Amamako ‘Oku Yula Eci Cĩvi’ Poku Likandangiya Konyeño
“Ko ka lifetuluinyi . . . Puãi eci cĩvi ci yula leci ciwa.”—VA ROM. 12:19, 21.
1, 2. Ongangu yipi Olombangi Via Yehova via lekisa poku linga ungende umue?
ETEKE limue ci soka 34 Kolombangi Via Yehova via kala oku enda kocipito coku tumbika o Betele yimue, kuenje, ombalãu ya kuata ocitangi cimue. Ovo va simile okuti ocitangi caco ci tumãla lika owola yimosi, pole, va kevelela eci ci soka 44 kolowola kuenda vocila colombalãu ka mua kaile okulia kuwa, ovava ndaño olokalete. Omanu va temela olonalavayi viocila caco, pole vamanji va kevelela lepandi.
2 Noke, va amamako lungende, kuenje eci vamanji va pitila va sanga okuti ocipito coku tumbika o Betele ca kala ale kesulilo. Ndaño lekavo, va sanjukilile calua oku lisanga la vamanji vopocitumãlo. Eci pa pita oloneke vimue, vamanji va yeva okuti omanu va limbuka epandi liavo osimbu va kala vocila colombalãu. Umue pokati kolongende, wa sapuila vakuacisoko colombalãu hati: “Nda vombalãu eyi ka mua kaile 34 Kolombangi Via Yehova, vocila colombalãu nda mua pita ombuanja yocili.”
Omanu Koloneke Vilo va Tema Calua
3, 4. (a) Ungangala wa fetika ndati, kuenda u tumala otembo yiñami? (b) Anga hẽ Kaini wa kuatele epondolo lioku likandangiya konyeño? Ci lombolola.
3 Asakalalo omuenyo a kokisa omanu oku kala vakuacinyeñowusa. (Uku. 7:7) Onyeño yaco oyo yi koka esuvu kuenda ungangala. Olofeka via li katukila pokati, osimbu okuti ovitangi vikuavo vi kokisa apata oku lihoyisa. Onyeño kuenda ungangala ka via fetikile etaili. Kaini, omõla uveli wa Adama la Heva, wa ponda manjaye Havele omo lionyeño. Osimbu Kaini ka lingile ekandu liaco, Yehova wo vetiya oku likandangiya konyeño, oco a tambule asumũlũho.—Tanga Efetikilo 4:6-8.
4 Ndaño Kaini wa piñalele ekandu, wa kuatele epuluvi lioku nõla onjila yikuavo. Eye wa kuatele epondolo lioku likandangiya konyeño. Eli olio esunga lieci a pisiwila omo liungangala waye. Koloneke vilo, omo liekambo lioku lipua, lovitangi vi iyilila ‘kotembo yilo yohali,’ pamue ka ca lelukile oku likandangiya konyeño loku yuvula ovilinga vĩvi. (2 Tim. 3:1) Ekambo liolombongo citava okuti li tu kokela asakalalo. Akuenje velombe lovisoko vioku kuatisa apata, va lekisa okuti ekambo liolombongo olio lia siata oku koka onyeño kuenda ungangala vepata.
5, 6. Tu pondola oku vetiyiwa lovituwa vipi violuali?
5 Omanu valua tu lisungue lavo, va linga “vakuakulisola,” “vakueyengu” kuenda “olongangala.” Kuenje, ca leluka oku vetiyiwa lovituwa viomanu vaco. (2 Tim. 3:2-5) Handi vali, olofilme lovipama vio Televisãu, vi lekisa efetuluinyo lungangala ndonjila yimue ya sunguluka yoku tetulula ovitangi. Poku tala ovitalukilo viaco, omanu va lavoka epuluvi lina okuti ondingaĩvi yi tipuiwa omo lielinga liaye, kuenda u o fetuluinya ndaño o ci linga lungangala, o tendiwa ndonõi.
6 Ovitalukilo viaco, vi vetiya omanu oku kuama “espiritu lioluali” lulo lovituwa via Satana, okuti olonumbi via Suku, havioko. (1 Va Kor. 2:12; Va Efe. 2:2; Esit. 12:12) Espiritu lioluali, li vetiya oloñeyi vietimba kuenje, olio li lipatãla lespiritu sandu lia Suku kuenda epako lialio. Eli olio esunga lieci Akristão vocili va yuvuila oku fetuluinya eci va va sanumula. (Tanga Mateo 5:39, 44, 45.) Oco hẽ, tu kapako ndati alongiso a Yesu?
Ovolandu Awa Kuenda Ovolandu Ãvi
7. Omo Simeone la Lewi ka va livalele konyeño, ocitangi cipi ceyililako?
7 Vembimbiliya mu sangiwa olonumbi vialua vi tu vetiya oku livala konyeño, lovolandu a lekisa eci ci pita letu nda ka tu kuama olonumbi viaco. Kũlĩhisa ulandu wa Simeone la Lewi omãla valume va Yakoba, vana va fetuluinya Sekeme omo lioku nyola mukãi wavo Dina. Ovo “va ci suvuka”, kuenda “va tema ca lua.” (Efet. 34:7) Kuenje, va enda volupale lua Sekeme yu va ponda alume vosi, loku punda akãi lomãla kuenda ovina via kala vimbo liaco. Ovo ka va ci lingile lika omo liocitangi ca pita la Dina, puãi va vetiyiwa lepela, momo ka va yonguile okuti epata liavo li sepuiwa. Kokuavo ca kala ndu okuti Sekeme wa va lueyelele, kuenda wa tombele Isiavo Yakoba. Oco hẽ, Yakoba wa tenda ndati elinga liavo?
8. Ulandu wa Simeone la Lewi u lekisa nye ca tiamẽla koku fetuluinya?
8 Ocili okuti, ocitangi ca pita la Dina, ca temisa calua Yakoba, pole, eye wa pisa omãla vaye omo lioku fetuluinya. Simeone la Lewi va tatẽla elinga liavo lolondaka viokuti: “Ca sunguluka nga ndomo a sokisa manjetu ndocipuepue?” (Efet. 34:31) Yehova ka sanjukilile elinga liaco. Noke lianyamo amue, Yakoba wa sapuila Simeone la Lewi okuti ovitumbulukila viavo vi ka lisanduila pokati kapata a Isareli. (Tanga Efetikilo 49:5-7.) Ocili okuti, onyeño yavo ya sepuisa Suku kuenda Isiavo.
9. Onjanja yipi Daviti a temẽle calua?
9 Ulandu tua konomuisa ndeti wa litepa lowu wa Soma Daviti. Momo ndaño wa kuatele apuluvi alua oku fetuluinya, ka ci lingile. (1 Sam. 24:3-7) Pole, onjanja yimue, eye wa puluka oku linga ekandu omo lionyeño. Nabala, wa kala ulume umue ohuasi, wa sepula Daviti lakuenje vaye, ndaño vo teyuilileko oviunda langombo vaye. Ndaño okuti Daviti wa temele omo akuanje vaye va tatiwa lãvi, wa likandangiya konyeño. Eci Daviti lakuenje vaye va limba vonjila oco va ka fetuluinye Nabala la vakuanjo yaye, ukuenje umue wa sapuilako Avigaile ukãi wa Nabala, kuenje, wo vetiya oku imula ocitangi caco. Vonjanja yaco, haico ukãi a pongiya ombanjaile, yu wa enda oku sapela la Daviti. Lumbombe walua, eye wa pingilako ongecelo ulume waye Nabala kuenda wa vetiya Daviti oku sumba Yehova. Daviti wo sapuila hati: “Love muẽle, pandiyiwa omo wa niula kongole yoku pesela osonde.”—1 Sam. 25:2-35.
Ocituwa Cukristão
10. Ocituwa cipi Akristão va sukila oku lekisa oco va yuvule oku fetuluinya?
10 Eci ca pita la Simeone la Lewi kuenda Daviti la Avigaile, ci lekisa okuti Yehova o nyale onyeño lungangala kuenda o sumũlũisa ava va likolisila oku sanda ombembua. Upostolo Paulu wa soneha hati: “Ndeci ca soka locikele cene, kali lombembua lomanu vosi nda ci teliwa. Akuetu wa soliwi, ko ka lifetuluinyi. . . . Momo ca sonehiwa citi, Efetuluinyo, liange. Ame fetuluinya. Oco ca popia [Yehova]. Puãi nda unyali wove o kasi lonjala, u lisa, nda o kasi lenyona, u nyuisa, momo oku linga ndoco o lundika akãla ondalu ponumbutue yaye. Ku ka yuliwe leci cĩvi, puãi eci cĩvi ci yula leci ciwa.”—Va Rom. 12:18-21.a
11. Manji umue ukãi wa lilongisa ndati oku likandangiya konyeño?
11 Etu tu pondola oku kapako elungulo eli. Manji umue ukãi wa endele kukulu wekongelo oku liyeyela usongui waye kupange. Wa popia okuti usongui waye ko kuetele ocisola haeye u tata tata lãvi. Eye wa temẽle calua kuenda ka yonguile vali oku talavaya. Puãi ukulu wekongelo wo vetiya oku likandangiya konyeño. Ukulu wa limbuka okuti onyeño ya manji nda ka ya tetuluile ocitangi a kuatele lusongui waye. (Tito 3:1-3) Handi wo sapuilavo okuti, ndaño eye wa sandiliyile upange ukuavo, wa sukilile oku pongolola ocituwa caye coku tambulula omanu vana vo tata lãvi. Kuenje, wo vetiya oku tata usongui waye ndomo eye a yonguile oku tatiwa, ndeci Yesu a longisa. (Tanga Luka 6:31.) Manji wa tava kelungulo liaco. Onima yipi yeyililako? Eci pa pita otembo yimue, usongui wa pongolola ovituwa viaye kuenda wa pandiya calua manji omo liupange waye.
12. Momo lie eci vamanji vekongelo va lihoyisa ci sumuisila calua?
12 Oku kuata ocitangi lomunu ka kasi vekongelo Liakristão, ka ci tu yokokisa. Tua kũlĩha okuti oku kala voluali lulo lua Satana ka ca lelukile kuenda tu sukila oku liyaka lovina vi tu kokela onyeño. (Osa. 37:1-11; Uku. 8:12, 13; 12:13, 14) Pole, eci tu kuata ocitangi lamanji umue vekongelo, ci tu sumuisa calua. Manji umue wa popia hati: “Eci nda fetika oku lilongisa ocili, ca natamele calua oku tava okuti afendeli va Yehova ka va lipuile.” Poku tunda voluali, tu sima okuti vekongelo tu sangamo lika Akristão va likuetele ocisola pokati. Omo liaco, eci manji umue o kuete ovikele vekongelo a tu lueyela, ci tu sumuisa calua. Pamue tu lipula tuti, ‘Momo lie afendeli va Yehova va liyakela lovitangi ndevi?’ Ocili okuti, ovina viaco via pitailevo pokati Kakristão olombuavekua koloneke viovapostolo. (Va Gal. 2:11-14; 5:15; Tia. 3:14, 15) Nye tu sukila oku linga eci tu liyaka lovitangi viaco?
13. Momo lie tu sukilila oku tetulula ovitangi vietu kuenda tu ci linga ndati?
13 Manji ukãi tua tukula ale, wa popia hati: “Oku lilongisa oku lombelako omunu wosi o nata lãvi, ca ñuatisa cocili.” Ndomo tua ci tanga ale, Yesu wa tu longisa oku likutilililako ava va tu fũkĩlisa. (Mat. 5:44) Nda oco, vamanjetu kespiritu, va sesamẽlavo oku va lombelako! Ndeci onjali yi tuma omãla vaye oku li sola pokati, Yehova o yongola okuti pokati kafendeli vaye pa kala ombembua. Omo tu kuete elavoko lioku kala lombembua otembo yosi palo posi, Yehova o kasi ale oku tu pindisa. Eye o yongola okuti tu likuata omunga poku linga upange waye. Omo liaco, tu likolisiliko oku tetulula ovitangi vietu loku “siluila ũvi” va tu lingila oco tu amameko lomunga. (Tanga Olosapo 19:11.) Ka tu ka yuvuli vamanji eci kuiya ovitangi, puãi, tu li vetiyi oku kala vocisola ca Suku, ha tu kuatisiwa la Yehova otembo yosi.—Esin. 33:27.
Oku Lingila Omanu Ovina Viwa ci Nena Onima
14. Tu tẽla oku liyaka ndati locituwa ca Satana coku koka olonepele?
14 Satana lolondele viaye va siata oku nyola ombembua vepata kuenda vekongelo, oco tu tatekiwe oku kunda olondaka viwa. Ovo va koka olonepele omo va kũlĩha okuti ovitangi viaco, vi kuete unene woku nyola omunga. (Mat. 12:25) Oco ka tu ka pite locitangi caco, ca tu posokela oku kapako elungulo lia Paulu liokuti: “Okuyaka ka kua sungulukilile ukuenje wa Ñala, te oku omboka la vosi.” (2 Tim. 2:24) Ivaluka okuti, “ka tu kasi loku yaka lositu kuenda osonde . . . te laspiritu ãvi o kilu.” Kuenje, oco tu kuate onima yiwa kuyaki waco, tu sukila ovimaleho viespiritu, ndeci, “eliangiliyo liondaka yiwa yombembua.”—Va Efe. 6:12-18.
15. Nye tu sukila oku linga eci omanu ka va kasi vekongelo va tu lambalala?
15 Ovanyali omo ka va kasi vekongelo, va lingainga ovina vi tateka ombembua yi kasi pokati komanu va Yehova. Vamue va siata oku tipula Olombangi Via Yehova. Vakuavo va sandeka ovohembi vovingungu viasapulo kuenda kolombiali. Yesu wa sapuilile olondonge viaye oku lavoka ovina viaco. (Mat. 5:11, 12) Oco hẽ, nye tu sukila oku linga? Ka tu ka “fetuluinyi umue cĩvi leci cĩvi,” ci kale kolondaka ale kovilinga.—Va Rom. 12:17; tanga 1 Petulu 3:16.
16, 17. Ekongelo limue lia liyaka locitangi cipi?
16 Ndaño lalambalalo a Satana, eci tu yuvula oku ‘fetuluinya umue cĩvi leci cĩvi,’ tu eca uvangi uwa komanu. Ulandu umue, u lekisa okuti vamanji vekongelo limue kocifuka co Pasifiku, va fetela onjo yimue oco va lingilemo ocipito Conjivaluko. Eci asongui vonembele va ci yeva, va kovonga oloñame viavo ha va lingila upange wonembele vonjo yaco, kowola Yonjivaluko. Kesongo kakuenje velombe, wa handeleka asongui vetavo oku sila ocitumãlo caco Olombangi Via Yehova. Pole, eci owola yaco ya pitila, pocitumãlo caco peyukile to lomanu vakuanembele kuenje, va fetika ocipito cavo.
17 Osimbu akuenje velombe va kala oku li pongiya oco va va tundise posamua, usongui yonembele wa pulisa ukulu umue wekongelo hati: “Anga hẽ vuteke ulo wa sokiyi oku linga ocipito cimue?” Eci manji o sapuila okuti va sokiya oku lingilamo ocipito Conjivaluko, eye wo tambulula hati: “Akome, sia ci kũlĩhile!” Kuenje, umue pokati kakuenje velombe wo tambulula hati: “Tua ku ci sapuila omẽle yilo!” Usongui wonembele yu wa pulisa lepembe ukulu wekongelo hati: “Nye vu sima oku linga cilo? Ocitumãlo ce yuka ale lomanu. Anga vu ka vetiya akuenje velombe oku tu lupuisa?” Eye wa linga ongombo yaco oco Olombangi Via Yehova vi tendiwe ndomanu va lambalala vakuetavo likuavo. Nye vamanji va linga?
18. Vamanji va tambulula ndati eci va sanumuiwa, kuenda onima yipi va kuata?
18 Olombangi Via Yehova via ecelela vakuanembele oku linga ocipito cavo vokuenda kuakukutu akũi atatu, oco va linge noke ocipito Conjivaluko. Vakuanembele va nyana otembo yalua, pole, eci va tunda, vamanji va fetika ocipito Conjivaluko. Keteke lia kuamamo, olombiali via konomuisa ocitangi caco. Noke lioku sanga u wa kuatele eko, va kisika vakuanembele oku linga esapulo liokuti, ocitangi caco ka ca kokiwile Lolombangi via Yehova, pole, ca kokiwa lusongui yonembele. Olombiali via pandiya Olombangi Via Yehova omo liepandi va lekisa poku tetulula ocitangi caco. Elikolisilo Liolombangi Via Yehova lioku kala “lombembua lomanu vosi,” lia siata oku eca onima yiwa.
19. Nye vali ci tu kuatisa oku kuata ombembua?
19 Ocina cikuavo ci tu kuatisa oku kuata ombembua lomanu vakuavo, oku kuata upopi uwa. Vocipama ci kuaĩmo tu ka konomuisa eci ci lomboloka upopi uwa kuenda ndomo tu kuata upopi waco.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Ondaka “akãla ondalu,” yi tiamisiwila kocituwa cosimbu coku kapa akala kilu kuenda vemehi liutale oco ku yenguluke onepa yi sukiliwa. Eci tu lekisa ocisola komunu o tu tata lãvi, eye o vetiyiwa oku lekisa ovituwa viwa.
O Tẽla Oku Lombolola?
• Koloneke vilo nye ci kokisa omanu oku tema calua?
• Ulandu upi Wembimbiliya u lekisa esilivilo lioku likandangiya konyeño?
• Nye tu sukila oku linga eci manji umue Ukristão a tu sumuisa?
• Nye tu sukila oku linga eci tu lambalaliwa lomanu ka va kasi vekongelo?
[Elitalatu kemẽla 16]
Onyeño ya kokisa Simeone la Lewi oku fetuluinya eci cĩvi lũvi
[Elitalatu kemẽla 18]
Oku lekisa ohenda ci vetiya omunu oku kuata ocituwa ciwa