Amamako Oku Linga Eci Ciwa

“[Amamiko] . . . oku linga ohenda”.​—⁠LUKA 6:⁠35.

1, 2. Momo lie ka ca lelukile oku lingila vakuetu eci ciwa?

KA CALELUKILE oku lingila va kuetu ovina viwa. Momo pamue vana tu lekisa ocisola ka va ci lekisavo kokuetu. Ndaño tu likolisilako oku kuatisa omanu poku va kundila ‘olondaka viwa viulamba wa Suku yesumũlũho,’ kuenda Womõlaye, pamue ka va lekisa onjongole ale oku eca olopandu. (1 Tim. 1:​11) Vakuavo va eca uvangi woku kala “ovanyali vuti wa Kristu.” (Va Fil. 3:​18) Etu Tuakristão tu pondola ndati oku kala lomanu vaco?

² Yesu Kristu wa sapuila olondonge viaye hati: “Soli ovanyali vene loku va linga ohenda.” (Luka 6:​35) Tu konomuisi elungulo eli. Nda tua ci linga, tu kuatisiwa latosi Yesu a tukula atiamẽla koku lingila vakuetu eci ciwa.

“Soli Ovanyali Vene”

3. (a) Lombolola olondaka Yesu a tukula kelivulu lia Mateo 5:​43-45. (b) Kocita catete, ocisimĩlo cipi asongui vetavo lia va Yudea va kuatele catiamẽla ku va Yudea kuenda vana okuti ha va Yudeako?

³ Vohundo Yesu a lingila Komunda, wa sapuila olonjeveleli viaye oku sola ovanyali vavo kuenda oku likutililako vana vava lambalala. (Tanga Mateo 5:​43-45.) Eci a popia olondaka viaco, wa kala la va Yudea vana va kũlĩhĩle ocihandeleko ca Suku ci popia hati: “Ku ka fetuluinye, ku ka kale locikumbiti cokomãla vofeka yove; sola puãi u o lisungue love ndeci o lisole ove muẽle.” (Ovis. 19:​18) Kocita catete, asongui vetavo lia va Yudea va simĩle okuti, ‘omãla vofeka yavo,’ kuenda vana ‘va lisunguile lavo,’ va lomboloka lika va Yudea. Ocihandeleko Suku a ecele ku Mose, ca kisikile okuti, va Isareli va sukilile oku litepa la vakualofeka vikuavo. Omo liaco, va simĩle okuti, vana ka vatiamẽlele ku va Yudea, va kala ovanyali vavo kuenda va sukilile oku va suvuka.

4. Olondonge via Yesu via sukilile oku tata ndati ovanyali vavo?

⁴ Yesu wa popia hati: “Soli ovanyali vene, likutilili ava vo fũkĩlisa.” (Mat. 5:​44) Olondonge viaye via sukilile oku lekisa ocisola ku vana va enda oku va tata lãvi. Ndomo ca lekisiwa Vevanjeliu liusonehi Luka, Yesu wa popia hati: “Ame puãi mopia lene vu yeva, siti, Soli ovanyali vene. Lingi ciwa lava vo suvuki. Sumũlũisi ava vo siñali. Likutilili ava vo fũkilisi.” (Luka 6:​27, 28) Ndeci ca kala kocita catete okuti vamue va kapeleko olondaka via Yesu, haico tu sukilavo oku ‘lingila, ovina viwa vana va tu suvuka.’ Tu cilinga poku lekisa ovilinga viwa kokuavo eci va tu linga ovina vĩvi. Tu ‘sumũlũisa ava va tu siñala’ poku sapela lavo lesunguluko. Handi vali, tu ‘likutililako vana va tu fũkilisa,’ eci va tu tipula ale oku tu linga ovina vikuavo vĩvi. Olohutililo viaco, vi lekisa okuti tu sole ovanyali vetu kuenda tu yongola okuti Yehova o va kuatisa oco va pongolole ovituwa viavo vĩvi okuti va taviwa laye.

5, 6. Momo lie tu sukilila oku sola ovanyali vetu?

⁵ Momo lie tu sukilila oku lekisa ocisola kovanyali vetu? Yesu wa popia hati: ‘Lingi omãla va Isiene o kasi kilu.’ (Mat. 5:​45) Nda tua pokola kelungulo liaco, tu linga “omãla” va Suku poku kuama ongangu ya Yehova, una “o tundasaila ekumbi liaye kolondingaiwa lo kolondingaĩvi.” Ndomo ulandu welivulu lia Luka u lekisa, Suku “ombokela vakualutukãi la vakuakandu.”​—⁠Luka 6:⁠35.

⁶ Yesu poku lekisa kolondonge viaye esilivilo ‘lioku amamako oku sola ovanyali vavo,’ wa popia hati: “Nda vu sole ava vo soli, vu kuete onima ye? Vakuakutambula elisimu hẽ, ka va ci lingaingavo? Nda vu lama vakuẽle lika, wa lingi nye ca velapo? Vakualofeka hẽ, ka va ci lingaingavo?” (Mat. 5:​46, 47) Nda tu lekisa lika ocisola kakamba vetu, ka tu tambula “onima” ale oku taviwa la Suku. Vakuakutambula elisimu okuti ka va kapiwileko, va enda oku lekisa ocisola komanu vana va lekisilevo ocisola kokuavo.​—⁠Luka 5:30; 7:⁠34.

7. Momo lie ka ci kuetele esilivilo oku lama lika ‘vamanjetu’?

⁷ Vocilamo ca va Yudea mua kongelele ondaka yoku popia hati, “ombembua.” (Olong. 19:20; Yoa. 20:​19) Ocilamo caco ca kuatele elomboloko liokuti omunu una wa lama, o yonguila ukuavo uhayele, esanju, kuenda ekalo liwa. Nda tu lama lika vana tu tenda okuti “vamanjetu,” ka tu lingi ocina cimue ‘ca velapo.’ Momo ndomo Yesu a ci popia, eci oco ‘vakualofeka’ va siatavo oku linga.

8. Nye Yesu a vetiya olonjeveleli viaye oku linga eci a popia hati: ‘Kali lesunga lia suapo’?

⁸ Omo liekandu olondonge via Kristu via piñala, ka ca lelukile oku lekisa esunga lialipua. (Va Rom. 5:​12) Pole, Yesu wa malusula ohundo yaye loku popia hati: “Pitili koseteko yesunga lia suapo ndeci Isiene o kasi kilu ukuesunga lia suapo.” (Mat. 5:​48) Eye wa vetiya olonjeveleli viaye oco vi kuame ongangu ya ‘Isiavo Yehova o kasi kilu,’ poku lekisa ocisola ca lipua kovanyali vavo. Cimuamue haico tu sukila oku linga.

Momo Lie tu Sukilila Oku Ecela Vakuetu?

9. Ndomo Yesu a ci popia vohutililo yaye, ovina vipi viwa tu sukila oku amamako oku linga?

⁹ Eci tu ecela umue wa tu lueyela, tu linga eci ciwa. Vohutililo ya Yesu muli olondaka vi popia hati: “Tu ecele okulueya kuetu ndeci tu ecaila ava va tu lueyela.”​—⁠Mat. 6:⁠12.

10. Tu pondola ndati oku kuama ongangu ya Suku catiamẽla koku ecela?

¹⁰ Tu sukila oku kuama ongangu ya Suku una wa siata oku ecela vakuakandu va likekembela. Upostolo Paulu wa soneha hati: “Liombokeli pokati loku lilinga ohenda loku liecela pokati, ndomo Suku a weceli vu Kristu.” (Va Efe. 4:​32) Ukualosamo Daviti wa imba ocisungo hati: “Yehova ukuahenda, o kasi locali, o livala konyeño. Ocisola caye ka ci pui ca lua cimue. . . . Ka lingile letu eci ca soka lovakandu etu. Eci ca sesamẽla olohõle vietu hacoko a tu muisa. . . . Ndeci kutundilo kupãla lutakelo haico a kapa okulueya kuetu ocipãla. Ndeci isia a kuetele omãla vaye ohenda, haico Yehova a kuetele ohenda ava vo sumbila. Momo wa kũlĩha ovatimba etu, ivaluka okuti tuneketela.”​—⁠Osa. 103:​8-14.

11. Velie Suku a ecela akandu?

¹¹ Suku ecela lika omanu akandu avo nda va ecelavo vana vava lueyela. (Mar. 11:​25) Catiamẽla kondaka eyi Yesu wa popia hati: “Nda weceli omanu ahuku avo oco Isiene o kasi kilu ecelavo ahuku ene. Puãi nda ene ka weceli omanu ahuku avo, Isiene haico ka ecela ahuku ene.” (Mat. 6:​14, 15) Suku wa likuminya lika oku ecela vana va ecelavo vakuavo. Elungulo lia Paulu li tu kuatisa oku amamako oku linga eci ciwa, ndomo a ci popia hati: “Ndeci [Yehova] o weceli ene, haico ene eceli.”​—⁠Va Kol. 3:⁠13.

“Ko ka veli”

12. Elungulo lipi Yesu a eca liatiamẽla koku vela vakuetu?

¹² Etosi likuavo liatiamẽla koku linga eci ciwa, lia tukuiwa Vohundo Yesu a lingila Komunda eci a sapuila olonjeveleli viaye oku siapo oku vela vakuavo. Noke wa ta olusapo oco a situlule ciwa etosi liaco. (Tanga Mateo 7:​1-5.) Omo liaco, tu konomuisi elomboloko liolondaka via Yesu eci a popia hati: “Ko ka veli.”

13. Olonjeveleli via Yesu via sukilile ‘oku ecela’ ndati?

¹³ Evangeliu lia Mateo li tukula olondaka via Yesu vi popia hati: “Ko ka veli oco ko ka veliwe.” (Mat. 7:⁠1) Ndomo Luka a lombolola, Yesu wa popia hati: “Ko ka veti veti evelo kuenje oco ka vu vetiwa evelo. Ko ka pisi kuenje oco ko pisiwi. Ecaeli kuenje weceliwi.” (Luka 6:​37) Kocita catete, va Fariseo va enda oku vetela evelo vakuavo lungangala poku kakatela koviholo ka vi sangiwa vovisonehua. Pokati kolonjeveleli via Yesu pa kala vamue va kuatele ocituwa ‘coku vela’ vakuavo. Omo liaco, va sukilile oku siapo ocituwa caco kuenda oku amamako oku ‘ecela vakuavo.’ Upostolo Paulu wa ecavo elungulo limuamue liatiamẽla koku ecela.​—⁠Tanga Va Efeso 4:⁠32.

14. Omo liocituwa coku ecela, olondonge via Yesu via vetiya omanu oku linga nye?

¹⁴ Olondonge via Yesu nda via kuatele ocituwa coku ecela, nda via vetiya omanu oku lekisavo ocituwa caco. Yesu wa popia hati: “Evelo vu vela lalio halio vo veli lalio. Oseteko vu setaeka layo haiyo vo setekelivo.” (Mat. 7:⁠2) Ovituwa tu lekisa poku tata vakuetu, ovio vi eca uvangi weci tu kongula kovaso yoloneke.​—⁠Va Gal. 6:⁠7.

15. Yesu wa lekisa ndati okuti ka ca sungulukile oku pisa vakuetu?

¹⁵ Ivaluka okuti, Yesu poku lekisa ohele yi tunda koku pisa vakuetu, wa pula hati: “Ci kasi ndati okuti o lete okacinene ka kasi viso liukuẽle puãi ku lete ohangalo yi kasi viso liove? O popia ndati lukuẽle huti, ‘Linga hu fele okacinene ka kasi viso liove,’ osimbu viso liove muẽle ohangalo haimo yi li?” (Mat. 7:​3, 4) Omunu wosi watiamisila utima koku pisa lika ukuavo, o kasi oku vanja okacinene ka kasi “viso” lia manjaye. Omunu una ukuakupisa ukuavo, o lekisa okuti ukũlĩhĩso waye wa velapo womunu waco. Ndaño oku lueya kuomunu waco ku kasi ndokacinene katito, pole, omunu ukuakupisa vakuavo o lekisa ndu okuti, oku lueya kuaco ku kasi ‘ndohangalo yi nene.’ Noke, o lieca koku kuatisa manji yaco lombambe oco a limbuke ciwa oku lueya kuaco.

16. Momo lie tu popela okuti va Fariseo va kuata “ohangalo” viso liavo?

¹⁶ Asongui vetavo lia va Yudea, va kuatele ocituwa coku pisa vakuavo. Kũlĩhĩsa ocindekaise eci: Eci ulume umue omeke a sakuiwa, wa popia hati, Kristu Yesu wa tunda ku Suku. Noke, va Fariseo vo tambulula lonyeño hati: “Ove wa citilua ndeti vakandu, ove o tu longisa?” (Yoa. 9:​30-​34) Ndomo Yehova a tendele ocituwa ca va Fariseo coku pisa vakuavo, ovo va kuata “ohangalo” viso liavo, kuenda va kala olomeke. Omo liaco, Yesu wa popia hati: “Okuambambe! Tete upa ohangalo viso liove, noke o mola ciwa oku upa okacinene viso liukuẽle.” (Mat. 7:5; Luka 6:​42) Nda tua nõlapo oku linga ovina viwa kuenda oku tata ciwa vakuetu, tu yuvula oku va pisa okuti ka tu kapiko akulueya avo. Pole, tu ivaluka okuti, ka tua lipuile, kuenda tu sukila oku yuvula oku pisa vakuetu.

Ndomo tu Tata Vakuetu

17. Tu pondola ndati oku tata vakuetu ndomo ca lekisiwa kelivulu lia Mateo 7:⁠12?

¹⁷ Vohundo Yesu a lingila Komunda, wa lombolola okuti, Suku wa siata oku lekisa ovituwa ndevi vionjali komanu Vaye, poku tambulula olohutililo viavo. (Tanga Mateo 7:​7-12.) Yesu wa kuata esunga eci a popia hati: “Ovina viosi vu yongola okuti omanu vo linga haivio vu va linga.” (Mat. 7:​12) Omo liaco, tu pondola lika oku kala olondonge viocili via Yesu Kristu, nda tua kuama onumbi eyi poku tata vakuetu.

18. “Ocihandeleko” ca lekisile ndati okuti tu sukila oku tata vakuetu ndeci tu yongola oku tatiwa?

¹⁸ Yesu noke yoku popia hati tu sukila oku tata vakuetu ndomo tu yongola oku tatiwa, wamisako hati: “Eci oco esĩla liovihandeleko kuenda elongiso liovaprofeto.” Eci tu tata ciwa vakuetu ndomo Yesu a ci popia, tu kasi oku kapako “Ocihandeleko” ci sangiwa Vembimbiliya okupisa kelivulu Liefetikilo toke Liesinumuĩlo. Alivulu aco ka a situlula lika ocipango ca Yehova catiamẽla koku nena ombuto yimue yika malako evĩho. Pole, a lombololavo Ocihandeleko Suku a ecele ku va Isareli lekuatiso lia Mose kunyamo wo 1513, O.Y. (Efet. 3:​15) Ocihandeleko caco ca lekisilevo okuti, va Isareli va sukilile oku kala vakuesunga, oku yuvula ocame, oku lingila ovina viwa vana va tala ohali, kuenda oku tata ciwa ovingendeleyi via kala vofeka yavo.​—⁠Ovis. 19:​9, 10, 15, 34.

19. “Ovaprofeto” va lekisa ndati okuti tu sukila oku linga eci ciwa?

¹⁹ Yesu poku popia catiamẽla ‘Kovaprofeto,’ wa kũlĩhĩle alivulu ovitumasuku Viovisonehua vio Heveru. Alivulu aco, a kuete ovitumasuku viatiamẽla ku Mesiya, okuti via tẽlisiwa vu Kristu. Ovisonehua viaco, vi lekisavo okuti, Suku o sumũlũisa omanu vaye eci va linga ovina via sunguluka kovaso aye, kuenda oku tata ciwa vakuavo. Ocitumasuku ca Isaya ca eca ku va Isareli elungulo li popia hati: “Ca popia Yehova, ceci, hati, ‘Lavi ovihandeleko, lingi esunga. . . . Wa sumũlũha omunu o ci lingainga kuenda omõla omunu o ci yevite. . . . Wa sumũlũha omunu o lava lava eka liaye okuti ka li lingi cimue cĩvi.’” (Isa. 56:​1, 2) Omo liaco, Suku o yongola okuti, omanu vaye va linga eci ciwa.

Amamako Oku Lingila Eci Ciwa Vakuene

20, 21. Owiñi wa kala ndati noke yoku yevelela Ohundo Yesu a lingila Komunda, kuenda momo lie tu sukilila oku yi sokolola?

²⁰ Pokati katosi alua a kuete esilivilo, tua konomuisapo lika amue Yesu a tukula Vohundo a lingila Komunda. Pole, tu pondola oku limbuka ndomo omanu vana va yeva ohundo yaco, va tenda atosi a tukuiwa vepuluvi liaco. Embimbiliya li popia hati: “Eci Yesu a mala olondaka evi, oco owiñi womanu wa komoha okulongisa kuaye, momo wa va longisa ndu o kuete omoko, handavakuavisonehua vavoko.”​—⁠Mat. 7:​28, 29.

²¹ Yesu Kristu wa eca uvangi wokuti, eye “Cikomo Ndunguli” una wa tukuiwile kosimbu. (Isa. 9:⁠6) Ohundo Yesu a lingila Komunda, yi lekisa ndomo Isiaye wokilu a tenda ovina. Ndomo tua konomuisa vocipama cilo, ohundo yaco ya lombolola eci catiamẽla kesanju liocili, koku yuvula evĩho, oku lekisa esunga, ovina tu sukila oku linga oco tu kolepo, oku kuata esanju kovaso yoloneke, kuenda ovina vikuavo. Omo liaco, tu ku vetiya oku likutilila oco o tange vali lutate elivulu lia Mateo kocipama 5 toke 7. Sokolola alungulo awa Yesu a tukula vohundo yaco. Kapako ovina Kristu a popia Vohundo yaye a lingila Komunda. Nda wa ci linga, oka tẽla oku eca esivayo ku Yehova, oku tata ciwa vakuene, kuenda oku amamako oku linga eci ciwa.

O Tambulula Ndati?

• Tu tata ndati ovanyali vetu?

• Momo lie tu sukilila oku ecela vakuetu?

• Nye Yesu a popia catiamẽla koku vela omanu?

• Tu tata ndati vakuetu ndomo ca lekisiwa kelivulu lia Mateo 7:12?

[Etosi lia velapo kemẽla 10]

Wa kũlĩha esunga lieci Yesu a popela hati: “Ko ka veli”?

[Elitalatu kemẽla 8]

Momo lie tu sukilila oku likutililako vana va tu lambalala?

[Elitalatu kemẽla 10]

Wa siata hẽ oku tata vakuene ndeci o yongola oku tatiwa?