Ondaka ya Yehova yi Kasi Lomuenyo

Atosi Avelapo Velivulu Liatete Liasapulo

TUNDE eci va Yudea va tunda kumandekua ko Bavulono toke eci va tiukila kofeka yavo, pa pitile 77 kanyamo. Onembele Soma Seruvavele a tumbuluile, ya kala ale ci soka 55 kanyamo. Va Yudea va tiukila kofeka yavo oco va tumbulule efendelo liocili ko Yerusalãi. Otembo yaco, omanu ka va kuatele vali ombili yoku fendela Yehova. Omo liaco, va sukilile oku vetiyiwa. Owu owo ulandu u sangiwa velivulu Liatete Liasapulo.

Elivulu Liatete Liasapulo, li lombololavo ulandu wepata lia va Isareli. Kuenda ulandu wa pita vokuenda kueci ci soka 40 kanyamo tunde poku fa kua Soma Saulu toke kua Soma Daviti. Elivulu eli lia sonehiwa locitunda Esera kunyamo wo 460. Elivulu liaco, li kuete esilivilo kokuetu. Momo li lombolola ulandu wefendelo lia enda oku lingiwa vonembele, kuenda ulandu wocikoti kua tunda Mesiya. Omo okuti elivulu liaco liatiamẽla Kondaka ya Suku, esapulo liaco, li kuete esilivilo kokuetu. Momo li pamisa ekolelo lietu kuenda li vokiya ukũlĩhĩso wetu Wembimbiliya.—Va Heveru 4:12.

ULANDU WOLONDUKO VIMUE

(1 Asapulo 1:1–9:44)

Olonduko viapata Esera a soneha, vi kuete esilivilo volonepa vitatu. Catete, vi eca uvangi wokuti, alume vamue va nõliwile ovo lika va kuatele ocikele coku kala ovitunda. Cavali, vi kuatisa oku kũlĩha ocipiñalo cepata. Catatu, oku lava ulandu wocikoti cepata lia Mesiya. Ulandu waco u lombolola epata lia va Yudea okupisa ku Adama. Tunde ku Adama toke ku Noha, papitile ekũi liovitumbulukila. Okupisa ku Noha toke ku Avirahama, pa pitilevo ekũi liovitumbulukila. Elivulu eli, li lombololavo ulandu womãla va Isameli, lomãla va Avirahama vana a cita la Ketura, kuenda omãla va Esau. Noke yoku lombolola ulandu waco, olio li lombolola ulandu wovitumbulukila viomãla 12 a va Isareli.—1 Asapulo 2:1.

Epata lia Yuda olio lia lomboluiwa calua vulandu waco. Momo kocikoti cavo oko kua tunda Soma Daviti. Tunde ku Avirahama toke ku Daviti, pa pitile eci ci soka 14 kovitumbulukila. Tunde ku Daviti toke eci va Yudea va tualiwa kumandekua ko Bavulono, pa pitilevo 14 kovitumbukila. (1 Asapulo 1:27, 34; 2:1-15; 3:1-17; Mateo 1:17) Noke Esera wa lombolola ulandu wapata a kala kutundilo wolui Yordão. Pole, poku lombolola ulandu waco, wopisa kocikoti comãla va Lewi. (1 Asapulo 5:1-24; 6:1) Noke, wa lombololavo ulandu wapata amue a kala kombuelo Yolui Yordão kuenda ulandu wepata lia Benjamini. (1 Asapulo 8:1) Eye wa lombololavo olonduko viomanu vatete va tungile vo Yerusalãi eci va tunda kupika ko Bavulono.—1 Asapulo 9:1-16.

Atambululo Kapulilo Embimbiliya:

1:18—Helie wa kala isia ya Sela? Anga hẽ Kainana ale Aripasade? (Luka 3:35, 36) Aripasade eye wa kala isia ya Sela. (Efetikilo 10:24; 11:12) Ondaka “Kainana” ndomo yi sangiwa kelivulu lia Luka 3:36, yi lekisa epongoloko lionduko “Kaldea.” Nda oco ca pita londuko yaco, ci lekisa okuti kefetikilo ocinimbu caco ca enda loku tangiwa okuti: ‘Omãla va Kaldea Aripasade.’ Handi vali, citava okuti pamue Kainana la Aripasade, va lomboloka omunu umuamue. Pole, tu sukilavo oku ivaluka okuti, ondaka ‘omãla va Kainana,’ ka yi sangiwa Vambimbiliya amue.—Luka 3:36.

2:15—Anga hẽ Daviti eye wa kala omõla wepanduvali wa Jese? Sio, hayeko. Jese wa kala lomãla ecelãla. Daviti eye wa kala umãlehe pokati komãlo vaco. (1 Samuele 16:10, 11; 17:12) Citava okuti umue pokati komãla va Jese eci a fa, ka kuatele omãla. Kuenje, Esera ka kongelele onduko yaye vulandu womãla va Jese.

3:17—Momo lie elivulu lia Luka 3:27 li tukuila Sialitiyele omõla a Yekoniya hati, omõla a Neri? Yekoniya eye wa kala isia ya Sialitiyele. Citava okuti, Neri wa ecele omõlaye ufeko ku Sialitiyele oco a linge ukãi waye. Omo liaco, Luka wa tukula ndatembo ya Neri hati, isia ya Neri. Cimuamue haico a linga la Yosefe eci o tukula hati, omõla a Heli. Pole, Heli wa kala isia ya Maria ukãi wa Yosefe.—Luka 3:23.

3:17-19—Seruvavele, la Pedaya, kuenda Sialitiyele, usitue wavo wa kala ndati? Seruvavele wa kala omõla a Pedaya manji a Sialitiyele. Pole, Embimbiliya olonjanja vimue li tukula Seruvavele hati, omõla a Sialitiyele. (Mateo 1:12; Luka 3:27) Momo, eci Pedaya a fa, Sialitiyele eye wa tekula Seruvavele. Handi vali, omo okuti Sialitiyele eci a fa ka kuatele omõla, Pedaya wa kuelele nawa yaye. Kuenje, Seruvavele eye wa kala omõlavo watete.—Esinumuĩlo 25:5-10.

5:1, 2—Yosefe oku tambula esumũlũho liunuñulu ca lombolokele nye kokuaye? Ca lombolokele okuti, wa tambula olonepa vivali viocipiñalo. (Esinumuĩlo 21:17) Noke, wa linga isia yapata a va Efarimi kuenda va Manase. Pole, omãla vakuavo va Isareli, omunu lomunu pokati kavo wa linga lika isia yepata limosi.

Ceci tu Lilongisilako:

1:1–9:44. Ulandu wolonduko viapata a va Isareli u lekisa okuti, eliangiliyo liefendelo lia Yehova lia tunda kasapulo ocili.

4:9, 10. Yehova wa tambulula ohutililo ya Yavesi. Kuenje, Yavesi wa tambula onepa yalua yocikanjo oco mu tunge omanu va Yehova. Etu tu sukilavo oku likutilila ku Yehova, osimbu tu amamako lupange woku kunda.

5:10, 18-22. Koloneke via Soma Saulu, apata a kala kombuelo yolui Yordão, va yulile va Hagare. Pole, va Hagare va luile calua okuti, apata aco ci sule. Ovo va tẽla oku va yula omo lioku kolela ku Yehova kuenda oku sanda ekuatiso liaye. Etu tu sukila oku kuama ongangu yavo. Osimbu tu amamako luyaki wetu kespiritu, tu sukilavo oku kolela ku Yehova loku pinga ekuatiso liaye.—Va Efeso 6:10-17.

9:26, 27. Va Lewi vana va kala koku lava olombundi vionembele, va kuatele ocikele cinene. Momo va kala lolosapi vioku iñila kocitali ci kola. Ovo va kuatele ocikele coku yikula olombundi viaco eteke leteke. Etu tua tambulavo ocikele coku kundila omanu vosi va kasi vocikanjo cetu. Kuenda oku va kuatisa oco va fendele Yehova. Omo liaco, tu sukila oku amamako locikele cetu, ndeci va Lewi va lingile.

DAVITI WA VIALEKIWA KOMANGU YUSOMA

(1 Asapulo 10:1–29:30)

Esapulo liaco, li fetika lulandu wa Soma Saulu kuenda omãla vaye vatatu vana va fila kuyaki wa lingiwa la va Filisiti Komunda Giliboa. Daviti omõla a Jese wa nõliwa oco a linge osoma yepata lia va Yuda. Noke alume vakuavita va tunda kapata osi, veya ko Hevirone. Kuenje, vo lingisa osoma yofeka yosi ya va Isareli. (1 Asapulo 11:1-3) Eci papita okatembo kamue, wa tambula o Yerusalãi. Noke, va Isareli va nena ocikasia covisila ko Yerusalãi ‘loku ulula, loku totãlisa anguena, lolombeta, kuenda olohalupa.’—1 Asapulo 15:28.

Daviti wa lekisa onjongole yoku tunga onjo ya Yehova. Omo okuti, esumũlũho liaco Yehova wa liselekela Salomone, wa linga ocisila Cusoma la Daviti. Osimbu Daviti amamako loku yaka lovanyali vaye, Yehova wo kuatisa oku va yula. Pole, eci a lingile ekandu lioku tenda omanu, kua fa lefengi ci soka 70.000 komanu. Noke, Daviti wa tambula kungelo wa Yehova olonumbi vioku tunga utala wa Yehova. Kuenje wa landa ocitumãlo caco ku Orinane ukuepata lia Yevusi. Noke, Daviti wa fetika oku ‘ongolola ovina vialua’ vioku tunga onjo ‘ya posoka’ ya Yehova kocitumãlo caco. (1 Asapulo 22:5) Daviti wa sokiya upange wa va Lewi. Upange wavo owo wa lomboluiwa vali calua velivulu lilo okuti, ovina vikuavo ci sule. Soma lomanu vakuavo, va eca ovina vialua vioku kuatisa kupange woku tunga onembele ya Yehova. Daviti noke yoku viala ci soka 40 kanyamo, wa fa. Pole, “wa fa tupu ekongo liocili, ukualoneke vialua, kuenda we yukilua lovokuasi lulamba. Kuenje omolaye Salomone wa piñala komangu yaye.”—1 Asapulo 29:28.

Atambululo Kapulilo Embimbiliya:

11:11—Momo lie ocinimbu eci Cembimbiliya ci tukuila ovita vitatu vialume va pondiwa, osimbu Elivulu lia 2 Samuele 23:8, li tukula ovita ecelãla? Pokati kasualali vatatu va Daviti va velapo kutõi, Yasioveama una wa tukuiwavo hati, Yoseve-basievete, eye wa kala usongui wavo. Vakuavo vavali, Eleasara kuenda Siama. (2 Samuele 23:8-11) Pole, ovolandu avali Embimbiliya ka a lombolola ondaka yimuamue. Momo ovolandu aco a tukula apuluvi a litepa atiamẽla kovilinga viaye.

11:20, 21—Pokati kalume vatatu va kemãla va Daviti, Avisiai wa kuatele ocikele cipi? Avisiai ka kaile umue pokati kalume va pama va Daviti. Pole, ndomo ca lekisiwa kelivulu lia 2 Samuele 23:18, 19, eye wa kala usongui weci ci soka 30 kasualali. Kuenje wa kemãlele calua. Ekemãlo liaye lia li soka leli lialume vatatu va Daviti. Momo wa linga ovina ndevi via Yasioveama.

12:8—Ovipala via va Gadi via kala ndati “ndevi violohosi”? Va Gadi va kala kumuamue la Daviti vekalasoko. Kuenje esinga liavo lia kulile calua. Omo lioku kuata onyeño yalua, va kala ndolohosi.

13:5—‘Olui Sihore luo ko Egito’ lu lomboloka nye? Omanu vamue va siata oku sima okuti, lu lomboloka okalui kamue ka tunda Volui Nilu. Pole, ovolandu a lekisa okuti, olui Sihore lu lomboloka ‘ekungu limue liovava’ lia kala ko Egito. Ekungu liaco, olio lia kala ongave yo Egito Lofeka Yohuminyo kutakelo.—Atendelo 34:2, 5; Efetikilo 15:18.

16:30—Ondaka ‘oku lulumila’ kovaso a Yehova yi lomboloka nye? Ondaka ‘oku luluma’ ya lomboluiwa vupopi wocindekaise. Pole, yi lomboloka oku sumbila Yehova loku eca esivayo kokuaye.

16:1, 37-40; 21:29, 30; 22:19—Eliangiliyo lipi liefendelo lia kala ko Isareli tunde eci ocikasia ca tualiwa ko Yerusalãi, toke poku tungiwa kuonembele? Eci Daviti a nena Ocikasia ko Yerusalãi, loku ci kapa vombalaka a tungile, ka ca kaile anyamo alua votavernakulu. Pole, eci o tavernakulu ya tualiwa ko Yerusalãi, ocikasia camamako oku kala vombalaka. Momo tete, ya kala ko Giveone kuna Ocitunda Cinene Sadoke la vamanjaye va enda oku lumbila ovilumba via kisikiwile Vocihandeleko. Eliangiliyo eli, liamamako toke eci va mala oku tunga onembele ko Yerusalãi. Noke yoku tungiwa kuonembele, otavernakulu ya kala ko Giveone, va yi tuala ko Yerusalãi. Kuenje, Ocikasia ca kapiwa Vohondo Yikola vonembele.—1 Olosoma 8:4, 6.

Ceci tu Lilongisilako:

13:11. Eci tu liyaka lovitangi, ka tuka temẽli Yehova ale oku u siñala. Tu sukila oku kũlĩhĩsa ocitangi caco kuenda oku sokolola eci ca nena ocitangi caco. Eci oco Daviti a linga. Eye wa lilongisila koku lueya kuaye. Noke yoku kuama onjila yikuavo, wa nena Ocikasia covisila ko Yerusalãi.a

14:10, 13-16; 22:17-19. Osimbu ka tua nolele onjila tu yongola oku kuama, tu sukila oku likutilila ku Yehova. Tu sukilavo oku pinga ekuatiso liaye oco ka tuka nyole ekalo lietu kespiritu.

16:23-29. Tu sukila oku pitisa kovaso efendelo lia Yehova.

18:3. Yehova wa siata oku tẽlisa Olohuminyo viaye. Vonduko ya Daviti Yehova wa tẽlisa ohuminyo yaye yoku eca kombuto ya Avirahama ofeka ya Kanana ‘tunde kolui luo Egito toke kolui lunene Ferati.’—Efetikilo 15:18; 1 Asapulo 13:5.

21:13-15. Yehova wa tuma ungelo oco a imule efengi, omo liohenda a kuatela omanu vaye. Ocili okuti, ‘ohenda ya Yehova yalua.’b

22:5, 9; 29:3-5, 14-16. Daviti ka kuatele esumũlũho lioku tunga onembele ya Yehova. Pole, wa eca ovina vialua vioku kuatisa kupange waco. Momo lie a lekisila ocituwa caco? Momo wa kũlĩhĩle okuti, ovina viosi a kuete via tunda kocali ca Yehova. Cimuamue haico tu sukila oku linga. Oku lekisa olopandu kohenda ya Yehova, ku tu vetiya oku kuatisa kupange waye lovina viosi tu kuete.

24:7-18. Eliangiliyo Daviti a lingile lioku sokiya 24 kovisoko viovitunda, lia lekisiwa kovina via pita eci ungelo wa Yehova a mõleha ku Sakariya isia ya Yoano Upapatisi. Eci a molẽha kokuaye, wo lomboluila oku citiwa kua Yoano. Omo okuti Sakariya wa tiamẽlele kocisoko ca Aviya, otembo yaco wa kala oku linga upange waye vonembele. (Luka 1:5, 8, 9) Ulandu wefendelo lia Yehova, ka wa tundile kasapula esanda. Pole wa lomboluiwa lomanu vakuacili. Oku pokola kolonumbi ‘viukuenje wa kolelua haiye wa lunguka,’ ci nena asumũlũho alua.—Mateo 24:45.

Vumba Yehova “Lutima Wosi”

Elivulu Liatete Liasapulo, ka li lombolola lika ulandu wepata lia va Isareli. Pole, li lombololavo ulandu wa Daviti ndomo a nena ocikasia covisila ko Yerusalãi, kuenda ndomo a yula ovanyali vaye. Handi vali, li lombololavo aliangiliyo a lingiwa poku tunga onembele, kuenda esokiyo liupange wovitunda va Lewi. Ovina viosi Esera a soneha velivulu Liatete Liasapulo, via kuata esilivilo liocili ku va Isareli. Momo via va kuatisa oku tumbulula ombili yavo kefendelo lia Yehova.

Daviti wa tu sila ongangu yiwa yoku pitisa kovaso efendelo lia Yehova. Eye ka sandele oku kuata omangu ya velapo. Pole, wa pitisile kovaso ocipango ca Suku. Etu tu sukilavo oku kuama ongangu ya Daviti yoku vumba Yehova ‘lutima wetu wosi.’—1 Asapulo 28:9.

[Atosi pombuelo yamẽla]

[Etondongolo Lelitalatu kemela  8-11]

(Tala velivulu etondongolo liaco)

4026 Adama Ovitumbulukia via pita okupisa ku Adama toke ku Noha, 1,056)

130 kanyamo ⇩

Seti

105 ⇩

Enosi

90 ⇩

Kenana

70 ⇩

Mahalale

65 ⇩

Yarede

162 ⇩

Enoke

65 ⇩

Metusele

187 ⇩

Lameke

182 ⇩

2970  Noah 2970 OKU CITIWA KUA NOHA

Ovitumbulukila via pita okupisa ku Noha toke ku Avirahama (952 Avirahama)

Semi

OKU IYA KUETANDE 2370

100 ⇩

Aripasade

35 ⇩

Sela

30 ⇩

Heveru

34 ⇩

Pelegi

30 ⇩

Reu

32 ⇩

Seruki

30 ⇩

Nahore

29 ⇩

Terahi

130 ⇩

2018 Avirahama 2018 Oku citiwa kua AVIRAHAMA

Tunde ku Avirahama toke ku Daviti, pa pita 14 kovitumbulukia:

100 kanyamo. 14 kovitumbulukia (911 kanyamo)

Isake

60 ⇩

Yacoba

c.88 ⇩

Yuda

⇩

Perese

⇩

Hacirone

⇩

Ramu

⇩

Amminadava

⇩

Nasone

⇩

Salimone

⇩

Boasi

⇩

Ovede

⇩

Jese

⇩

1107  oku citiwa kua DAVITI