MWAHA ONITHOKORERIWA 48
Yehova Onimookhaliheryani Okathi wa Mixankiho
“Mulipihe mirima sanyu, . . . tthiri miyo kiri ni nyuwo: miyo k’Apwiya òwerya sothene”. — HAG. 2:4.
NSIPO 118 “Muncererye Wamini Wahu”
ELE NINROWA AHU WIIXUTTAa
1-2. Mixankiho xeeni sinlikana ni sawihu saaphwannye ayuda nuumala ophiya oYerusalemu? (Nwehe ekaaxa eni: “Mahiku a Hagayo, Zakariya ni Eezira”.)
NIIREKE ikwaha sikina munnixanka ni itthu sinrowa wiiraneya muhoolo? Pooti wiira nyuwo muhoomoliwa muteko ni khamunsuwela moota munrowa anyu olyihaka emusi anyu. Waanyiheryasa, munniimananiha okhapelela emusi anyu mwaha wa ohiiwanana wa epoliitika, olupatthiwa ni onyokhiwa okathi enilaleerya aya. Niireke mookhalana mixankiho ntoko iya? Akhala wiira mookhalana, vanimoosivelani wiixutta moota Yehova aakhalihenrye awe aisarayeli, okathi saaphwannye aya mixankiho ntoko iya.
2 Ayuda yaakhanle oBabilonia okathi munceene, yaanireerela okhalana waamini woolipa, wiira ahiye makhalelo yaasivela wiira athaamele oYerusalemu. Nuumala ophiya, khiyaarina inamuna sa olyihaka ni okhapelela emusi aya, nave waahikhala ohiiwanana ni Olamulelo wa Opersia, nave-tho yaanilupatthiwa ni maloko yaattamanne aya. Mwaha wa itthu iyo, awo yaahipacerya ohivaha efaita muteko wooteka etemplo ya Yehova. Mwaakha wa 520 Ohinatthi Kristu Orwa, Yehova aahaaruma maprofeta manli, Hagayo ni Zakariya, wiira yaakhaliherye arumeyi awe, otthikela okhalana waamini woolipa. (Hag. 1:1; Zak. 1:1) Ntoko ninrowa ahu oweha, muteko wa maprofeta ale waahikumiherya mireerelo. Masi nuuvira iyaakha 50, ayuda ale yaatthikenle oYerusalemu yaanireerela olipihiwa. Eezira yoowo aari mutthu oosuwela okopiyari Nlamulo, aahikhuma oBabilonia orowaka oYerusalemu wiira aalipihe arumeyi a Muluku ni waakhaliherya ohela nipuro noopacerya okokhorela weekeekhai. — Eezi. 7:1, 6.
3. Makoho xeeni ninrowa ahu othokorerya mwaha ola? (Miruku 22:19)
3 Iprofesia sa Hagayo ni Zakariya, saahaakhaliherya arumeyi a Muluku ohihiya omuroromela okathi ole yaalupatthiwa aya. Nave iprofesia iyo, sinoonikhaliherya olelo-va, omuroromela Yehova wiira onoonikhaliherya moohicikha mixankiho sinniphwanya. (Musome Miruku 22:19.) Vaavo ninthokorerya ahu ntakiheryo na Eezira ni muhupi wa Muluku aarummwale awe Hagayo ni Zakariya olaleya, muupuweleleke makoho ala anittharelana: Mixankiho seeherenrye sai ororomeleya wa ayuda? Xeeni ninreerela ahu ohihiya omuhela Yehova nipuro noopacerya mookumini mwahu? Okathi sinniphwanya aya mixankiho, ninrowa owerya sai ohihiya omuroromela Yehova?
MIXANKIHO SAAHIWIIRIHA AYUDA OHIYA OLUTTUWELIWA WAYA
4-5. Okathi yaateka aya etemplo, exeeni yaawiirinhe ayuda ohiya oluttuweliwa yaarina aya woopaceryani?
4 Okathi ayuda yaaphiyale aya oYerusalemu, yaahikhalana muteko munceene woovara. Nuuvira okathi vakhaani, awo yaahaateka altaari a Yehova ni alisenso a etemplo. (Eezi. 3:1-3, 10) Masi oluttuweliwa yaarina aya woopaceryani, waahivukuwa. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi, ohiya paahi ovara muteko wooteka etemplo, awo yaahaana oteka ipa saya wiira akhaleke-mo ni olima imatta saya wiira elyiheke emusi aya. (Eezi. 2:68, 70) Ohiya-vo, awo yaanilupatthiwa ni awanani aya yaawo yaaphavela waakhoottiherya muteko ole wooteka etemplo. — Eezi. 4:1-5.
5 Ohiya paahi mixankiho iye, nave-tho ayuda yaanixanka mwaha wa othoiwa musurukhu ni ohiiwanana wa ipoliitika. Muttetthe ole yaakhala aya, waalamuleliwa ni Omwene wa oPersia. Nuumala Kiro mwene a oPersia okhwa, mwaakha wa 530 Ohinatthi Kristu Orwa, mwene aattharelana, Cambise aaniphavela okuxa muttetthe ole wa wExiitu wiira olamuleleke. Okathi yaarowa aya wExiitu, atoropa awe woonasa wene yaahaavekela aisarayeli eyoolya, maasi ni opuro wookhala. Nto eyo yaahiwiiriha ayuda oxankiheya vanceene. Nuuvira okathi vakhaani, Cambise aahirantteliwa ni Dario oopacerya, nto eyo yaahiiriha okhumelela manyaku-nyaku ni ohiiwanana elapo ele. Itthu iya sootheene saahiwiiriha ayuda oxankiheya, ahisuwelaka moota yaarowa aya okhapelelaka emusi aya. Nave mwaha wa itthu iya, ayuda akina yuupuwela wiira khahiyo waari okathi wooreerela wiira atthikele oteka etemplo ya Yehova. — Hag. 1:2.
6. Moovarihana ni Zakariya 4:6, 7, mixankiho xeeni-tho saaphwannye ayuda, nto Zakariya aalipinhe sai?
6 Mmusome Zakariya 4:6, 7. Ohiya paahi muxankiho wa othoiwa musurukhu ni ohiiwanana wa ipoliitika, ayuda yaanilupatthiwa. Mwaakha wa 522 Ohinatthi Kristu Orwa, awanani aya yaahiiriha olamulelo wa oPersia okhoottiha otekiwa etemplo ya Yehova. Masi Zakariya, aahaalipiherya ayuda wiira Yehova aamurumeela owerya wawe, wiira ohikhale mutthu nnakhala etthu yaarowa waakhoottiherya oteka etemplo. Mwaakha wa 520 Ohinatthi Kristu Orwa, mwene Dario aahiweemererya wiira yaahaana otthikela oteka etemplo. Nave aahaakhaliherya aavahaka musurukhu awe ni aahaavekela atthu akina okhaliherya muteko ole. — Eezi. 6:1, 6-10.
7. Mareeliho xeeni ayuda yaakhenle aya mwaha woohela nipuro noopacerya miteko sa Muluku?
7 Yehova omurumeelaka Hagayo ni Zakariya, aahaaleiherya arumeyi awe, wiira aamwaakhaliherya vakhala wiira yaamuhela nipuro noopacerya, muteko wa oteka etemplo. (Hag. 1:8, 13, 14; Zak. 1:3, 16) Etthu yaahimmye aya maprofeta ale, yahaalipiha vanceene ayuda ni yaahiwiiriha otthikela oteka etemplo mwaakha wa 520 Ohinatthi Kristu Orwa. Nave nuuvira iyaakha 5, akhaliheriwaka ni Yehova awo yaahimaliha muteko ole. Yehova aahaakhaliherya ayuda aavahaka itthu saathowa ni aahilipiha waamini waya mwaha woohela muteko awe nipuro noopacerya, ohiya owehexexaka mixankiho saya. Mwaha wa mareeliho ale, awo yaanimurumeela Yehova moohakalala. — Eezi. 6:14-16, 22.
MUHIHIYE OPAKA ITTHU YEHOVA ONIPHAVELA AWE
8. Moolumo ari Hagayo 2:4, annikhaliherya sai oluttuweliwa ovara Miteko sa Muluku? (Nwehe enoota.)
8 Vaavo anaattamela aya maxakha maalupale, ninnireerela wiiwelela yooruma ya olaleya ihapari sooreera ovikana khalai. (Mar. 13:10) Masi ikwaha sikina, woonasa wene hiyo pooti onixankihaka ohela nipuro noopacerya muteko woolaleerya, otepexa wene vaavo ninthoiwa ahu musurukhu aahiiso ninlupatthiwa ahu. Exeeni enrowa onikhaliherya ohela nipuro noopacerya muteko woolaleerya? Etthu enrowa onikhaliherya, ori okupali wiira “[Yehova] òwerya sothene”b ori ni hiyo. Nto owo onoonikhaliherya naahihiye ohela nipuro noopacerya Omwene awe. Tthiri khaninreerela woova etthu. — Mmusome Hagayo 2:4.
9-10. Anamathelana amosa, awenhe sai wiira masu a Yesu ari Matheyo 6:33, teekeekhai?
9 Nrowe nthokorerye ntakiheryo na Oleg ni Irina,c anamathelana yaawo anirumeela ntoko mapioneero. Awo yaahithaamela muloko waari muttetthe mukina wiira yakhaliheryeke. Masi nuuvira okathi vakhaani, yaahoomoliwa muteko okhala wiira elapo ele yaahikhalana muxankiho wa othowa musurukhu. Waahivira mwaakha ntero ahiphwannye muteko, masi khula okathi yaanoona wiira Yehova aanaakhapelela. Nave anna ni arokora yaanaakhaliherya. Yaawenrye sai ovilela mixankiho iye? Oleg, yoowo ahaareere oriipiwa murima waanipacerya, onihimya so: “okhalela nthiti muteko woolaleerya waahinikhaliherya osuwela itthu sa faita mookumini mwahu”. Nlelo owo ni amwaara awe ahaavyaka muteko, yaanikhalela nthiti muteko woolaleerya.
10 Nihiku nimosa okathi yaatthika aya muteko woolaleerya, yaahoona wiira mpatthani yamphenta aya vanceene, aaheetta ikiloomo 160 wiira aaruuhele eyoolya. Oleg onihimya so: “Nihiku nne, naahoona-tho moota Yehova onnikhapelela awe ni moota anna ni arokora anniphenta aya. Ninnikupali wiira Yehova khonaanyanyala arumeyi awe, hata noonaka wiira muxankiho owo khonimala”. — Math. 6:33.
11. Exeeni ninreerela ahu okupali akhala wiira nnooluttuweliwaka ovara muteko wa Muluku?
11 Yehova oniphavela wiira nivaheke efaita ni oluttuweliwa muteko onoopola ikumi, eyo piiyo, olaleerya. Ntoko niixuntte ahu ettima 7, Hagayo aahaalipiha arumeyi a Yehova, wiira yaahaana oliyala iyaakha iye yaavirinhe aya ahitekaka etemplo, ni otthikela ovara muteko ole moohakalala. Akhala wiira yampaka eyo, Yehova aahileiherya wiira ‘aamwaareeliha’. (Hag. 2:18, 19) Nave hiyo, nikupaliki wiira Yehova onooreeliha wiimananiha wahu naahihiye ohela nipuro noopacerya muteko onivanhe awe.
MOOTA WOOWUNCERERYA OMUROROMELA WAHU YEHOVA
12. Xeeni Eezira ni ayuda akina yeetta mukwaha ole, yaareerela aya okhalana waamini woolipa?
12 Mwaakha wa 468 Ohinatthi Kristu Orwa, Eezira vamosa ni ekhurupu ya nenli ya ayuda, yaahikhuma oBabilonia arowaka oYerusalemu. Eezira vamosa ni ayuda ale, yaanireerela okhalana waamini woolipa wiira yeette mukwaha ole. Okhala wiira ephiro yaarowa aya ovira yaari yoowoopiha mwaha wa alavilavi nave yaahikuxa eweero ni eparatha yinceene yaarowa orumeeliwa okathi wa otekiwa etemplo. Nto mwaha wa alavilavi awo woonasa wene vaamukhweya awosa wiiyeriwa. (Eezi. 7:12-16; 8:31) Nave, awo yaanisuwela wiira hata Yerusalemu khahiyo yaari epooma yoovareleya. Epooma ele khiyakhala atthu anceene, nave ixiri ni mikhora saya saanipirisari olokiheriwa. Ntakiheryo na Eezira ninniixuttiha exeeni, sa olipiha omuroromela wahu Yehova?
13. Eezira aalipinhe sai omuroromela wawe Yehova? (Nwehe enoota.)
13 Eezira aahoona moota Yehova onaakhaliherya awe arumeyi awe okathi wa mixankiho. Ohinatthi mwaakha wa 484 Ohinatthi Kristu Orwa, Eezira woonasa wene aakhala oBabilonia weiwo waalamuleliwa ni mwene Asuwero, yoowo aarumme wiira ayuda ootheene yaalamuleliwa ni Omwene wa oPersia yaahaana wiiviwa. (Esth. 3:7, 13-15) Okumi wa Eezira ni wa ayuda akina waari mmaxakhani! Nuumala osuwela eyo, “yaaniriipiwa murima, yaanitthukwa” nave moohaanyiherya yaaninvekela Yehova wiira aakhaliherye. (Esth. 4:3, Biibiliya a Elapo Esya.) Nkuupuwelani moota Eezira ni ayuda akina yaahakalanle aya nuumala itthu oturukeya, ale yaaphavela owiiva ayuda vano ti yaakhwiiye! (Esth. 9:1, 2) Itthu iya sootheene saanimukhaliherya Eezira oxintta mixankiho saarowa okhumelela muhoolo ni ohihiya okupali wiira Yehova onoowerya waakhaliherya arumeyi awe.d
14. Murokora mmosa iixuntte exeeni vaavo aawenhe awe wiira Yehova onnimukhaliherya ovilela mixankiho?
14 Vaavo nnoona ahu wiira Yehova onninikhaliherya hata okathi wa mixankiho, omuroromela wahu onnitepa olipa. Nwehe ntakiheryo na Anastasia onikhala wEuropa Oriental. Owo aahihiya muteko okhala wiira apatthani awe yaanimukhanyererya wiirela mpantta myaha sa epoliitika. Anastasia onihimya so: “Ele yaari ekwaha yoopacerya kaamaleliwe aka kinooceela ni 50 sentaavu”. Owo onnincererya oriki: “Mwaha ole kaahimuhiyerya Yehova ni kaahoona moota aakikhapelela awe. Hata muhoolo kihiphwanyaka muteko, nkinrowa oxanka. Tiithi aka a wiirimu yoowo onikikhapelela nenna-va, nave onoorowa okikhapelela muhoolo”.
15. Exeeni yaamukhalihenrye Eezira ohihiya omuroromela Yehova? (Eezira 7:27, 28)
15 Eezira aahoona moota aakhaliheriwa awe ni Yehova. Okathi Eezira uupuwelela awe moota Yehova aamukhaliherya awe khalai, eyo yaanimwiiriha ohihiya omuroromela yena. Nwehe moolumo oowi “Apwiya Muluku aka yari ni miyo, khukilipiha murima”. (Mmusome Eezira 7:27, 28.) Eezira aahirumeela moolumo ala ikwaha sinceene okathi aalepa awe eliivuru ya mbiibiliyani erina nsina nawe. — Eezi. 7:6, 9; 8:18, 22, 31.
Okathi xeeni ninrowa ahu oweha wiira Yehova onninikhaliherya mookumini mwahu? (Nwehe ettima 16)e
16. Okathi xeeni nikhanle ahu oowoona wiira ninnikhaliheriwa ni Muluku? (Nwehe efootu.)
16 Yehova pooti onikhaliherya okathi sinniphwanya aya mixankiho. Mwa ntakiheryo, okathi nninvekela ahu ifeeriya patarau ahu, wiira nanwehe konkresu aahiiso nninvekela ahu wiira oturuke iwoora ninvara ahu muteko, wiira niweryeke orowela mithukumano. Okathi owo, ninniweha moota Yehova onnikhaliherya awe, aakhulaka mavekelo ahu ntoko naaphavela ahu. Nto omuroromela wahu Yehova onnitepa olipa.
Eezira inlaka ni ovekelaka ori ene otemplo, oriipiwe ene murima mwaha wa soottheka sa atthu. Nave muttitthi wa atthu yinlaka vanceene. Nuumala-vo, Xekaniya onnimmaaliha Eezira onvarelaka moono ohimyaka so: “Atthu a Isarayeli nlelo aakhalana nlipelelo. . . . Hiyo nnimookhaliheryani”. — Eezira 10:2, 4, NWT. (Nwehe ettima 17)
17. Eezira oonihenrye sai wiiyeviha okathi samphwanya aya mixankiho? (Nwehe eteseenyo ya vakaapani.)
17 Eezira aari oowiiyeviha ni aaninvekela Yehova wiira omukhaliherye. Khula okathi aaxanka awe mwaha wa muteko anvarela awe Yehova, moowiiyeviha aanivekela okhaliheriwa ni yena. (Eezi. 8:21-23; 9:3-5) Aisarayeli akina, nuumala woona moota Eezira aamuroromela awe Yehova, yaahipacerya omukhaliherya ni otakiha waamini wawe. (Eezi. 10:1-4) Okathi ninxanka ahu mwaha wa itthu sinnithowa aahiiso moota wookhapelela emusi ahu, nihaana onvekela Yehova wiira onikhaliherye.
18. Exeeni enrowa onikhaliherya olipiha omwaamini wahu Yehova?
18 Akhala wiira nnimwiiyeviha, onvekela Yehova wiira onikhaliherye ni weemererya okhaliheriwa ni anna ni arokora, waamini wahu onootepaka olipa. Erika maama yoowo orina anamwane araru, khaahiyale omuroromela Yehova hata okathi yaamukhumelenle aya ehasara. Mwa okathi vakhaani, owo aahimuyara mwaana ookhwa nave aahikhweliwa iyawe amphentexa awe. Uupuwelelaka itthu iya sootheene siiraneyale, owo onihimya so: “khivaniweryaneya osuwela vahinatthi moota Yehova onrowa awe onikhaliherya. Yehova pooti onikhaliherya mwa enamuna nahaalipelela ahu. Kihoona wiira Yehova ohaakhula mavekelo aka orumeelaka moolumo ni miteko sa apatthani aka. Okathi kinaaleelaka apatthani aka itthu sinkixankiha, vannikhweya awo okikhaliherya”.
MUHIHIYE OMUROROMELA YEHOVA MPAKHA WAANIKISA
19-20. Exeeni nniixutta ahu ni ayuda akina yahaawenrye orowa oYerusalemu?
19 Nave hiyo nnoowerya wiixutta etthu ni ayuda yahaawenrye otthikela oYerusalemu. Akina khiyaawenrye otthikela oYerusalemu mwaha wa wuuluvala, owereyasiwa aahiiso okhoottiheriwa ni amusi aya. Hata vari siiso, awo yaanihakalala waakhaliherya ale yaari oYerusalemu yaavahaka itthu yaapirisari aya wiira sarumeeliweke mutemplo. (Eezi. 1:5, 6) Nuuvira iyaakha 19, okathi yaaphiyale aya oYerusalemu ekurupu yoopacerya ya ayuda, ale yaari oBabilonia nlelo yaanivaha moohikhanyereriwa itthu yaarina aya. — Zak. 6:10.
20 Hata nihiweryaka onvarela Muluku itthu sootheene naaphavela ahu, nikupaliki wiira owo onniweha wiimananiha wahu ni onnihakalala. Xeeni ninhimya ahu siiso? Mahiku a Zakariya Yehova aahaavekela maprofeta awe wiira apake ekorowa arumeelaka eweero ni eparatha yaavahiwe ni ayuda yaahanle weepotthani oBabilonia. (Zak. 6:11) ‘Ekorowa’ eyo, yaamurumeeliwaka ntoko “nuupuxeryo” sa itthu yaavaha aya ni murima wootheene. (Zak. 6:14, Piipiliya Emakhuwa.) Mwa enamuna emosa-ru, nikupaliki wiira Yehova khonliyala wiimananiha wahu omurumeela, hata okathi wooxankiha. — aHeeb. 6:10.
21. Exeeni enrowa onikhaliherya owehexexa muhoolo moororomeleya?
21 Moohaanyiherya khaninrowa ohiya ovilela mixankiho mahiku ala ookiserya, nave itthu sinrowa otepaka oxankiha mpakha muhoolo. (2 Tim. 3:1, 13) Masi nihikhala-khale neemereryaka wiira mixankiho sinikhulumule. Muhiliyale moolumo a Yehova aalenle awe arumeyi awe okathi wa Hagayo. Owo aahimmye so: “Tthiri miyo kiri ni nyuwo . . . tivó muhòveké”. (Hag. 2:4, 5) Nikupaliki wiira Yehova onrowa okhala ni hiyo naahihiye wiimananiha opaka ele ninwerya ahu. Akhala wiira nnoovarihela muteko itthu niixuntte ahu ni maprofeta Hagayo ni Zakariya mwaha ola, ni otthara ntakiheryo na Eezira, nikupaliki wiira Yehova onoonikhaliherya moohicikha mixankiho sinrowa oniphwanya muhoolo.
NSIPO 122 Nikhaleke Oowiilipiha, ni Oohittikinyeya!
a Mwaha ola, opakeliwe wiira onikhaliherye olipiha omuroromela wahu Yehova okathi sinniphwanya aya mixankiho ntoko othoiwa musurukhu, ohiiwanana wa ipoliitika ni olupatthiwa okathi ninlaleerya ahu.
b ABiibiliya akina, nuulumo noowi “[Yehova] òwerya sothene” ninniphwanyaneya ikwaha 14 eliivuru ya Hagayo. Nuulumo nla naaniwuupuxerya ayuda nave ninninuupuxerya wiira ikuru sa Yehova khasinimala, nave-tho ookhalana anakhotto anceene yaawo ari oolikana ene wiira apake ele oniphavela awe. — Esal. 103:20, 21.
c Masina makina aaturukiwa.
d Eezira aari mutthu aasuwela okopiyari eliivuru ya Nlamulo na Muluku. Tivo ahinatthi orowa oYerusalemu owo aanikupali wiira iprofesia sa Yehova sinimwiiraneya. — 2 Wah. 36:22, 23; Eezi. 7:6, 9, 10; Yer. 29:14.
e OTTHOKIHERIWA WA EFOOTU: Munna mmosa onvekelaka patarau awe ifeeriya wiira anwehe konkresu masi patarau awe onnikhootta. Owo onnivekela Yehova malakiheryo ni wiira omukhaliherye otthikele olavulana. Owo onnimooniherya patarau awe eprokrama ya konkresu ni onnimutthokiherya wiira Biibiliya onnaakhaliherya atthu. Patarau awe onnitikinihiwa nto eyo enimwiiriha oturuka muupuwelo awe.