Ove hẽ o Kuetele Ekolelo Kolondaka Viwa Viusoma?
“Usoma wa Suku u kasi ocipepi. Likekembeli akandu ene. Tavi kondaka yiwa”—MARKO 1:15.
1, 2. Ndamupi ove o lombolola olondaka vi sangiwa kelivulu lia Marko 1:14, 15?
CA KALA kunyamo wa 30 K.K., eci Yesu Kristu a fetika upange waye wa velapo woku kunda vimbo lio Galilea. Eye wa kunda ‘olondaka viwa viusoma wa Suku,’ kuenje omanu valua vo ko Galilea va vetiyiwa lolondaka eye a popia hati: “Kaliye otembo [ya tukuiwa] ya tẽlisua, usoma wa Suku u kasi ocipepi. Likekembeli akandu ene. Tavi kondaka yiwa.”—Marko 1:14, 15.
2 ‘Otembo ya Yesu,’ yoku fetika upange waye woku kunda ya pitililepo, kuenje otembo yomanu oku nõla onjila yina yi va tuala koku taviwa la Yehova ya pitililepovo. (Luka 12:54-56) ‘Usoma wa Suku wa kala ocipepi,’ momo Yesu osoma ya nõliwa wa kala pokati komanu. Upange waye woku kunda wa vetiya omanu vana vakuavitima via sunguluka oco va likekembele akandu avo. Ndamupi ovo va lekisa ekolelo kolondaka viwa viusoma? Kuenda ndamupi tu pondola oku ‘lekisavo ekolelo kolondaka viwa Viusoma’?
3. Nye omanu va sukila oku linga oco va lekise okuti va kuetele ekolelo kolondaka viwa?
3 Poku kuama ongangu ya Yesu, upostolo Petulu wa vetiyavo omanu oco va likekembele akandu avo. Eye wa vetiya va Yudea va kala ko Yerusalãi kocipito co Pendekoste kunyamo wa 33 K.K., poku va sapuila hati: ‘Ene vosi omunu omunu, likekembeli akandu ene, papatisilui ongecelo yakandu vonduko ya Yesu Kristu, oco u moli ocali cespiritu sandu.’ Kueci ci soka olohũlũkãi viomanu va likekembela akandu avo, va papatisiwa kuenje va linga olondonge via Yesu. (Ovilinga 2:38, 41; 4:4) Kunyamo wa 36 K.K., Vakualofeka vana va likekembela akandu avo veyavo oku kuama onjila yaco. (Ovilinga 10:1-48) Koloneke vilo, omo lioku kuatela ekolelo kolondaka viwa viusoma, olohũlũkãi viomanu va siata oku vetiyiwa oco va likekembele akandu avo poku litumbika ku Suku kuenda oku papatisiwa. Handi vali, ovo va siata oku tava kolondaka viwa viepopelo kuenda oku kolela kocilumba cocisembi ca Yesu. Omo liaco, ovo va siata oku sanda esunga kuenda oku pokola Kusoma wa Suku.
4. Ekolelo li lomboloka nye?
4 Ekolelo li lomboloka nye? Upostolo Paulu wa soneha ndoco: “Ekolelo olio ociseveto covina vi lavokaiwa, hailio ombangi yovina ka vi molaiha.” (Va Heveru 11:1) Ekolelo, olio li pamisa elavoko lietu liokuti, ovina viosi Suku a likuminya Vondaka yaye, oka vi tẽlisa. Ekolelo lisokisiwa luvangi wa sonehiwa u lekisa cimue ocikuata ale umue ukuasi wetu. Ekolelo, olio “ociseveto covina vi lavokaiwa,” ale uvangi umue woku tava kovina viosi ka vi letiwe lovaso etu. Ovisimĩlo vietu, vi tu vetiya oku kuata ekolelo liokuti, ovina viaco viocili muẽle ndaño okuti ka vi letiwe handi lovaso.—2 Va Korindo 5:7; Va Efeso 1:18.
Tu Sukila Oku Kuata Ekolelo!
5. Momo lie ekolelo li kuetele esilivilo liocili?
5 Etu tua citiwa lonjongole yovina viespiritu pole ka tua citiwile lekolelo. Omo liaco, omanu “havosiko va kuete ekolelo.” (2 Va Tesalonike 3:2) Akristão va sukila oku kuata ekolelo omo lioku ka tambula ovina Suku a va likuminya. (Va Heveru 6:12) Eci upostolo Paulu a mãla oku lombolola ovolandu alua atiamẽla kekolelo, eye wa popia hati: “Letuvo, omo tua ñualiwa lelende linene ndeli liolombangi, tu liupi ovinjangatela viosi, lekandu li tu tanga tanga, kuenje tu lupuki lepandi okulitunda tu kasi lakuo. Eci tu lupuka tu tulukili ku Yesu, u wa linga Usovoli wekolelo lietu, haeye wa mala oku li suisapo.” (Va Heveru 12:1, 2) “Ekandu li tu tanga tanga” li lomboloka nye? Li lomboloka ekambo liekolelo, okuti oku siapo ekolelo tua kuatele ale. Oco tu amameko loku pamisa ciwa ekolelo lietu, tu sukila oku ‘tulukila ku Yesu’ kuenda oku kuama ongangu yaye. Tu sukilavo oku yuvula ovina viosi via vĩha ndeci, ovilinga vietimba, oku yuvula ocipululu coku kuata ovokuasi, ovilongua viesanda, kuenda oviholo vina violuali okuti ka vi sangiwa Vembimbiliya. (Va Galatia 5:19-21; Va Kolosai 2:8; 1 Timoteo 6:9, 10; Yuda 3, 4) Omo liaco, tu sukila oku tava okuti Suku o kasi letu kuenda elungulo li sangiwa vondaka yaye li eca ekuatiso liocili.
5. Momo lie ekolelo li kuetele esilivilo liocili?
6 Etu ka tu pondola oku kuata ekolelo longusu yetu muẽle. Ekolelo liatiamẽla kapako espiritu sandu lia Suku okuti olio ongusu yaye yapama. (Va Galatia 5:22, 23) Oco hẽ, nye tu sukila oku linga nda tu yongola oku pamisa ekolelo lietu? Yesu wa popia hati: “Nda ene wa tuwi ale oku linga [eci] cĩvi, wa kũlĩhi oku eca oviali viwa komãla vene, Isiene ukuailu hẽ, ka velipo oku avela espiritu sandu kuava vo pinga?” (Luka 11:13) Omo liaco, volohutililo vietu tu pingi espiritu sandu ku Suku okuti tu kuata ekolelo tu sukila oco tu linge ocipango Caye ndaño lovitangi.—Va Efeso 3:20.
6, 7. Momo lie ca sungulukila oku likutilila oco tu kuate ekolelo?
7 Ciwa okuti, tu pinga ku Suku oco ekolelo lietu li livokiye. Eci Yesu a kala oku tundisa ondele vetimba liukuenje umue, isia yukuenje waco, wa pinga ku Yesu hati: “Ñolela. Nda nda kamba ekolelo ñuatise.” (Marko 9:24) Olondonge via Yesu via popia hati: “Tu vokiyeko ekolelo.” (Luka 17:5) Omo liaco, tu amamiko oku likutilila oco tu kuate ekolelo lelavoko liokuti, Suku o tambulula olohutililo vietu.—1 Yoano 5:14.
Oku Kuatela Ekolelo Kondaka ya Suku ci Kuete Esilivilo Liocili
8. Ndamupi oku kolela Ondaka ya Suku ku pondola oku tu kuatisa?
8 Eci kua kambele lika otembo yitito oco Yesu a tualiwe kolofa, eye wa sapuila olondonge viaye hati: “Ovitima viene ka vi ka tokotelue, koleli Suku, ñolelivo ame.” (Yoano 14:1) Etu Tuakristão, tu kuetele ekolelo ku Suku kuenda Komõlaye. Oco hẽ, ci popiwa ndati catiamẽla Kondaka ya Suku? Ocili okuti, ekolelo liaco li pondola oku tu kuatisa calua komuenyo wetu nda tua lilongisa loku pokola kueci tu lilongisa. Omo liaco, tua kolela okuti Embimbiliya olio lika li kuete elungulo liwa kuenda olonumbi vi pondola oku tu kuatisa.—Va Heveru 4:12.
9, 10. Ndamupi o pondola oku lombolola olondaka vi sangiwa kelivulu lia Tiago 1:5-8, kueci catiamẽla kekolelo?
9 Omuenyo wetu tumanu ka tua lipuile, we yuka ovitangi vialua. Pole, oku kolela Kondaka ya Suku ku pondola oku tu kuatisa. (Yovi 14:1) Ci tava okuti pamue ka tua kũlĩhĩle ndomo tu liyaka locitangi cimue. Ondaka ya Suku yi tu lungula ndoco: “Nda umue pokati kene wa kamba olondunge a pinge ku Suku, u ecaeca komanu vosi ocali, halocikundoko, kuenje vi eciwa kokuaye. Puãi, a pinge lekolelo, oku tatãla hakoko, momo u o tatãla wa soka ndapuku okalunga a pungua lofela, hao a pekuiwa. Omunu waco ka ka kolele okuti, omunu [una] ukuavitima vivali, haeye ukuakutatayala volonjila viaye viosi, o tambula cimue ku Ñala [Yehova].”—Tiago 1:5-8.
10 Nda tua likutilila ku Yehova Suku omo liekambo liukũlĩhĩso eye kaka tu vetela evelo. Pole, oka tu kuatisa oco tu kuate uloño woku liyaka lovitangi. Tu pondola oku tambula ekuatiso liovipama Viembimbiliya vina vieciwa la vamanji vekongelo ale ceci tu linga elilongiso lietu Liembimbiliya pokolika. Ci tava okuti tu kuatisiwavo lespiritu sandu lia Yehova. Isietu wokilu oka tu ĩha uloño woku yula ovitangi nda tuo ‘pinga lekolelo okuti ka tu tatãla.’ Nda tua linga ndakimba o kalunga a endisiwa lofela, ka tu pondola oku lavoka lacimue ku Suku. Momo lie? Momo eci ci lomboloka okuti tu kasi lovitima vivali, ale tu kuete atatahãi poku likutilila kuenda ka tu kuetele ekolelo ku Suku. Etu tu sukila oku lekisa ekolelo Kondaka ya Suku kuenda oku pokola kolonumbi vi sangiwa vondaka yaye. Omo liaco, tu konomuisi ovolandu amue a lekisa ndomo tu pondola oku kuatisiwa Londaka ya Suku kuenda ndomo ondaka yaco yi pondola oku tu songuila.
Ekolelo Kuenda Eteku Lietimba
11. Oku kolela Kondaka ya Suku ku tu ĩha elavoko lie kueci catiamẽla kovina tu sukila eteke leteke?
11 Nye tu pondola oku linga nda tu kasi oku tala ohali omo liekambo lieci tu sukila ketimba ale uhukũi? Oku kolela Kondaka ya Suku ku pamisa elavoko lietu liokuti, Yehova oka tu ĩha ovina viosi tu sukila eteke leteke kuenda voluali luokaliye Eye oka eca ovina viwa komanu vosi vo sole. (Osamo 72:16; Luka 11:2, 3) Tu pondola oku sanga elembeleko liaco poku ivaluka ndomo Yehova a tekula uprofeto waye Eliya kotembo yimue yonjala. Suku wa linga ocikomo coku tekula ukãi lomõlaye kuenda Eliya lepupu liosema lulela, kuenje vamamako oku kala lomuenyo. (1 Olosoma 17:2-16) Handi vali, Yehova wa ecelevo okulia kuprofeto Yeremiya eci olohoka via va Bavulono via ñualele ocingonja o Yerusalãi. (Yeremiya 37:21) Ndaño okuti Eliya la Yeremiya va kuata okulia kutito, Yehova wa va tata ciwa. Koloneke vilo, Yehova o kasivo oku eca ekuatiso limuamue komanu vana vo kolela.—Mateo 6:11, 25-34.
12. Ndamupi ekolelo li pondola oku tu kuatisa oku sandiliya ovina tu sukila komuenyo?
12 Nda tua lekisa ekolelo loku pokola kolonumbi viosi Viembimbiliya, ka tuka linga olohuasi lovina violuali, pole tuka kuatisiwa oku sanga ovina viosi tu sukila komuenyo wetu. Embimbiliya li tu lungula okuti, tu sukila oku kala vakuacili kuenda oku kala vakuambili kovopange. (Olosapo 22:29; Ukundi 5:18, 19; 2 Va Korindo 8:21) Lalimue eteke ka tuka lavisi esilivilo lioku lekisa ovituwa viwa kupange wetu. Ocili okuti, ndaño muẽle kolofeka vina okuti omanu ka ca lelukile oku sanga upange, olonalavayi vina vakuacili, va loñoloha haivo vakuambili, va siata oku tambuiwa ciwa kovopange okuti omanu vakuavo ci sule. Ndaño okuti olonalavayi viaco ka vi kuete ovokuasi alua, pole ovio via siata oku sanga okulia kuenda ovina vikuavo va sukila komuenyo wavo.—2 Va Tesalonike 3:11, 12.
Ekolelo li tu Kuatisa Oku Pandikisa Kesumuo
13, 14. Ndamupi ekolelo li pondola oku tu kuatisa poku liyaka lovitangi?
13 Ondaka ya Suku yi lekisa okuti omanu va siata oku lekisa esumuo eci ku fa umue ngandiavo. Avirahama ukuekolelo wa lila calua eci ukãi waye Sara a fa. (Efetikilo 23:2) Daviti wa sumuilevo calua eci a yeva okuti omõlaye Avisalome wa fa. (2 Samuele 18:33) Ndaño muẽle Yesu wa lipua, wa lila calua olofa viekamba liaye Lasaru. (Yoano 11:35, 36) Eci ku fa umue ngandietu, ci tava okuti tu sumua calua, pole ekolelo lietu kolohuminyo Viondaka ya Suku, li pondola oku tu kuatisa oco tu pandikise lesumuo liaco.
14 Upostolo Paulu wa popia hati: ‘Ndi kuete elavoko ku Suku okuti, kuka kala epinduko liomanu vakuesunga kuenda ava havakuesungako.’ (Ovilinga 24:15) Etu, tu sukila oku kolela kolohuminyo via Suku viatiamẽla koku pindula omanu va fa. (Yoano 5:28, 29) Pokati komanu vaco va fa pa sangiwa Avirahama, la Sara, Isake la Rebeka, Yakoba la Lea kuenda omanu vakuavo vana va fa okuti va kasi oku lavoka epinduko voluali luokaliye lua Suku. (Efetikilo 49:29-32) Hesanjukuolio tuka kuata eci vangandietu va fa vaka pinduiwa oco va kale palo posi! (Esituluilo 20:11-15) Ndaño okuti ekolelo ka lika mãlako olohali viosi, pole eci cika tu kuatisa koku kuata ukamba wocili la Suku una o kuete epondolo lioku tu kuatisa oku kala lepandi kotembo yolohali.—Osamo 121:1-3; 2 Va Korindo 1:3.
Ekolelo li Pamisa Omanu Vana va Sumua
15, 16. (a) Momo lie tu popela tuti esumuo lia livokiya calua komanu vana va kuetele ekolelo ku Suku? (b) Nye tu sukila oku linga oco tu yuvule esumuo?
15 Ondaka ya Suku yi lekisa okuti, ndaño muẽle omanu vana va kuete ekolelo ku Suku ci tava okuti va pitavo lesumuo. Eci Yovi a pita voseteko, eye wa simile okuti Suku wo yanduluka. (Yovi 29:2-5) Nehemiya wa sumuilevo calua eci o Yerusalãi ya lunduiwa. (Nehemiya 2:1-3) Handi vali, eci Yesu a pakuiwa, upostolo Petulu “wa lila calua.” (Luka 22:62) Omo liaco, upostolo Paulu wa lungula vamanjaye va kala vekongelo lio ko Tesalonike oco va ‘kolise omanu vana va leñela.’ (1 Va Tesalonike 5:14) Koloneke vilo, esumuo lia li vokiya calua komanu vana va kolela ku Suku. Nye tu pondola oku linga oco tu yule esumuo liaco?
16 Etu tu pondola oku sumua calua omo liovitangi vialua tua siata oku liyaka lavio. Pole, ka tuka simi okuti ovitangi viaco ka ci tava oku vi tetulula, momo tu pondola oku vi tetulula levando poku pokola kolonumbi Viembimbiliya. Nda tua kuama onjila eyi ci tava okuti esumuo lietu li tepuluka. Oku yuvula ovopange ana a kavisa calua etimba kuenda oku sandiliya otembo yoku puyuka ciwa, ci pondolavo oku tu kuatisa. Oku kolela ku Suku kuenda Kondaka yaye, ci tu kuatisa kekalo lietu kespiritu kuenda ci pamisa ekolelo lietu liokuti Suku o tu tata ciwa.
17. Ndamupi tua kũlĩha okuti Yehova o tu tata?
17 Upostolo Petulu o tu ĩha elembeleko liokuti: ‘Lisepuisi vemẽhi lieka liapama lia Suku, okuti kotembo yaye o wamisi kunene. Asakalalo ene osi a yeki kokuaye momo eye wa siata oku ku tati.’ (1 Petulu 5:6, 7) Ukualosamo wa imba ocisungo hati: “Yehova o yakela [omanu] vosi va yongola oku kupuka. O petula vosi va petama.” (Osamo 145:14) Etu tu pondola oku kolela kolohuminyo evi momo vi sangiwa Vondaka ya Suku. Ndaño okuti esumuo li pondola oku amamako, ekolelo li tu pamisa momo tua kũlĩha okuti, tu pondola oku eca asakalalo etu osi ku Isietu wokilu.
Ekolelo Kuenda Ovitangi Vikuavo
18, 19. Ndamupi ekolelo li pondola oku tu kuatisa eci tu liyaka loku vela kuenda oku lembeleka vamanjetu va vela?
18 Tu pondola oku pita voseteko ya tĩla yekolelo lietu eci etu ale vakuetu tu kuatiwa luveyi umue u koka usumba. Ndaño okuti Embimbiliya ka li lombolola ovolandu atiamẽla kovikomo vioku sakuiwa Kuakristão vamue ndeci: Epafrodito, Timoteo kuenda Trofimo, pole Yehova wa va kuatisa oco va pandikise kovitangi viavo. (Va Filipoi 2:25-30; 1 Timoteo 5:23; 2 Timoteo 4:20) Handi vali, kueci catiamẽla komanu vana va siata ‘oku kuatisa olohukũi,’ ukualosamo wa imba ocisungo hati: “Yehova u kolisa eci a kasi pula loku vela. Eci a vela o sakula ovovei aye osi.” (Osamo 41:1-3) Ndamupi olondaka viukualosamo vi pondola oku tu kuatisa koku lembeleka vamanji vana va vela?
19 Oku likutililako vakuetu okuti tu kongelamo vana va vela, oyo onjila yikuavo tu sukila oku kuama oco va pamisiwe kespiritu. Koloneke vilo ka tu pondola oku pinga ku Suku oco a linge ovikomo vioku sakula olombeyi. Pole, tu pondola oku pinga Kokuaye okuti o pamisa omanu va vela oco va kuate ongusu kespiritu kuenda epandi poku liyaka luveyi waco. Yehova o pondola oku va kuatisa kuenda ekolelo liavo lika pamisiwa osimbu va lavoka otembo eci okuti, “layimue onungi yika popia hati: Ndi vela.” (Isaya 33:24, NW) Ci nena esanju lialua oku kũlĩha okuti lekuatiso lia Yesu Kristu wa pindiwa kuenda ekuatiso Liusoma wa Suku, omanu vosi va pokola vaka yovoka kekandu, kuveyi kuenda kolofa! Omo lielavoko liaco li komohĩsa, tu eca olopandu ku Yehova momo ‘oka sakula ovoveyi etu osi.’—Osamo 103:1-3; Esituluilo 21:1-5.
20. Ndamupi ekolelo li pondolavo oku tu pamisa vokuenda ‘kuoloneke vĩvi’ vioku kuka?
20 Ekolelo li pondolavo oku tu pamisa ‘koloneke vĩvi’ ndeci koku kuka, kotembo yina okuti ka tu kuete vali uhayele uwa kuenda olohõlo. (Ukundi 12:1-7) Omo liaco, omanu vana va kuka tu kasi lavo, va pondolavo oku likutilila ndeci ukualosamo ukuasimbu a linga poku imba ocisungo hati: “Ove u lavoko liange a Yehova. . . . Ku ka mañule eci ñuka. Ku ka njanduluke eci ongusu yange yi tepuluka.” (Osamo 71:5, 9) Ocili okuti, vamanjetu Akristão vana va kasi ale anyamo alua kupange wa Suku okuti cilo va kuka, va sukila ekuatiso lia Yehova ndeci ukualosamo a sukililevo ekuatiso. Omo liekolelo liavo, va kũlĩha okuti va pondola oku tambula ekuatiso li tunda ku Yehova otembo yosi.—Esinumuĩlo 33:27.
Amamako Oku Kuatela Ekolelo Kondaka ya Suku
21, 22. Nda tua kuata ekolelo, ndamupi olio li tu kuatisa kukamba wetu la Suku?
21 Oku kuatela ekolelo kesapulo liusoma kuenda Kondaka yosi ya Suku, ci tu kuatisa oku kuata ukamba wocili la Yehova. (Tiago 4:8) Ocili okuti, Yehova eye Ñala yetu Wavelapo, haeye Isietu Ululiki. (Isaya 64:8; Mateo 6:9; Ovilinga 4:24) Ukualosamo wa imba ocisungo hati: “Ove wu Tate, wu Suku yange, haive uwe lieyovo liange.” (Osamo 89:26) Nda tua kuatela Ekolelo ku Yehova kuenda Kondaka yaye, tuka popiavo hati, ‘Yehova eye Ewe lieyovo lietu.’ Hesumũlũhokuolio tu kuete!
22 Yehova eye Isia Yakristão olombuavekua haeye isia yakamba vavo vana va kuete elavoko lioku kala palo posi. (Va Roma 8:15) Oku kolela ku Isietu wokilu, lalimue eteke kuka nena esumuo. Daviti wa popia hati: “[Ndaño] tate la mai va njanduluka . . . Yehova o nambula.” (Osamo 27:10) Handi vali, tu pamisiwavo lolondaka viokuti: “Yehova ka yanduluka omanu vaye momo onduko yaye yi kola.”—1 Samuele 12:22.
23. Nye tu sukila oku linga oco tu kuate ukamba wocili la Yehova otembo yosi?
23 Oco ukamba wetu la Yehova wamameko, tu sukila oku kuata ekolelo kolondaka viwa viusoma kuenda oku tava okuti Ovisonehua ovio Ondaka ya Suku. (1 Va Tesalonike 2:13) Tu sukila oku lekisa ekolelo liocili ku Yehova kuenda oku ecelela okuti Ondaka yaye yi songuila onjila yetu. (Osamo 119:105; Olosapo 3:5, 6) Ekolelo lietu lika amamako osimbu tu likutilila kokuaye momo tua kũlĩha okuti, eye ukuahenda haeye ukuacikembe kuenje oka tu kuatisa.
24. Elembeleko lipi li sangiwa kelivulu lia Va Roma 14:8?
24 Ekolelo li tu vetiya oku litumbika kupange wa Suku otembo yosi. Nda tua kuata ekolelo lia pama, ndaño tua fa cilo, tumanu vamue va litumbika kokuaye kuenda tu kuete elavoko liepinduko. Ocili okuti, “nda tu kasi lomuenyo, tu u muila ku Ñala [Yehova], nda tu fa, tu fila ku Ñala [Yehova].” (Va Roma 14:8) Omo liaco, tu kapi vovitima vietu elembeleko liolondaka evi osimbu tuamamako oku kolela Kondaka ya Suku kuenda oku kuatela ekolelo kolondaka viwa viusoma.
Ndamupi o Tambulula?
• Ekolelo li lomboloka nye kuenda momo lie tu sukilila oku kuata ocituwa caco?
• Momo lie ci kuetele esilivilo oku kuatela ekolelo kolondaka viwa viusoma loku kolela Kondaka ya Suku?
• Ndamupi ekolelo li pondola oku tu kuatisa eci tu liyaka lovitangi viñi viñi?
• Nye cika tu kuatisa oku amamako lekolelo?
[Elitalatu kemela 8]
Yehova wa tekula Yeremiya la Eliya omo liekolelo liavo
[Elitalatu kemela 9]
Yovi la Petulu kuenda Nehemiya va kuata ekolelo liocili
[Elitalatu kemela 11]
Oco tu kuate ukamba wocili la Yehova, tu sukila oku kuatela ekolelo kolondaka viwa viusoma