Lekisa Ombili Kefendelo Lia Yehova!
“Ombili ñuetele onjo yove yi ndia.”—YOA. 2:17.
1, 2. Nye Yesu a linga vonembele kunyamo wa 30, kuenda momo lie?
KŨLĨHĨSA ulandu owu. Ca kala kunyamo wa 30 kotembo yo Paskua. Otembo yaco tunde eci Yesu a fetika upange waye woku kunda, papitile ale ci soka olosãi epandu. Noke wa linga ungende woku enda ko Yerusalãi. Eci a pitila vonembele Kocitali ca Vakualofeka, wa sanga “omanu va landisa olongombe lolomeme kuenda olopomba. Vakuakutolokaisa olombongo lavovo, haimo va kala.” Omo liaco, wa iña osikote yolonjita, wa tundisa ovinyama viosi kuenda omanu vosi va kala oku landisilamo. Noke wa peselavo olombongo via vakuakutolokalisa, kuenje wa leñula olomesa viavo. Kuenda wa popia lava va landisa olopomba hati, ovina evi, tundi lavio kosamua.—Yoa. 2:13-16.
2 Ovilinga via Yesu via lekisa okuti, wa sumbilile onembele. Eye wa popia hati: “Onjo ya Tate ko ka yi lingisi ocitanda.” Osimbu olondonge via Yesu via kala oku tala ovina viaco, via ivaluka olondaka viukualosamo Daviti via sonehiwa kosimbu hati: “Ombili ñuetele onjo yove yi ndia.”—Yoa. 2:16, 17; Osa. 69:9.
3. (a) Ombili yi lomboloka nye? (b) Epulilo lipi tu sukila oku linga kokuetu?
3 Ombili Yesu a kuatela onjo ya Suku, oyo yo vetiya oku linga ovina viaco. Ondaka ombili, yi lomboloka “oku lekisa onjongole yalua yoku linga ocina cimue.” Kanyamo alo ocita 21, ci pitahãla olohuluwa epanduvali Kakristão, va kasi oku lekisa ombili vonjo ya Suku. Omo liaco, tu sukila oku lipula ndoco: ‘Ndi pondola ndati oku vokiya ombili yange vonjo ya Suku?’ Oco tu sange etambululo liaco, tu konomuisi eci ci lomboloka onjo ya Suku koloneke vilo. Noke, tu konomuisa ovolandu a sangiwa Vembimbiliya atiamẽla komanu vakuekolelo va lekisile ombili yaco. Ovolandu avo a sonehiwila “oku tu longisa,” kuenda a pondolavo oku tu vetiya oku lekisa ombili.—Va Rom. 15:4.
Onjo ya Suku Kosimbu Kuenda Koloneke Vilo
4. Onembele Salomone a tungile ya kuata ocimãho cipi?
4 Kotembo ya va Isareli, onjo ya Suku ya kala onembele yoko Yerusalãi. Pole, ka ci lomboloka okuti, Yehova wa kala vonjo yaco. Eye wa popia hati: “Ilu ocalo cange, kuenje osi ociliatelo colomãi viange. Onjo ye vu nungila? Ku pi ku linga ocitumãlo cange?” (Isa. 66:1) Pole, onembele yina va tungile vokuenda kuviali wa Salomone, ya kala ocitumãlo coku fendela Yehova kuenda coku likutilila.—1 Olos. 8:27-30.
5. Efendelo lia enda oku lingiwa vonembele Salomone a tungile, lia kala ocindekaise celiangiliyo lipi lio koloneke vilo?
5 Koloneke vilo onjo ya Yehova ka yi lomboloka onembele ya tungiwa lovawe yi kasi ko Yerusalãi ale kocitumãlo cikuavo. Pole, yi lomboloka eliangiliyo a tu lingila lioku amẽla kokuaye oku u fendela vonduko yocilumba cocisembi ca Kristu. Omo liaco, afendeli vosi va Suku palo posi, va likuete ocimunga koku fendela Yehova vonembele yaco yespiritu.—Isa. 60:4, 8, 13; Ovil. 17:24; Va Hev. 8:5; 9:24.
6. Olosoma vipi vioko Yuda via lekisile ombili kefendelo liocili?
6 Kunyamo wo 997 noke lioku tepiwa kuviali wa va Isareli volonepa vivali, kua kala 19 kolosoma. Pokati kolosoma viaco, pa kala 4 via vialele kombuelo yofeka okuti, via lekisa ombili kefendelo liocili. Olosoma viaco via kala Asa, Yehosafata, Hesekiya, kuenda Yosiya. Ulandu wavo u tu longisa nye?
Upange u Lingiwa Lutima Wosi u Nena Asumũlũho
7, 8. (a) Yehova o sumũlũisa upange upi? (b) Ulandu wa Soma Asa watiamẽla kelungulo, u tu longisa nye?
7 Vokuenda kuviali wa Soma Asa, Yehova wa tumile ovaprofeto oco va songuile ofeka Yaye vonjila yocili. Embimbiliya li tu sapuila okuti, soma Asa wa pokola kuprofeto Asariya, omõla wa Odede. (Tanga 2 Asapulo 15:1-8.) Upange soma Asa a linga, wa vetiya va Yuda oku li kuata omunga, kuenda omanu valua va tunda kusoma wa va Isareli, veyile kohongele ya lingiwa ko Yerusalãi. Vosi yavo va lombolola onjongole yavo yoku fendela Yehova lutima wosi. Ulandu waco u popia hati: “Va lisinga la Yehova loku vilikiya lolukandi, loku ulula lolombeta languena. [Va Yuda vosi va] sanjukila okulisinga kuaco, momo va lisinga lutima wavo wosi, kuenda vo sandiliya lonjongole yavo yosi, kuenje [va] sangiwa lavo; Yehova yu wa va muisa epuyuko kolonele viosi.” (2 Asa. 15:9-15) Nda tua vumba Yehova lutima wosi, eye o tu sumũlũisavo.—Mar. 12:30.
8 Noke soma Asa weya oku sumua calua eci a tambula elungulo limue kuprofeto Hanani. (2 Asa. 16:7-10) Nda Yehova wa tu ĩha elungulo ale onumbi yimue yi tunda kakulu vekongelo, ocituwa cipi tu sukila oku lekisa? Anga hẽ, tu tava kalungulo aco a tunda Vovisonehua, kuenda oku yuvula eyonjo lioku sumua?
9. Ocitangi cipi Yehosafata la va Yuda va liyaka laco, kuenda nye va linga?
9 Yehosafata wa vialele ko Yuda vokuenda kuocita ekũi kosimbu. Eye kumue la va Yuda va lambalaliwe lolohoka vimue via likuatele omunga ndeci, va Amoni, va Moavi, kuenda omanu vo kolomunda vio Seire. Ndaño okuti wa kuatele usumba, nye a linga? Eye lalume vaye kumue lakãi vavo, kuenda omãla, va liongoluila vonjo ya Yehova oku likutilila. (Tanga 2 Asapulo 20:3-6.) Lekuatiso liolondaka Salomone a popia poku tumbikiwa kuonembele, Yohosafata wa likutilila ku Yehova hati: “A Suku yetu, ku yongola hẽ oku va yambula? Momo layimue ongusu tu kuete kovaso owiñi wakahandangala u tuiyilila ndeti. Leci tu linga ka tu ci lete, puãi tu imba ovaso kokuove.” (2 Asa. 20:12, 13) Yehosafata eci a mala oku likutilila “vokati kohongele,” espiritu lia Yehova lia vetiya Yahasiele, u Lewi oku sapuila omanu olondaka vielembeleko havio vi vetiya oku lekisa ekolelo.—Tanga 2 Asapulo 20:14-17.
10. (a) Soma Yehosafata la va Yuda va tambula ndati olonumbi? (b) Tu lekisa ndati olopandu kolonumbi Yehova a siata oku tu ĩha koloneke vilo?
10 Kosimbu Yehosafata kuenda soma yoko Yuda, va tambuile onumbi ya tundile ku Yehova ya eciwa lekuatiso lia Yahasiele. Koloneke vilo, tu tambula elembeleko kuenda olonumbi vieciwa lukuenje wa kolelua haeye wa lunguka. Omo liaco, tu sukila oku pokola kakulu vekongelo kuenda oku lekisa esumbilo kokuavo, momo va likolisilako oku tu kuatisa kuenda oku tu ĩha olonumbi vi tunda ‘kukuenje wa kolelua haeye wa lunguka.’—Mat. 24:45; 1 Va Tes. 5:12, 13.
11, 12. Ovina via pita la Yehosafata kuenda va Yuda vi tu longisa nye?
11 Tu sukila oku endaenda kolohongele kuna tu lisanga la vamanji, ndeci Yehosafata kumue lomanu vaye va enda oku linga poku likongela oco va pinge olonumbi ku Yehova. Eci tu liyaka lovitangi vimue okuti ka tua kũlĩhĩle onjila tu kuama oco vi tetuluiwe, tu sukila oku kuama ongangu yiwa ya Yehosafata, kuenda yomanu vo ko Yuda poku likutilila ku Yehova, kuenda oku kolela Kokuaye. (Olosap. 3:5, 6; Va Fil. 4:6, 7) Ndaño tu kasi likalietu, olohutililo vietu ku Yehova, vi tu tokeka ku ‘vamanji voluali luosi.’—1 Pet. 5:9.
12 Yehosafata kumue lomanu vaye, va pokuile kolonumbi via Suku via eciwa la Yahasiele. Nye ceyililako? Ovo va yula uyaki, kuenje, va tiukila ko Yerusalãi ‘lesanju’ loku “sika ovisumba lolohalupa lolombeta, toke konjo ya Yehova.” (2 Asa. 20:27, 28) Omo liaco, tu sukilavo oku sumbila olonumbi Yehova a siata oku tu ĩha lekuatiso liukuenje wa kolelua oco tu ece esivayo kokuaye.
Tu Tati Ciwa Ovitumãlo Vietu Violohongele
13. Upange upi soma Hesekiya a linga kefetikilo liuviali waye?
13 Soma Hesekiya kosãi yatete yuviali waye, wa lekisa ombili kefendelo lia Yehova poku semulula onembele. Eye wongolola ovitunda kuenda va Lewi oco va yelise onjo ya Suku. Ovo va linga upange waco vokuenda kueci ci soka 16 koloneke. (Tanga 2 Asapulo 29:16-18.) Elikolisilo liavo, li tu ivaluisa upange woku semulula kuenda oku tata ciwa ovitumãlo vietu violohongele vina vi situlula ombili tu kuetele efendelo lia Yehova. Ove hẽ, wa siata oku yeva ovolandu a lekisa ndomo omanu va siata oku komoha ombili ya vamanji kupange waco? Elikolisilo liavo li eca esivayo ku Yehova.
14, 15. Upange upi wa siata oku eca esivayo ku Yehova koloneke vilo? Lombolola ovolandu amue.
14 Volupale lumue konano yo Inglaterra, ulume umue wa kala oku tateka upange vamanji va kala oku linga woku semulula onjo yimue ya lisunguile leyi yaye oco yi linge Onjango Yusoma. Pole, vamanji vo pocitumãlo caco, ka va popele ondaka yimue yĩvi kokuaye. Omo okuti ovimano Vionjango Yusoma levi vionjo yulume waco via sukilile oku vi semulula, vamanji va pinga kokuaye oco va semululevo ocimano conjo yaye pole, ka feti cimue. Ovo va likolisilako oku talavaya, kuenje va semulula ovina vialua konjo yaco. Upange va linga, wa pongolola ovisimĩlo viulume waco. Eye cilo, wa siata oku teyuila Onjango Yusoma oco ka yika liñisiwe.
15 Afendeli va Yehova va litumbika kupange woku tunga u kasi oku lingiwa voluali luosi. Vamanji valua va lieca olumue, va siata oku li kongela ku vana va tunda kolofeka vikuavo oco va tunge Olonjango Viusoma, Lolonjango Violohongele Vinene, kuenda olo Betele. Manji umue o tukuiwa hati, Sam, o kuete uloño woku kapa volonjo olomakina vi eca owuya kuenda ombambi. Eye kumue lukãi waye Ruth, va siata oku enda kolofeka vialua vio ko Europa, kuenda vo Afrika oco va kuatise kupange woku tunga. Kolofeka viosi va enda, va siata oku lingila kumuamue upange woku kunda la vamanji vo pocitumãlo. Manji Sam wa lombolola eci co vetiya oku litumbika kupange waco. Eye wa popia hati: “Nda vetiyiwa la vamanji vo kolofeka vialua va talavaya ko Betele. Ombili yavo lesanju va kuete, ya ndi vetiya oku litumbikavo kupange waco.”
Pokola Kolonumbi Via Suku
16, 17. Upange upi u likasi afendeli va Suku va siata oku linga, kuenda nye ceyililako?
16 Soma Hesekiya noke yoku semulula onembele, wa tumbululavo ocipito co Paskoa Yehova a handelekele hati, ci lingiwa onjanja yimosi vunyamo. (Tanga 2 Asapulo 30:1, 4, 5.) Hesekiya kumue lolonungi vioko Yerusalãi, va laleka vosi va kala vofeka yaco, kumue la vana vatiamẽla kusoma wo konano, oco veye kocipito caco. Omo liaco, wa tuma lonjanga ovikanda vioku laleka omanu vosi.—2 Asa. 30:6-9.
17 Koloneke vilo, tua siatavo oku laleka omanu oco veye kocipito cimue ci likasi. Tua siata oku ci linga poku eca otuikanda tuelaleko komanu va kasi vovikanjo vietu, oco veye Kocipito Conjivaluko yolofa via Ñala Yesu ndomo a ci handeleka. (Luka 22:19, 20) Loku kuama olonumbi tu tambula Kolohongele Viupange, tua siata oku lekisa ombili kupange waco. Yehova wa siata oku sumũlũisa alikolisilo etu! Momo kunyamo wa pita, ci soka olohuluwa epanduvali Violombangi Via Yehova, via eca ovikanda vielaleko. Kuenje, ci soka 17.790.631 komanu, va endele kocipito Conjivaluko!
18. Momo lie oku lekisa ombili kefendelo liocili ci kuetele esilivilo kokuove?
18 Hesekiya wa popia hati: “Wa kolela Yehova Suku ya Isareli. Oco polosoma viosi via Yuda ka pa kaile wa lisoka laye, ci kale evi vio kuama, ci kale evi vio tetekela. Momo wa kakatela Yehova, ka pambukile vonjila yaye puãi wa lava ovihandeleko viaye, vina Yehova a handelekele Mose.” (2 Olos. 18:5, 6) Tu sukila oku kuama ongangu yaye. Ombili tu lekisa vonjo ya Suku, yi tu kuatisa oku ‘kakatela ku Yehova’ lelavoko liomuenyo ko pui.—Esin. 30:16.
Pokola Kolonumbi
19. Elikolisilo lipi akulu vekongelo va sukila oku linga poku lavoka Ocipito Conjivaluko?
19 Eci Yosiya a kala osoma, wa linga eliangiliyo liocipito co Paskoa cina ca sukilile oku pongiya ovina vialua. (2 Olos. 23:21-23; 2 Asa. 35:1-19) Tu sukilavo oku linga eliangiliyo lioku enda kolohongele viofeka, kolohongele vimbo, kolohongele vilikasi, kuenda Kocipito Conjivaluko. Vamanji kolofeka vimue, va siata oku kapa kohele omuenyo wavo oco va ende kocipito Conjivaluko yolofa via Kristu. Akulu vekongelo va sukila oku linga eliangiliya lia suapo oco vamanji vosi va ende kocipito caco. Vamanji va kuka, kuenda vana va vela, va sukila oku kuatisiwa oco va ende kocipito Conjivaluko.
20. (a) Nye ca pita vokuenda kuviali wa Soma Yosiya, kuenda nye soma a linga? (b) Ulandu waco u tu longisa nye?
20 Vokuenda kupange Soma Yosiya a sokiyile woku semulula onembele, Ocitunda Cinene Hilikiya, “wa sanga elivulu liovihandeleko via Yehova, via ecele Mose.” Eye wa eca elivulu liaco ku Siafane usonehi waye, una wa tangela ulandu waco ku Yosiya. (Tanga 2 Asapulo 34:14-18.) Nye ceyililako? Soma wa tola uwalo waye omo liesumuo, kuenje wa tuma ukuenje waye oku vangula la Yehova. Vonduko yuprofeto Hulida Suku wa tuma oku eca esapulo lioku pisa ovituwa vimue viatavo via kala vo Yuda. Pole, elikolisilo lia Yosiya lioku malãko efendelo lioviteka, lia limbukiwa lomanu vosi kuenda eye wa sanga ohenda kovaso a Yehova ndaño lovitangi via lakele oku iya vofeka yaco. (2 Asa. 34:19-28) Ulandu owu u tu longisa nye? Vosi yetu tu sukila oku kuama ongangu ya Yosiya. Tu sukila oku pokola kolonumbi via Yehova, kuenda oku kũlĩha eci ci pondola oku pita letu nda tua ecelela okuti ovituwa via vana va tomba Suku, kuenda ekambo liekolelo vi nyõla efendelo lietu. Tu sukila oku kolela okuti, Yehova wa kapako ombili tu lekisa kefendelo liocili, ndeci ca pita la Yosiya.
21, 22. (a) Momo lie tu sukilila oku lekisa ombili lonjo ya Yehova? (b) Nye tuka konomuisa vocipama cikuãimo?
21 Olosoma vikuãla vio ko Yuda ndeci, Asa, Yehosafata, Hesekiya, kuenda Yosiya, va tu sila ongangu yiwa yoku kuata ombili lonjo ya Suku, kuenda kefendelo. Ombili yetu yi tu vetiya oku kolela Yehova, kuenda oku likolisilako oku kuatisa kefendelo liaye. Oku pokola kolonumbi via Suku, loku sumbila vana va tu kuatisa, kuenda oku tava kalungulo tu tambula kakulu vekongelo, ci lekisa olondunge kuenda ci nena esanju lialua.
22 Ocipama cikuãimo, cika lombolola ombili tu sukila oku lekisa kupange woku kunda, kuenda cika vetiya amalẽhe oku lekisa ombili koku vumba Isietu ukuacisola. Tuka konomuisavo ndomo tu pondola oku yuvula oku yapuisiwa la Satana. Nda tua pokola kolonumbi Viembimbiliya, tuka kuama ongangu ya Yesu, Omõla wa Yehova una wa popia hati: “Ombili yokonjo yove ya ndia.”—Osa. 69:9; 119:111, 129; 1 Pet. 2:21.
Ivaluka Eci Tua Lilongisa?
• Upange upi Yehova a sumũlũisa, kuenda momo lie?
• Tu lekisa ndati okuti, tu kuete ekolelo ku Yehova?
• Ombili yi tu vetiya ndati oku pokola kolonumbi via Suku?
[Elitalatu kemẽla 9]
Soma Asa, Yehosafata, Hesekiya, kuenda Yosiya, va lekisa ndati ombili vonjo ya Yehova?