Vakuakutanga Va Pula . . .
Anga hẽ Ongehena ocitumãlo cimue ceyambulo liondalu ka yimi?
▪ Yesu Vavangeliu aye, wa sapuila olondonge viaye oku yuvula oku imbiwa Vongehena. Yesu wa yonguile okuti, ovo va kapako elungulo liaco. Anga hẽ wa kala oku tukula ocitumãlo cimue ceyambulo liondalu ka yimi?—Mateo 5:22.
Tete, tu konomuisi elomboloko liondaka eyi. Ondaka yohelasi ya pongoluiwa hati, Gé·en·na, kelimi lio Heveru, yi likuata londaka yokuti, Hin·nóm, yi lomboloka ‘ocimbota ca va Hinomi,’ ale ondaka geh veneh-Hin·nóm, yi lomboloka ‘ocimbota comãla va Hinoma.’ (Yehosua 15:8; 2 Olosoma 23:10) Koloneke vilo, ocitumãlo caco ci tu kuiwa hati, Wadi er-Rababi. Ocimbota caco, ca longa calua, kuenda ci sangiwa kombuelo yo Yerusalãi.
Oku upisa kocita cecea O.Y.K., kotembo yolosoma vio ko Yuda, ocitumãlo caco va enda oku lingilamo ovihilahila viefendelo liesanda, oku kongelamo ocilumba coku yoka omãla vondalu. (2 Asapulo 28:1-3; 33:1-6) Uprofeto Yeremiya wa popele hati, pocitumãlo caco opo va Bavulono va ka pondela va Yudea ndesombiso li tunda ku Suku, omo liovilinga viavo vĩvi.a—Yeremiya 7:30-33; 19:6, 7.
Umue onoño o tukuiwa hati David Kimhi, (wa kala kunyamo wo 1160-1235 N.Y.Y.,) wa popia hati, ociva caco noke ceya oku pongoluiwa ocitumãlo coku kapa ovinene violupale luo Yerusalãi. Ocitumãlo caco, ca kala ndofolono yoku timihila ovinene. Ovina viosi vi imbiwamo, via enda oku pia toke vi linga etiko.
Valua vakuakupongolola Embimbiliya ondaka Gé·en·na, va nõlapo oku yi pongolola hati, ‘onjembo yondalu.’ (Mateo 5:22) Momo lie? Momo va tiamisila ocisimĩlo caco kelongiso liesanda liokuti, eci olondingaĩvi vi fa, ovilelembia viavo vi imbiwa vociva condalu ci sangiwa ko Yerusalãi. Pole, Yesu ka la sokisa ongehena locitumãlo cekangiso.
Yesu wa kũlĩhĩle okuti, ocisimĩlo coku kangisa omanu vondalu ka yimi, ci sumuisa Yehova, Isiaye. Suku poku lombolola catiamẽla kovina via enda oku lingiwa Vongehena wa sapuila Yeremiya hati: “Va tunga ovotala oko Tofete vekungu liomõla a Hinome, ha va yoki vondalu omãla vavo valume kuenda omãla vavo vakãi. Ame sia ci tumile, ndaño vutima wange ka ca kailemo.” (Yeremiya 7:31) Handi vali, ocisimĩlo coku kangisa omanu va fa ka, ci li kuata lekalo lia Suku ukuacisola, kuenda ka ci likuatavo lelongiso Liembimbiliya liokuti, vana va fa “lacimue va kũlĩha.”—Ukundi 9:5, 10.
Yesu wa tukula ondaka “Ongehena,” ndocindekaise coku nyõliwa olumue lesombiso li tunda ku Suku. Omo liaco, ondaka “Ongehena,” yi kuete elomboloko limuamue ‘lociva condalu’ ca tukuiwa kelivulu Liesituluilo. Olondaka evi vivali, vi lomboloka oku nyõliwa kumue okuti, omunu ka kuata vali elavoko liepinduko.—Luka 12:4, 5; Esituluilo 20:14, 15.
[Atosi pombuelo yamẽla]
a Catiamẽla kocitumasuku caso, New Catholic Encyclopedia (O Nova Enciclopéda yo Katolika) yi popia hati: “Poku nyõliwa kuo Yerusalãi, ku ka pondiwa omanu valua okuti ka va kendiwa. Pole, va imbiwa vocimbota cimue okuti, omo va volela ale va timihiwa.”