February

Ọke rẹ Ovie Hẹzikaya vwọ muọga mamọ, ọ da rẹ Jihova nẹ ọ cha ọyen uko rere oma rọyen gan. Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo na, oma rọyen da gan. (2Iv 20:1-6) Vwọ fẹnẹ ọ rẹ Hẹzikaya, ọke rẹ ọyinkọn Pọl vwọ rẹ Jihova nẹ o si ‘unwe re vwo duvwon’ no, Jihova siro no-o. (2Kọ 12:7-9) Ovie Hẹrọd guọnọ teyen iyinkọn ivẹ na Jems vẹ Pita hwe. A teyen Jems hwe, amakashe de sivwin Pita vwọrẹ igbevwunu. (Iru 12:1-11) Avwanre se roro, ‘Diesorọ Jihova vwo sivwin Pita je rhọnvwe ne e hwe Jems?’ Baibol na vuẹ avwanre-e. Ẹkẹvuọvo, o mu avwanre ẹro nẹ Jihova ru “umwemwu-u.” (Urh 32:4) Ọkievo, avwanre se hirharoku ẹdia re rhẹro rọye-en. Ẹkẹvuọvo, kidie nẹ o mu avwanre ẹro nẹ Jihova kpahanphiyọ ẹrhovwo avwanre vwẹ idjerhe rẹ ẹguọnọ rọ je dia ọsoso, avwanre rha nọ enọ kpahan obo rọ kpahanphiyọ ẹrhovwo rẹ avwanre wa-an.—Job 33:13. w23.11 21 ¶6

Ẹwẹn ọfuanfon na mu Jems vwo si nẹ, ihwo ri vwo aghwanre “fobọ nyẹme.” Roro kpahen oborẹ ọnana mudiaphiyọ. Ofori nẹ e vwo owenvwe re vwo nyẹme rẹ ihwo ri Jihova vwẹ ogangan kẹ nẹ i sun avwanre. Jẹ, ọ dia ọyen o vwo mudiaphiyọ nẹ Jihova guọnọre nẹ e nyẹme rẹ ohwo rọ tanẹ a churhi rọye-en. (Iru 4:18-20) Avwanre se no nẹ ọ lọhọre re vwo nyẹme ri Jihova vrẹ ihworakpọ kidie ọkieje yen Jihova vwọ kẹ avwanre odjekẹ rọ gbare. (Un 19:7) Ẹkẹvuọvo, ọnana fẹnẹ ihworakpọ ri vwo ogangan rẹ usuon re gbare-e. Dedena, Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obodjuvwu je rhọnvwẹ kẹ emiọvwọn, ekpako rẹ ukoko vẹ ihwo ri vwo ogangan rẹ usuon nẹ i sun avwanre. (Isẹ 6:20; 1Tẹ 5:12; 1Pi 2:13, 14) E de nyẹme rayen, kọyen e ji nyẹme ri Jihova. w23.10 6 ¶2-3

Idjerhe ọvo e se vwo ru esegbuyota avwanre gan yen e vwo roro kpahen ẹgba ri Jihova. O vwo ẹgba ro vwo ru kemu kemu ro veri eje gba. O se ru ọtiọyen kidie, ọyehẹ Ọghẹnẹ ro me kpenu. (Job 42:2; Mk 10:27; Ẹf 3:20) Ọ vuẹ Ebraham vẹ Sera nẹ ayen che vwiẹ ọmọ vwẹ ọke ọghwo rayen. (Jẹ 17:15-17) Ọ je vuẹ Ebraham nẹ emọ rọyen cha reyọ otọ ri Kenan vwọ riuku. Uvwrẹ rẹ ikpe buebun rẹ emọ rẹ Ebraham, re dia ihwo rẹ Izrẹl, vwọ dia eviẹn vwẹ Ijipt, e se no nẹ ive yena che se rugba-a. Ẹkẹvuọvo o de rhi rugba. Ọ da je vuẹ Meri rọ dia ọmọtobẹ nẹ, o che vwiẹ Ọmọ rọyen, ọnana che ru orugba rẹ ive rẹ Jihova veri vwẹ ogba rẹ Iden ikpe buebun re wanre. (Jẹ 3:15) E de roro kpahen ive ejobi rẹ Jihova veri vẹ obo ri rugba wan, ọnana sa nẹrhẹ a riẹn nẹ Jihova vwo ẹgba mamọ je nẹrhẹ esegbuyota re vwo kpahen akpọ ọkpokpọ na ganphiyọ.—Jos 23:14; Aiz 55:10, 11. w23.04 28 ¶10-12

Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo ri Devid, o de sivwo. (1Sa 19:10, 18-20; 2Sa 5:17-25) Avwanre ji se vwo imuẹro tiọyena. (Un 145:18) Ọ dia oborẹ avwanre guọnọre yen Jihova nẹ vwọ kpahenphiyọ ẹrhovwo avwanre-e. Ọnana yen obo re ghwa phia kẹ ọyinkọn Pọl. Ọ rẹ Jihova nẹ o si “unwe” re vwo duvwo no. Vwẹ abọ erha soso, Pọl rẹ Jihova nẹ o si obẹnbẹn nana no. Jihova kpahenphiyọ ẹrhovwo yena? E, jẹ ọ dia ghwe vwo nene obo ri Pọl guọnọre-e. Ukperẹ o vwo si obẹnbẹn na no, Jihova da vwẹ ẹgba vwọ kẹ rọ sa vwọ fuevun ga ọkieje. (2Kọ 12:7-10) kievo, Jihova je sa kpahenphiyọ ẹrhovwo avwanre vwẹ idjerhe re rhẹro rọye-en. Avwanre vwo imuẹro nẹ Jihova riẹn obo ri me yovwin rọ sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ avwanre. O se ru “emu ejobi rẹ avwanre nọre eyẹ rẹ avwanre roro.” (Ẹf 3:20) Fikirẹ ọnana, ọ sa kpahenphiyọ ẹrhovwo avwanre vwẹ idjerhe yẹrẹ ọke re rhẹro rọye-en. w23.05 8-9 ¶4-6

Nọke ra ruọke, o fori nẹ e roro kpahen ive rẹ evrẹnushi rọ cha vwẹ obaro ri Baibol na ta ota kpahen. Diesorọ? Kidie a riẹn ọke re che vwo she ro okpọga yẹrẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen che vwo ghwu va avwanre abọ kpregede-e. (Agh 9:11; Jem 4:13, 14) Iphiẹrophiyọ rẹ evrẹnushi na sa chọn avwanre uko vwo chirakon rẹ ebẹnbẹn tiọyena. (1Tẹ 4:13) Baibol na kẹ avwanre imuẹro nẹ Ọsẹ avwanre rọhẹ odjuvwu nabọ vughe avwanre o ji vwo ẹguọnọ avwanre mamọ. (Lu 12:7) Roro kpahen obo ri Jihova Ọghẹnẹ vughe avwanre te rọ vwọ rhoma rhọvwọn avwanre vẹ iroro kugbe iruemu ri rhe avwanre jovwo gbagba. Mavọ yen ọ vwerhoma te Jihova vwọ kẹ avwanre uphẹn rẹ arhọ ri bẹdẹ, a da tobọ ghwu dede ọ cha rhọvwọn avwanre! Diesorọ avwanre vwo vwo imuẹro kpahen ive rẹ evrẹnushi na? Kidie avwanre vwo imuẹro nẹ ohwo ro ve ive na vwo owenvwe vẹ ẹgba ro vwo ru obo ro veri na. w23.04 8-9 ¶2-4

Josẹf vẹ Meri je wian kugbe ayen se vwo ru oyerinkugbe rẹ ayen vẹ Jihova ganphiyọ. Ayen riẹn obo rọ ghanre te ayen vwọ ga Jihova kugbe kerẹ orua. (Lu 2:22-24; 4:16) Ọnana uvi rẹ udje vwọ kẹ ihwo re rọvwọnre nonẹna! Ọ da dianẹ wo vwẹ emọ, kerẹ Josẹf vẹ Meri, ọ sa bẹn kẹ wẹ wo vwo kpo uyono yẹrẹ rhuẹrẹ ọke phiyọ vwọ kẹ ega rẹ orua. Ọ sa dia bẹnbẹn vrẹ obo ri jovwo ovwan vwọ mrẹ ọke vwo ru uyono yẹrẹ nẹrhovwo kugbe kerẹ orua. Ẹkẹvuọvo, ovwan karophiyọ nẹ siẹrẹ ovwan da ga Jihova kuẹgbe, ovwan che sikẹrẹ ohwohwo phiyọ, oyerinkugbe rẹ ovwan vẹ Jihova kọ je cha ganphiyọ. Ọtiọyena we phi ẹga ri Jihova phiyọ ẹdia rẹsosuọ vwẹ akpeyeren. Ọ da dianẹ ebẹnbẹn hẹ evunrẹ orọnvwe wẹn, ọ cha bẹn we vwo kuomakugbe vwo ru ẹga rẹ orua. Ọ da dia ọtiọyen, we gbe roro kpahen orọnvwọn rọ cha ghwe omavwerhovwẹn rhe. Ọnana sa nẹrhẹ ovwan vwo ẹguọnọ rẹ ohwohwo phiyọ ji vwo owenvwe ovwan vwọ ga Jihova kugbe. w23.05 22 ¶7-8

Idjerhe vọ yen oshọẹdjẹ vwọ vwẹ ukẹcha kẹ Obadaya? Ọ nẹrhẹ ọ rhe dia ohwo rẹ uyota vẹ ohwo ra sa vwẹrosua; ọnana yensorọ, ovie na vwọ reyọ vwo mu nẹ ọ vwẹrote uwevwin rọyen. (Ni Nehemaya 7:2.) Oshọẹdjẹ rẹ Ọghẹnẹ rẹ Obadaya vwori nẹrhẹ o vwo uduefiogbere—uruemu rọ ghene guọnọ. Ọke rẹ orharhe rẹ Ovie Ehab vwo suẹn, ọyen o vwo yerin. (1Iv 16:30) Vwọba, aye rọyen Jezibẹl rọ ga Baal, vwo utuoma kpahen Jihova mamọ tẹdia rọ vwọ davwẹngba ro vwo si ẹga rẹ uyota nẹ uvwiẹ ihwe rẹ Izrẹl. Ọ tobọ hwe emraro rẹ Ọghẹnẹ buebun. (1Iv 18:4) Ọke rẹ Jezibẹl vwọ guọnọ emraro rẹ Ọghẹnẹ ro che hwe, Obadaya da reyọ ujorin rayen o de si ayen nu “ujuvẹ gbe ihwe ẹko vwẹ evun rẹ emwa,” ọ da vwẹ emu kugbe ame vwọ ghẹrẹ ayen. (1Iv 18:13, 14) Ọ da dianẹ Jezibẹl riẹn kpahen oborẹ Obadaya rọ dia ohwo ro fiudugberẹ na ruru, o rhe hwe. Vwọrẹ uyota, oshọ se mu Obadaya, kidie ọ guọnọ ghwu-u. Obadaya vwo ẹguọnọ ri Jihova vẹ ihwo re vwẹ ẹga kẹ vwọ vrẹ arhọ romobọ rọyen. w23.06 16 ¶9-10

Jihova ji sun ihwo rọyen nonẹna kirobo ro ruru vwẹ awanre. O ruẹ ọtiọyen womarẹ Baibol na kugbe Ọmọ rọyen, rọ dia ọgbuyovwin rẹ ukoko na. Avwanre mrẹ obo ri djerephia nẹ Jihova je reyọ ihworakpọ vwọ vwẹ odjekẹ kẹ ihwo rọyen nonẹna? E. Kerẹ udje, roro kpahen obo re phiare ọke rẹ ikpe ri 1870 vwọ wan nu. Charles Taze Russell kugbe igbeyan rọyen da rhe mrẹ nẹ 1914 cha dia ukpe ọghanghare ro che su kpo Uvie rẹ Ọghẹnẹ. (Da 4:25, 26) Ayen riẹn ọnana fikirẹ ehiahiẹ rẹ ayen ruru kpahen aroẹmrẹ ri Baibol ji vwo imuẹro nẹ i che rugba. Jihova cha ayen uko vwẹ ehiahiẹ ri Baibol rẹ ayen ruru na? E. Obo re phiare vwẹ akpọ na vwẹ ukpe ri 1914 djerephia nẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ tuẹn usuon phiyọ re. Re vwo phi Ofovwin rẹ Akpọeje I nu, ega, etọ re bẹrẹ kugbe ọkanrovwẹ rẹ emu de ji nene. (Lu 21:10, 11) O muẹro dẹn nẹ Jihova reyọ eshare nana re dia Inenikristi re fuevun na vwọ cha ihwo rọyen uko. w24.02 22 ¶11

Kerẹ idibo ri Jihova, avwanre riẹnre nẹ o vwo ẹguọnọ avwanre, ọ je guọnọ nẹ e yeren uvi rẹ akpọ. (Ro 8:35-39) Vwọba, o ji mu avwanre ẹro nẹ a da reyọ odjekẹ ri Baibol na vwo ruiruo, o che fi erere kẹ avwanre. (Aiz 48:17, 18) Kẹ, ọ da rha dianẹ e hirharoku ebẹnbẹn re rhẹro rọye-en vwo? Kerẹ udje, ohwo rẹ orua ra vwẹroso se ku avwanre phiyotọ. Ọ sa dianẹ e nene ọga muabọ rọ nẹrhẹ e rhe se ruẹ obo ra guọnọ ru vwẹ ẹga ri Jihova-a. Avwanre se rhiẹromrẹ ebẹnbẹn rẹ oghwọrọ ri kpregede ghwa cha. Yẹrẹ e se mukpahen avwanre fikirẹ esegbuyota avwanre. E de hirharoku edavwini tiọyen, e se roro nẹ: ‘Die yen phia? Die yen mi ruru rọ chọre? Kọyen Jihova ghene kpairoro vrẹ vwẹ?’ Iroro ọtiọyen kọn ro owẹ ẹwẹn jovwo re? Ọ da dia ọtiọyen, wo jẹ ofu dje we-e. Idibo ri Jihova buebun ji nene iroro ọtiọyen muabọ re.—Un 22:1, 2; Hab 1:2, 3. w23.04 14 ¶1-2

Siẹrẹ iroro re vwo ru obo re chọre da kọn ro avwanre ẹwẹn, e ja sen iroro tiọyẹna kpakpata kidie o se miovwin oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọ rẹ Ọghẹnẹ. Jihova guọnọre nẹ a vwẹ “ubiudu” avwanre eje vwo nene irhi rọyen. (Ro 6:17) Ọkieje yen irhi rọyen vwo fi erere kẹ avwanre, e ji che se wene aye-en. (Aiz 48:17, 18; 1Kọ 6:9, 10) Idẹbono reyọ ozighi vẹ okeke vwo phi ovwiẹrẹ phiyọ avwanre oma, ọnana kọ nẹrhẹ ọ bẹn e se vwo mudia gan. O ruẹ ọnana rere o se vwo “mu” avwanre rọ, ji miovwin oyerinkugbe avwanre vẹ Jihova vwori. (1Pi 5:8) Kidie nẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ brorhiẹn ayen vwo mudia gan, a da djẹ uguegue mu ayen, hwe ayen ehwe rẹ ugbobọ, ji hwe evo ghwu dede. (Iru 5:27, 28, 40; 7:54-60) Nonẹna, Eshu je reyọ omukpahen vwo ruiruo. A mrẹ ọnana vughe womarẹ oja ọgangan rẹ ihwo re vwọsua gbe kẹ iniọvo rẹ avwanre rehẹ Russia vẹ ẹkuotọ efa, kugbe ẹvwọsuọ rẹ iniọvo avwanre vwẹ idjerhe ọvo yẹrẹ ọfa. Vwọ vrẹ omukpahen, Eshu je reyọ “ena rẹ ophiẹnvwe” vwo ruiruo.—Ẹf 6:11. w23.07 15-16 ¶6-9

Wo vwo yono kpahen Baibol na phiyọ ye, ẹguọnọ ru wo vwo kpahen Jihova kọ cha ganphiyọ. Ẹguọnọ yena yen mu we vwọ reyọ obo ru wo yonori vwo ruiruo. Ọnana da nẹrhẹ wo bru omamọ erhiẹn re mu kpahen odjekẹ ri Baibol na. Wo de ru iroro vẹ iruemu wẹn yovwinphiyọ kidie wọ guọnọ ru obo re vwerhen Ọghẹnẹ oma. Kirobo rẹ omotete vwẹrokere ọse vẹ oni ro vwo ẹguọnọ, wọ da davwẹngba vwẹrokere Ọse wẹn rọhẹ odjuvwu. (Ẹf 5:1, 2) A sa nọ oma rẹ avwanre: ‘Ẹguọnọ mi vwo kpahen Jihova ganre enẹna vrẹ ọke me ka vwọ mrẹ uyota na vughe? Ghwe vwo nẹ ọke mi vwo bromaphiyame rhire na, iruemu kugbe iroro mẹ vẹ ọhọre ri Jihova shephiyọ—marho mi de dje ẹguọnọ kẹ iniọvo na?’ Ọ da dianẹ “ẹguọnọ ru wo vwori ẹsosuọ” djiro re, wo jẹ ofu dje we-e. Emu ọtiọyen je phia kẹ Inenikristi ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ. Jesu kpairoro vrẹ aye-en, ọ je cha kpairoro vrẹ avwanre-e. (Ẹvw 2:4, 7) Ọ riẹnre nẹ e ji se ru ẹguọnọ rẹ avwanre vwori ra ka vwọ mrẹ uyota na vughe ẹsosuọ ganphiyọ. w23.07 8 ¶2-3

Ọyinkọn Pita ru erọnvwọn buebun re chọre rọ nẹrhẹ o she ro umwemwu ọgangan. Ẹsosuọ, Pita vwẹroso oma rọyen gan nọ, ọ je yan oma nẹ ọ da tobọ dianẹ iyinkọn ichekọ na yanjẹ Jesu vwo, ọyen che ru ọtiọyeen. (Mk 14:27-29) Ọke ọfa, vwẹ abọ buebun Pita je sa rhẹrẹẹ. (Mk 14:32, 37-41) Ọtiọyena, ọke rẹ otu na vwọ rhe vẹ elọkọ kugbe ibirhe rhi mu Jesu, Pita da djẹ jovwo. (Mk 14:50) Ukuotọ rọyen, Pita da sen Jesu abọ erha soso, ọ da tobọ duvwun iyorin nẹ ọyen riẹnrẹẹ. (Mk 14:66-71) Die yen Pita ruru rọ vwọ mrẹvughe nẹ ọyen ru umwemwu ọgangan? Ọ darọ mamọ, ọ je viẹ gangan. (Mk 14:72) Ukperẹ Jesu vwọ ghwọku Pita fikirẹ obo ro ruru, ọ da vuẹ nẹ o vwo ewian efa ro che ru. (Jọ 21:15-17) Pita riẹnre nẹ obo ro ruru na chọre, ẹkẹvuọvo ọ davwẹngba vwo ru obo ri yovwirin. Diesorọ? Kidie o vwo imuẹro nẹ Jesu ji vwo ẹguọnọ rọyen. Obo re yono norhe? Jihova guọnọre nẹ avwanre vwo imuẹro nẹ o vwo ẹguọnọ rẹ avwanre nẹ o ji che vwo ghovwo avwanre.—Ro 8:38, 39. w24.03 18-19 ¶13-15

Ọfanrhiẹn sa so omavovwẹ, re vwo ni oma kueku, re vwo mu evun ra guọnọre-e, ọ je so ohra vwevunrẹ orua. Ọtiọyena, ọyen emu rẹ aghwanre ra vwọ kẹnoma kẹ “uwevwin” rẹ ẹkpa rẹ aye na. Vwọ vrẹ oyerinkugbe ra vẹ Jihova vwori rọ cha va avwanre abọ, ihwo buebun ri vwobọ vwẹ uruemu nana mu ega sansan re sa so ughwu kẹ ayen. (Isẹ 7:23) Ọbe rẹ Isẹ uyovwin 9 owọ 18 si avwanre orhọ nẹ: “Erhorha ri woro e hẹ obo Ushi.” Kẹ, diesorọ ihwo buebun vwo rhiabọreyọ use rọyen dede nẹ o sun ohwo kpo ughwu? (Isẹ 9:13-18) Ufi ọvo ro me mu ihwo yen ihoho rẹ ihwo re banphiyọ. Ihwo evo no nẹ e vwo ni ihoho rẹ ihwo re banphiyọ chọre-e. Vwọ fẹnẹ ọyena, ihoho rẹ ihwo re banphiyọ so okpetu, ọ nẹrhẹ ihwo ni oma rayen kueku, ọ je bẹn ra vwọ dobọ rẹ eno rayen ji. Ihoho rẹ ihwo re banphiyọ na dia afọnrhe ọke grongron; ọtiọyena ọ bẹn e se vwo phoro ayen no. Vwọba, ihoho rẹ ihwo re banphiyọ hwe urhurusivwe rẹ ugboma na-a; ọ nẹrhẹ ọ rhoma ganphiyọ. (Kọl 3:5; Jem 1:14, 15) Ọtiọyena, ihwo buebun ri nẹ ihoho rẹ ihwo re banphiyọ ki gbe ọfanrhiẹn. w23.06 23 ¶10-11

Dede nẹ ẹkuotọ efa cha vwọso Ẹgba rẹ Usuon rẹ Anglo-America na, jẹ ayen cha sa reyọ ẹdia rọye-en. Avwanre riẹn ọnana kidie “oragha” re vwo dje Uvie rẹ Ọghẹnẹ na cha guọghọ awọ rẹ oma na, ro mudiaphiyọ Anglo-America na. (Da 2:34, 35, 44, 45) O mu we ẹro nẹ aroẹmrẹ ri Daniẹl ro shekpahen awọ rẹ utehru vẹ ọphiẹn na ghini uyota? Ọ da dia ọtiọyen, ọnana che wene obo wo yeren akpọ wan. Wo rhe che koko ekuakua rẹ akpeyeren vwẹ akpọ nana rọ cha ghwọrọ kufia kẹrẹkpẹ na-a. (Lu 12:16-21; 1Jọ 2:15-17) Wo de vwo ẹruọ rẹ aroẹmrẹ nana, ọ cha cha wẹ uko vwọ mrẹ ọghanrovwẹ rẹ iruo rẹ aghwoghwo vẹ eyono na. (Mt 6:33; 28:18-20) Wo de yono kpahen aroẹmrẹ nana nu, gba nọ oma wẹn, ‘Orhiẹn ri mi brẹ djephia nẹ mi vwo imuẹro nẹ Uvie rẹ Ọghẹnẹ che phi oba phiyọ usuon rẹ ihworakpọ eje kẹrẹkpẹ?’ w23.08 11 ¶13-14

Mrẹvughe nẹ ikpe wẹn, omakpokpọ wẹn kugbe ẹdia ru wọ hepha enẹna, sa nẹrhẹ obo wo ruẹ jovwo e ruo te. Kerẹ Barzillai, vwo owenvwe wo vwo siobọnu uphẹn rẹ ẹga ri rhe we siẹrẹ omakpokpọ wẹn da nẹrhẹ ọ bẹn kẹ wẹ wo vwo ru ayen. (2Sa 19:35, 36) Kerẹ Mosis, rhiabọreyọ ukẹcha je vwẹ owian kẹ ihwo efa siẹrẹ o de fo. (Ey 18:21, 22) Wọ da riẹn asan rẹ ẹgba wẹn teri, ọ cha cha wẹ uko wo vwo jẹ ẹwẹn re vwo ruẹ vroma e vwo, rọ sa nẹrhẹ oma bru we ku. E je roro nẹ avwanre yen sorọ ihwo efa vwo brorhiẹn rọ chọre-e. Avwanre che se brorhiẹn kẹ ihwo efa-a; yẹrẹ si ebẹnbẹn ri che nẹ obuko rẹ orhiẹn echọchọ rẹ ayen bruru no-o. Kerẹ udje, ọmọ se brorhiẹn nẹ ọyen rha cha ga Jihova-a. Orhiẹnbro rẹ ọmọ tiọyena sa so ọmiaovwẹ kẹọsẹ vẹ oni rọyen. Ọsẹ vẹ oni de no nẹ ayen sorọ ọmọ na vwo bru oka rẹ orhiẹn ọchọchọ tiọyena, jẹ ayen krun oghwa ọhọhọhọ nyẹ oma rayen. Ẹkẹvuọvo, ọnana dia oghwa ri Jihova guọnọre nẹ ayen mu-u. w23.08 29 ¶11-12

Samsin ọyen ohwo rọ gbare-e kerẹ avwanre, ọtiọyena o vwo ọkievo ro vwo brorhiẹn re chọre. Orhiẹn ọvo ro bruru so okpetu ọgangan kẹ. Samsin vwọ ga kerẹ oguẹdjọ vwẹ uvwre rẹ ọkievo re, “ọ da ra guọnọ aye ọvo vwẹ iyara ri Sorẹk, odẹ re se aye na ki Dẹlila.” Tavwen ọyena ke phia, Samsin kọnphiyọ ọmọtẹ rẹ ohwo ri Filistia ọvo, ẹkẹvuọvo “obọ rẹ Ọrovwohwo” yen ọnana nurhe, kidie Ọ “guọnọ idjerhe ro vwo nene Filistia na họnre.” Ọke vwọ yanran na, Samsin de bru igberadja ọvo ra vwẹ Filistia vwẹ orere ri Gaza. Vwẹ ẹdẹ yena, Jihova da vwẹ ẹgba vwọ kẹ Samsin rere o se vwo mu ẹchẹ rọhẹ anurhoro rẹ orere na ji phi ihwo ri Filistia na kparobọ. (Igu 14:1-4; 16:1-3) Ẹkẹvuọvo, oyerinkugbe ri Samsin vẹ ọ ri Dẹlila fẹnẹre kidie ọ sa dianẹ Dẹlila ohwo rẹ Izrẹl. Dẹlila da shẹ Samsin kẹ ihwo ri Filistia na, ayen da hwa igho buebun vwọ kẹ. w23.09 5 ¶12-13

Re vwo vwo ẹruọ rẹ erọnvwọn je sa cha avwanre uko vwọ dia dẹndẹn. Ohwo ro vwo ẹruọ sun oma rọyen siẹrẹ a da nọ enọ kpahen obo ro segbuyota. Enọ yẹrẹ aphro evo pha kerẹ ame ro mu ukori, ẹbẹre rọ ma rho evun rọyen hẹ obotọ ame na. Kerẹ udje, ọke sansan ihwo da nọ avwanre onọ, ayen vuẹ avwanre ọdavwẹ yẹrẹ obo re sorọ ayen vwọ nọ onọ na-a. Ọtiọyena tavwen avwanre ke kpahenphiyọ onọ na, karophiyọ nẹ a riẹn oboresorọ ayen vwọ nọ onọ na-a. (Isẹ 16:23) Roro kpahen oborẹ Gidiọn kpahen ota wan kẹ ihwo rẹ Ifrem. Ayen nọrọ vẹ ivun miovwe oboresorọ o rhe se ayen ba oma ọke ro re vwo nene ivwighrẹn rẹ ihwo rẹ Izrẹl họnre vwẹ ẹsosuọ-ọ. Die yen ghene ghwa ivun miovwe rayen na rhe? Ọ sa dianẹ omaẹkparọ? O toro obo rẹ ẹdia na wanre-e, Gidiọn vwẹ aghwanre kpahen ota kẹ ayen bọrọbọrọ. Die yen nẹ obuko rọyen rhe? Rọ vwọ ta ota kẹ ayen ọtiọyen nu, “ophu ro mu ayen jovwo de fue.”—Igu 8:1-3. w23.09 16 ¶8-9

Jihova vẹ Jesu vwo uvi rẹ oyerinkugbe ra mrẹ vwo dje-e rọ dia vwẹ uvwre rẹ ọsẹ kugbe ọmọ. Aphro herọ-ọ nẹ ọ da Jihova mamọ rọ vwọ mrẹ Ọmọ rọyen ra davwen ni, ra senre je vwẹ oja re. Ọmiọvwọn rẹ ọmọ ghwu vabọ jovwore riẹn odjadja re hirharokuẹ siẹrẹ ọmọ rẹ ohwo de ghwu. Avwanre vwo esegbuyota ọgangan kpahen evrẹnushi na, ẹkẹvuọvo, ọyena siẹ ọmiaovwẹ re hirharokuẹ no siẹrẹ ohwo re vwo ẹguọnọ kpahen de ghwu-u. Udje nana cha avwanre uko vwo vwo ẹruọ rẹ oborẹ oma ru Jihova ọke rọ vwọ mrẹ Ọmọ rọyen ro vwo ẹguọnọ kpahen rọ rioja ji ghwu vwẹ ukpe rẹ 33 C.E. (Mt 3:17) Ghwe vwo nẹ ọke nana yanran re te ọke rẹ Ẹkarophiyọ na, o rhe fo nẹ wo ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ uyono romobọ yẹrẹ Ẹga Orua rọ ta ota kpahen ọtanhirhe na? Vwẹ ẹdẹ rẹ Ẹkarophiyọ na, wo jẹ ọ chọrọ owẹ ẹro wo vwo jẹ ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ Ẹga Urhiọke rẹ oghẹresan rẹ ẹdẹ yena ẹno-o. E de muegbe rẹ udu avwanre hẹrhẹ Ẹkarophiyọ na, kẹ avwanre sa nabọ vwẹ ukẹcha kẹ ihwo vwọ mrẹ erere norhe!—Ẹzr 7:10. w24.01 11 ¶10-12

Ẹrhovwo ra nẹ rhe Jihova ọyen idjerhe ọvo rọ wan kẹ avwanre ẹgba. Jihova sa kpahenphiyọ ẹrhovwo avwanre womarẹ ọ vwọ kẹ avwanre “ẹgba rọ vrẹ ẹgba.” (2Kọ 4:7) Avwanre je sa mrẹ ọbọngan siẹrẹ e de se ota rọyen ji roro kpahọn kokodo. (Un 86:11) Ovuẹ ri Jihova rọhẹ Baibol na “je vọn vẹ ẹgba.” (Hib 4:12) Wọ da nẹrhovwo rhe Jihova ji se ota rọyen, ọ cha kẹ wẹ ẹgba wọ guọnọre wo se vwo chirakon, sẹro rẹ aghọghọ wẹn, ji ruiruo ru wo niri nẹ ọ pha bẹnbẹn. Jẹ a ta ota kpahen oborẹ Jihova vwọ vwẹ ọbọngan kẹ ọmraro Jona. Jonah niro nẹ owian ri Jihova vwọ kẹ gan nọ, ọ da djẹ jovwo. Fikirẹ ọnana, Jona vẹ ihwo re vẹ ọyen gba ro okọ dino ghwu vwẹ ogiribo ọgangan. Re wo do phiyọ ame na nu, ọ da mrẹ oma rọyen vwẹ asan ro rhẹro rọye-en—evun rẹ erin rode ro mu ebri hwi. Die yen Jona ruru ọ sa vwọ mrẹ ọbọngan vwevunrẹ erin rẹ ọyen ọvo hepha na? Ọ nẹrhovwo.—Jon 2:1, 2, 7. w23.10 13 ¶4-6

Dede nẹ Inenikristi rẹ ẹgbukpe ujorin rẹsosuọ yen Pita si ẹbe rọyen rhe, Jihova vwẹ ayen vwọ ba Ota Rọyen. Ọtiọyena avwanre sa mrẹ erere nẹ ayen rhe asaọkiephana. (Ro 15:4) Ihwo ri jẹ esegbuyota evwo kpahen aroẹmrẹ ri Baibol na yen riariẹ avwanre phiyọ. Ihwo re vwọsua sa vwẹ avwanre jehwẹ kidie avwanre hẹrhẹ oba na vẹ oruru vwẹ ikpe buebun re. Ihwo evo tanẹ ọ cha rhe kakaka-a. (2Pi 3:3, 4) Avwanre de nyo eta tiọyen mie ọrovwuwevwin, ohwo rẹ avwanre vẹ ọyen gba wian kuẹgbe, yẹrẹ ohwo rẹ orua rẹ avwanre, esegbuyota rẹ avwanre se yeghe. Pita dje obo re sa vwẹ ukẹcha kẹ avwanre. Ihwo evo se no nẹ Jihova gbeghẹrẹ ro vwo phioba phiyọ eyeren umwemwu nana. Eta ri Pita sa cha avwanre uko vwọ vwẹ ẹro abavo vwo ni ota nana, ọ karophiyọ avwanre nẹ ẹro ri Jihova vwo nẹ ọke fẹnẹ ọ rẹ ihworakpọ shesheri. (2Pi 3:8, 9) Vwọ kẹ Jihova, ẹgbukpe uriorin ọvo pha kerẹ ẹdẹ ọvo. Jihova vwo edirin, kidie ọ guọnọre nẹ ohwo vuọvo ghwọrọ-ọ. Jẹ ẹdẹ rọyen na de te, eyeren nana ko che vwoba. w23.09 26-27 ¶2-5

Diesorọ ọyinkọn Pọl vwo si ileta rhe Inenikristi ri Hibru re dia Judia? Ọ sa dianẹ erọnvwọn ivẹ kiriguo yen sorọ. Ọrẹsosuọ, o vwo phiuduphiyọ ayen awọ. Ẹga rẹ ihwo ri Ju yen a da yọnrọn buebun rayen ghwanre. Ọ sa dianẹ ilori rẹ ẹga rayen ri jovwo na vwẹ ayen jehwẹ nẹ ayen rhe dia Inenikristi re. Diesoro? Inenikristi na vwo uwevwin ra bọnre rẹ ayen da ga ẹga-a. Ayen ji vwo agbada re de ze izobo kẹ Ọghẹnẹ yẹrẹ irherẹn ri ze izobo kẹ aye-en. Ọnana sa nẹrhẹ ofu dje idibo na, je nẹrhẹ esegbuyota rayen shekpotọ. (Hib 3:12, 14) Ọ sa dianẹ evo rayen vwo ẹwẹn rẹ ayen vwo rhivwin kpo ẹga ri Ju rẹ ayen hepha jovwo na. Ọrivẹ, Pọl vuẹ Inenikristi ri Hibru nẹ ayen nama davwẹngba rẹ ayen vwo vwo ẹruọ kpokpọ yẹrẹ iyono ikokodo re dia ‘emu ọgangan’ rehẹ Ota rẹ Ọghẹnẹ-ẹ. (Hib 5:11-14) Vwọrẹ uyota, evo rayen ji nene Urhi ri Mosis na. w23.10 24-25 ¶3-4

Eya evo brorhiẹn rẹ ayen vwo jẹ ẹrọnvwọn. (Mt 19:10-12) Jẹ o muwẹro nẹ Jihova vẹ Jesu vwẹ ẹro okueku vwo nẹ Inenikristi rehẹ ẹdia ri kpogono-o. Vwẹ akpọneje, iniọvo eya re pha kpogono eyen emamọ rẹ udje vwẹ ukoko na. Fikirẹ ẹguọnọ vẹ ọdavwẹ rẹ ayen vwo kpahen ihwo efa, ọnana ko muẹ ayen vwo dia ini vẹ iniọvo eya vwọ kẹ ihwo buebun vwẹ ukoko na. (Mk 10:29, 30) Ihwo evo herọ vwẹ ẹga rẹ ọkieje. Iniọvo eya yen me vwobọ vwẹ iruo rẹ aghwoghwo re ruẹ vwẹ akpọneje. (Un 68:11) Wọ sa jiroro rẹ oborẹ wọ sa vwọ ro ẹga ọkieje enẹna? Wọ sa ga kerẹ ọkobaro ọkieje, vwobọ vwẹ iruo rẹ ebanbọn, yẹrẹ ga vwẹ Bẹtẹl. Nẹrhovwo kpahen ẹkẹn wo bru kẹ oma. Nene ihwo rehẹ ẹga ọkieje ta ota kpahen ẹkẹn ru wo bru kẹ oma, wọ mrẹ obo wo se ru vwo muwan vwọ kẹ iruo tiọyena. Gba jiroro rẹ oborẹ wọ sa vwọ yanmuo. Wọ da yanmu ẹkẹn ru wo bru kẹ oma, o che rhie uphẹn sansan phiyọ kẹ wẹ vwẹ ẹga ri Jihova. w23.12 22 ¶16-17

Ukpokpogho rode na vwo siẹkẹrẹ na, ọyen obo re ghanre mamọ re vwo nene iji ri Baibol rọ tare nẹ e vwobọ vwẹ owian rẹ aghwoghwo na. Ọkiọvo, a sa mrẹ bẹnbẹn re vwo muomaphiyọ owian rẹ aghwoghwo na ọ da dianẹ e hirharokuẹ obẹnbẹn rẹ igho yẹrẹ omukpahen. Die yen sa cha avwanre uko vwo phi Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ? Ọyen ọ re vwo fiudugberẹ ọkieje ra vwọ riẹn nẹ “Ọrovwohwo rẹ otuofovwi na” vẹ avwanre herọ. O che bicha avwanre ọkieje siẹrẹ e de phi Uvie na phiyọ ẹdia rẹsosuọ ukperẹ ọ romobọ avwanre. Ọtiọyena o rhe vwo emu vuọvo rẹ avwanre cha djoshọ rọye-en. (Heg 2:4) Jihova guọnọre nẹ avwanre muomaphiyọ owian rẹ idibo egbe ro che sivwin arhọ rẹ ihwo. Hegae vuẹ ihwo ri Jihova nẹ ayen rhoma ton ẹga ọfuanfon rẹ ayen vwọ kẹ Jihova phiyọ kerẹsiẹ ra da mrẹ nẹ ayen guọnọ rhoma muẹ uchivwo rẹ uwevwin ẹga na viẹ. Ayen de ru ọtiọyen Jihova veri nẹ o che “bruphihọ” kẹ ayen. (Heg 2:18, 19) E ji se vwo imuẹro nẹ Jihova che bruphiyọ kẹ avwanre, siẹrẹ e de phi owian rọ vwọ kẹ avwanre na phiyọ ẹdia rẹsosuọ. w23.11 16 ¶8; 17 ¶11

Vwẹ ileta ro si rhe iniọvo rehẹ Rom, ọyinkọn Pọl tare nẹ ihwo eje irumwemwu. Kẹ, mavọ yen ohwo sa vwọ dia ọvwata yẹrẹ dia ohwo ro vwo upe-e je mrẹ aroesiri rẹ Ọghẹnẹ? Pọl vwẹ ukẹcha kẹ Inenikristi rẹ uyota vwọ mrẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ onọ nana womarẹ udje rẹ Ebraham. Jihova se Ebraham ọvwata ọke rọ vwọ hẹ otọ ri Kenan. Diesorọ Jihova vwo se Ebraham ọvwata? Kidie nẹ o nene odjekẹ rehẹ Urhi ri Mosis? Ẹjo. (Ro 4:13) Ọghẹnẹ se Ebraham ọvwata ikpe re vrẹ 400 tavwen ọ ke rhe vwẹ Urhi na kẹ ẹgborho rẹ Izrẹl. Ọ vwọ dia ọtiọyena, diesorọ Ọghẹnẹ vwo se Ebraham ọvwata? Fikirẹ ẹse ri Jihova re muwan rọye-en, O de se Ebraham ọvwata kidie o vwo esegbuyota.—Ro 4:2-4. w23.12 3 ¶4-5

Vwẹ ason ọvuọvo rẹ ọmraro Natan ta eta rehẹ obenu na kẹ Ovie Devid na, Jihova da vuẹ nẹ ọ dia Natan yen cha bọn uwevwin rẹ ẹga na-a. (1Ik 17:3, 4, 11, 12) Kẹ die yen Devid ruru ọke rẹ ovuẹ nana vwo te obọ? Ọ da tẹnrovi obo ro se vwo koko igho vẹ ekuakua rẹ ọmọ rọyen Solomọn cha vwọ bọn uwevwin na. (1Ik 29:1-5) A ghwa vwọ vuẹ Devid nẹ ọ dia ọyen yen cha bọn uwevwin rẹ ẹga na-a, Jihova vẹ ọyen da re ọphọ. Jihova de ve kẹ Devid nẹ ohwo ọvo ro che nẹ uvwiẹ rọyen rhe che sun bẹdẹ. (2Sa 7:16) Vwẹ ẹwẹn roro oborẹ oma cha vwerhen Devid te vwẹ akpọ ọkpokpọ na, rọ vwọ riẹn nẹ ọ riavwerhen rẹ Usuon Ẹgbukpe Uriorin ri Jesu, Ovie ro nẹ uvwiẹ rọyen rhe! Ikuegbe nana yono avwanre nẹ ọ da tobọ dianẹ avwanre se ru obo ra guọnọ ru kẹ Jihova-a, Ọghẹnẹ avwanre je sa kẹ avwanre ebruphiyọ efa re rhẹro rọye-en. w23.04 16 ¶8-10

Wọ cha rhe mrẹvughe nẹ o vwo ẹkpo ri Baibol evo re sa vwẹ uchebro kẹ wẹ siẹrẹ oshọ de mu we. Kerẹ udje, wọ sa mrẹ eta rẹ ọbọngan vwẹ ọbe ri Job, Une rẹ Ejiro, Isẹ, ọtiọyen ji te eta ri Jesu rehẹ Matiu uyovwin 6. Wọ vwọ nẹrhovwo rhe ji se ota rọyen ye, Jihova kọ cha bọn wẹ gan. Avwanre se vwo imuẹro nẹ Jihova cha cha avwanre uko siẹrẹ e de hirharoku ebẹnbẹn vwẹ akpeyeren. O vwo ọke vuọvo rọ cha vwọ yanje avwanre vwo-o. (Un 23:4) Jihova veri nẹ ọyen cha sẹro rẹ avwanre, o che mu avwanre vi, bicha avwanre, ji bru avwanre uche. Aizaya 26:3 da ta kpahen Jihova: “Wọ sa sẹro rọye vwẹ omamọ rẹ ufuoma, ohwo rọ vwẹ udu rọye kpahe owẹ. fikiridie ọ vwẹ ẹro so owe.” Ọtiọyena vwẹroso Jihova, wo ru obo wo se ru eje wọ sa vwọ mrẹ erere vwo nẹ ukẹcha rọ vwọ kẹ wẹ. Wo de ru ọtiọyen, kẹ wo se mudia gan ọ da tobọ dianẹ wo hirharoku ebẹnbẹn egangan. w24.01 25 ¶16-17

Eta rehẹ obenu na ruẹgba nonẹna. Eta rẹ uchebro nana ji shekpahen ọke rẹ avwanre de yerẹn nonẹna: “Emọ wẹ ejobi kẹ Ọrovwohwo ri yono ayen, erhuvwu rọ emọ wẹ ke cha rho gangan. Vwẹ evunrẹ ọvwata owọ wẹ de muotọ. . . . Kidie wọ gbe djoshọ-ọ vwo nẹ abọ rẹ uguegue; kidie o gbi si kẹre owẹ-ẹ.” (Aiz 54:13, 14) Eshu rọ dia “ọghẹnẹ rẹ eyeren nana” tobọ vwo ẹgba rọ vwọ dobọ rẹ iruo rẹ uyono rẹ ihwo ri Jihova ruẹ vwẹ akpọ na nonẹna ji-i. (2Kọ 4:4) Ẹga rẹ uyota vwẹ owọ muotọ re, e rhe che se gbe ku ọfa-a. Ọ cha dia bẹdi bẹdẹ. O vwo orọnvwọn vuọvo re duvwun vwọso avwanre ro se yovwi-in! w24.02 4 ¶10

Kerẹ Inenikristi, avwanre vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ ive rẹ omaẹvwọkpahotọ rẹ avwanre vwọ kẹ Jihova. Ọnana se djobọte oborẹ avwanre ruẹ vẹ orhiẹn-ebro ri shekpahen eta rẹ orua. Avwanre davwẹngba vwọ vwẹrote orua avwanre vwo nene obo ri Baibol na tare, ẹkẹvuovo, avwanre cha vwẹ ọke vuọvo vwọ vwẹ ojevwe rẹ ohwo rẹ orua rẹ avwanre vwọ kobaro kẹ obo ri Jihova guọnọ mie avwanre-e. (Mt 10:35, 36; 1Ti 5: 8) Ọkievo, ọnana se mudiaphiyọ nẹ avwanre che brorhiẹn ri che miovwin ihwo rẹ orua rẹ avwanre ivun rere e se vwo ru obo re cha vwerhen Jihova oma. Ọyen ton ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ orua phiyọ, ọ je guọnọ nẹ orua avwanre vwo omavwerhovwẹn. (Ẹf 3:14, 15) A da ghene guọnọ nẹ oma vwerhen avwanre, kẹ ofori nẹ e ru erọnvwọn vwẹ idjerhe ri Jihova guọnọre. Jẹ o muwẹro nẹ Jihova vwẹ ẹro ọghanghanre vwo nẹ uruemu rẹ omaevwoze wẹn vwẹ ẹga rọyen ru wọ vwọ vwẹrote orua wẹn ji nene ayen yerẹn vwọrẹ ẹguọnọ kugbe ọghọ.—Ro 12: 10. w24.02 18 ¶11, 13