Edzisani Lutendo Lwavho

O Guda U Hangwela Kha Muṋe Wawe

PETRO a nga si vhuye a hangwa tshenetsho tshifhinga tsha musi vha tshi ṱangana. Naa o vhona Yesu o tsikeledzea? Ri nga si ambe ri na vhungoho ngauri mafhungo o hevhedzwaho a amba fhedzi uri “Murena a rembuluwa, a lavhelesa Petro.” (Luka 22:61) Fhedzi kha tshenetsho tshiitea Petro o vhona uri o kundelwa lungafhani. O ṱhogomela uri o ita zwe Yesu a dzula o zwi amba, zwe Petro a vha o ombedzela uri a nga si ḓo vhuya a vuwa o zwi ita—o landula Muṋe wawe. Honoho ho vha hu vhushayanungo ha Petro, khamusi ho vha hu tshifhinga tshi si tshavhuḓi vhutshiloni hawe.

Naho zwo ralo, zwenezwi zwo vha zwi sa ambi uri Petro a nga si vhe na fulufhelo. Nga ṅwambo wa uri Petro o vha e muthu a re na lutendo luhulwane, o dovha a wana tshibuli tsha u khakhulula vhukhakhi hawe na u guda dziṅwe pfunzo khulwane dza Yesu. Dzo vha dzi tshi amba nga ha u hangwela. Muṅwe na muṅwe washu u fanela u guda yeneyi pfunzo, nga zwenezwo kha ri vhone nḓila ye Petro a guda ngayo yeneyi pfunzo i konḓaho.

Muthu We A Vha A Tshi Fanela U Guda Zwithu Zwinzhi

Hu ṱoḓaho u vha miṅwedzi ya rathi Petro a sa athu landula Yesu, vhe ngei Kapernaume, Petro o vhudzisa Yesu a ri: “Murena, wa hashu a tshi ntshinya ndi ḓo mu hangwela ka-ngana? Ndi nga ita ka-ṱanu-na-kavhili naa?” Petro o vha a tshi humbula u nga u ita zwenezwo ndi u ita mafunda. Naho zwo ralo, vharangaphanḓa vha vhurereli vha misini yawe vho vha vha tshi funza uri muthu u hangwela muṅwe luraru fhedzi! Yesu o fhindula a ri: “U songo ita ka-ṱanu-na-ka-vhili fhedzi; mu hangwele U ite mahumi maṱanu-na-mavhili a tshi vhalwa ka-ṱanu-na-kavhili.”—Mateo 18:21, 22.

Naa Yesu o vha a tshi khou eletshedza Petro uri u fanela uri a ṅwale uri muṅwe muthu o mu khakhela lungana? Na khathihi. Musi a tshi amba uri mahumi maṱanu na mavhili a tshi vhalwa kaṱanu na kavhili, o vha a tshi khou amba uri a ro ngo fanela u vhalela uri ri hangwelana lungana. Yesu o sumbedza uri Petro o vha a tshi khou ṱuṱuwedzwa nga muya wa vhathu vha mbilu dzi konḓaho na wa u sa hangwela we wa vha u hone misini yeneyo, we wa vha u tshi ita uri musi muthu a tshi hangwela vhaṅwe u fanela u zwi ṅwala fhasi. Naho zwo ralo, u hangwela zwo thewa kha zwilinganyo zwa Mudzimu zwa mafunda.

Petro o vha a sa khou ṱaṱa khani na Yesu. Fhedzi naa pfunzo ya Yesu yo kwama mbilu yawe? Nga zwiṅwe zwifhinga ri a guda uri ri fanela u hangwela vhaṅwe musi ri tshi vhona nḓila ine riṋe ra ṱoḓa ngayo uri vhaṅwe vha ri hangwele. Ngauralo kha ri dovhe ri ṱhogomele zwiitea zwa musi Yesu e tsini na u fa. Nga tshenetsho tshifhinga tshi konḓaho, Petro o ita zwithu zwinzhi zwe zwa ita uri Muṋe wawe a mu hangwele.

Ṱhoḓea Khulwane Ya U Hangwela

Ho vha hu madekwana a ndeme—vhusiku ha u fhedza ha vhutshilo ha Yesu ha kha ḽifhasi. Yesu o vha e na zwithu zwinzhi zwe a vha a tshi khou ṱoḓa u funza vhaapostola vhawe—sa tsumbo, u ḓiṱukufhadza. Yesu o vha vhetshela tsumbo ya u ḓiṱukufhadza nga u ṱanzwa milenzhe yavho, mushumo we kanzhi wa vha u tshi itwa nga vhalanda. Mathomoni, Petro o vha a tshi khou timatima zwe Yesu a ita. Nga zwenezwo, o mbo ḓi hana u ṱanzwiwa milenzhe. Nga murahu ha zwenezwo, o dovha a ṱoḓa uri Yesu a mu ṱanzwe hu si milenzhe fhedzi, fhedzi na zwanḓa na ṱhoho! Yesu ha ngo fhela mbilu, fhedzi o mu ṱalutshedza o dzika nga ha zwine zwenezwo zwa amba zwone na ndeme yazwo.—Yohane 13:1-17.

Nga u ṱavhanya nga murahu ha zwenezwo, vhaapostola vho thoma u ṱaṱisana nga zwa uri muhulwane ndi nnyi khavho. Petro o vha e hone nahone na ene o vha e muṅwe wa vhathu vhe vha ḓikukumusa. Hu sa londwi zwenezwo, Yesu o vha khakhulula nga vhulenda nahone o vha khoḓa kha zwe vha zwi ita zwavhuḓi—u sumbedza havho u fulufhedzea kha Muṋe wavho. Naho zwo ralo, o dzula o amba uri vho vha vha tshi ḓo mu ṱutshela. Petro o amba uri u ḓo tikedza Yesu hu sa londwi lufu. Zwo fhambanaho na zwenezwo, Yesu o porofita uri Petro o vha a tshi ḓo landula Muṋe wawe luraru nga eneo madekwana mukukulume u sa athu lila luvhili. Nga zwenezwo Petro ho ngo sokou hanedza Yesu fhedzi, fhedzi o dovha a ḓikukumusa nga u amba uri o vha a tshi ḓo fulufhedzea u fhira vhaṅwe vhaapostola!—Mateo 26:31-35; Marko 14:27-31; Luka 22:24-28.

Naa Yesu o fhelela Petro mbilu? Zwi re zwone ndi uri nga tshenetshi tshifhinga tshi konḓaho Yesu o dzula o livhisa ṱhogomelo kha pfaneleo dzavhuḓi dza vhaapostola vhawe vha songo fhelelaho. O vha a tshi ḓivha uri Petro u ḓo mu khakhela, fhedzi o ri: “Nd[o] u rabelela uri lutendo lwau lu si fhele. Huno iwe, musi U tshi ḓo rembuluwa, U khwaṱhise vharathu vhau.” (Luka 22:32) Nga zwenezwo, Yesu o sumbedza uri u fulufhela uri Petro u ḓo dovha a vhuyelela kha tshumelo yawe nga u fulufhedzea. Yeneyo ndi nḓila ya vhulenda lungafhani ya u sumbedza u hangwela!

Nga murahu musi vhe tsimuni ya Getsemane, Petro o khakhululwa lunzhi-lunzhi. Musi A tshi khou rabela, Yesu o humbela Petro, Yakobo na Yohane uri vha dzule vho fhaṱuwa. Yesu o vha a tshi khou pfa vhuṱungu maḓipfeleni nahone o vha a tshi ṱoḓa thikedzo, fhedzi Petro na vhaṅwe vho mbo ḓi farwa nga khofhe lunzhi-lunzhi. Yesu o amba maipfi a tevhelaho ane a sumbedza u pfela vhuṱungu na u hangwela: “Muya wone u a funa; ṋama yone i ro shaya maanḓa.”—Marko 14:32-38.

Nga u ṱavhanya ho mbo ḓi swika gogo ḽa vhathu, ḽo fara dzimbone nahone ḽo ḓiṱama nga mabanga na mafumo. Tshenetsho tsho vha tshi tshifhinga tsha u ita zwithu nga vhuronwane na nga vhuṱali. Nga zwenezwo, Petro nga u ṱavhanya o mbo ḓi tumula nḓevhe ya Malixo muṱhannga wa tshifhe muhulu nga banga. O dzika, Yesu o mbo ḓi khakhulula Petro, a fhodza nḓevhe ya onoyo munna, nahone a ṱalutshedza maitele a u sa vha na vhuvemu ane a kha ḓi livhisa vhatevheli vhawe na ṋamusi. (Mateo 26:47-55; Luka 22:47-51; Yohane 18:10, 11) Petro o vha o no khakha lunzhi zwe zwa ita uri Muṋe wawe a mu hangwele. Zwenezwi zwi nga ri humbudza uri ‘roṱhe ri a khakha lunzhi.’ (Yakobo 3:2) Ndi nnyi ane a sa ṱoḓe uri Mudzimu a mu hangwele ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe? Naho zwo ralo, nga honoho vhusiku ho vha hu tshi ḓo itea zwithu zwinzhi kha Petro. O vha a tshi kha ḓi ḓo dovha a khakha.

Vhukhakhi Ha Petro Vhuhulwane

Yesu o vhudza gogo ḽa vhathu uri arali vha tshi khou ṱoḓa ene vha fanela u litsha vhaapostola vhawe vha ṱuwe. Petro o vha o lavhelesa musi gogo ḽi tshi vhofha Yesu fhedzi ho vha hu si na zwe a vha a tshi nga ita. Nga murahu Petro o shavha u fana na vhaṅwe vhaapostola.

Petro na Yohane vho mbo ḓi litsha u shavha, khamusi vha ima tsini na nnḓu ya Hanna Tshifhe Muhulu, he Yesu a thoma u sengiswa hone. Musi vha tshi ṱuwa na Yesu henefho, Petro na Yohane vho tevhela “nga kule.” (Mateo 26:58; Yohane 18:12, 13) Petro o vha e si goswi. Ho vha hu tshi ṱoḓea tshivhindi uri a mu tevhele. Eneo magogo o vha o ḓiṱama nahone Petro o vha o no huvhadza muṅwe wavho. Naho zwo ralo, Petro ha ngo sumbedza lufuno lwe ene muṋe a lu amba—lwa u ṱoḓa u fa na Muṋe wawe Yesu.—Marko 14:31.

U fana na Petro vhanzhi ṋamusi vha ṱoḓa u tevhela Kristo vhe “nga kule”—u itela uri hu songo vha na muthu ane a vha ṱhogomela. Samusi Petro o zwi ṅwala nga murahu, nḓila nthihi fhedzi ya u tevhela Kristo nga ho teaho ndi nga u sendela tsini-tsini nae u ya nga hune ra nga kona ngaho, u edzisa tsumbo yawe kha zwithu zwoṱhe, hu sa londwi zwine zwa nga bvelela.—1 Petro 2:21.

Petro o tevhela Yesu nga u tou dodela u swikela khoroni ya iṅwe nnḓu khulwane yavhuḓi ya Yerusalema. Ho vha hu muḓini wa Kayafa tshifhe muhulu o pfumaho na a re na maanḓa. Yeneyo miḓi kanzhi yo vha i tshi vha yo tangiwa nga mitsheṱo, nahone yo vha i tshi vha i na khoro nga phanḓa. Petro o swika khoroni nahone ha ngo tendelwa u dzhena. Yohane we a vha o no vha nga ngomu, o ḓa a humbela mulindakhoro uri a tendele Petro a dzhene. Hu vhonala uri Petro ha ngo dzula tsini na Yohane; nahone ha ngo lingedza u dzhena nḓuni u itela uri a vhe na Muṋe wawe. O vha o dzula nnḓa, he ha vha ho dzula vhaṅwe vhaṱhannga na vhashumeli vha tshi khou dzedza vhusiku vha tshi khou ora mulilo, vha tshi khou vhona ṱhanzi dza mazwifhi dzi tshi sengisa Yesu.—Marko 14:54-57; Yohane 18:15, 16, 18.

Musidzana we a ṱanganedza Petro khoroni o mu vhona zwavhuḓi nga tshedza tsha mulilo. O vha a tshi mu ḓivha zwavhuḓi. O amba a ri: “Na iwe wo vha U na Yesu wa Galilea!” A songo vhuya a zwi lavhelela, Petro o landula Yesu nahone o hanedza zwe zwa vha zwi tshi khou ambiwa nga onoyo musidzana. O mbo ḓi ya a ima tsini na khoro, a tshi khou lingedza u ḓidzumba, fhedzi muṅwe musidzana o mu vhona nahone a dovha a amba zwi fanaho a ri: “Munna uyu o vha e na Yesu wa Nazareta.” Petro o hanedza a ri: “Muthu uyo a thi mu ḓivhi.” (Mateo 26:69-72) Khamusi ndi nga murahu ha musi Petro o no landula lwa vhuvhili musi a tshi pfa mukukulume u tshi lila, fhedzi o mbo ḓi pfa vhuṱungu musi a tshi humbula vhuporofita he Yesu a vhu amba awara dzi si gathi dzo fhiraho.

Nga murahunyana ha zwenezwo, Petro o vha a tshi kha ḓi lingedza u dzumbama. Fhedzi tshigwada tsha vhathu vhe vha vha vhe nnḓa vho ḓa khae. Muṅwe wavho o vha e khonani ya Malixo, muṱhannga we Petro a mu tumula nḓevhe. O amba na Petro a ri: “Huufha ndó U vhona Ú nae’ ngei tsimuni?” Petro o lingedza u vha ṱalutshedza uri vha khou mu zwifhela. Nga zwenezwo, o ana uri ha mu ḓivhi. Nga u ṱavhanya mukukulume wo mbo ḓi lila lwa vhuvhili.—Yohane 18:26, 27; Marko 14:71, 72.

Yesu o mbo ḓi bvela nnḓa a lavhelesa khoroni. Nga tshenetsho tshifhinga Petro na Yesu vho sedzana maṱoni. Nga zwenezwo, Petro a zwi elelwa uri o landula Muṋe wawe lu vhavhaho. Petro o mbo ḓi ṱuwa o tsikeledzea nga u ḓivhona mulandu. Petro a nga vha o pfa vhuṱungu lungafhani musi a tshi ṱuwa henefho muḓini nga maḓautsha. O lila lu ṱungufhadzaho.—Marko 14:72; Luka 22:61, 62.

Nga murahu ha u ṱhogomela vhukhakhi hawe vhuhulwane, ri nga humbula u nga zwivhi zwawe ndi zwinzhi lune a nga si hangwelwe. Petro na ene a nga vha o humbula nga nḓila i fanaho. Naa Petro o hangwelwa?

Naa Zwo Vha Zwi sa Konadzei u Hangwela Petro?

Zwi nga konḓa u humbula nga vhuṱungu vhuhulwane he Petro a vhu pfa nga maḓautsha na nga ḓuvha ḽi tevhelaho. A nga vha o ḓipfa e na mulandu lungafhani musi Yesu a tshi fa nga murahu ha u tambudzwa tshifhinga tshilapfu ḽeneḽo ḓuvha! Petro a nga vha o vha a tshi pfa vhuṱungu tshifhinga tshoṱhe musi a tshi humbula nga ha vhuṱungu he a vhu engedza kha Muṋe wawe nga ḓuvha ḽa u fhedza ḽa vhutshilo Hawe ha kha ḽifhasi. Hu sa londwi uri o vha o ṱungufhala lungafhani, Petro ho ngo tendela u tsikeledzea hawe zwi tshi mu kula nungo. Ri ḓivha zwenezwi nga ṅwambo wa uri o dovha a vha na vhukonani na vhaṅwe vhafunziwa. (Luka 24:33) A zwi timatimisi uri vhaapostola vhoṱhe vho ḓisola nga nḓila ye vha ḓifara ngayo nga honovho vhusiku nahone vho khuthadzana.

Hafha Petro o ita phetho ya vhuṱali. Musi mushumeli wa Mudzimu a tshi wa, zwa ndeme a si nḓila ye a wa ngayo, fhedzi ndi u ḓiimisela hawe u dovha a vuwa na u lugisa mafhungo awe. (Mirero 24:16) Petro o sumbedza lutendo lwa vhukuma nga u konana na vhafunziwa hu sa londwi uri o vha o tsikeledzea. Musi muthu o tsikeledzea kana a tshi khou ḓisola, a nga kha ḓi ḓikhethulula fhedzi zwenezwo zwi na khombo. (Mirero 18:1) U konana na vhatendi nga inwi zwi ḓo sumbedza vhuṱali nahone zwi ḓo ita uri ni dovhe ni khwaṱhe muyani.—Vha-Heberu 10:24, 25.

Nga ṅwambo wa uri o vha e na vhahawe vha muya, Petro o pfa muvhigo u tshusaho wa uri tshitumbu tsha Yesu tsho vha tshi si tsheeho tshaloni. Petro na Yohane vho gidimela tshaloni he Yesu a vha o swiṱwa hone. Yohane ane zwa vhonala uri o vha a tshi kha ḓi vha muṱuku o swika u thoma. Musi a tshi wana tshalo tsho vulea, o mbo ḓi tshuwa. Fhedzi naho Petro o vha a tshi khou femeleka nga ṅwambo wa uri o vha a tshi khou gidima, o mbo ḓi swika a dzhena, a wana tshitumbu tshi siho!—Yohane 20:3-9.

Naa Petro o tenda uri Yesu o vuswa? U thomani ha ngo tenda, naho vhafumakadzi vha fulufhedzeaho vho mu vhudza uri vharuṅwa vho ḓa vha vha vhudza uri Yesu o vuswa vhafuni. (Luka 23:55–24:11) Fhedzi musi ḓuvha ḽi tshi sala ḽi tshi kovhela, Petro o vha a songo tsha ṱungufhala nahone o vha a si tsha timatima. Yesu u khou tshila, zwino ndi muthu wa muya ane a vha na maanḓa! O ḓivhonadza kha vhaapostola vhawe vhoṱhe. Naho zwo ralo, hu na zwiṅwe zwithu zwe a zwi ita tshiphirini u thoma. Vhaapostola nga ḽeneḽo ḓuvha vho ri: “Nangoho Murena o vuwa, o vhonwa nga Simoni.” (Luka 24:34) Nga hu fanaho, muapostola Paulo o ṅwala nga ha ḓuvha ḽi swayeaho ḽe Yesu a “vhonwa nga Kefa, a kona u ḓo vhonwa nga vha fumi na vhavhili.” (1 Vha-Korinta 15:5) Kefa na Simoni ndi maṅwe madzina a Petro. Yesu o ḓivhonadza khae nga ḽeneḽo ḓuvha—zwi tou vha khagala uri Petro o vha e eṱhe.

Bivhili a i ri vhudzi uri ho itea mini kha Yesu na Petro musi vha tshi vhonana nga tshenetsho tshifhinga tsho khetheaho. Ri nga kona u vhona nḓila ye Petro a vha o ṱuṱuwedzea ngayo musi a tshi vhona Murena wawe ane a mu funa a tshi khou tshila, nahone o vha na tshibuli tsha u dovha a sumbedza uri u a ḓisola na uri o rembuluwa. O vha a tshi ṱoḓa u hangwelwa nga maṱo matswuku. Nahone Yesu o mu hangwela zwa vhukuma. Ṋamusi Vhakriste vhane vha ita tshivhi vha fanela u humbula mafhungo a Petro. A vho ngo fanela u humbula uri Mudzimu a nga si vha hangwele. Yesu o edzisa nga ho fhelelaho Khotsi awe, ane a ‘hangwela zwihulu.’—Yesaya 55:7.

Vhuṱanzi Ho Engedzeaho Vhu Sumbedzaho U Hangwelwa

Yesu o vhudza vhaapostola vhawe uri vha ye Galilea, he a vha a tshi ḓo ṱangana navho hone. Musi vha tshi swika, Petro o mbo ḓi ya u fasha khovhe Lwanzheni lwa Galilea. O vha o ṱuwa na vhaṅwe. Hafhu, Petro o mbo ḓi swika dzivhani ḽe a vha a tshi anzela u ya khaḽo musi a tshi kha ḓi vha muṱuku. Mubvumo wa gungwa, magabelo a lwanzhe, na mambule e a vha o a fara zwi nga kha ḓi vha zwo mu humbudza zwithu zwa kale. Naa nga honoho vhusiku a nga kha ḓi vha o vhilaela uri vhutshilo hawe vhu ḓo vha hani samusi vhuḓinḓa ha Yesu ha kha ḽifhasi ho fhela? Naa u tshila vhutshilo vhu leluwaho sa murei wa khovhe zwo vha zwi tshi mu takadza? Naho zwo ralo, nga honoho vhusiku a vho ngo fasha khovhe na nthihi zwayo.—Mateo 26:32; Yohane 21:1-3.

Naho zwo ralo, nga maḓautsha vho pfa muthu a tshi vhidzelela e khunzikhunzini nahone a vha vhudza uri vha ṱharamudzele mambule nga thungo ha gungwa. Vho mbo ḓi ita nga u ralo nahone vha fasha khovhe dza 153! Petro o vha a tshi ḓivha uri onoyo muthu ndi nnyi. O mbo ḓi bva gungwani nahone a bammbela a tshi ya khunzikhunzini. Vho dzula philiphilini, Yesu o vha ṋea tshinnkwa na khovhe yo gotshiwaho. O vha o livhisa ṱhogomelo kha Petro.

Yesu o vhudzisa Petro a ri u mpfuna “u fhira [izwi] naa”—zwi tou vha khagala uri o vha a tshi khou sumba khovhe nnzhi-nnzhi. Naa Petro o vha a tshi nga funa bindu ḽa u fasha khovhe u fhira Yesu? Samusi Petro o vha o landula Murena wawe luraru, zwino Yesu u khou mu ṋea tshibuli tsha u khwaṱhisedza luraru phanḓa ha vhatevheli vhawe uri u a mu funa. Musi Petro a tshi sumbedza uri u funa Yesu, o mu vhudza zwine a fanela u zwi ita u itela u sumbedza lwonolwo lufuno: u dzhiela nṱha tshumelo khethwa, u ṱhogomela sambi ḽa Kristo, vhatevheli vhawe vha fulufhedzeaho.—Yohane 21:4-17.

Nga zwenezwo, Yesu na Khotsi awe vho khwaṱhisedza uri vha nga shumisa Petro. Petro o vha a tshi ḓo vha na mushumo wa ndeme tshivhidzoni a tshi livhiswa nga Kristo. Honovhu ndi vhuṱanzi ha uri Yesu o mu hangwela nga ho fhelelaho! Vhukuma honoho u khathutshelwa ho kwama Petro vhukuma.

Petro o bvela phanḓa na mushumo wawe lwa miṅwaha minzhi nga u fulufhedzea. O khuthadza vharathu vhawe, samusi Yesu o amba nga phanḓa ha lufu Lwawe. Petro o lisa vhatevheli vha Kristo nga vhulenda na u sa fhela mbilu. Simoni o mbo ḓi tshila u tendelana na zwe dzina ḽe Yesu a mu ṋea ḽone ḽa amba zwone—Petro, kana Tombo—nga u ṱuṱuwedza tshivhidzo nga nḓila yavhuḓi. Vhuṱanzi ho engedzeaho ha malugana na zwenezwi vhu wanala kha marifhi mavhili e Petro a a ṅwala ane a vha a ndeme Bivhilini. Na eneo marifhi a sumbedza uri Petro ha ngo hangwa ngudo ye a i guda kha Yesu ya u hangwela.—1 Petro 3:8, 9; 4:8.

U nga ri na riṋe ri nga guda kha yeneyi pfunzo. Naa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ri a humbela Mudzimu uri a ri hangwele milandu yashu? Naa ri ṱanganedza honoho u hangwelwa nahone ra tenda uri maanḓa aho a nga ri ita uri ri kune? Naa ri a hangwela vhaṅwe? Arali ri tshi ita nga u ralo, ri ḓo edzisa lutendo lwa Petro—na u khathutshela ha Muṋe wawe.

[Maipfi o ṱumbulwaho kha siaṱari 22]

Petro o ita zwithu zwinzhi zwe zwa ita uri Muṋe wawe a mu hangwele, fhedzi ndi nnyi ane a si ṱoḓe u hangwelwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe?

[Tshifanyiso kha siaṱari 23]

“Murena a rembuluwa, a lavhelesa Petro”

[Tshifanyiso kha siaṱari 24]

“Murena . . . o vhonwa nga Simoni”