Koka Lingi Vakuakuyeva Lika Loku Ivala

“Lingi vakuakulinga ondaka, vakuakuyeva lika, haivo va likembisa ño, hacoko.”—TIAGO 1:22.

1. Ovikomo vipi va Isareli yosimbu va kuata esumuluho lioku vimbila uvangi?

KACI tava “oku vivala” oyo ondaka yiwa yoku tukula ovikomo via lingiwa la Yehova ko Egito yosimbu. Ocili okuti, Ekui Kafengi a komohiwile muẽle calua. Afengi aco a komohisa eya oku kuamiwa loku yovuiwa kua va Isareli vovava o Kalunga Kakusuka. (Esinumuilo 34:10–12) Nda eci ovikomo viaco via lingiwa ove oko wa kalele, nda lalimue eteke weya oku ivalako Una wa vi tumisile. Omo liaco, ukualosamo wa imba ocisungo hati: “[Va Isareli] va ivalako Suku upopeli wavo, u wa linga evi vinene ve Egito, lovikomo vofeka ya Hama, levi vi lingisa usumba ko Kalunga Kakusuka.”—Osamo 106:21, 22.

2. Nye ci lekisa okuti, ombili va Isareli va lekisa ku Suku omo liovilinga viaye vinene ka ya pitile otembo yalua?

² Noke eci va yoka o Kalunga Kakusuka, va Isareli ‘va fetika oku sumbila Yehova, kuenda oku kolela Yehova.’ (Etundilo 14:31) Alume va Isareli va li kongela ku Mose koku imbila Yehova ocisungo coku yula, kuenje, Miriama kumue lakãi vakuavo va fetika oku sika olopandelu loku piluka. (Etundilo 15:1, 20) Ocili okuti, omanu va Suku va komohẽle calua omo liovilinga vinene via Yehova. Pole, ombili yavo ku Una wa linga ovina viaco vi komohisa ka ya pitile otembo yalua. Lonjanga yalua, valua pokati kavo va fetika oku kala nda vana va kuete uvei wokuivala. Ovo, va fetika oku lisiõsiõla, kuenda oku tomba olonumbi via Yehova. Vamue va fetika oku fendela oviteka, kuenda oku linga ukahonga.—Atendelo 14:27; 25:1–9.

Nye ci Pondola Oku tu Kokela Oku Kala Vakuakuivala?

3. Omo liekambo lietu liokulipua tua citiwa lalio, nye pamue tu ivalako?

³ Ocili okuti, ekambo lia va Isareli lioku lekisa ombili lieya oku katanga. Omo liaco, cimuamue haicovo ci pondola oku pita letu. Ocili okuti, etu ka tua muile ocikomo viaco Suku a linga. Vokuamamako kuetu lukamba wetu la Suku, olonjanja vimue tua siata oku pita lovina vimue okuti ka tu pondola oku vivala. Vamue pokati ketu tu ivaluka eteke tua tava kocili Cembimbiliya. Vapuluvi akuavo a sanjuisa mua kongela olohutililo vietu tua linga vioku litumbika ku Yehova, kuenda oku papatisiwa kuetu vovava Ndakristão vocili. Valua pokati ketu tua siata oku mõla ekuatiso lia Yehova kolonepa viñi viñi viomuenyo wetu. (Osamo 118:15) Ca velapo vali handi kovina viosi, ceci okuti, omo liocilumba Comõla wa Suku wongunga Yesu Kristu, tu kuete elavoko lioku yovuiwa. (Yoano 3:16) Pole, omo liekambo lietu liokulipua tua citiwa lalio, eci tu liyaka loloñeyi vivi, kuenda lasakalalo omuenyo, pamue tu ivalakovo ovina viwa Yehova a siata oku tu lingila.

4, 5. (a) Ndamupi Tiago a lungula eci catiamẽla kohele yoku linga vakuakuyeva lika loku ivala? (b) Ndamupi tu pondola oku kapako olondaka via Tiago via tiamisiwila komunu olivanjela volumuilo?

⁴ Tiago manji ya Yesu, vukanda waye a sonehela kakamba vaye Akristão, wa lungula eci catiamẽla kohele yokuyeva lika loku ivala. Eye wa soneha hati: “Lingi vakuakulinga ondaka, vakuakuyeva lika, haivo va likembisa ño, hacoko. Momo u o yeva ño ondaka puãi ka yi lingainga, wa lisoka lomunu wa livanjela volumuilo ocipala a citiwa laco, omo o livanjelamo, kuenje enda. Tuli a tunda, ndeci a kala co limba.” (Tiago 1:22–24) Nye Tiago a yonguile oku popia lolondaka evi?

⁵ Ndomo ca siata, eci tu pasuka komẽle, tu li tala volumuilo okuti tu limbuka apa tu sukila oku limioñolola ciwa oco tu liposuiseko ciwa. Osimbu tu litumbika kovopange añi añi, loku tiamisila ovisimilo vietu kovina vimue vikuavo, tu liwekapo oku sokolola eci tua mõla volumuilo. Eci ca siata oku pitavo konepa yespiritu. Osimbu tu amamako loku konomuisa Ondaka ya Suku, tu pondola oku sokisa ekalo lietu leci Yehova a yongola kokuetu. Poku ci linga tu limbuka okuti tua hongua muẽle. Omo liaco, oku kuliha eci ci kuete oku tu vetiya oku linga apongoloko kekalo liomuenyo wetu. Pole, osimbu tu amamako loku tẽlisa ovopange etu, kuenda oku liyaka lovitangi vietu, ci leluka calua oku liwekapo oku ivaluka ovina viespiritu. (Mateo 5:3; Luka 21:34) Ci kala ndu okuti tua ivalako ovilinga viwa Suku a tu lingila. Nda eci oco tua pita laco, tu pondola oku yonjiwa lovisimilo vivi vi tuala kekandu.

6. Oku konomuisa Ocisonehua cipi ci pondola oku tu kuatisa oco ka tuka iveleko ondaka ya Yehova?

⁶ Upostolo Paulu, vukanda waye watete wa fuimilua la Suku owu a sonehelele va Korindo, wa kala loku popia eci catiamẽla ku va Isareli vakuonjiva vekango. Ndeci Akristão vo kocita catete va kuatisiwa lolondaka viupostolo Paulu, oku pitulula oku tanga eci eye a soneha, ci pondola oku tu kuatisa oco ka tuka ivaleko ondaka ya Yehova. Omo liaco, tu konomuisi eci ca sonehiwa kelivulu lia 1 Va Korindo 10:1–12.

Yuvula Olonjongele Violuali

7. Uvangi upi ka u tãtaliwa wocisola ca Yehova va Isareli va mõla?

⁷ Eci Upostolo Paulu a popia catiamẽla ku va Isareli, ci lingavo ndelungulo Kakristão. Upostolo Paulu wa soneha hati: “A vamanji, njongola oku vu [ivaluisi] okuti olosekulu vietu viosi via pita vokati kokalunga. Viosi via papatisiwila vu Mose velende lo vokalunga.” (1 Va Korindo 10:1–4) Va Isareli koloneke via Mose, va mõla ovina vi komohisa viunene wa Suku, oku kongelamo ovikomo via Suku, vielende linene lia va songuila kutanya kuenda lia va kuatisa oco va puluke vo Kalunga Kakusuka. (Etundilo 13:21; 14:21, 22) Ocili okuti, va Isareli va mõla uvangi ka u tãtaliwa wocisola Yehova a va kuatelele.

8. Vipi ovitangi viatiamẽla konepa yespiritu vieya oku pita la va Isareli omo lioku ivala kuavo?

⁸ Kuenje, Upostolo Paulu wamisako loku popia hati: “ Haimo lumue, pa kambele ño naito okuti nda vosi Suku ka va sanjukilile, momo va kupuiwa vekalasoko.” (1 Va Korindo 10:5) Ci sumuisa calua! Valua va Isareli va tundile kofeka yo Egito va li lingisila ovo muẽle oku iñila Vofeka Yohuminyo. Suku ka va sanjukilile vali omo liekambo liavo liekolelo, kuenje, va fila vekalasoko. (Va Heveru 3:16–19) Nye tu pondola oku lilongisilako? Upostolo Paulu wa popia hati: “Ovina evi via tu lingila ndalungulo okuti ka tu liveli eviho ndeci ovo va livelele.”—1 Va Korindo 10:6.

9. Aliangiliyo api Yehova a sokiyilile omanu vaye, kuenda va Isareli va tambuluiya ndamupi?

⁹ Eci va kala vekalasoko, va kuata ovina vialua vioku va kuatisa oco va luluvale ciwa kovina viespiritu. Ovo va linga ocisila la Yehova, kuenda veya oku linga ofeka yimue ya litumbika kokuaye. Handi vali, veya oku tambula upange wutunda, lotavernakulu okuti oyo ya kala ombala yoku fendelela, kuenda va kuata eliangiliyo lioku eca ovilumba ku Yehova. Ovo puãi, ka va sanjukilile olombanjaile viaco evi viespiritu, kuenda ka va sanjukililevo eteku lio ketimba Suku a va angiliyilile.—Atendelo 11:4–6.

10. Momo lie olonjanja viosi vovisimilo vietu tu sukilila oku ivaluka Suku?

¹⁰ Ca litepa la va Isareli va kala vekalasoko, omanu va Yehova koloneke vilo, va sanjuka calua omo va taviwa la suku. Pole, ci kuete esilivilo okuti etu vosi omunu lomunu vovisimilo viaye ka ivalako Suku. Nda tua ci linga, tuka kuatisiwa oku yuvula olonjongole vietimba, vina okuti vi vuvalisa ovaso etu konepa yespiritu. Tu sesamẽla oku tamalãla oco tu imbapo ocituwa coku “tomba Suku lovipango violuali, loku kala lesuluviko lesunga kuenda ovimuenyo vi kemalisa Suku voluali lulo.” (Tito 2:12) Vana va sangiwa pokati ketu okuti va fetika oku likongela lekongelo Liakristão tunde vutila, lalimue eteke ka va sime okuti, va kasi loku pumba ocina cimue ciwa. Nda okuti tueya oku kuata ovisimilo viaco, ciwa okuti tu ivaluka Yehova kuenda asumuluho a komohisa eye a tu selekela.—Va Heveru 12:2, 3.

Tu Kuete Oku Pokola Muẽle pe ku Yehova

11, 12. Ndamupi omunu a pondola oku linga ukuaviteka, ndaño okuti ka fendela muele ociteka cina ca songiwa?

¹¹ Upostolo Paulu o tu iha elungulo likuavo eci a soneha hati: “Ko ka lingi vakuakufendela oviteka nda vamue pokati kavo, ndeci ca sonehiwa okuti, omanu va tumala oku lia loku nyua kuenje va katuka oku piluka.” (1 Va Korindo 10:7) Upostolo Paulu wa tukula epuluvi lina eci va Isareli va pinga ku Arone oco a va tungile ociñumañuma culu. (Etundilo 32:1–4) Ndaño okuti cilo ca tila calua okuti tu fendela oviteka, tu pondola linga vakuakufendela oviteka poku ecelela okuti, olonjongole vietu muẽle vi tu tateka koku fendela Yehova lutima wetu wosi.—Va Kolosai 3:5.

¹² Kotembo yimue yikuavo, Upostolo Paulu wa soneha eci catiamẽla ku vamue va velisilepo vali calua ovokuasi okuti ovina viespiritu ci sule. Kueci catiamẽla ku vana “va linga ovanyãli vokuti una kua valeliwilue, Kristu,” eye wa soneha hati: ‘Esulilo liavo oku kunduiwa, kuenda o suku yavo imo.” (Va Filipoi 3:18, 19, NW) Efendelo liavo ka lia kale muẽle liociteka cina ca songiwa. Puãi, ca kala oku velisapo vali calua olonjongole viavo vioku kuata ovokuasi. Ocili okuti, olonjongole ha viosiko okuti vivi. Yehova wa lulika omanu lolonjongole, kuenda luloño woku sanjukila ovina viñi viñi viwa. Pole omanu vana okuti va velisapo vali calua olonjongole viavo vietimba okuti ukamba wavo la Suku ci sule, va linga vakuakufendela oviteka.—2 Timoteo 3:1–5.

13. Nytu pondola oku lilongisila kulandu watiamẽla koñumañuma culu?

¹³ Eci va Isareli va tunda ko Egito va tunga ociñumañuma culu oco va ci fendele. Ndaño okuti tu lunguiwa kueci catiamẽla koku fendela oviteka, vulandu owu muli vali handi elongiso likuavo tu upama. Va Isareli, va tombele olonumbi via lombolokele ciwa via Yehova. (Etundilo 20:4–6) Pole, onjongole yavo ka ya kalele yoku likala Yehova nda Suku yavo. Ovo va eca ovilumba kociñumañuma culu, kuenje otembo yaco va yi tukula hati, “o festa ya Yehova.” Ovo, va yapuisiwa lovisimilo viokuti, Suku ka kapiko oku sina kuavo. Eci ca kala etombo ku Yehova, kuenje ceya oku wengula onyeño yaye.—Etundilo 32:5, 7–10; Osamo 106:19, 20.

14, 15. (a) Momo lie va Isareli ka va kalele lesunga lioku linga vakuakuyeva lika loku ivala? (b) Nda tua nõlapo muele onjila yokuti ka tu lingi vakuakuyeva lika loku ivala, nye tuka linga kueci catiamẽla kovihandeleko via Yehova?

¹⁴ Ka ca siatele enene okuti, yimue Ombangi ya Yehova yi likongela ketavo liesanda. Pole, vamue ndaño okuti va kasi handi vekongelo, va pondolavo oku likala olonumbi via Yehova lonjila yimue yiñi. Va Isareli ka va kuatele esunga lioku linga vakuakuyeva lika loku ivala. Ovo va yeva ciwa Ekui :Liovihandeleko, kuenda haipo va kala eci Mose a va iha ocihandeleko ca Suku, cina ca popia hati: “Ko ka tungi olosuku viopalata oku vi kongela lame. Ko ka litungili ene muẽle oviteka viulu.” (Etundilo 20:18, 19, 22, 23) Pole, va Isareli va fendela muele ociteka culu.

¹⁵ Etu ka tu kuetevo esunga lalimue lioku linga vakuakuyeva lika loku ivala. Vembimbiliya, tu sangamo olonumbi vi tunda k Suku viatiamẽla kolonepa viñi viñi viomuenyo. Ndeci, Ondaka ya Suku yi pisa omanu vana va kuete ocituwa coku levala olombongo via vakuavo okuti noke ka va vi tiuwiya. (Osamo 37:21) Omãla va lunguiwa oco va pokole kolonjali viavo, kuenda ku lavokawavo okuti, olonjali vi tata ciwa omãla vavo loku va longisa “olonumbi via Yehova.” (Va Efeso 6:1–4) Akristão vana okuti ka vakuelele, va lunguiwa oco ‘va kuelele lika vu Ñala,’ kuenda omanu va Suku vana okuti va kuela ale, va lunguiwa okuti: “Olohuela vi sumbiwe lomanu vosi, lula waco ka u kale leviho, momo Suku o[ka] tetuluila vakahonga la vakahokolo.” (1 Va Korindo 7:39; Va Heveru 13:4) Nda tua nõlapo muẽle onjila yokuti, ka tu lingi vakuakuyeva lika loku ivala, tuka tava muẽle kolonumbi evi kuenda vikuavo via Suku, loku pokola kokuavio.

16. Ovitangi vipi vieya oku imila koku fendela ociñumañuma?

¹⁶ Yehova ka tavele okuti va seteka oku u fendela ndomo ovo muẽle va yonguile. Omo liaco, ci soka 3.000 komanu va pondiwa, omo lioku pita kuavo kovaso lesino lioku fendela oviteka. Olondingaivi vikuavo via pondiwa lefengi lia tunda ku Yehova. (Etundilo 32:28, 35) Helungulokuolio lieciwa ku vana va tanga Ondaka ya Suku, pole va nõlapo ovo muẽle eci va yongola oku pokola!

“Tili Ukahonga”

17. Ulandu upi tukuiwa kelivulu lia 1 Va Korindo 10:8?

¹⁷ Konepa yikuavo okuti oko olonjongole vietimba pamue vi tu tuala oco tu linge vakuakuivala kespiritu, ya tukuiwa lupostolo Paulu eci a popia hati: “Ka tu ka lingi ukahonga ndeci vamue pokati kavo va linga, kuenje eteke liongongo kua fa akui avali kolohulukãi kolohulukãi vitatu.” (1 Va korindo 10:8) Palo, upostolo Paulu wa tukula ocitangi ca pia Kanyala oko Moavi kesulilo lia 40 kanyamo va Isareli va kala vekalasoko. Ka pa pitile otembo yalua tunde eci va Isareli va kuatisiwa la Yehova oco va yule olofeka vio konano yolui Yordão, pole, valua veya oku linga vakuakuyeva, haivo vakualutukãi. Eci va kala loku panda kohulo Yofeka Yohuminyo, va yonjiwila koku linga ukahonga, kuenda koku fendela Baale yoko Peore. Ci soka 24.000 komanu veya oku pondiwa, kuenda 1.000 yava va kala asongui vavo va linga eci ka ca sungulukile.—Atendelo 25:9.

18. Ovituwa vipi vi pondola oku tuala omunu kukahonga?

¹⁸ Omanu va Yehova koloneke vilo va kulihiwa vali ciwa omo va pokola muẽle kolonumbi via velapo viekalo. Pole, Akristão vamue eci va yonjiwila kukahonga, va siata oku ivalako oku sokolola eci catiamẽla ku Suku, kuenda kolonumbi viaye. Ovo va siata oku linga vakuakuyeva lika loku ivala. Tete, eyonjo liaco pamue ka li tuala koku linga ukahonga. Pamue tu kala losiata yoku tala omanu va kasi epolõla votelevisãu okuti citu vetiyila koku linga eci civi ale koku lisisita koloneke vina vietimba okuti ku koka oloñeyi vivi, ale koku vala ukamba la vana va hongua kespiritu. Ovina viaco viosi evi, via siata oku tuala Akristão koku linga ekandu.—1 Va Korindo 15:33; Tiago 4:4.

19. Elungulo lipi Liembimbiliya I tu kuatisa oku ‘tila kukahonga’?

¹⁹ Nda tua yonjiwila koku linga ukahonga, ka tuka liwekipo oku sokolola eci catiamẽla ku Yehova. Handi vali, tu sukila oku kuama olonumbi vi sangiwa Vondaka yaye. (Osamo 119:1, 2) Etu Tuakristão, tua siata oku likolisilako oku li yelisa kovituwa, pole oku linga eci ca sunguluka kovaso a Suku, ci sukila oku amamako loku likolisilako cocili. (1 Va Korindo 9:27) Poku sonehela Akristão voko Roma Upostolo Paulu wa popia hati: “Ndaño okupokola kuene kua yevala komanu vosi, okuti ndu sanjukili, haimo njongola okuti vu linga olonoño vieci ciwa ho lingi omãla vamãle kovina vivi.” (Va Roma 16:19) Ndeci capita leci ci soka 24.000 komanu va Isareli okuti va pondiwa omo liakandu avo, vosi vana va siata oku linga ukahonga, kuenda olondingaivi, ndopo muẽle vaka liyaka lesombiso lia Yehova. (Va Efeso 5:3–6) Ka tuka eceleli okuti, tu linga vakuakuyeva lika loku ivala, pole, tu amamiko loku ‘tila ukahonga.’—1 Va Korindo 6:18.

Otembo Yosi tu Sanjukili Ovina Yehova a Siata Oku tu iha

20. Ndamupi va Isareli va kapele Yehova voseteko, kuenda nye ceya oku oku iyililako?

²⁰ Onepa yalua Yakristão lalimue eteke ya wilile vukahonga. Pole, tu sukila oku kala lutate oco ka tuka eceleli okuti, tu kuata ocituwa coku lisiõsiõla, kuna ku tuala koku pisiwa la Yehova. Upostolo Paulu o tu lungula hati: “Ka tu ka nyiki Ñala [Yehova] ndeci vamue pokati kavo va linga, kuenje va nyõliwa lolonyoha. Ka tuka lisiõsiõli ndeci vamue pokati kavo va linga, yu unyõli wa va nyõla.” (1 Va Korindo 10:9, 10) Va Isareli va lisiõsuila Mose la Arone, kuenda va lisiõsuilavo Suku haivo va sepula o mana Suku a va ihile. (Atendelo 16:41; 21:5) Anga hẽ oku lisiõsiõla kua va Isareli kua sumuisa vali Yehova okuti ukahonga wavo ci sule? Ulandu Wembimbiliya u lekisa okuti valua va lisiõsiõla veya oku pondiwa lolonyoha. (Atendelo 21:6) Noke, kueya oku pondiwa ci soka 14.700 komanu va kala loku lisiõsiõla. (Atendelo 16:49) Omo liaco, ka tuka kapi epandi lia Yehova voseteko omo lioku sepula aliangiliyo aye.

21. (a) Elungulo lipi Upostolo Paulu a vetiyiwa oku soneha? (b) Ndomo ca sonehiwa kelivulu lia Tiago 1:25, ndamupi tu pondola oku kuata esanju liocili?

²¹ Vukanda upostolo Paulu a sonehela akamba vaye Akristão, wa malusula loku eca elungulo lia popia hati: “Ovo, ovina evi via va sanga ndelungulo, etu puãi, tu kasi kasukiyo oloneke, via tu sonehiwila oku tu longisa. Oco, u wa soka hati, Nãi, a lunguke sanga o kupuka.” (1 Va Korindo 10:11, 12) Ndeci ca pita la va Isareli, etu tua siata oku tambula asumuluho alua ku Yehova. Ca litepa lavo puãi ceci okuti, etu lalimue eteke tuka ivalako kuenda ka tuka siapo oku sola ovina viwa Suku a siata oku tu lingila. Eci tu liyaka lovitangi vina okuti vi pondola oku tu yapula, tu ivaluki olohuminyo vi komohisa vi sangiwa Vondaka yaye. Otembo yosi tu ivaluki ukamba wetu tu kuete la Yehova, kuenda tu amamiko lupange wetu tua tambula woku kunda Usoma. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ocili okuti, onjila yaco eyi yi tu nenela esanju liocili, momo Ovisonehua vi tu likuminya hati: “U o vanja vanja sui vocihandeleko ca kanguka, haico ceca umãmãle, kuenje o pandikisa laco okuti ka lingi ukuakuyeva lika loku ivala, o linga puãi ukuakulinga, eye o sumuluisua lokulingainga kuaye.”—Tiago 1:25.

O Tambulula hẽ Ndati?

• Nye ci pondola oku tu lingisa oku kala vakuakuyeva lika loku ivala?

• Momo lie oku pokola muẽle pe ku Suku ku kuetele esilivilo?

• Ndamupi tu pondola oku ‘tila ukahonga’

• Ocituwa cipi tu sukila oku lekisa kueci catiamẽla kaliangiliyo a Yehova?

[Elitalatu kemela 11]

Va Isareli va ivaleleko ovilinga vi komohisa Yehova a va lingila

[Elitalatu kemela 12]

Omanu va Yehova va nõlapo muele oku amamako loku pokola kolonumbi via velapo viekalo