Maitele A U Ambedzana

RI A takalela tshanduko dze Ipfi ḽa Mudzimu ḽa dzi ita vhutshiloni hashu, nahone ri ṱoḓa na vhaṅwe vha tshi vhuyelwa-vho. Zwiṅwe hafhu, ri a ṱhogomela uri nḓila ine vhathu vha aravha ngayo mafhungo maḓifha i ḓo kwama vhumatshelo havho. (Mat. 7:13, 14; Yoh. 12:48) Ri ṱoḓa nga mbilu yoṱhe uri vha ṱanganedze mafhungo-ngoho. Naho zwo ralo, lutendo lwashu na u fhisea zwi fanela u tshimbidzana na vhuṱali u itela uri ri khunyeledze zwithu zwinzhi zwavhuḓi.

Mulaedza wa ngoho une wa bvukulula mazwifhi a thendo dza muṅwe muthu dzine a dzi funa, naho wa tikedzwa nga ndima dza Maṅwalo, kanzhi a u ṱanganedzwi. Sa tsumbo, arali vhuṱambo ho ḓoweleaho ha sasaladzwa ha ambiwa uri vhu bva kha vhuhedeni, hezwi zwi nga si shandule nḓila ine vhaṅwe vhathu vha vhu dzhia ngayo. Kanzhi nḓila ine ya shuma ndi u amba na muthu u tshi mu ṋea zwiitisi. U humbulela zwi katela na mini?

Maṅwalo a ri vhudza uri “vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu . . . vhu na mulalo, vhu a humbulela.” (Yak. 3:17, vhambedzani NW.) Ipfi ḽa Lugerika ḽo ṱalutshedzelwaho nga uri “humbulela” ḽi amba u “tendelana na zwiimo.” Dziṅwe ṱhalutshedzelo dzi ḽi ṱalutshedzela nga uri “vhulenda,” “vhuhwavho,” kana “u konḓelela.” Ṱhogomelani uri u humbulela hu tshimbidzana na u vha na mulalo. Kha Tito 3:2, ho bulwa khathihi na vhulenda nahone ha fhambanyiswa na u levha. Vha-Filipi 4:5 (NW) i ri ṱuṱuwedza uri ri ḓivhelwe “u humbulela.” Muthu ane a humbulela u a ṱhogomela vhubvo, zwiimo, na maḓipfele a muthu ane a khou amba nae. U ḓiimisela u tendelana na zwiimo musi zwo tea u ita nga u ralo. U shumisana na vhaṅwe nga yeneyo nḓila zwi vha thusa uri vha vule mihumbulo na mbilu dzavho u itela uri vha thetshelese musi ri tshi amba navho nga Maṅwalo.

Hune Na Nga Thoma Hone. Muḓivhazwakale Luka o vhiga uri musi muapostola Paulo e Thesalonika, o shumisa Maṅwalo u itela ‘u vha sumbedza na u vha ṱalutshedza zwauri Kristo o vha o pfi u ḓo ṱhuphiwa, na u vuwa vhafuni.’ (Mish. 17:2, 3) Ṱhogomelani uri Paulo o ita zwenezwi musi e tshikoloni tsha Vhayuda. Vhathu vhe a vha a tshi khou amba navho vho vha vha tshi tenda Maṅwalo a Tshigerika. Zwo vha zwo tea u thoma u amba nga tshiṅwe tshithu tshine vha tshi ṱanganedza.

Musi Paulo a tshi khou amba na Vhagerika Areopago ngei Athene, ho ngo thoma nga u amba nga Maṅwalo. Nṱhani hazwo, o thoma nga zwithu zwine vha zwi ḓivha na u zwi ṱanganedza, nahone a zwi shumisa u itela u amba nga Musiki na ndivho Dzawe.—Mish. 17:22-31.

Musalauno, hu na vhathu vhanzhi vhukuma vhane vha dzhia Bivhili i si ya ndeme vhutshiloni havho. Fhedzi vhathu vhoṱhe vha a kwamea nga zwiimo zwi si zwavhuḓi zwa ano maitele mavhi a zwithu. Vhathu vho ṱulutshelwa zwiimo zwa khwine. Arali na sumbedza u kwamea nga zwithu zwine zwa vha dina nahone nga zwenezwo na sumbedza nḓila ine Bivhili ya zwi ṱalutshedza ngayo, eneo maambele a u humbulela a nga vha sudzulusela u thetshelesa zwine Bivhili ya amba nga ha ndivho ya Mudzimu nga vhathu.

Khamusi ifa ḽe mugudiswa wa Bivhili a ḽi wana kha vhabebi vhawe ḽi katela dziṅwe thendo dza vhurereli na mikhuvha. Zwino mugudiswa u guda uri dzenedzo thendo na mikhuvha a zwi takadzi Mudzimu, nahone u a zwi ṱutshela a thoma u ṱanganedza zwine zwa funziwa Bivhilini. Mugudiswa a nga ṱalusa nga nḓila-ḓe yeneyo phetho kha vhabebi vhawe? Vha nga humbula uri ha tsha vha ṱhogomela nga u ṱutshela ifa ḽa vhurereli ḽe vha mu ṋea ḽone. Mugudiswa wa Bivhili a nga phetha nga ḽa uri nga phanḓa ha u ṱalutshedza tshiitisi tsha phetho yawe zwi tshi bva Bivhilini, u fanela u khwaṱhisedza vhabebi vhawe uri u a vha funa na u vha ṱhonifha.

Hune Na Tea U Tendelana Na Zwiimo. Naho Yehova ene muṋe e na maanḓa oṱhe a u ṋea ndaela, u a sumbedza u humbulela hu swayeaho. Musi a tshi khou vhofholola Loto na muṱa wawe ngei Sodoma, vharuṅwa vha Yehova vho mu ṱuṱuwedza: “Shavhela dzithavhani uri U sa ḓo lovha.” Naho zwo ralo, Loto o humbela a ri: ‘Aiwa, Muṋe wanga!’ O humbela uri a tendelwe u shavhela Tsowari. Yehova o sumbedza u humbulela Loto nga u mu tendela u ita zwenezwo; ngauralo Tsowari wa sa fheliswe musi miṅwe miḓi i tshi fheliswa. Naho zwo ralo, nga murahu Loto a tevhela vhulivhisi ha Yehova nahone a shavhela dzithavhani. (Gen. 19:17-30) Yehova o vha a tshi zwi ḓivha uri nḓila yawe yo vha yo luga, fhedzi a sumbedza u humbulela nga u sa fhela mbilu u swika Loto a tshi i pfesesa.

U itela u shumisana zwavhuḓi na vhaṅwe, na rine-vho ri fanela u vha vha humbulelaho. Ri nga kha ḓi vhona u ri muṅwe muthu o khakha, nahone ri nga kha ḓi vha ri na mafhungo o khwaṱhaho ane a nga zwi sumbedza. Fhedzi nga zwiṅwe zwifhinga ndi zwavhuḓi u sa kombetshedza muṅwe muthu uri a tende uri o khakha. U humbulela a zwi ambi u litsha u tevhela milayo ya Yehova. Zwi nga vha khwine u livhuha onoyo muthu nge a bula zwa khanani yawe kana u sa fhindula maṅwe maipfi awe o khakheaho u itela uri ni livhise ṱhogomelo kha khaseledzo ine ya ḓo vhuyedza. Naho a sasaladza zwine na tenda, ni songo aravha no sinyuwa. Ni nga kha ḓi mu vhudzisa uri ndi ngani a tshi humbula nga u ralo. Thetshelesani phindulo yawe nga vhuronwane. Hezwi zwi ḓo ni thusa u pfesesa mahumbulele awe. Zwi nga dovha zwa ita uri ni kone u amba nga nḓila i fhaṱaho tshifhingani tshi ḓaho.—Mir. 16:23; 19:11.

Yehova o ṋea vhathu vhukoni ha u khetha. U a vha tendela u shumisa honoho vhukoni, naho vhu tshi nga kha ḓi sa shumiswa nga vhuṱali. Samusi Yoshua o vha e muambeli wa Yehova, o anetshela nḓila ye Yehova a shumisana ngayo na Vhaisiraele. Fhedzi nga zwenezwo a ri: “Hone arali u̗ shumela Yehova zwó ni dina, ambani ṋamusi ni bule ane na funa u mu shumela; kana ni funa u shumela midzimu ye vho-khotsi-aṋu vha i shumela ngei seli ha Furate, kana ni funa u shumela midzimu ya Vha-Amori, vhane na dzula kha shango ḽavho. A vha nṋe na vha muṱani wanga ri shumela Yehova.” (Yosh. 24:15) Mushumo washu ṋamusi ndi u ṋea “vhuṱanzi,” nahone ri amba ro khwaṱha, fhedzi a ri lingedzi u kombetshedza vhathu uri vha tende. (Mat. 24:14, NW) Vha fanela u ḓikhethela, nahone a ri vha thivheli u shumisa yeneyo ndugelo.

Vhudzisani Mbudziso. Yesu o vhea tsumbo yavhuḓi ya u ambedzana na vhathu. O humbula nga ha vhubvo havho nahone a shumisa zwifanyiso zwine vha ḓo zwi ṱanganedza nga hu leluwaho. O dovha a shumisa mbudziso nga nḓila yavhuḓi. Hezwi zwo ṋea vhaṅwe tshibuli tsha u bula zwa khanani na u dzumbulula zwi re mbiluni dzavho. Dzo dovha dza vha thusa u humbula nga mafhungo ane a khou haseledzwa.

Munna a ḓivhaho Mulayo o vhudzisa Yesu a ri: “Mufunzi, ifa ḽa vhutshilo vhu sa fheli ndi ḓo ḽi wana nge nda ita hani?” Yesu o vha a tshi nga vha o mu fhindula nga hu leluwaho nga tshenetsho tshifhinga. Fhedzi o ita uri onoyo munna a bule zwi re khanani yawe. “Mulayoni ho ṅwaliwa’ni, U vhala’ni?” Onoyo munna o fhindula zwavhuḓi. Naa phindulo yawe yo ita uri nyambedzano i si tsha bvela phanḓa? Na khathihi. Yesu o tendela onoyo munna a tshi bvela phanḓa, nahone mbudziso ye onoyo munna a i vhudzisa yo sumbedza uri o vha a tshi khou lingedza u ḓiita o lugaho. O vhudzisa: “Hone wa hanga ndi nnyi?” Nṱhani ha u ṋea ṱhalutshedzo, ye khamusi onoyo munna a vha a tshi nga vha o i hanedza nga ṅwambo wa mavhonele o ḓoweleaho e Vhayuda vha vha vha tshi dzhia ngayo Vhannḓa na Vhasamaria, Yesu o mu humbela uri a thetshelese tshiṅwe tshifanyiso. Tsho vha tshi tshi amba nga ha Musamaria wa khathutshelo we a thusa muendi we a ṱangulwa na u rwiwa, ngeno vhotshifhe na Vhalevi vha songo mu thusa. A tshi shumisa mbudziso i leluwaho, Yesu o ita vhungoho ha uri onoyo munna a pfesese mbuno ya tshifanyiso tshawe. Nḓila ye Yesu a ambedzana ngayo nae yo ita uri ipfi ḽine ḽa ri “wa hanga” ḽi ambe zwithu zwa ndeme zwe onoyu munna a vha a sa athu vhuya a zwi humbula. (Luka 10:25-37) Ndi tsumbo yavhuḓi lungafhani ine ra nga i edzisa! Nga maṅwe maipfi, nṱhani ha u amba ni noṱhe, humbulani nga ha ṋemuḓi waṋu, gudani u shumisa mbudziso na zwifanyiso nga vhutsila u itela u ṱuṱuwedza muthetshelesi waṋu uri a humbule.

Ṋeani Zwiitisi. Musi muapostola Paulo a tshi amba tshikoloni ngei Thesalonika, ho ngo sokou vhala zwithu zwe vhathetshelesi vhawe vha vha vha tshi ḓo zwi ṱanganedza. Luka o vhiga uri Paulo o ṱalutshedza, a sumbedza, na u ita zwe a vhala. Nga ṅwambo wa zwenezwo, “vhaṅwe vhavho vha mu tenda, vha dzula vha tshi pfana na Paulo na Silasi.”—Mish. 17:1-4.

Hu sa londwi uri hu nga vha hu na vhonnyi kha vhathetshelesi vhaṋu, u amba nga u ralo zwi nga vhuyedza. Hezwo zwo tou ralo musi ni tshi ṱanziela kha mashaka, ni tshi amba na vhane na shuma navho kana vhane na dzhena navho tshikolo, ni tshi amba na muthu ni songo mu ḓowelaho musi ni tshi khou ṱanziela khagala, no fara pfunzo ya Bivhili, kana ni tshi khou ṋekedza nyambo tshivhidzoni. Musi ni tshi vhala luṅwalo, ni nga lu pfesesa zwavhuḓi, fhedzi muṅwe a nga kha ḓi sa lu pfesesa. Ṱhalutshedzo yaṋu kana u lu shumisa haṋu zwi nga pfala u nga ni khou lu ombedzela nga nḓila yo kalulaho. Naa u khetha na u ṱalutshedza maṅwe maipfi a ndeme kha luṅwalo zwi nga thusa? Naa ni nga ṋea vhuṱanzi vhu tikedzaho, khamusi vhubvo ha eneo mafhungo kana kha luṅwe luṅwalo lune lwa amba nga ha yeneyo thero? Naa ni nga shumisa tshifanyiso u itela u thusa vhathetshelesi uri vha vhone uri zwine na zwi amba zwi a pfala? Naa mbudziso dzi ḓo thusa vhathetshelesi uri vha humbule nga ha eneo mafhungo? U amba nga yeneyo nḓila zwi sia vhathetshelesi vhe na mavhonele avhuḓi vhukuma na u vha ṋea zwithu zwinzhi zwine vha ḓo humbula nga hazwo.