Muluku Onoonela Sai Olompa ni Atthu a Itiini Sikina?
Ejornaale The Sydney Morning Herald yaahipaka nikoho naahimya so: “Niireke etiini enninuraaniha wala onivalaaniha?” Atthu oowiiraka 89 pursento yaahimmye wira etiini enoonivalaaniha.
MASI, ale anikhaliherya muupuwelo wa omulompa Muluku ni atthu a itiini sikina, aakhalana moonelo woovirikana. Dotore Eboo Patel, yoowo okumihenrye Nikhuuru na Amiravo Anilompa ni Itiini Sikina, aahikoha so: “Etiini xeeni ehinoona othunku . . . , ehinithokorerya makhalelo a valaponi . . . , ni ehinaakhapelela akina?”
MaBudista, maKatoliko, maProtestante, maHindu, aMaka, ni itiini sikina sinnithukumana wira siiwanane moota woomaliha ohaawa, waakiherya idireitu sa atthu, okhoottiha othipa maluku oowaarya, wala othokorerya makhalelo a valaponi. Itiini sinci sinnithukumana wira sivaanele moota wookumiherya wiiwanana ni olipihana. Awo annipaka mithukumano saya apattihaka iveela, opaka ifesta, wiipa isipo, ovekela, ni itthu sikina.
Niireke wuraaniha itiini onnimaliha ikhotto eriyari ya atthu awo? Nto Muluku onoonela sai olompa ni itiini sikina moophavela okumiherya murettele?
NIIREKE WUURAANA IWO ONNIKHALIHERYA?
Nikhuuru nimosa na atthu animulompa Muluku vamosaru, ninniittottopa wira nihuuraana ni atthu a itiini sinivikana 200 mwa ilapo 76. Yoolakela aya ori “ophavela olipihana ni wuuraana ni itiini sikina”. Masi ti vookhweya olavula ohiya opaka etthu. Mwa ntakiheryo, moovarihana ni ahooleli a nikhuuru nlo, edokumento yaalempe aya yaahaana okhalana ephoole wira ahiveehe itiini sikina seiyo saakhulenle wiirela mpantta. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi itiini iyo saanivaanyihana akhala wira vaanireerela omulavula Muluku mudokumentuni mmo. Nto, khula nuulumo naavarihana ni Muluku naahisyakiwa.
Akhala wira Muluku khonithokoreriwa, efaita xeeni orina aya waamini iwo? Ohiya-vo, moota xeeni wuuraana wa itiini onivirikana aya ni makhuuru a mulaponi anaakhaliherya atthu? Ti maana aya mukhulupale a nikhuuru nlo, aahimyale awe wira egrupo eyo khenivarihana ni etiini, masi eri ntoko “nikhuuru ninkumiherya wiiwanana”.
NIIREKE ETIINI ENNIKUMIHERYA MIKHALELO SOOLOKA?
Dalai Lama, mutthu oosuweliwa waakiherya muupuwelo wa omulompa Muluku ni itiini sikina, aahimmye so: “Itiini sinceene sihaana yoolakela emosaru: ophentana, woona othunku ni olevelelana”. Aahilavula-tho wira: “Masi etthu yootthuneya ori okhalana mikhalelo iyo mahiku otheene”.
Tthiri, mikhalelo ntoko ophenta, woona othunku, ni olevelelana sihaana ovahiwa efaita yinci. Yesu olavulaka sa yooruma awe yootepa osuweliwa, aahimmye so: “Sothene sinosivelani wireliwa n’atthu akina, nyuwo-tho nwireleke seiyo akhw’inyu”. (Matheyo 7:12) Niireke waamini wekeekhai onikumiherya itthu sooloka paahi?
Olavulaka sa anamunceene yaihimya omurumeela Muluku, murummwa Paulo aalempe so: “Miyo kinnakhalela onamona wira awo anetetela omuttittimiha Muluku, nto khansuwela enamuna y’omuttittimiha Muluku vophwanela”. Muxankiho xeeni waakhanle? Paulo aahimyale so: “Awo, ehisuwelaka wira Muluku t’onakhalihawe atthu anaxariya, anniphavela olipiha exary’aya”. (aRoma 10:2, 3) Mwaha woohisuwela saana ele Muluku aaphavela awe wira apakeke, oluttuweliwa ni waamini waya, waari weethiru.—Matheyo 7:21-23.
MOONELO WA BIIBILIYA SA OLOMPA NI ITIINI SIKINA
Yesu aahimmye so: ‘Òreriwa t’ale anetetela murettele’. (Matheyo 5:9) Yesu aaneettela ele aaxuttiha awe vaavo aalaleerya awe murettele eriyari ya atthu a itiini ni makhalelo oovirikana. (Matheyo 26:52) Ale yaamwiiwelela, yaaniphentana vanceene. (aKolosi 3:14) Masi niireke Yesu aahimya paahi wuuraana wa atthu a makhalelo oovirikana wira akhalane murettele? Wala owo aanipaka itthu saavariwa ni itiini sikina?
Ahooleli a itiini sa aFarisi ni aSaduki yaanimunyokha vanci Yesu ni anaphavela omwiiva. Yesu aawoonela sai? Owo ahahimeerya awiixutti awe wira: “Mwahíyeke: awo atthú ahinòna aniwettiha òhona akina”. (Matheyo 15:14) Yesu aahisyaka wuuraana momunepani ni atthu awo.
Muhoolo mwaya, waahikhumelela muloko weeKristau oKorinto, oGrecia, epooma yaari yoosuweliwa mwaha wa weemya wuuraana wa itiini sinci. Mweettelo xeeni maKristau yaarowa aya okhalanaka? Murummwa Paulo aalempe so: “Muhatàneke n’ale ahinamini”. Nthowa xeeni? Paulo aalempe so: “Vanìreya sai Kristu wiwanana ni Satana? Vanikhala sai wamini wettaka n’uhamini?” Nto owo aalenle so: “Mukhume eriyari aya: mmwalane ni yawo”.—2 aKorinto 6:14, 15, 17.
Tthiri, Biibiliya khoneemererya olompa ni atthu a itiini sikina. Masi nyuwo pooti wiikoha so: ‘Apinaatamu anrowa wuuraana sai mwekeekhai?’
OLIPIHERYA WUURAANA WA EKEEKHAI
Masientista aapaka International Space Station (Elaboratoorio ya Musulu Enitokosa Makhalelo a Valaponi) etthu yootepexa otikiniha yeeyo enirukurerya elapo ya vathi. Eyo eweryane’ye mwaha wa wuuraana wa ilapo 15. Niireke vanweryaneya otekiwa elaboratoorio eyo, vaakhanle wira atthu awo khiyiiwanana wa moota wooteka?
Etthu ntoko eyo ti yaareerela opakiwa wira itiini sikhale sowuuraana. Nnaamwi atthu awo alavulaka sa wuuraana ni ottittimihana, khaniiwanana wa moota woolipiha waamini waya. Nto mweettelo ni sowiixuttiha sa itiini sinnivikaniha okhala sookawanyeya.
Biibiliya ohaana sooruma sa Muluku, siri ntoko malakiheryo a moota wooteka enupa. Nnoowerya olokiherya okumi ahu niiwelelaka malakiheryo awo. Ale aniiwelela, annixintta onyokhana mwaha wa nloko wala etiini ya mutthu, ni ahiixutta ovara muteko hoothe mwa murettele ni mowiiraana. Yehova Muluku aahilavula vahinatthi iiraka: “Kinoreriha iyano s’amalapo, wira othene aya ekilompeke miyo pahi [ni nttaava nootteela], . . . wira ekirumeleke miyo ni murima mmosaru”. Wuuraana onnikhumela mwaha wa nttaava nootteela na Muluku, eyo piiyo, malakiheryo awe oomukokhorela.—Sofoniya 3:9; Yesaya 2:2-4.
Anamoona a Yehova annoolattulani oxukurya Esalau ya Omwene waattamela opuro onikhala anyu wira moone mmansinyu murettele ni wuuraana okhanle eriyari aya.—Esalimo 133:1.
[Ekaaxa epaaxina 10]
Niireke Ekeekhai Yookhala?
Ale anikhaliherya muupuwelo wa olompa ni atthu a itiini sikina, anihimya wira khiivo etiini eri yekeekhai. Tthiri, awo anihimya wira yookupali yoowi ehaavo etiini emosa yekeekhai tenikumiherya mixankiho sinceene sa mulaponi.
Moovirikana ni miyuupuwelo iyo, Biibiliya onnimuhimya Yehova okhala Muluku eekeekhai ni ohiniturukeya. (Esalimo 31:6; Malakhiya 3:6) Olavulaka sa Muluku, Yesu aahimmye so: ‘Ekekhai ti nulumo nanyu’. (Yohani 17:17) Ekeekhai eyo eri mBiibiliyani, Soolempwa suupuxeriwe ni Muluku. Owo onniniixuttiha ni oneettiha wira nivare “miteko sothene sorera”.—2 Timótheyo 3:16, 17.