Ndamupi o Pondola Oku Kuata Ocisimilo ca Pita Pokati Kueci Ciatiamẽla Kolombongo?

Ocisola coku sola olombongo kuenda onjongole yoku kuata ovikuata, hacokaliyeko, kuenje kueci catiamẽlako ndaño Embimbiliya ka liavaleleko oku lombolola onepa eyi, ndu okuti ocituwa caco cokaliye. Evi ovitangi vimue okuti vio kosiahulu. Suku wa eca onumbi ku va Isareli Vocihandeleko ca Mose hati: “Ku ka livele onjo yokuẽle . . . Cosi cokue?le ku ka ci livele.”—Etundilo 20:17.

OCISOLA coku sola olombongo kuenda coku kuata ovikuata ca siatele ale koloneke via Yesu. Kulihisa esapulo liombangulo yimue ya Yesu lumalẽhe “ohuasi calua”: “Yesu wa popia laye hati, ‘Lopo pa ku kambela ocina cimosi. Kuenda, ka landise cosi o kuete, ci avela olosuke, kuenje o kala lukuasi kilu, oco wiye, o ñuame.’ Puãi, eci a yeva ovina evi, wa sumua cimue, momo wa kala lovipako via lua.”—Luka 18:18–23.

Ocisimilo Cimue Ciwa Catiamẽla Kolombongo

Omo liaco, ka ca sungulukile oku sima okuti Embimbiliya li pisa olombongo ale ceci ovio vi pondola oku linga, okuti ci sukiliwa komuenyo weteke leteke. Embimbiliya li lekisa okuti olombongo vieca eteyuilo kusuke, vieca ekuatiso kovitangi kuenda vieca epondolo komanu lioku sanga eci vasukila. Soma Salomone wa soneha hati: “Ombindikiyo yolondunge ya soka lombindikiyo yolombongo.” Kuenda: “Okulia ku kapelua onjolela, lovinyu vi sanjuisa omuenyo, kuenda olombongo vi tẽla cosi.”

Oku talavaya ciwa lolombongo Suku o ci tava. Ndeci, Yesu wa vangula hati: “Talavayi lukuasi wa viha oku limuisa ava vo soli.” (Luka 16:9) Omu ndeti mua kongela oku kuatisa lolombongo oku amisako efendelo liocili lia Suku, U tu kuete oku kuata Ndekamba lietu. Salomone, loku kuama ongangu ya isiaye Daviti, wa kuatisa lolombongo vialua kuenda ovokuasi akuavo oco va tunge lavio onembele ya Yehova. Ocikundi ci kuavo ca Kristão oku eca ekuatiso kuava va sukila ekuatiso liaco. Upostolo Paulu wa popia hati: “Lumbi vombango yoku kuatisa olosandu.” (Va Roma 12:13) Omu olonjanja vialua mua kongela oku pesela olombongo. Oco hẽ, nye ci vanguiwa catiamẽla kocisola coku sola olombongo?

‘Ocila Coku Sola Opalata’

Paulu wa vangula calua kueci catiamẽla ‘kocisola coku sola olombongo’ ale vondaka yi kuavo okuti, ‘kocisola coku sola opalata’, eci eye a sonehela ondonge yaye yumalẽhe, Ukristão Timoteo. Elungulo lia Paulu li pondola oku sangiwa velivulu lia 1 Timoteo 6:6–19. Eye wa lombolola “ocisola coku sola olombongo” vombangulo yaye ndonepa yimue ya velapo yovokuasi. Tu linga ciwa oku lilongisa lutate walua olondaka via Paulu wa vetiyiwa lespiritu, omo liomanu vo koloneke vilo vakapako calua olombongo. Ekonomuiso liaco lieca ekuatiso liocili mekonda li lekisa ndomo ci tava oku kuata elumbu ‘liomuenyo wocili.’

Paulu wa lungula hati: “Ocisola coku sola olombongo oco olumbombo luaviho osi. Vamue oku pindamua laco va yapuka vekolelo, kuenje va litoma lohali ya lua.” (1 Timoteo 6:10) Ocipama eci ka ci vangula okuti olombongo ovio lika vivi, ndaño ovisonehua vikuavo hacoko vi vangulavo. Lomue upostolo wa vangula okuti olombongo ovio esunga lia velapo “liaviho osi” ale okuti olombongo ovio olumbombo lua velapo luovitangi viñi viñi. Pole, ocisola coku sola olombongo ci pondola oku kala esunga liaco, ndaño okuti havioko lika esunga “liaviho osi”.

Lilava Kocipululu

Ocili cokuti olombongo ka via pisiwilue Vovisonehua, ka ci pondola oku tepulula esilivilo lielungulo lua Paulu. Akristão va fetika oku sola olombongo va kasi kohele yovitangi viñi viñi, kuenje ci sumuisa vali ceci catiamẽla kuava va kasi oku konyoha kekolelo. Ocili eci ca velisiwapo vali, leci Paulu a sapuila Kakristão voko Kolosai hati: “Oco, ipayi ovituwa vivi vi tiama koluali, viokuti . . . oñeyi yivi, locipululu ca lomboloka efendelo lioviteka.” (Va Kolosai 3:5) Ndamupi hẽ ocipululu, elivelo livi ale “ocisola coku sola olombongo” ci lomboloka efendelo lioviteka? Anga eci ci lomboloka okuti, civi oku kala lonjongole yoku kuata onjo yinene, ekãlu liokaliye, upange umue u feta olombongo vialua? Hacoko, pokati kovina evi lacimue okuti civi. Epulilo lieli: nye ci kasi kutima womunu poku yongola ovina viaco evi, kuenda vi sukiliwa muẽle ocili?

Etepiso likasi pokati konjongole yiwa lonjongole yocipululu, li tava oku sokisiwa liko lioku teleka okulia kuenda lulienge wondalu yakahandangala u pondola oku timiha usenge. Ciwa kuenda ca sunguluka oku kuata onjongole yi pondola oku kala ekuatiso. Eci ci tu vetiya oku talavaya oco upange wetu wime apako. Elivulu Liolosapo 16:26 lilombolola okuti: “Ondingupange yi litalavayela oyo muẽle. Onjala oyo yu vetiya.” Pole, ocipululu ci koka ohele kuenda ci koka enyõleho. Ocipululu onjongole yimue okuti yi pitahãla esunga.

Oku lilava kueci catiamẽla konjongole yetu yolombongo oco ocitangi ca tete. Oco hẽ lolombongo vietu tu kasi oku kuata ale ovokuasi tu yongola, vi kala ndapika kokuetu, ale asukila etu a ka tu lingisa oku kala apika volombongo? Eli olio esunga lieci Paulu a vanguila okuti oku kala ‘ukuacipululu ci lomboloka oku kala ukuakufendela olosuku viñi.’ (Va Efeso 5:5, NW) Oku kala locipululu locina cimue, ci lomboloka okuti tu kasi oku lieca ocili konjongole yaco, kuenje, tu ci lingisa ndacime cetu, ndosuku yetu okuti cimue tu vumba. Calitepa leci, Suku wa amamako oku lungula okuti: “Ku ka kale lolosuku viñi, te ame.”—Etundilo 20:3.

Oku kala locipululu ci lekisavo okuti ka tu kuete ekolelo ku Suku okuti oka tẽlisa muẽle ohuminyo yaye yoku eca ekuatiso lieci tu sukila. (Mateo 6:33) Handi vali, ocipululu ci lomboloka oku imba onyima Suku. Omo liaco, eli olio esunga lieci ocipululu ci lombolokela “efendelo lioviteka.” Ka ci komohisa omo lieci Paulu a lunguila oku ci yuvula!

Yesu wa ecavo elungulo limue liasuñama lioku yuvula ocipululu. Eye wa tu handeleka oku lilava kueci catiamẽla koku livela eci ka tu kuete: “Lunguki kuenda liuviki kocipululu cosi, momo omunu, ndaño ohuasi enene, haimo omuenyo waye ko fukile.” (Luka 12:15) Olondaka evi kuenda ocindekaise ca Yesu ca kuamamo, via lekisa okuti ocipululu catiamẽla kuveke woku tava okuti oku kuata ukuasi walua oco ocina ca velapo komuenyo womunu. Eci ci tava oku kala olombongo, ekalo, unene ale ovina vikuavo via tiamẽlako. Ci tava oku kala locipululu lacimue o pondola oku kuata. Tu pondola oku sima okuti poku kuata ocikuata caco cika tuiha esanju. Pole, ndeci ci sangiwa vulandu Wembimbiliya kuenda womanu, Suku eye lika o pondola haeye oka te?lisa ocili asukila etu, ndomo Yesu a ci kulihisa lolondonge viaye.—Luka 12:22–31.

Cilo omanu va sakalala loku landa kuenda loku landisa okuti ci vetiya ocipululu. Omanu valua vakemãla okuti ka va tẽlele eci va yongola vonjanja yaco, veya oku tava okuti eci ovo va kuete ka ci tẽla. Ovo va sukila vali calua, ovina vinene kuenda ovina via velapo. Omo okuti ka tu pondola oku lavoka epongoloko lioluali lua tu ñuala, ndamupi tu pondola oku panamala kocisimilo caco?

Esanju Lialitepa LOcipululu

Paulu wa eca onumbi yimue ya litepa locipululu, okuti onumbi yaco eyi oku kuata esanju. Eye wa popia hati: “Nda tu kuete okulia leci tu lisikilila ci tu tẽla, kuenje tu sanjuka laco.” (1 Timoteo 6:8) Elomboluilo eli liokuti vosi yetu tu sukila muẽle ocili ‘cokulia kuenda coku lisikilila’, ci tava okuti eci ci molẽha ndocina cimue ka ci kuete esilivilo. Omanu valua va liupa epuila loku tala ovipama vo Televisão omu ovo va muila omanu va kuete oluhimo, va kasi volonjo via fina. Pole, eyi hayoko onjila yoku sanga esanju.

Ocili okuti, olondingupange via Suku ka vi kasi oku li kisika ovo muẽle oku kala vusuke. (Olosapo 30:8, 9) Kuenje, Paulu wa tu ivaluisa eci ci lomboloka muẽle ocili usuke ndeci: Ekambo liokulia, liuwalo kuenda liocisikililo coku amamako oku kala lomuenyo apa omunu a kasi. Lonjila yikuavo, nda tu kuete ovina viaco evi, tu kuete esunga lioku kuata esanju.

Anga hẽ Paulu wa vangula muẽle ocili kueci catiamẽla kelomboluilo liesanju liaco? Citava muẽle oku kuata ocili esanju lovina evi vitito ndeci okulia, uwalo, kuenda coku lisikilila? Cimue okuti Paulu wa ci kulihile ciwa. Eye muẽle wa kulihile oku kala ohuasi kuenda vekalo limue lilikasi liocisoko ca velapo vofeka ya va Yudea kuenda omoko yoku kala onyitiwe yofeka ya va Roma. (Ovilinga 22:28; 23:6; Va Filipoi 3:5) Paulu wa pitavo lasipato alua vupange waye wumisionariu. (2 Va Korindo 11:23–28) Omo liovina viosi evi, eye wa lilongisa elumbu lio kuatisa oku amamako oku kala lesanju. Elumbu liaco hẽ lie?

‘Ndalilongisa Elumbu’

Paulu wa lombolola vukanda waye umue okuti: “Oku suka ndi ci. Oku kala lelau ndi ci. Kuoha ñasi kovina viosi nda kuliha oku kuta loku kala lonjala, oku kala lelau loku suka.” (Va Filipoi 4:12) Paulu wa kala lekolelo liocili! Ca leluka oku sima okuti omuenyo waye wa kala weliwewo eci eye a soneha olondaka evi, pole hacoko. Eye wa kala vokayike ko Roma!—Va Filipoi 1:12–14.

Nda eci ci kapiwako muẽle ocili, ceca kesapulo lia velapo lieci catiamẽla kesanju okuti hesanjuko lika liovokuasi, pole kapuluvi akuavo. Ovokuasi alua ale ovitangi, vi pondola oku kapa kohele cina okuti kokuetu oco ca velapo. Paulu wa vangula ovokuasi espiritu o wiha utõi woku kala lesanju ndaño muẽle lasukila etimba, hati: “Nẽla ovina viosi vu [Suku] u o ñolaisa.” (Va Filipoi 4:13) Paulu ka tekelele lovokuasi aye, cikale alua ale atito, cikale ekalo liaye, liwa ale livi, wa sandiliya Suku oco a tẽlise asukila aye. Kuenje, kueyilila esanju.

Ongangu ya Paulu ya kuata esilivilo lialua ku Timoteo. Upostolo wa vetiya umalẽhe u ndeti oco ambate omuenyo umue woku sumbila Suku kuenda oku kuata elitokeko liocili la Suku ndaño lukuasi. Paulu hati: “Puai ove amunu wa Suku, yuvula ovina viosi. Kuama esunga, loku fendela Suku, kuenda ekolelo, locisola, lepandi, kuenda usima.” (1 Timoteo 6:11) Ci tava okuti olondaka evi via sapuiwila Timoteo, pole olondaka viaco vi kapiwako lomanu vosi va yongola oku kemanya Suku kuenda oku kuata esanju liocili komuenyo.

Timoteo wa sukilile oku lunguka locipululu ndecivo Akristão vakuavo. Ci lekaisa okuti vekongelo lia va Efeso mua kala olohuasi, omu eye a kala eci Paulu o sonehela. (1 Timoteo 1:3) Paulu wa nena olondaka viwa via Kristu volupale luolomilo okuti mua kala ukuasi walua, kuenje valua va tava kondaka. Ka kuli atatahãi, okuti etendelo liomanu vaco ava va kala olohuasi, ndeci ci kasivo cilo vakongelo Akristão.

Noke yeci, epulilo liatiamẽla kocinyi celongiso li sangiwa velivulu 1 Timoteo 6:6–10 lieli okuti: Nye ci linga omanu va kuete olombongo vialua, nda okuti ovo va yongola oku kemanya Suku? Paulu wa vangula okuti ovo te va fetika oku konomuisa tete ocisimilo cavo. Olombongo vieca komunu ocituwa coku kala lovisimilo viokuti omunu o kuete cosi. Paulu hati: “Lungula olohuasi viovina violuali lulo okuti ka vi lipandiya loku kolela ukuasi u pua pua, vi kolele puãi Suku u o tu ihaiha ovina viosi ha tu sanjuka lavio.” (1 Timoteo 6:17) Omunu olohuasi va kuete oku lilongisa oku vanja apa olombongo viavo ka vi pitila; ovo va sukila oku vanja Suku okuti eye ono yovokuasi osi ocili.

Pole, oku kuata ocisimilo ciwa, hacoko lika ci sukiliwa koku litunda ciwa. Cilo ale noke, Akristão olohuasi va sukila oku talavaya lukuasi wavo luloño. Paulu wa eca elungulo hati: ‘Vi linge ohenda ha vi kuata ukuasi wovilinga viwa. Vi ecaece lombili ku vakuavo loku va kuatisa.’—1 Timoteo 6:18.

“Omuenyo Wocili”

Ocimãho celungulo lia Paulu ceci okuti tu sukila oku livaluisako etu muẽle kueci catiamẽla kesilivilo lia pita pokati liovokuasi. Ondaka ya Suku yi popia okuti: “[Omunu] huasi ombonge yaye ukuasi waye, wa soka ndocimbaka ca lepa cu vetatela.” (Olosapo 18:11) Ocili okuti, oku kolapo ku pondola oku eca ukuasi kumue okuti kuo vovisimilo lika, kuenje noke ku nena esumuo. Ka ca sungulukile oku suñamisa omuenyo wetu wosi kovokuasi, pole te tu sanda oku taviwa la Suku.

Esinyanyeho liatiamẽla kovokuasi li lelisa calua oku yeva ekolelo lietu kokuavio. Ekolelo liocili te li kala ndonjundo ya haka vocina cimue ca kõla ngo, ci kuete elomboloko, kuenda cotembo ka yi pui. Ekolelo Liakristão likasi Kululiki wetu, Yehova Suku, kuenda kohuminyo yaye yomuenyo ko pui. Ndaño okuti olombongo ka vi pondola oku landa esanju, handi ocili ca velapo vali ceci okuti olombongo ka vi pondola oku landa epopelo. Ekolelo lietu ku Suku olio lika li pondola oku tu iha elavoko liaco.

Omo liaco, nda tu lohuasi ale tu losuke, tu amamiko oku ambata omuenyo umue oku okuti uka tu lingisa ‘olohuasi kovaso a Suku.’ (Luka 12:21) Lacimue ci silivila vali okuti ekalo li taviwa Lululiki ci sule. Alikolisilo oci oku kapako eci, a kuatisa koku ‘angiliyila kuetu ociseveto ciwa cokotembo yi laika oku iya oco tu kuate omuenyo wocili.’—1 Timoteo 6:19.

[Elitalatu kemela 7]

Paulu wa li longisa elumbu lioku kuata esanju

[Alitalatu kemela 8]

Tu pondola oku kala lesanju kuenda oku sanjukila eci tu kuete