Ndima ya 11
Ndi Nga Ambara Zwiambaro-ḓe?
Heather u khou ṱoḓa u bva nḓuni, nahone vhabebi vhawe vho mangalela nḓila ye a ambara ngayo.
Khotsi awe vha ri: “Ni khou ṱuwa no ambara nga u ralo?”
O mangala Heather u fhindula nga uri: “Kani? Ndi khou ya mavhengeleni na khonani dzanga.”
Mme awe vha ri: “A hu na hune na khou ya hone no ambara nga u ralo!”
Heather o dinalea u ri: “Fhedzi Mmawe, vhana vhoṱhe vha ambara nga u rali. Nahone heyi ndi yone fesheni!”
Khotsi awe vha tshi vho tou semana vha ri: “A ri na ndavha na fesheni! Musidzana, vhuyelelani kamarani yaṋu ni bvule hezwo zwiambaro, zwa sa ralo a hu na hune na khou ya hone!”
NDI kale vhabebi na vhana vha sa tendelani kha mafhungo a kuambarele. Vhabebi vhaṋu na vhone vha nga kha ḓi vha vho lwa nndwa dzi fanaho na vhabebi vhavho musi vha tshi kha ḓi lingana na inwi. Nahone vha fanela u vha vho ḓipfa nga nḓila ine na khou ḓipfa ngayo zwino! Fhedzi zwino vho no vha vhabebi, nahone mafhungo a uri ni ambara mini a ita uri ni dzulele u semana.
Inwi ni ri: Tshi ndzula zwavhuḓi.
Vhone vha ri: A tshi ṱhonifhei.
Inwi ni ri: Tsho naka zwone!
Vhone vha ri: Tshi karusa maḓipfele a zwa vhudzekani.
Inwi ni ri: A tshi vhuyi tsha ḓura.
Vhone vha ri: Ndi ngazwo. . . . Khuufha tshi songo fhelela!
Naa hu na zwine na nga zwi ita u itela uri hu vhe na mulalo? Ee! Megan a re na miṅwaha ya 23 o wana thandululo. U ri: “A ro ngo vhuya ra fanela u semana. Ri nga tou tendelana.” U tendelana? Naa zwenezwo zwi amba uri ni fanela u ambara sa mme aṋu vha re na miṅwaha ya 40? Na khathihi! U tendelana zwi amba uri inwi na vhabebi vhaṋu ni haseledza zwithu zwine ni si tendelane khazwo nahone na wana dziṅwe nḓila dzine dza ḓo vha takadza na u takadza inwi. Mbuyelo dzi ḓo vha dzifhio?
1. Ni ḓo vhonala no naka na kha khonani dzaṋu.
2. Vhabebi vhaṋu vha nga si tsha sasaladzesa zwiambaro zwaṋu.
3. Musi vhabebi vhaṋu vha tshi vhona uri ni na vhuḓifhinduleli kha enea mafhungo, vha nga kha ḓi ni ṋea mbofholowo na kha zwiṅwe zwithu.
Ngauralo, kha ri haseledze nga ha anea mafhungo. Humbulani nga ha tshiambaro tshe na tshi vhona kha Inthanethe kana vhengeleni tshine na nga takalela u tshi renga. Tshithu tsha u thoma tshine na fanela u tshi ita . . .
Ṱhogomelani Maitele A Bivhili
Zwi a mangadza uri Bivhili a i ambesi nga ha zwiambaro. Zwi re zwone ndi uri ni nga vhala nyeletshedzo yoṱhe i re Maṅwaloni ine ya tshimbidzana na enea mafhungo nga tshifhinga tshiṱuku-ṱuku! Naho zwo ralo, nga tshenetsho tshifhinga tshiṱuku-ṱuku ni ḓo wana vhulivhisi ha ndeme. Sa tsumbo:
● Bivhili i eletshedza vhafumakadzi uri vha ḓiṱame nga “u ḓifhima na nga muhumbulo wo tshaho.”a—1 Timotheo 2:9, 10, NW.
Mubulo une wa ri “u ḓifhima” u nga ita uri ni ḓivhudzise uri: ‘Naa ndi fanela u ambara madzanganda?’ Na khathihi! Kha enea mafhungo u ḓifhima zwi amba uri zwiambaro zwaṋu zwi fanela u sumbedza uri ni a ḓiṱhonifha nahone ni a humbulela maḓipfele a vhaṅwe. (2 Vha-Korinta 6:3) Hu na zwiambaro zwinzhi zwine zwa sumbedza u ḓifhima. Danielle a re na miṅwaha ya 23 u ri: “Zwi nga kha ḓi sa leluwa, fhedzi ni nga kona u ambara zwiambaro zwi re fheshenini naho ni songo ambara zwitaela zwo kalulesaho.”
● Bivhili i amba uri musi zwi tshi ḓa kha mafhungo a mbonalo, ni fanela u livhisa ṱhogomelo kha “muthu o dzumbamaho wa mbiluni.”—1 Petro 3:4.
Zwiambaro zwi sa ṱhonifhei zwi nga kha ḓi kunga vhathu lwa tshifhinganyana, fhedzi ndi lunako lwaṋu lwa nga ngomu lune lwa ḓo ita uri vhaaluwa na thangana dzaṋu vha dzule vha tshi ni ṱhonifha. Naa zwenezwi zwi amba uri na thangana dzaṋu dzi ḓo ni ṱhonifha? Ndi ngoho—na vhone vha nga kha ḓi vhona uri zwitaela zwavho zwo kalulesaho ndi zwa vhutsilu. Brittany a re na miṅwaha ya 16 u ri: “Zwi a nengisa u vhona nḓila ine vhasadzi vha lingedza u kunga vhanna ngayo nga zwiambaro zwavho zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani!” Na Kay u a tendelana nazwo. A tshi ṱalusa muṅwe we a vha e khonani yawe, u ri: “O vha a tshi ambara zwiambaro zwine zwa ita uri vhathu vha tshinnani vha mu sedze, nahone ndi zwenezwo zwe a vha a tshi khou zwi ṱoḓa.”
Thetshelesani Vhabebi Vhaṋu
A si zwavhuḓi u dzumba zwiambaro zwi sa ṱhonifhei mukhwamani waṋu nahone na zwi ambara musi ni tshi swika tshikoloni. Vhabebi vhaṋu vha ḓo ni fulufhela arali ni tshi amba navho no vhofholowa nahone ni tshi vha vhudza ngoho, na kha zwithu zwine na humbula uri a vho ngo tea u zwi ḓivha. Zwi re zwone ndi uri zwi nga vha zwavhuḓi u vha vhudzisa nḓila ine vha ḓipfa ngayo musi ni tshi ṱoḓa u renga tshiṅwe tshiambaro. (Mirero 15:22)—Shumisani tshipiḓa tshine tsha ri “Mbuno Dzine Dza Nga Ni Thusa Kha Mafhungo A Zwiambaro” kha masiaṱari 82 na 83.
Fhedzi ndi ngani ni tshi fanela u vha vhudzisa mavhonele avho? Ni nga kha ḓi zwi dzhia uri vhabebi vhaṋu tshavho ndi u ṱoḓa u ni thivhela u ambara zwiambaro zwi re feshenini, fhedzi a zwo ngo tou ralo. I ngoho, mme aṋu na khotsi aṋu vha nga kha ḓi vhona zwithu nga iṅwe nḓila, fhedzi nga zwiṅwe zwifhinga zwenezwo ndi zwone zwine zwa ṱoḓea. Nataleine a re na miṅwaha ya 17 u ri: “Ndi a takalela nyeletshedzo ya vhabebi vhanga nga ṅwambo wa uri a thi ṱoḓi uri musi ndo bva hayani ndi sokou ḓishonisa kana vhathu vha nnyambe luvhi musi vha tshi mmbona.”
Nga nnḓa ha zwenezwo, ngoho ndi ya uri: Arali ni tshi kha ḓi dzula muḓini wa vhabebi vhaṋu, tshienda hu lila tshavho. (Vha-Kolosa 3:20) Naho zwo ralo, arali na pfesesa mavhonele avho—na vhone vha ḓo pfesesa aṋu—ni nga kha ḓi mangadzwa nga uri kanzhi ni a tendelana. Nga zwenezwo, nndwa ya kuambarele i nga fhela!
Tsivhudzo: Musi ni tshi khou edzisa zwiambaro, humbulani nga zwine zwa fhira zwine na khou zwi vhona kha tshivhoni. Zwiambaro zwine zwa vhonala zwi tshi ṱhonifhea zwi nga kha ḓi sa ṱhonifhea musi ni tshi dzula fhasi kana ni tshi kotama u itela u doba tshiṅwe tshithu. Arali zwi tshi konadzea, vhudzisani mubebi kana khonani yo vhibvaho uri tshenetsho tshiambaro vha tshi vhona hani.
Naa a ni ḓifuni? Ni nga ita mini ngazwo?
[Ṱhaluso i re magumoni a siaṱari]
a Naho yeneyi nyeletshedzo i re Bivhilini yo livhiswa kha vhafumakadzi, maitele ayo a a shuma kha vha tshinnani na vha tshisadzini.
LUṄWALO LWA NDEME
‘Madzanga aṋu a songo vha a u fuka zwiambaro, fhedzi nga a vhe a muthu o dzumbamaho wa mbiluni.’—1 Petro 3:3, 4.
TSIVHUDZO
Iledzani zwiambaro zwine zwa karusa maḓipfele a zwa vhudzekani. Zwi ni ita uri ni vhonale ni tshi nga ni khou ṱoḓa u ambiswa nahone a ni na ndavha na vhaṅwe vhathu.
NAA NI A ZWI ḒIVHA URI . . . ?
Tshithu tsha u thoma tshine vhathu vha tshi ṱhogomela musi vha tshi ni vhona ndi kuambarele kwaṋu.
ZWINE NDA ḒO ZWI ITA!
Muraḓo wa muṱa kana khonani yo vhibvaho ine nda nga i vhudzisa nga ha zwiambaro zwine nda ṱoḓa u zwi renga ndi ․․․․․
Tshifhingani tshi ḓaho musi ndi tshi renga zwiambaro, ndi ḓo humbula zwithu zwi tevhelaho: ․․․․․
Zwine nda ṱoḓa u vhudzisa mubebi kana vhabebi vhanga nga ha enea mafhungo ndi ․․․․․
NI HUMBULA MINI?
● Ndi ngani kanzhi vhabebi na vhaswa vha sa tendelani kha mafhungo a zwiambaro?
● Ndi mini zwine na nga zwi guda musi ni tshi haseledza mafhungo a zwiambaro na vhabebi vhaṋu?
[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 81]
“Musi ndi tshi vhona vhasidzana vho ambara zwiambaro zwi karusaho maḓipfele a zwa vhudzekani, a thi tsha vha ṱhonifha. Kha ḽiṅwe sia, musi ndi tshi vhona vhathu vho ambara zwiambaro zwi ṱhonifheaho fhedzi zwo nakaho, ndi mbo ḓi ri, ‘Yeneyo ndi nḓila ine nda ṱoḓa vhathu vha tshi ndzhia ngayo.”—Nataleine
[Bogisi/Zwifanyiso kha masiaṱari 82, 83]
Siaṱari ḽa u Ṅwalela Mbuno
Mbuno Dzine Dza Nga Ni Thusa Kha Mafhungo A Zwiambaro
Ndaela: Kopani haya masiaṱari. Humbelani uri vhabebi vhaṋu vha ṅwale kha tshipiḓa tshi re kha tshanḓa tsha u ḽa, nahone inwi ni ṅwale kha tsha monde. Nga murahu, vhalani zwe zwa ṅwalwa nga vhabebi vhaṋu, nahone ni ri vha vhale zwe na ṅwala, nahone ni zwi haseledze. Naa hu na zwithu zwine zwa ni mangadza? Ndi mini zwe na zwi guda nga ha mavhonele aṋu na a vhabebi vhaṋu zwe na vha ni sa zwi ḓivhi?
Tshipiḓa Tshaṋu Humbulani nga ha tshiambaro tshine na khou ṱoḓa u tshi ambara kana u tshi renga.
Ndi ngani ni tshi tshi funa? Ṅwalani nomboro afho fhasi u ya nga zwine na zwi funesa nga tshenetsho tshiambaro.
․․․․․ Ndi tsha ḽeibuḽu
․․․․․ Tshi kunga vhathu vha mbeu yo fhambanaho na yanga
․․․․․ Tshi ṱanganedzwa nga thangana yanga ya murole
․․․․․ Tshi ndzula zwavhuḓi
․․․․․ Mutengo watsho
․․․․․ Zwiṅwe ․․․․․
Musi vhabebi vhanga vha tshi tshi vhona lwa u thoma vha nga kha ḓi ri
□ “Ni songo vhuya na renga tshithu tsho raloho!”
□ “Khamusi ni nga kha ḓi tshi renga.”
□ “Zwo luga, ni nga tshi renga.”
Arali vha hana, hu nga kha ḓi vha hu uri
□ “Tshi karusa maḓipfele a zwa vhudzekani.”
□ “A tshi ṱhonifhei.”
□ “Ndi fesheni yo kalulesaho.”
□ “Tshi ri tsitsa tshirunzi riṋe sa vhabebi vhaṋu.”
□ “Tshi a ḓuresa.”
□ Zwiṅwe ․․․․․
Naa Ri Nga Thusana Kha Enea Mafhungo?
Mavhonele a vhabebi vhanga a nga nthusa hani?
․․․․․
Ndi mini zwine nda nga zwi ita u itela u khwinisa tshenetshi tshiambaro?
․․․․․
Tshipiḓa Tsha Vhabebi Vhaṋu Humbulani nga ha tshiambaro tshine ṅwana waṋu a re miṅwahani ya vhufumi a khou ṱoḓa u tshi ambara kana u tshi renga.
Ni humbula uri ndi ngani a tshi tshi funa? Ṅwalani nomboro afho fhasi u ya nga zwine na humbula uri ndi zwone zwine a zwi funesa nga tshenetsho tshiambaro.
․․․․․ Ndi tsha ḽeibuḽu
․․․․․ Tshi kunga vhathu vha mbeu yo fhambanaho na yawe
․․․․․ Tshi ṱanganedzwa nga khonani dzawe
․․․․․ Tshi mu dzula zwavhuḓi
․․․․․ Mutengo watsho
․․․․․ Zwiṅwe ․․․․․
Musi ndi tshi mu vhona lwa u thoma ndi ḓo ri
□ “Ni songo vhuya na renga tshithu tsho raloho!”
□ “Khamusi ni nga kha ḓi tshi renga.”
□ “Zwo luga, ni nga tshi renga.”
Ndi nga kha ḓi hana nga ṅwambo wa uri
□ “Tshi karusa maḓipfele a zwa vhudzekani.”
□ “A tshi ṱhonifhei.”
□ “Ndi fesheni yo kalulesaho.”
□ “Tshi ri tsitsa tshirunzi riṋe sa vhabebi vhaṋu.”
□ “Tshi a ḓuresa.”
□ Zwiṅwe ․․․․․
Naa Ri Nga Thusana Kha Enea Mafhungo?
Naa ri khou hana a tshi ambara tshenetsho tshiambaro nga ṅwambo wa uri riṋe ri sa tshi funi?
□ Ee □ Khamusi □ Hai
Ri ḓo ita mini arali hu na zwine zwa nga itwa u itela uri tshenetshi tshiambaro tshi ṱanganedzee?
․․․․․
Phetho ․․․․․
[Bogisi kha siaṱari 84]
Ndi Mini Zwine Vhatukana Vha Fanela U Zwi Ṱhogomela Musi Vha Tshi Khetha Zwiambaro?
Maitele a Bivhili o haseledzwaho kha ino ndima a a shuma na kha vhatukana. Ambarani nga nḓila i ṱhonifheaho. Nga hu vhonale muthu wa tshiphiri a re mbiluni. Musi ni tshi ṱoḓa u ambara kana u renga tshiṅwe tshiambaro, ḓivhudziseni uri: ‘Tshi ḓo ita uri vhathu vha ri mini nga nṋe? Naa vha ḓo ndzhia nga nḓila ine nda vha ngayo zwa vhukuma?’ Humbulani uri zwiambaro zwi sumbedza zwine ra vha zwone. Itani vhungoho ha uri zwiambaro zwaṋu zwi sumbedza zwine na vha zwone!
[Tshifanyiso kha siaṱari 80]
Zwiambaro zwaṋu zwi fana na tshiga tshine tsha vhudza vhathu uri ni muthu-ḓe. “Tshiga” tshaṋu tshi ri mini nga inwi?