo, pole nda sanjuka poku limbuka okuti, nda litumbika kupange wotembo yosi ci soka 63 kanyamo. Toke cilo ndi kasi oku amamako lupange woku kunda, oku songola elilongiso Liembimbiliya konjo, kuenda oku eca uvangi watiamẽla kocipango ca Yehova. Olonjanja vimue, nda siata oku li pula ndoco: ‘Nye nda ca pita lomuenyo wange, nda kunyamo wo 1945 sia fetikile upange wakundi votembo yosi?’ Uvei nda kuata vutila, ka wa ndi tatekele oku litumbika kupange wakundi votembo yosi. Nda sanjuka calua, omo lioku fetika upange waco eci nda kala umalẽhe! Nda limbuka okuti, nda tua pitisa kovaso upange wa Yehova, eye o tu ĩha ongusu.

[Atosi pombuelo yamẽla]

[Elitalatu kemẽla 18]

Lekamba liange Astrid Anderson kupange wumisionaliu (konele yondio)

[Elitalatu kemẽla 18]

Kupange woku nyula akongelo lulume wange, kunyamo wo 1956

[Elitalatu kemẽla 20]

Lulume wange Allan kunyamo wo 2000