September

Ihwo buebun vwo ọdavwaro kpahen uvi rẹ uyono rẹ Jesu vwọphia kẹ aye-en. Ayen guọnọ orọnvwọn ọfa. Ẹkẹvuọvo, ayen senrọ kidie nẹ ọ rhọnvwe ru oka vuọvo kẹ aye-en. (Mat. 16:4) Die yen Biabol na tare? Ọmraro Aizaya ta eta nana kpahen Mesaya na: “O che kperi-i eyẹ o che rhie unu-u, e che nyo umri rẹ ekpere rọye vwẹ evun rẹ urhuvwu-u.” (Aiz. 42:1 2) Jesu nabọ ruiruo rẹ aghwoghwo rọyen dẹndẹn vẹ omaevwokpotọ. Ọ bọn iwevwin rẹ ẹga ride-e, o ku iwun ride phiyọ-ọ, o ji mu okpo odẹ kẹ oma rọye-en. Ọke ro vwo hirharoku ọdavwini, Jesu rhọnvwe ru igbevwunu vwọ kẹ Ovie Hẹrọd mrẹ-ẹ. (Luk 23:​8-11) Vwọrẹ uyota, Jesu ru igbevwunu evo ọke rọ vwọ hẹ otọrakpọ na, ẹkẹvuọvo ọdavwẹ rọyen ọyen o vwo ruiruo rẹ aghwoghwo rẹ iyẹnrẹn esiri na. Ọ ta kẹ idibo rọyen nẹ, “ọna me vwọ rhe.”​—Mak 1:38. w21.05 4 ¶9-10

Avwanre hiẹ guọnọ ihwo “re ve arhọ ri bẹdẹ na kẹ.” (Iruo 13:48) Ayen sa vwọ dia idibo ri Jesu, avwanre cha chọn ayen uko (1) vwo vwo ẹruọ, (2) vwo rhiabọreyọ, kugbe (3) vwọ vwẹ oborẹ ayen yonori vwẹ Baibol na vwo ruiruo. (Kọl. 2:​6, 7; 1 Tẹsa. 2:13) Avwanre eje sa chọn ihwo ra vwẹ Baibol yono uko siẹrẹ avwanre de dje ẹguọnọ kẹ ayen, ji dede ayen ọke rẹ ayen da rhe uyono. (Jọn 13:35) Ighwoghwota ri yono ayen sa ghwọrọ ọke je davwẹngba vwọ chọn ayen uko vwo ghwie ẹkuruemu vẹ esegbuyota “egangan” nẹ ubiudu rayen. (2 Kọr. 10:​4, 5) Ọ sa reyọ emeranvwe buebun tavwen a ke sa chọn ohwo uko vwo ru ewene tiọna ji bromaphiyame. Ẹkẹvuọvo, erere buebun herọ. w21.07 3 ¶6

Avwanre ghini vwo imuẹro kokoroko nẹ oborẹ avwanre yono na yen uyota na, nẹ idjerhe rẹ Iseri ri Jihova vwọ ga ẹga na yen Jihova rhiabọreyọ? Ọyinkọn Pọl nabọ vwo imuẹro kokoroko kpahen uyota na. (1 Tẹsa. 1:5) Ọ dia kidie nẹ oma de vwerhọn yen sorọ o vwo vwo imuẹro kpahen uyota na-a. Pọl nabọ jomaotọ yono Ota rẹ Ọghẹnẹ. Ọ riẹnre nẹ Ọghẹnẹ yen mu ihwo vwo si “Ọbe ọfuanfon na ejobi.” (2 Tim. 3:​16, NW ) Die yen o yono mrẹ? Pọl mrẹ obo ri djerephia vwẹ Isiesi Ọfuanfon na nẹ Jesu yen Mesaya ra mraro rọyen phiyotọ na, ọnana oborẹ ilori rẹ ẹga rẹ ọke yena davwerhọn rọye-en. Ilori rẹ ẹga rẹ ọke yena tanẹ ayen yono ihwo kpahen Ọghẹnẹ ẹkẹvuọvo ayen ruẹ erọnvwọn ri tuẹ Ọghẹnẹ oma. (Tai. 1:16) Vwọ fẹnẹ ayen, Pọl sane ẹkpo ri Baibol evo vwo ruiruo o de gbobọnyẹn efa-a. O muegbe ro vwo yono je vwẹ “iroro rẹ Ọghẹnẹ” eje vwo ruiruo.​—Iruo 20:27. w21.10 18 ¶1-2

Avwanre vwọ kọn ji ku ame kuẹ na, o ji fo nẹ avwanre riẹn ẹkẹn ro te Ọghẹnẹ. (1 Kọr. 3:​6, 7) Jihova nẹ ihwo eje ghanghanre. Ọ kẹ avwanre uphẹn re vwo nene Ọmọ rọyen koko ihwo nẹ ẹgborho eje tavwen ọba na ki rhe. (Heg. 2:7) A sa vwẹ iruo rẹ aghwoghwo rẹ avwanre vwo dje owian re vwo sivwin arhọ. Avwanre họhọ ihwo re ji yanran nẹ ayen re sivwin ihwo rehẹ okọ ro shuru. Ọ da tobọ dianẹ imihwo krẹn yen ayen se sivwin, a cha sa tanẹ ẹgbaẹdavwọn rayen ofefe-e. Eriyin iruo rẹ aghwoghwo rẹ avwanre je hepha. Avwanre riẹn uche ihwo ri chekọ re se sivwin nẹ akpọ rẹ Eshu nana-a. Ẹkẹvuọvo, Jihova sa vwẹ ohwo ro je re vwẹ usun rẹ avwanre vwọ chọn ayen uko. Andreas rọ dia Bolivia da ta: “Me da mrẹ ohwo ro yono uyota ri Baibol na ji bromaphiyame, ke me vuẹ oma mẹ nẹ iniọvo buebun yen chọn rọ uko.” E jẹ avwanre je vwẹ ẹro abavo tiọyena vwo ni iruo rẹ aghwoghwo rẹ avwanre. E de ru ọtiọyen, Jihova che ku ebruphiyọ ku avwanre, avwanre me je mrẹ aghọghọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na. w21.05 19 ¶19-20

Ọkpaufi guọnọ mu eranvwe yẹrẹ hwe. Ọ sa kpahen oka rẹ ifi sansan phiyotọ, kirobo rẹ ọvo usun rẹ ibruche rẹ efian ri rhi bru Job uche tare. (Job 18:​8-10) Mavọ yen ọkpaufi sa vwọ riẹriẹ eranvwe ro ufi rọ kpahen kẹ? Ọ cha rhẹrẹ eranvwe na. Tivọ yen ọ ra? Die yen je? Oka rẹ ufi vọ yen e se vwo muo? Idẹbono pha kerẹ ọkpaufi yena. Ọ rhẹrẹ avwanre. O vwo oniso rẹ asan rẹ avwanre ra, vẹ obo ri je avwanre. Ọ me sane ufi ro rorori nẹ o se mu avwanre vwẹ ọke re rhẹro rọye-en. Dedena, Baibol na tare nẹ ọ da tobọ mu avwanre, a je sa djẹ vabọ. Ọ je vuẹ avwanre obo ra sa vwọ kẹnoma kẹ ifi rọyen riẹriẹriẹ. Ifi ivẹ rẹ Eshu me vwo ruiruo yen omaephuo kugbe urhuru evwo. Vwẹ ikpe buebun rhire yen ọ vwọ reyọ ifi nana re je nabọ wian kẹ na vwo ruiruo. Eshu pha kerẹ omuephran rọ riẹriẹ ọmophran ro ufi. (Une 91:3) Jẹ, a guọnọre nẹ Eshu mu avwanre-e. Diesorọ? Kidie Jihova dje ona sansan ro vwo ruiruọ kẹ avwanre re.​—2 Kọr. 2:11. w21.06 14 ¶1-2

Iniọvo rẹ avwanre re ghwore efe eghanghanre. Baibol na vwẹ uyovwin esha tiọyena vwo dje erhu rẹ urinrin. (Isẹ 20:29) A rha jomatọ-ọ, a sa vwẹ ẹro ri sakamu vwo ni efe nana. Ighene ri vughe ọghanrovwẹ rẹ iniọvo re ghwore cha mrẹ emu buebun re ghanre vrẹ efe vẹ igho yono miẹ ayen. Iniọvo re ghwore na pha ghanghanre kẹ Jihova. Oka rẹ ohwo rẹ ayen hepha vwẹ obevun ọyen ọ tẹnroviẹ, ọ je vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ omamọ rẹ iruemu rayen. Omavwerhọn ọ da mrẹ iniọvo re kpakore ayen da vuẹ ighene kpahen oborẹ ayen rhiẹromrẹ vwẹ ẹga ri Jihova re. (Job 12:12; Isẹ 1:​1-4) Jihova ji vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ akoechiron rayen. (Mal. 3:16) Ayen mrẹ ebẹnbẹn buebun vwẹ akpeyeren re, dede na ayen ji vwo oyerinkugbe rọ ganre vẹ Jihova. Iphiẹrophiyọ rayen kpahen obaro na rhoma ri mu ayen ẹro vrẹ ọke rẹ ayen vwo yono uyota na obọ. Jihova vwo ẹguọnọ rayen kidie ayen ji ghwoghwo odẹ rọyen “vwẹ evun rẹ ọghwo rayen.”​—Une 92:​12-15. w21.09 2 ¶2-3

Ofori nẹ a rha fuẹrẹn ọdavwẹ rẹ avwanre nẹ ọke ra ruọke. A sa nọ oma rẹ avwanre: ‘Mi no nẹ mi yovwin nọ ihwo efa tavwen oma ke vwerhen ovwẹ? Me wian gangan vwẹvunrẹ ukoko na rere me sa vwọ dia ohwo rọ ma riẹn kemu kemu ruẹ, yẹrẹ rere mi se vwo yovwin nọ oniọvo ọvo? Gbanẹ me davwẹngba mẹ eje rere oma sa vwọ vwerhen Jihova?’ Baibol na vuẹ avwanre nẹ a kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ vwẹ oma vwanvwe ihwo efa. Diesorọ? Kidie avwanre de roro nẹ avwanre yovwin nọ oniọvo ọvo, ọyena sa nẹrhẹ a kparoma. Vwọba, ofu se dje avwanre siẹrẹ a da vwẹ oma vwọ vwanvwe ihwo efa. (Rom 12:3) Ofori nẹ avwanre karophiyọ nẹ Jihova si avwanre te oma, ọ dia fikirẹ erhuvwu rẹ avwanre vwori, kidie nẹ avwanre riẹn ota ta, yẹrẹ fikirẹ oborẹ avwanre titi te-e, ẹkẹvuọvo o ru ọtiọyen kidie nẹ avwanre vwo owenvwe re vwo dje ẹguọnọ kẹ, ji nyupho rẹ ọmọ rọyen.​—Jọn 6:44; 1 Kọr. 1:​26-31. w21.07 14-15 ¶3-4

E se vwo ru iroro rẹ avwanre phiyọ ọkpokpọ, ofori nẹ a nẹrhovwo, se Baibol na, ji roro kpahọn. Muomaphiyọ erọnvwọn nana, wọ me je nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ kẹ wẹ ẹgba. Ẹwẹn ọfuanfon rọyen cha chọn wẹ uko vwọ kẹnoma kẹ uruemu ra vwọ vwẹ oma vwọ vwanvwe ihwo efa. Jihova je cha chọn wẹ uko vwọ riẹn sẹ wo phuoma yẹrẹ rioma kpahen ihwo, ọ me je chọn wẹ uko vwo ru ewene. (2 Ikun 6:​29, 30) Jihova riẹn obo rehẹ ubiudu rẹ avwanre. Ọ je riẹn nẹ avwanre nene ẹwẹn rẹ akpọ nana vẹ ijẹgba muabọ. Jihova da mrẹ oborẹ avwanre davwẹngba te, ẹguọnọ ro vwo kpahen avwanre kọ ganphiyọ. Jihova reyọ oyerinkugbe rọhẹ uvwre rẹ oni vẹ ọmọ vwo ru udje rẹ obo ro vwo ẹguọnọ rẹ avwanre te. (Aiz. 49:15) Oma vwerhen avwanre ra vwọ riẹn nẹ oka rẹ ẹguọnọ okokodo tiọyena yen Jihova ji vwo kpahen avwanre, ma rho ọke rọ da mrẹ ẹgbaẹdavwọn rẹ avwanre vwẹ ẹga rọyen. w21.07 24-25 ¶17-19

E se toroba aghọghọ rẹ avwanre siẹrẹ e de muomaphiyọ kiruo kiruo ro te avwanre obọ vwẹ ẹga ri Jihova. Nabọ “gboma phihọ” iruo rẹ aghwoghwo na vẹ ewian rẹ ukoko na. (Iruo 18:5; Hib. 10:​24, 25) Muegbe wo ki kpo uyono, rere ẹkpahọnphiyọ wẹn sa vwọ bọn ihwo gan. Vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni ota ra ghare kẹ wẹ vwẹ uyono rẹ uvwre rẹ udughwrẹn. A da kẹ wẹ iruo vwevunrẹ ukoko na, wọ me rha fobọ te uyono, rere wọ sa vwọ dia ohwo ra sa vwẹrosua. Wọ vwẹ ẹro okueku vwo nẹ iruo ra vwọ kẹ wẹ-ẹ, nabọ muomaphiyọ. Davwẹngba vwo ru ona wẹn yovwinphiyọ. (Isẹ 22:29) Wo che sikẹrẹ Jihova phiyọ siẹrẹ wọ da vwẹ ọkieje vwo muomaphiyọ iruo ra vwọ kẹ wẹ vwevunrẹ ukoko na, omavwerhovwẹn wẹn je cha ganphiyọ. (Gal. 6:4) Ọ je cha nẹrhẹ ọ lọhọ kẹ wẹ wo vwo nene ihwo efa ghọghọ siẹrẹ uphẹn rẹ ẹga ru wọ guọnọre de te ayen obọ.​—Gal. 5:26. w21.08 22 ¶11

E jẹ avwanre kẹnoma kẹ omaẹkparọ rere e rhiabọreyọ uyono. Kirobo rẹ ega evo nẹrhẹ ihwo evo jẹ wẹn totọ ye, omaephuo je sa nẹrhẹ ohwo jẹ upho ri Jihova enyo. Udu rẹ ihwo ri Farisi na gan tẹdia rẹ ayen da sen nẹ ọ dia Jesu yen Ọmọ rẹ Ọghẹnẹ rọ vwẹ ẹwẹn ọfuanfon jẹreyọ na-a. (Jọn 12:​37-40) Ọ da ohwo mamọ kẹ ayen nẹ omaẹkparọ rayen na nẹrhẹ uphẹn rẹ arhọ ri bẹdẹ va ayen abọ. (Mat. 23:​13, 33) Ọyen obo re ghanre mamọ a vwọ vwẹ uphẹn kẹ ẹwẹn ọfuanfon rọ Ọghẹnẹ vẹ Baibol na nẹ o suẹn akpeyeren rẹ avwanre vẹ orhiẹn rẹ avwanre brẹ! Kidie nẹ Jems vwomakpotọ, ọ da rhọnvwe nẹ Jihova yono ọyen. Ọ da rhe dia oyono rọ tẹn ona fikirẹ omaevwomakpotọ rọyen na. w22.01 10 ¶7

Ọke rẹ avwanre de “phi obọ phihọ ẹrhovwo ẹnẹ,” e se vwo imuẹro nẹ Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obo odjuvwu che nyo avwanre je kpahenphiyọ ẹrhovwo rẹ avwanre. (Kọl. 4:2) Dede ne se no nẹ a fobọ mrẹ ẹkpahenphiyọ-ọ, Jihova veri nẹ ọyen cha kpahenphiyọ ẹrhovwo rẹ avwanre “vwẹ ọke rẹ ọbẹnvwẹ” yẹrẹ ọke ro fori. (Hibru 4:16) Ọtiọyena, Jihova rha kpahenphiyọ ẹrhovwo rẹ avwanre kpakpata kerẹ oborẹ avwanre guọnọre-e, ofori nẹ avwanre brenu kpahọ-ọn. Kerẹ udje, ikpe buebun re, yen ihwo buebun vwọ nẹrhovwo rere Uvie rẹ Ọghẹnẹ vwo phi oba phiyọ eyeren nana. Jesu tobọ tanẹ a nẹrhovwo kpahọn. (Mat. 6:10) Ọyen emu rẹ ẹkpa siẹrẹ a da vwẹ uphẹn vwọ kẹ esegbuyota rẹ avwanre nẹ ọvwiẹrẹ kidiẹ nẹ oba na rhere vwẹ ọke rẹ ihworakpọ vwo rhẹro rọye-en. (Hab. 2:3; Mat. 24:44) Ofori nẹ avwanre hẹrhẹ Jihova je nẹrhovwo vworẹ esegbuyota. Oba na cha rhe vwẹ ọke rẹ ofori, kidie Jihova sane “ọke na eyẹ ẹdẹ na” phiyotọ nure. Ẹdẹ yena cha dia omamọ ẹdẹ vwọ kẹ avwanre eje.​—Mat. 24:36; 2 Pita 3:15. w21.08 10 ¶10-11

Ihwo re ghwore ri vwomakpotọ mrẹvughe nẹ ọke rẹ ayen da ghwore, ayen rhe che se ru te oborẹ ayen ruẹ jovwo-o. Kerẹ udje, roro kpahen iniruo okinriariẹ rẹ avwanre. Ọke rẹ ayen de te ẹgbukpe 70 re, ka vwẹ uphẹn rẹ ẹga ọfa vwọ kẹ ayen. Ọyena sa dia egbabọse vwọ kẹ ayen. Oma vwerhen ayen siẹrẹ ayen da vwẹ ukẹcha vwọ kẹ iniọvo rayen. Ẹkẹvuọvo, ayen riẹnre dẹn nẹ oyoma rere ighene vwọ vwẹrote iruo ọtiọyena. Fikirẹ ọtiọyena kẹ ayen dje ọkpọ rẹ uruemu ro rhe ihwo ri Livae rẹ ọke rẹ emọ rẹ Izrẹl phia, ọke rẹ emọ ri Livae na de te ẹgbukpe 50 re, kẹ ayen dobọ rẹ ẹga rẹ ayen vwọ phia vwẹ itabanako na jẹ. Ọ dia uphẹn rẹ ẹga rayen vwẹ itabanako na yen kẹ ihwo ri Livae na omavwerhovwẹ-ẹn. Ayen ni kuphẹn kuphẹn rẹ ẹga ro rhiephiyọ kẹ ayen ghanghanre vẹ owenvwe rẹ ayen vwọ chọn ighene na uko. (Ukeri 8:​25, 26) Nonẹna, dede nẹ iniruo okinriariẹ de te ẹgbukpe 70 re ayen rhe kiẹn ikoko-o, ẹkẹvuọvo, ayen je vwẹ ukẹcha vẹ ọbọgan vwọphia vwẹ ukoko rayen. w21.09 8-9 ¶3-4

Jesu gbikun ọvo ro se phiuduphiyọ avwanre awọ, ikuegbe rẹ ọmọsoghoro na ra niyẹnrẹn rọyen phiyọ Luk 15:​11-32. Eghene ọvo vwọso ọsẹ rọyen, o vrẹ nẹ uwevwin, o “de kpo isiorho.” Vwẹ oboyin, o de yerin orharhe rẹ akpọ. Yẹ ọke rẹ akpọ vwọ bẹn re, o de roro kpahen orhiẹn rọ chọre ro bruru jovwore. Ọ da rhe mrẹvughe nẹ akpo yovwin ọyen ọke rẹ ọyen vwọ hẹ uwevwin rẹ ọsẹ rọyen vrẹ ọke nana. Kirobo rẹ Jesu tare, “iroro” eghene ọshare na de bro rhe. O de brorhiẹn ro vwo rhivwin kpo ra rẹ ọsẹ rọyen vwọ kẹ evwoghovwo. Ọyen obo re ghanre rẹ ọmọ na vwọ mrẹ vughe nẹ ọyen brorhiẹn rọ chọre. O ji fo nẹ o wene iruemu rọyen. Ọmọ na djerephia nẹ ọyen ghini kurhẹriẹ vwo nẹ oborẹ ọyen ruru jovwo na. Ọnana dia omamọ rẹ ikuegbe ghevweghe-e. E jẹ ekpako reyọ uchebro re yono vwo nẹ ikuegbe nana rhe ghanghanre ọke rẹ ayen da fuẹrẹn sẹ ohwo ro ru umwemwu ọgangan ghini vwo ẹwẹn rẹ okurhẹriẹ. w21.10 5 ¶14-15

Die yen che kpogho-o? Ọyinkọ Pọl siri nẹ: “Vwẹ ọtiọye na . . . avwanre vwo vwo uvie ro je kpogho, kẹ avwanre ga omamọ rẹ egagọ ro fo ẹreyọ kẹ Ọghẹnẹ, vẹ etete kugbe udidi.” (Hib. 12:28) Ekpogho rẹ ọkoba na de kuphiyọ nu Uvie Ọghẹnẹ ọvo kọyen cha dia. (Une 110:​5, 6; Dan. 2:44) Ọke gbe herọ ra ghwọrọ kufia-a. Ihwo che brorhiẹn: Ayen ji che rhe biẹcha akpọ rẹ Eshu nana, gbanẹ ayen cha davwẹngba rẹ ayen se vwo yerin nene obore Jihova guọnọre, rọ sa kẹ ayen arhọ ri bẹdẹ? (Hib. 12:25) Womarẹ iruo rẹ aghwoghwo na avwanre sa chọn ihwo uko vwo bru omamọ rẹ orhiẹn. E jẹ a je karophiyọ ota ri Jesu ọkieje: “Ka cha ta ota rẹ iyẹnrẹn esiri na wan akpọ na ejobi, rere ọ vwọ dia iseri kẹ ẹgborho na ejobi: tavwe rẹ oba na ki rhi te.”​—Mat. 24:14. w21.09 19 ¶18-20

Ekpako, ovwan vwo okpoghwa rẹ ovwan vwo phiuduphiyọ awọ rẹ ihwo rẹ ayen vwo ẹguọnọ kpahen dobọ rẹ ẹga ri Jihova ji. (1 Tẹsa. 5:14) Jẹ owọ wo vwo phiuduphiyọ ayen awọ, wọ vẹ ayen ta ota tavwen a ke ton uyono phiyọ kugbe ọke rẹ uyono de kuphiyọ nu. Kọn bru ayen ra, wẹ vẹ ayen je nẹrhovwo kugbe. Owẹ vẹ ayen wiankugbe vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na yẹrẹ wo ji se durhie ayen nẹ ayen vwomaba ẹga rẹ orua wẹn. Ofori nẹ ekpako davwerhọn rẹ ihwo rẹ ẹwẹn rayen hra totọ ji dje ọdavwaro kugbe ẹguọnọ rẹ ayen guọnọre phia kẹ ayen. (1 Tẹsa. 2:​7, 8) Jihova “guọnọre nẹ ohwo ọvuọvo ghwru-u, ẹkẹvuọvo nẹ ihwo ejobi kurhẹriẹ.” (2 Pita 3:9) Dedenẹ ohwo se ru umwemwu ọgangan, jẹ arhọ rọyen je pha ghanghanre vwọ kẹ Ọghẹnẹ. Karophiyọ nẹ Jihova hwa okpo osa, rọ dia arhọ rẹ Ọmọ rọyen ọghanghanre rọ vwọ de avwanre ohwo ọvuọvo reyọ na. Vwọrẹ ẹguọnọ, Jihova davwẹngba rọ vwọ chọn ihwo ri bo ghwru jovwo uko vwo rhivwin bru ọyen rhe. O rhẹro rọyen nẹ ayen che rhivwin rhe kirobo ra mrẹrẹ vwẹ udje ri Jesu rẹ ọmọsoghoro na.​—Luk 15:​11-32. w21.09 30-31 ¶17-19

Kẹ, ọ da rha dianẹ wo se vwobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo vẹ eyono na kirobo ru wo ruẹ jovwo-o fikirẹ ọga vwo? Wọ je sa mrẹ aghọghọ fikirẹ obo wo se ruẹ vwẹ iruo rẹ odibo egbe na. Roro kpahen udje rẹ Ovie Devid ọke rọ vẹ eshare rọyen vwo sivwin orua vẹ ekuakua rayen vwọ vrabọ rẹ ihwo rẹ Amalek re rhere ri gborho ayen. Eshare ujorin ivẹ vwẹ usun rẹ eshare ri Devid na nene i ri chekọ na kpo ohọnre na-a kidie oma rhọ ayen, fikirẹ ọtiọyena kẹ ayen chidia kẹre oghwa rayen na. Rẹ ayen vwo phi ihwo rẹ Amalek na kparobọ nu, Devid da vwẹ iji phia nẹ ayen ghare oborẹ ayen ghwa vwo nẹ ofovwin na rhe abavo vwẹ omoma rayen tobọ te ihwo ri chidia kẹre oghwa na. (1 Sam. 30:​21-25) Ikuegbe nana yono avwanre emu ọghanghanre ọvo vwọ kpahen iruo rẹ odibo egbe rẹ avwanre na. Kohwo kohwo ro ru oborẹ ẹgba rọyen muru vwẹ iruo na, sa mrẹ aghọghọ kọke kọke rẹ ohwo de rhi vughe Jihova ji bromaphiyame. Jihova mrẹ ẹgbaẹdavwọn rẹ avwanre kugbe oborẹ avwanre vwo ẹguọnọ rọyen te, o ji brẹba vwọ kẹ avwanre. O ji yono avwanre oborẹ oma sa vwọ vwerhen avwanre vwẹ kemu kemu rẹ avwanre se ru vwẹ iruo rẹ aghwoghwo na. (Jọn 14:12) E jẹ o mu avwanre ẹro nẹ, oma cha vwerhen Jihova kpahen avwanre mamọ ọ da dianẹ oma rhọ avwanre-e! w21.10 28 ¶15-17

Avwanre vwọ ghwanra na, oshọ se mu avwanre nẹ avwanre ra cha sa wian kẹ Jihova kirobo ri jovwo-o. Dede nẹ avwanre rhe vwo ẹgba kirobo ri jovwo-o, avwanre je sa vwẹ aghwanre vẹ obo rẹ avwanre rhiẹromrẹ re vwọ chọn ighene uko vwo vwobọ vwẹ ẹga ri Jihova vọnvọn ji rhiabọreyọ ewian kpokpọ. Ofori ihwo re ghwore vwọ dia ihwo re vwomakpotọ ọ da dianẹ ayen guọnọ chọn ighene uko. Ohwo rọ vwomakpotọ no nẹ ihwo efa rho nẹ ọyen. (Fil. 2:​3, 4) Ihwo re ghwore ri dje oka rẹ uruemu nana phia mrẹvughe nẹ o vwo ena sansan rẹ Baibol na rhọvwenphiyọ ri ji yovwin ra sa vwọ wian owian ọvo. Ihwo nana re rhẹro rọyen nẹ ihwoeje ru erọnvwọn kirobo re ayen ruro vwẹ ọke rẹ awanre-e. (Aghwo. 7:10) Ayen sa chọn ighene na uko womarẹ ayen vwọ vuẹ ayen oborẹ ayen yonore, ẹkẹvuọvo o ji fo nẹ ayen riẹn nẹ “erhuvwu rẹ akpọ na ra wan vrẹn” ọtiọyena, ọ sa dia obo ri fori ayen vwo yono ena kpokpọ re vwo ruẹ erọnvwọn enẹna.​—1 Kọr. 7:31. w21.09 8 ¶1, 3

Jihova cha sa vuẹ ihwo re ga ọyen nẹ ayen vwobọ vwẹ oka rẹ uruemu rẹ ijẹfuọ-on. Jihova afonre. Ihwo rẹ Izrẹl vwọ karophiyọ ọnana, o vwobo re si phiyọ obaro rẹ erhu rẹ orherẹn rode na. Obo re si phiyọ yen: “Ọfuanfon kẹ Ọrovwohwo.” (Eyan. 28:​36-38) Obo re si phiyọ erhu na cha nẹrhẹ o phẹn vwọ kẹ kohwo kohwo rọ mrẹrẹ nẹ Jihova ghene pha fuanfon. Kẹ, ohwo rẹ Izrẹl rọ sa mrẹ ọsete rọhẹ obaro rẹ erhu na-a kidie nẹ ọ cha sa mrẹ orherẹn rode na-a vwo? Ọna ko mudiaphiyọ ne ovuẹ ọghanghanre nana rhe che te obọ? Ọ dia ọtiọye-en! Ihwo rẹ Izrẹl ejobi nyo ovuẹ nana ọke re vwo se Urhi na vwọ kẹ eshare, eya, kugbe emọ rẹ ẹgborho na. (Urhi 31:​9-12) Mane kẹ owẹ hẹ etiyin, wo rhe nyo eta nana: “Mẹvwẹ Ọrovwohwo rẹ Ọghẹnẹ wẹn; vwẹ ọtiọye na ovwan . . . ke dia fuanfon kidie Me pha fuanfon.” “Kẹ ovwan dia ọfuanfon kẹ vwẹ; kidie mẹvwẹ Ọrovwohwo na pha fuanfon.”​—Liv. 11:​44, 45; 20:​7, 26. w21.12 3 ¶6-7

Ihwo evo ro ẹnwan kpahen ekuakua rẹ akpeyeren. Ọ sa dianẹ uwenre ganre vwẹ ẹkuotọ rẹ ayen dia. Ọ sa bẹn vwọ kẹ ayen rẹ ayen vwọ mrẹ igho ro te vwọ vwẹrote orua rayen. Yẹrẹ, ọ je sa dianẹ ohwo rẹ obọ yovwinrin rọ vwẹrote orua na ghwure, ọtiọyena, orua na rhe vwo ọchuko vuọvo-o. A cha mrẹ erere siẹrẹ a da vwẹroso Jihova ukperẹ ra vwọ ro ẹnwan. Karophiyọ nẹ Jihova rọ dia Ọsẹ ro vwo ẹguọnọ kẹ avwanre imuẹro nẹ ọyen cha vwẹrote ọdavwẹ avwanre siẹrẹ e de phi oyerinkugbe avwanre vẹ ọ rọyen phiyọ ẹdia rẹsosuọ. (Mat. 6:​32, 33) Iyẹnrẹn djerephia nẹ Jihova ruẹ ive rọyen eje gba. (Urhi 8:​4, 15, 16; Une 37:25) Ọ da dianẹ Jihova vwẹrote ephran kugbe idodo na, kọyen o rhe fo ra vwọ ro ẹnwan kpahen obo ra re yẹrẹ obo re kuphiyọ-ọ! (Mat. 6:​26-30; Fil. 4:​6, 7) Kirobo rẹ ẹguọnọ muẹ ọsẹ vẹ oni vwọ vwẹrote ọdavwẹ rẹ emọ rayen ye, ọtiọyen ẹguọnọ ji muẹ Ọsẹ avwanre rọhẹ obodjuvwu vwọ vwẹrote ọdavwẹ rẹ ihwo rọyen. w21.12 17 ¶4-5; 18 ¶8

O vwo ọke ọvo rẹ ohwo ọvo yẹrẹ oniọvo ọvo vwo gbe we ku jovwore? Roro kpahen udje ri Josẹf rọ rioja rẹ oshenyẹ vwẹ obọ rẹ iniọvo rọyen. Ọ tẹnrovi oyerinkugbe rọyen vẹ ọ ri Jihova, Jihova de bruba kẹ fikirẹ odirin rọyen. Ọke vwọ yanran na, Josẹf de vwo ghovwo iniọvo rọyen ri gbere ku na, ọ da je rhe mrẹ oborẹ Jihova vwo bruphiyọ kẹ ọyen re. (Jẹn. 45:5) Kerẹ Josẹf, avwanre sa mrẹ obicha siẹrẹ e de sikẹrẹ Jihova je vwẹ uphẹn kẹ ọ vwọ rhuẹrẹ erọnvwọn phiyọ. (Une 7:17; 73:28) Ọ da dianẹ wo chirakon rẹ oshenyẹ yẹrẹ ẹdia efa, karophiyọ nẹ Jihova sikẹrẹ “otu rẹ udu rayen vwirhiri.” (Une 34:18) O vwo ẹguọnọ wẹ fikiridie wo vwo odirin wo ji mu ẹnwan wẹn vwọ ya. (Une 55:22) Ọyen oguẹdjọ rẹ akpọ na eje. Ọ mrẹ erọnvwọn eje re phia. (1 Pita 3:12) Ọke wo de nene ẹdia ọgangan re wọ cha sa rhuẹrẹphiyọ-ọ muabọ, wo vwo owenvwe wọ vwọ hẹrhẹ Jihova? w21.08 11 ¶14; 12 ¶16

Ọyen emu rẹ aghwanre a vwọ reyọ akpeyeren rẹ avwanre vwo ru obo re cha nẹrhẹ oma vwerhen Jihova. O fori nẹ a tẹnrovi obo re ma ghanre. Ọkievo, a vwọ reyọ ọke rẹ avwanre vwo ruiruo vwẹ idjerhe rẹ aghwanre se churobọ si ojẹ rẹ erọnvwọn ivẹ re ghwa chọ komobọ-ọ. Obo re phiare ọke rẹ Jesu vwo bru Meri vẹ Mata ra vwẹ uwevwin rayen dje ẹkpo nana phia. Oma vwerhen Mata rẹ Jesu vwo won ayen ọrhorha, ọnana da nẹrhẹ o muegbe rẹ uvi udemu vwọ kẹ. Ẹkẹvuọvo, Meri de chidia te otọ kẹrẹ Jesu jẹ ọ kerhọ rọyen. Oborẹ Mata ruru na chọre-e, ẹkẹvuọvo Jesu tare nẹ Meri “jẹ emu esiri na reyọ nure.” (Luk 10:​38-42) Ọke vwọ yanran na, oka rẹ emu rẹ ayen rere vwẹ ẹdẹ yena sa chọre Meri ẹro, ẹkẹvuọvo o muẹro nẹ obo ro yono mie Jesu cha sa chọrọ ẹro-o. Kirobo rẹ Meri vwẹ ẹro ọghanghanre vwo ni ọke rẹ ọ vẹ Jesu ghwọrọ kugbe na, ọtiọyen avwanre je vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ ọke rẹ a vẹ Jihova ghwọrọ kuẹgbe. w22.01 27 ¶5-6

Dede nẹ Ehab vwomakpotọ vwẹ ọke yena, jẹ obo rọ rhoma ru ukuko na djerephia nẹ okurhẹriẹ rọyen na nẹ otọ rẹ ubuidu rọyen rhe-e. Ọ sa davwẹngba vwo si ẹga ri Baal nẹ otọ na-a. O ji jiro kẹ ihwo na nẹ ayen vwẹ ẹga kẹ Jihova-a. Ehab vwo ghwu nu, Jihova de dje oka rẹ ẹro ro vwo no phia. Ọmraro rẹ Ọghẹnẹ tare nẹ ohwo-umwemwu yen o ruẹ. (2 Ikun 19:​1, 2) Gbe di roro: Ọ da dianẹ okurhẹriẹ ri Ehab na ghini nẹ otọ rẹ ubiudu rọyen rhe, omuẹro nẹ ọmraro na rhe dje kerẹ ohwo umwemwu ro vwo utuoma kpahan Jihova-a. O phẹnre nẹ dede nẹ erọnvwọn ebrabra rẹ Ehab ruru jovwo darọ, jẹ o ghini kurhẹriẹ-ẹ. Die yen avwanre se yono vwo nẹ udje ri Ehab rhe? Ọke rẹ Jihova vwọ womarẹ ọmraro Ilaija vwọ vuẹ Ehab nẹ ọyen cha ghwọrọ orua rọyen eje, ọ da vwomakpotọ vwẹ ẹsosuọ. Ọyen omamọ rẹ orọnvwọn yen o ruru na. Ẹkẹvuọvo obo rọ rhoma rhi ru ukuko na djerephia nẹ o ghini kurhẹriẹ vwo nẹ otọ rẹ ubiudu rọyen rhe-e. Ọtiọyena, okurhẹriẹ vrẹ ọ rẹ ohwo de vwọ vwẹ unu ta nẹ umwemwu rẹ ọyen ruru da ọyen. w21.10 3 ¶4-5, 7-8

Aizaya ọmraro, o je sa dianẹ aye rọyen ji vwo owian robọ rọyen kidie e sere “ọmraro rẹ aye.” (Aiz. 8:​1-4) Aizaya vẹ aye rọyen vwẹ ẹga ri Jihova vwọ ka obaro vwẹ akpeyeren rayen. Eya gbe eshare re rọvwọnre nonẹna je sa vwẹrokere udje rẹ ọmraro Aizaya vẹ aye rọyen womarẹ ayen vwo ruẹ obo rẹ ayen se ru eje vwẹ ẹga ri Jihova. Ayen sa kpuriẹnphiyọ ẹroẹvwosuọ rẹ ayen vwo kpahen Jihova siẹrẹ ayen da ghwọrọ ọke kuẹgbe vwo yono kpahen aroẹmrẹ ri Baibol vẹ oborẹ ayen ruẹgba wan ọkieje. (Tai. 1:2) Ayen ji se roro kpahen obo rẹ ayen se vwo vwobọ vwẹ orugba rẹ aroẹmrẹ evo rehẹ Baibol na. Kerẹ udje, ayen sa vwẹ ukẹcha phia vwo ru orugba rẹ aroẹmrẹ ri Jesu rọ tare nẹ e che ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na vwọ ro akpọneje tavwen oba na ki rhi te. O de mu ovwan ẹro nẹ aroẹmrẹ ri Baibol na ruẹgba, ọyena cha chọn ovwan uko mamọ vwo ru oborẹ ẹgba rẹ ovwan teri eje vwẹ ẹga ri Jihova. w21.11 16 ¶9-10

Jesu guọnọ vwẹrote oni rọyen. Ọ sa dianẹ oni rọyen ayeuku. Fikirẹ ẹguọnọ vẹ erorokẹ ro vwo kpahen Meri, Jesu da tanẹ Jọn vwẹrote, kidie ọ riẹnre nẹ Jọn cha nabọ chọn uko vwo sikẹrẹ Jihova phiyọ. Nẹ ẹdẹ yena yanran, Jọn da rhe họhọ ọmọ vwọ kẹ Meri, ọ da vwẹrote Meri kerẹ oni obọ rọyen. Jesu ghini dje uvi rẹ ẹguọnọ kẹ aye ọghanghanre nana rọ nabọ vwẹrote nẹ ọkiemọ rhe, ro ji mudia kẹrẹ ọke ro vwo ghwẹ! Die yen e se yono vwo nẹ eta ri Jesu rhe? Avwanre sa kẹrẹ ihwo re vẹ avwanre gba ga Jihova vwọ vrẹ ihwo rẹ orua rẹ avwanre. Ihwo rẹ orua sa vwọso yẹrẹ chukoku avwanre, ẹkẹvuọvo, Jesu veri nẹ e de churumu Jihova vẹ ukoko rọyen, e che vwo “ujori kpahe ujori” rẹ obo re va avwanre abọ. Avwanre cha mrẹ ihwo buebun re cha họhọ emọ, esẹ, yẹrẹ ini kẹ avwanre. (Mak 10:​29, 30) Oma rha vwerhen owẹ nẹ wọ hẹ ohri rẹ iniọvo eya vẹ eshare ri vwo ẹguọnọ ri Jihova kugbe omoma rayen?​—Kọl. 3:14; 1 Pita 2:17. w21.04 9-11 ¶7-8

Ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ che mu avwanre vwo ru vrẹ obo re rhẹro rọyen miẹ avwanre. Kirobo rọ je hepha vwẹ ọke awanre, nonẹna iniọvo rẹ avwanre buebun ji dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia vwọ kẹ iniọvo efa, tobọ te ihwo rẹ ayen vugheri dede-e. Kerẹ udje, ayen de nyo nẹ oghwọrọ ri kpregede phiare, kẹ ayen guọnọ idjerhe rẹ ayen sa vwọ vwẹ ukẹcha phia. Uwenre da gan kẹ oniọvo ọvo vwẹ ukoko na, kẹ ayen vwẹ ukẹcha vwọ phia kpakpata. Kerẹ iniọvo rehẹ Masidonia rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ, ayen ruẹ vrẹ obo re rhẹro rọyen miẹ ayen. Ayen vwẹ ọke vẹ ẹgba rayen vwo ze, “ayen tobọ vwẹ ọhọrobọ rayen kẹ bunọ obo rẹ ayen vwo te” rere ayen sa vwọ vwẹ ukẹcha phia vwọ kẹ iniọvo ri ghwe vwo-o. (2 Kọr. 8:3) Nonẹna ekpako ri nẹ otọ sua ji vwo oniso rẹ ukẹcha rẹ iniọvo rehẹ ukoko na vwọ phia. Oka rẹ uchebro ro fo aruọke tiọyena che phi ẹgba phiyọ iniọvo na oma rere oma vwo jẹ ayen ẹrhọ.​—Aiz. 32:​1, 2. w21.11 11 ¶14; 12 ¶21

Avwanre eje guọnọ uchebro nọke ra ruọke. Ọkievo, avwanre sa nokpẹn rẹ uchebro mie ohwo rẹ avwanre muọghọ kẹ. Vwẹ ẹdia efa, oniọvo ro vwo ọdavwẹ rẹ avwanre sa kpọ avwanre vi o de no nẹ avwanre guọnọ she “ru umwemwu” rọ sa nẹrhẹ a viẹ idiekpọvwẹ. (Gal. 6:1) Ukuotọ rọyen, uchebro evo sa dia kerẹ ọkpọvi vwọ kẹ avwanre. O toro obo ọ wanre-e, e jẹ e rhiabọreyọ uchebro. E de ru ọtiọyen, ọ cha ghwa erhuvwu rhe ji sivwin arhọ rẹ avwanre! (Isẹ 6:23) Isese re kẹdẹ kẹdẹ na vuẹ avwanre nẹ e “nyo eta rẹ ọvwaghwanre na.” O vwo ohworakpọ vuọvo rọ riẹn erọnvwọn eje-e; jẹ ohwo ọvo herọ ro vwo erianriẹn yẹrẹ rhiẹromrẹ erọnvwọn sansan vwọ vrẹ avwanre re. (Isẹ 12:15) A vwọ kerhọ rẹ uchebro ọyen oka rẹ omaevwokpotọ. O djephia nẹ a riẹn asan rẹ ẹgba rẹ avwanre teri, ji vwo ọmrẹvughe nẹ a guọnọ ukẹcha a sa vwọ yanmu obo ra tẹnrovi. Ẹwẹn ọfuanfon na de mu Ovie Solomọn vwo si: “Ọvwiroro da herọ emu ko she phihọ.”​—Isẹ 15:22. w22.02 8 ¶1-2

Obọdẹn rẹ okurhẹriẹ vrẹ ọ rẹ ohwo de vwọ vwẹ unu tanẹ umwemwu rọyen ruru da ọyen. Ofori nẹ ohwo na wene iroro rọyen vẹ ẹro ro vwo nẹ erọnvwọn. Ọ cha kẹnoma kẹ iruemu echọchọ je yan nene iwan ri Jihova. (Izi. 33:​14-16) Obo re ma ghanre rẹ ohwo ro ru umwemwu na vwo vwẹ ẹwẹn yen ọ vẹ Jihova vwọ rhoma vwo uvi rẹ oyerinkugbe. Die kọyen ofori nẹ avwanre ru ọ da dianẹ avwanre rhe riẹn nẹ ugbeyan rẹ avwanre ọvo rọ kẹrẹ avwanre mamọ ru umwuemwu ọgangan? Ọ dia erhuvwu yen wo ru ugbeyan wẹn siẹrẹ wo de rhurhu umwemwu ro ruru-u. Avwanre che se si umwemwu na nu-u kidie Jihova mrẹ emu eje. (Isẹ 5:​21, 22) Wọ sa chọn ugbeyan wẹn na uko siẹrẹ wọ da vuẹ nẹ ekpako na guọnọ chọn uko. Ugbeyan wẹn ra rhọvwen vuẹ ekpako na-a, wọ sa ra vuẹ ekpako na kpahen obo wọ riẹnre na, ọnana odjephia nẹ wọ ghene guọnọ chọn ugbeyan wẹn na uko. w21.10 7 ¶19-21

Avwanre eje sa vwẹrokere uruemu rẹ omaevwoze ri Jesu. Baibol na tare nẹ, Jesu “da reyọ oma rẹ odibo.” (Fil. 2:7) Ọviẹn yẹrẹ odibo re niri ghanghanre cha guọnọ uphẹn ro vwo ru obo re cha vwerhen onini rọyen oma. Kidie nẹ avwanre eviẹn ri Jihova, ji gbe odibo kẹ iniọvo na, avwanre vwo owenvwe re vwo ru obo re se ru kẹ Jihova vẹ iniọvo avwanre. Nọ oma wẹn: ‘Me ghene guọnọ vwẹ ọke vẹ ẹgba mẹ vwọ chọn ihwo efa uko? Mi vwo owenvwe me vwọ vwẹ ukẹcha phia siẹrẹ a da guọnọ ukẹcha re vwo ru orufon rẹ Ọguan Romẹvwa yẹrẹ Ọguan Ruvie?’ Ọkiọvo wo niro nẹ ofori nẹ wo ru yovwinphiyọ vwẹ ẹdia evo, ẹkẹvuọvo wo vwo owenvwe na-a. Ọ da dia ọtiọyen, gba nẹrhovwo rhe Jihova. Vuẹ kpahen oborẹ wo rorori, wọ je vuẹ nẹ ọ kẹ wẹ “owenvwe vẹ ẹgba wo vwo ruiruo.”​—Fil. 2:​13, NW. w22.02 22-23 ¶9-11

Jesu dje erorokẹ phia womarẹ o vwo dje uruemu ri dẹndẹn phia je dia ohwo rọ nuẹ vwẹ ọke ọ tobọ vwo hirharoku ebẹnbẹn. (Mat. 11:​29, 30) Kerẹ udje, ọke rẹ aye ri Fonisha na vwọ rẹ nẹ o sivwin ọmọ rọyen, vwẹ ẹsosuọ ọ senre, ẹkẹvuọvo, ọke ọ vwọ mrẹ nẹ aye na vwo uvi rẹ esegbuyota, o de sivwin ọmọ rọyen na. (Mat. 15:​22-28) Dede nẹ Jesu ohwo vẹ erorokẹ, ọ dia ọyen o vwo si obọ rẹ ọghwọku kpotọ vwọ kẹ ohwo ro fo vwọ kẹ-ẹ. Ọkievo, o dje erorokẹ phia vwọ kẹ ihwo ro vwo ẹguọnọ rọyen womarẹ o vwo sianro vuẹ ayen obo ri fori. Kerẹ udje, ọke rẹ Pita vwọ guọno dobọ ri Jesu ji o vwo jẹ ọhọre ri Jihova eruo, Jesu da ghwọkuo vwẹ irharo rẹ idibo ichekọ na. (Mak 8:​32, 33) Ọ dia o ru ọnana ọ vwọ phọphọ Pita-a, ẹkẹvuọvo o ruro o vwo yono je vwẹ orhọn-esio vwọ kẹ idibo ichekọ na nẹ ayen dia ihwo ri ruẹ vrẹ obo ro fori nẹ ayen ru-u. Aphro herọ-ọ, oma vua Pita kpahen obo re phiare na, ẹkẹvuọvo, ọ mrẹ erere vwo nẹ ọghwọku na rhe. Wo se vwo dje uvi rẹ erorokẹ phia vwọ kẹ ihwo ru wo vwo ẹguọnọ kpahen, ofori nẹ wo sianro vwẹ uchebro ro fori vwọ kẹ ayen vwẹ ọkievo. Wo de che ru ọtiọyen, vwẹrokere Jesu rere wo mu uchebro wẹn na kpahen uyono ri Baibol na. w22.03 11 ¶12-13

Avwanre ga Jihova ọke re de jiro. (Une 34:1) Avwanre jiri Jihova siẹrẹ a da vuẹ ihwo kpahen iruemu iyoyovwin vẹ iruo igbunu rọyen. E che vwo erọnvwọn buebun ra cha ta kpahen Jihova siẹrẹ e de vwo ẹwẹn rẹ akpẹvwẹ. E de roro kpahen erọnvwọn iyoyovwin eje ri Jihova ru kẹ avwanre wanre, ke che vwo erọnvwọn buebun ri che mu avwanre vwọ kpẹvwẹ. Iruo rẹ aghwoghwo na kẹ avwanre omamọ uphẹn ra vwọ vwẹ “ejiro kẹ Ọghẹnẹ . . . kọye hẹ, ẹbẹrunu rẹ avwanre.” Kirobo re roro kpahen obo ra cha ta tavwen a ke nẹrhovwo rhe Jihova, ọtiọyen o ji fo nẹ e roro kpahen obo ra cha ta vwọ kẹ ihwo re ghwoghwota kẹ. Avwanre guọnọ ze izobo “ejiro” ro me yovwin kẹ Ọghẹnẹ. Ọyen sorọ re vwo ghwoghwota kẹ ihwo vẹ oruru. w22.03 21 ¶8