Makoho Anikohiwa Ni Ale Anisoma Irevista Sahu
Exeeni yaawiiriha aYuda eseekulu yoopacerya ‘omulipelela’ Mesiya?
▪ Okathi wa Yohani Mbatiza, “Atthu othene yanimulipelela Mopoli: tivó yananyiherya mmurimani mwaya wira: ‘Khino Yohani ola ti Kristu?’”. (Luka 3: 15) Nto xeeni aYuda yaamulipelela aya Mesiya okathi ole? Aakhala mathowa manceene yaawiiriha omulipelela.
Nuumala Yesu oyariwa, nlaikha na Yehova naahakhumelela amakampusi yaarupelela ipwittipwitthi saya omathalani waattamela oBetelehemu. Nlaikha nle naahimmye so: “Olelo, muttetthe wa Davidi, moyareliwa Mòpoli, okhanle Kristu Pwiya”. (Luka 2:8-11) Nananoru waahikhumelela-tho “muttitthi wa malaikha a wirimu yamuttottopela Muluku, yiraka:a ‘Avuwihiwe Muluku wirimu; vathí-va evahiwe murettele atthu onaphentawe’”.—Luka 2:13, 14.
Tthiri muhupi ole wahaavara murima vanceene amakampusi ale. Naananoru yaahitthikela oBetelehumu, vamphwanyale aya Yosefe, Maria ni mwanamwane ole, Yesu, “yahilaleya itthu sahimeriwaya sa mwan’ole”. Nto, “othene ale yaiwa sahimyaya amakampusi, yanitikinihiwa”. (Luka 2:17, 18) Nuulumo noowi “othene ale yaiwa”, nnooniherya wira amakampusi ale yaahaaleela atthu akina omuhiya Yosefe ni Maria paahi. Nto vaatthikenle aya mmawannyeya, amakampusi ale yaahivikaniha, ‘onvuwiha Muluku, emuttottopelaka mwaha wa sothene sònalyaya ni saiwalyaya, ntoko salalèriwaya’. (Luka 2:20) Mwekeekhai amakampusi ale khiyahiye olaleya itthu iye sooloka yaiwale aya voohimya sa Kristu!
Vaavale Maria aamuroihale awe mwana awe oopacerya oyariwa oYerusalemu wira anvahererye wa Yehova, ntoko Nlamulo na Moise saavekela aya, profeta muthiyana iireliwa Hana, ‘ahikelela wattottopela Apwiya n’umulaleya Mwan’ole w’atthu othene yalipelela wopoli oYerusalemu’. (Luka 2:36-38; Okhu. 13:12) Nto woonasa wene mihupi voohimya sa orwa wa Mesiya saanivikaniha wuulaana.
Muhoolo mwaya, ‘asuweli akina yahivenya elapo y’onikhuma nsuwa, khuphiya oYerusalemu, weiwo yahikoha wira: Ori vai mwené àYuda oyariwe nanano? Nrimona etheneri awe onikhuma nsuwa; nrwenlé omukokhorela’. (Math. 2: 1, 2) ‘Vaiwalyawe siso, mwené Herodi ahituthuwa, nave-tho atthu othene òYerusalemu yahukhuwasa. Herodi ahathukumanya alupale othene ànamukuttho n’awixuttihi a ikano, khwakoha wira: Kristu onrowa oyariwa elapo xeni?’ (3) (Math. 2:3, 4) Siiso muttitthi muulupale wa atthu yaaniiwa muhupi oowi: Mesiya aalipeleliwa oophiya!b
Luka 3:15, yoole oromoliwe osulu iwe, onnoniherya wira aYuda anceene yuupuwela wira Yohani mBatiza taari Kristu. Masi, Yohani onnimalamaliha muupuwelelo owo ni masu ala anittharelana: ‘Vano, ole onrwa ottuli waka, owo òkivikana miyo owerya: miyo nkiniphwanela omukuxerya ixapattho sawe. Owo onimobatizani ni munepa wottela ni moro’. (Math. 3:11) Nto masu ala a Yohani yaanittittimiherya otthuneya waya orwa wa Mesiya.
Niireke vanweryaneya aYuda a eseekulu yoopacerya osuwela okathi wa orwa wa Mesiya avarihelaka muteko eprofesia ya isumana 70 elempwale va Daniyeli 9:24-27? Okhala wira khiivo etthu enaakhuleliha orumeeliwa wa eprofesia eyo nto khinikhanle oohimya wira aayo. Etthu enisuwela ti ela: okathi ole waahikhala ovirikana wa otthokiheriwa wa eprofesia ya isumana 70, ni inamuna saatthokiheriwa aya okathi ole soovirikana vanceene ni osuwela wahu wa vano.c
Essênio, yeeyo enikupaleeliwa okhala etiini yuulupale ya aYuda omwareya okathi ole, yaanaaleela atthu wira Mesiya aarowa okhumelela mwaakha wa 490, masi khinnisuwelexa akhala wira awo yaavarihenle muteko eprofesia ya Daniyeli. Hata akhala wira yaavarihenle muteko eprofesia eyo, nto vaarowa okhala voovila wuupuwela wira aYuda yamwaakhulela owokiwa nnikhuuru na atthu nooniwa okhala anammwareya.
Ayuda akina yaakupali wira isumana 70 saahimya okathi onikontariwa okhuma 607 AEC, vaavale yaapwettexiwe aya etemplo yoopacerya mpakha mwaakha wa 70 EC vaavale yaapwetexiwe aya etemplo ya nenli, okathi omosaru akina yaahimya wira eyo yaavarihana ni waakhwanela wa eprofesia ya okathi wa Makabeyo a eseekulu ya nenli AEC. Tivonto khiwaakhanle wiiwanana voohimya sa moota wookontari isumana 70.
Vaakhanle wira isumana 70 saahisuweliwa saana eseekulu yoopacerya EC, atthu akina yaarowa wuupuwelaka wira arummwa ni maKristau makina a eseekulu yoopacerya ni ya nenli yaarowa ohimyaka enamuna eyo wira yooniherye wira Mesiya aaleheriwe aahirwa tthiri khooneya ntoko ole aasuweliwa okhala Yesu Kristu. Masi khiivo etthu enooniherya wira awosa yaanitthokiherya mmoota owo.
Vannireera osuwela wira alipa-oolepa ivangelyo ikwaha sinceene annihimya wira iprofesia sinceene sinipwanyaneya mwa Soolempwa sa eHeeberi, sahaakhwanela mwa Yesu Kristu. (Math. 1:22, 23; 2:13-15; 4:13-16) Hata vari siiso khiivo nnakhala eprofesia emosa mwa ivangelyo iyo sa orwa wa Yesu valaponi, enivarihana ni eprofesia ya isumana 70.
Tivonto hiyo khanikhanle oohimya wira okathi wa Yesu, atthu yaniiwexexa saana yootaphulela ya eprofesia ya isumana 70. Masi ivangelyo sinnihimya mathowa ookhalela yaawiiriha atthu okathi ole “omulipelela” Mesiya.
[Inoota]
a Biibiliya khonihimya akhala wira malaikha ale yiipa okathi ene yoole Yesu aayariwe awe.
b Hiyo pooti wiikohaka so: Asuweli ale yaawenrye sai osuwela olikanyiha okhumelela wa “etheneeri” mpantta Onikhuma nsuwa ni oyariwa ya “mwene aYuda”? Niireke awo yaiwale ihapari sa oyariwa wa Yesu ariki mweetta muttetthe wa Israyeli?
c Soohimmwa sikina sa otthokiheriwa wa vano wa eprofesia ya isumana 70, nwehe eliivuru eni: Preste Atenção à Profecia de Daniel! muru wa 11.