“Munihimerye: Itthu Iya Sinrowa Okhumelela Lini?”
“Ethonyeryo y’orwa wanyu ni y’omala olumwenku t’ivi?”—MATH. 24:3.
MWAAROWA WAAKHULA SAI?
Olikana xeeni orivo voohimya sa wiiraneya wa ipantta piili sa eprofesia ya Yesu enilavula sa maxakha maalupale?
Moota xeeni ntakiheryo na ipwittipwitthi ni ipuri ninnikhaliherya aya ovaha efaita muteko ahu woolaleerya?
Ntoko onihimya awe Matheyo 24 ni 25, okathi xeeni Yesu onilavula awe sa orwa wawe?
1. Ntoko awiixutti, etthu xeeni eniphavela ahu osuwela?
MUTEKO wa Yesu waahala vakhaani omala valaponi, nto awiixutti awe yaaniphavela osuwela vanceene itthu sa muhoolo. Ehalaka mahiku vakhaani Yesu okhwa, awiixutti awe axexe yaahimukoha wira: “Munihimerye: itthu iya sinrowa okhumelala lini? Nave ethonyeryo y’orwa wanyu ni y’omala olumwenku t’ivi?”. (Math. 24:3; Mar. 13:3) Yesu aahaakhula ni masu a eprofesia elempwe mMatheyo 24 ni 25. Eprofesia ele, Yesu aahilavula sowiiraneya sinceene sa ithoonyeryo. Nave hiyo ninnoona otthuneya waya vanceene, ti vonto ninniphavela osuwela ele enitaphulela aya moolumo awe voohimya sa muhoolo.
2. (a) Okhuma khalai, myaha xeeni naaphavela ahu wiiwexexa oratteene? (b) Makoho xeeni mararu anrowa ahu othokorerya?
2 Okhuma khalai, arumeyi a Yehova annisoma vanceene eprofesia ya Yesu enilavula sa mahiku ookiserya. Awo annaavya wiiwexexa saana okathi anaakhwanihereya aya masu a Yesu. Wira nivahe ntakiheryo na moota niiwexenxe ahu saana, nrowe noone moota ophwanye ahu waakhuliwa wa makoho mararu ani: “lini”. “Maxakha malupale” anipacerya liini? Liini Yesu oniphukela awe “ipwittipwitthi” ni “ipuri”? Liini Yesu ‘onirwa’ awe wala ‘ophiya’?—Math. 24:21; 25:31-33.
LIINI MAXAKHA MAALUPALE ANIPACERYA AYA?
3. Khalai nuupuwela sai voohimya sa okathi wa maxakha maalupale?
3 Mwa iyaakha sinceene sivinre, nuupuwela wira maxakha maalupale yaapacenrye 1914 ni Ekhotto Yoopacerya ya Olumwenku Wotheene, nto wira Yehova aahimaliha ekhotto eyo 1918 wira ale yaahanle valaponi elaleye ihapari sooreera wa maloko otheene. (Math. 24:21, 22) Nuumala omalihiwa olaleiwa ihapari, olamulelo wa Satana waarowa opwetexiwa. Nave nuupuwela wira maxakha maalupale yaarowa okhalana ipantte tthaaru: Yaarowa opacerya (1914 mpakha 1918), nto wira yaarowa omaala (okhuma 1918 mpakha ohoolo), nto wira yamalihereyeke wa Harmagedoni.
4. Otokosa xeeni waaniirinhe wiiwexexa saana eprofesia ya Yesu voohimya sa mahiku ookiserya?
4 Nuumala otokosa saana eprofesia ya Yesu, nto naahiixutta wira epantta ekina ya eprofesia ya Yesu voohimya sa mahiku ookiserya, yaarowa wiiraneya ipantta piili. (Math. 24:4-22) Eyo yaahiiraneya oYudeya eseekulu yoopacerya E.C., nave yaarowa wiiraneya olumwenku wotheene mahiku ala. Nto otokosa iwo, waahisuwanyeiha itthu sinceene.[1]
5. (a) Okathi xeeni wooxankiha waapacenrye 1914? (b) Okathi ole onivarihana ni okathi xeeni wa ohaawa wiren’ye eseekulu yoopacerya E.C?
5 Nave-tho naahiixutta wira epantte yoopacerya ya maxakha maalupale khiyaapacenrye 1914. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi Biibiliya onihimya wira maxakha maalupale anrowa opacerya ni otupheliwa wa itiini sowootha ohiya ni ekhotto ya maloko a elapo. Nto, sowiiraneya sa 1914, khahiyo waari opacerya wa maxakha maalupale, masi waari ‘ohawa wopacerya’. (Math. 24:8) ‘Ohawa’ nno woopacerya, onivarihana ni maxakha yiiranen’ye oYerusalemu ni oYudeya eyaakha 33 E.C. mpakha 66 E.C.
6. Ethoonyeryo xeeni enrowa opaceriha maxakha maalupale?
6 Ekanyeryo xeeni enrowa opaceriha maxakha maalupale? Yesu aahilavula wira: “Munimona mwikho mulupale wowuliha muru opwehiwene nipuro nowarya, yowo ohimyalyawe profeta Daniyeli. (Ole onsoma ìweke orattene). Okathi yowo, ale ari elapo y’oYudeya etthyawele omiyakoni”. (Math. 24:15, 16) Wiiraneya woopacerya wa eprofesia ela, ‘mwikho wahemela nipuro nowarya’ eyaakha ya 66 E.C., vaavo anakhotto a oRoma wala ‘mwikho mulupale’ yaapwetenxe aya etemplo oYerusalemu (opuro yoowo aYuda yoona aya okhala woowaarya). Nto waakhwanihereya wuulupale, wa ‘opwehiwa mwikho’ onrowa wiiraneya vaavo Nações Unidas yoowo (vano ori “mwikho mulupale”) onrowa awe otuphela eKristau yoowootha (yeeyo enooniwa okhala yoowaarya wa atthu anoothererya okhala maKristau) ni Babilonia otheene Muulupale. Otuphela iwo, woolavuliwa-tho ni Wisupulula 17:16-18. Nto yowiiraneya eyo tenrowa opaceriha maxakha maalupale.
7. (a) Moota xeeni atthu yooponwe aya eseekulu yoopacerya? (b) Etthu xeeni eniwehererya ahu wiiraneya muhoolo?
7 Nave Yesu aahilavula wira ‘Mahiku awo, anòvukuliwa’. Wanipacerya, eyo yaahiiraneya mu 66 E.C., vaavo anakhotto a oRoma ‘yavukunle’ aya wala ohiya otuphela. Nto, maKristau oowoottihiwa yaari oYerusalemu ni oYudeya yaahitthyawa wira yoopole ikumi saya. (Mmusome Matheyo 24: 22; Mal. 3:17) Nto exeeni eniwehererya ahu wiiraneya okathi wa maxakha maalupale? Yehova onrowa ‘ovukula’ otuphela wa Nações Unidas wa itiini sowootha, wira etiini yekeekhai ehihononiwe vamosa ni itiini sowootha. Ela ennilipiherya wira arumeyi a Muluku anrowa woopoliwa.
8. (a) Itthu xeeni sinrowa okhumelela nuumala ovira epantta yoopacerya ya maxakha maalupale? (b) Woonasa wene, okathi xeeni munna oowoottihiwa ookiserya a 144.000 onrowa awe wiirimu? (Moone inoota sookiserya.)
8 Exeeni enrowa wiiraneye nuumala maxakha maalupale opacerya? Masu a Yesu anooniherya wira anrowa ovikanihaka mpakha okathi onipacerya awe Harmagedoni. Nto itthu xeeni sinrowa wiiraneyaka atthimakelaka orwa Harmagedoni? Waakhuliwa oniphwanyaneya mu Ezekiyeli 38:14-16 ni Matheyo 24:29-31. (Mmusome).[2] Nto nuumala-vo, ninrowa onweha Harmagedoni, omala-mala wa maxakha maalupale, onlikana ni okathi wa opwetexiwa wa Yerusalemu eyaakha ya 70 E.C. (Mal. 4:1) Epantte yuulupale ya maxakha maalupale, enrowa okhala ekhotto ya Harmagedoni, yeeyo ‘ehinakhumelele okhuma wopajeryani wa olumwenku’. (Math. 24:21) Nuumala ovira, nto onrowa opaceryaka Olamulelo wa Iyaakha Ekonto Emosa wa Kristu.
9. Atthu a Yehova anrowa okhala sai okathi wa wiiraneya eprofesia ya Yesu enilavula sa maxakha maalupale?
9 Eprofesia ela enilavula maxakha maalupale enninlipiha. Mwaha wa xeeni? Mwaha woowi enninlipiherya wira pooti okhumelela khuta etthu, Yehova onrowa waakhapelela atthu awe, wira yoopowe mmaxakha maalupale. (Wis. 7:9, 14) Mwa sotheene iya, sinniniiriha ohakalala okhala wira oHarmagedoni, Yehova onrowa ovuwiha okhulupale awe ni otteeliha nsina nawe noowaarya.—Esal. 83:19; Ezek. 38:23.
YESU ONROWA OPHUKELA LIINI IPWITTIPWITTHI NI IPURI?
10. Khalai nuupuwela wira ompacerya liini ophukeliwa wa ipwittipwitthi ni ipuri?
10 Muthokorerye vano epantta ekina ya okathi wa eprofesia ya Yesu, ntakiheryo na ophukela ipwittipwitthi ni ipuri. (Math. 25:31-46) Khalai, nuupuwela wira ophukeliwa wa atthu anlikana ni ipwittipwitthi ni ipuri, waarowa opacerya okathi wa mahiku ookiserya okhuma 1914 orowa ohoolo. Noona wira yaale yaakhoottale ihapari sa Omwene ni ale yaakhwiiye ehinatthi opacerya maxakha maalupale yaari ntoko ipuri, wala wira khiyaarowa ohihimuwa.
11. Xeeni ophukeliwa wa atthu anlikana ni ipwittipwitthi ni ipuri ohipacenrye aya 1914?
11 Eriyari ya iyaakha sa 1990, erevista Owehaweha yaahimutokosa-tho Matheyo 25:31 yoowo oni: “Nihiku na Mwaana a Mutthu ninrwa awe n’uvuwa wawe vamosá ni malaikh’awe otheene onokilathi vehijeni vawe vovuwa”. Nto vaahooneya wira Yesu aahipacerya okhala Mwene a Omwene wa Muluku 1914, masi khahiyo aarimwiira naanaanoru ‘akilathi vehijeni vawe vovuwa’ wira aalamuleke ‘atthu a maloko othene’. (Math. 25:32; mulikanyihe-tho ni Daniyeli 7:17.) Masi ntakiheryo nla na ipwittipwitthi ni ipuri nnimuttittimiherya Yesu ntoko Mulipa-Oophukela. (Mmusome Matheyo 25:31-34, 41, 46.) Okhala wira Yesu khahiyo aari Mulipa-Oophukela wa atthu a maloko otheene 1914, nto waaphukela wawe atthu anlikana ni ipwittipwitthi ni ipuri, khiwaarowa opacerya mwaakha yoole.[3] Nto, Yesu aarowa opacerya liini ophukela?
12. (a) Silini Yesu onrowa awe opacerya waaphukela atthu a maloko otheene? (b) Sowiiraneya xeeni siri mMatheyo 24:30, 31 ni Matheyo 25:31-33, 46?
12 Eprofesia ya Yesu voohimya sa mahiku ookiserya, ennooniherya wira nuumala opwetexiwa etiini yoowootha Yesu onrowa Walamulaka atthu a maloko otheene. Ntoko elavuliwe aya ettima 8, sowiiraneya sikina sinrowa okhumelela okathi owo, siniphwanyaneya mMatheyo 24:30, 31. Okathi munithokorerya anyu iveersu iyo, munrowa oweha wira Yesu aahilavula itthu saarowa wiiraneya sinlikana ni iye aalavunle awe sa ntakiheryo na ipwittipwitthi ni ipuri. Mwa ntakiheryo, Mwaana a mutthu onrwa ni ovuwa ni malaikha; nto maloko otheene ni mahimo anoothukumana; ale ari ntoko ipwittipwitthi onimwaapweha ‘mono awe wolopwana’ okhala wira animwaakhela ekumi yoohimala.[4] Ale anlikana ni ipuri ‘animomoleliwa wohawani’ okhala wira khaniphwanya ekumi yoohimala.—Math. 25:31-33, 46.
13. (a) Silini Yesu onrowa awe waaphukela atthu ari ntoko ipwittipwitthi wala ipuri? (b) Wiiwexexa saana mwaha ola onnikhaliherya sai mmuteko ahu woolaleerya?
13 Nto ela enniixuttihani? Yesu onrowa waalamulaka atthu a maloko otheene ntoko ipwittipwitthi aahiiso ipuri okathi wa maxakha maalupale. Nto oHarmagedoni, wanikisa wa maxakha maalupale, ale anlikana ni ipuri anrowa opwetexiwa. Onnikhaliherya sai wiiwexexa saana mwaha ola mmuteko ahu woolaleerya? Ela enninikhaliherya ovaha efaita olaleerya wahu. Mpakha okathi onrowa aya opacerya maxakha maalupale, atthu aakhalana okathi wira erukunuxe muupuwelo aya, wira yeetteke ephiro yoophunyeya ‘enikeliha wekumini’. (Math. 7:13, 14) Ekeekhai wira vano atthu pooti olikanaka ni ipwittipwitthi wala ipuri. Masi nihaana osuwela wira okathi wooloka ophukeliwa wira esuwanyeye ale ari ntoko ipwittipwitthi wala ipuri, ti okathi wa maxakha maalupale. Ti maana aya, nimphavela ahu ovikaniha waavaha atthu okathi wira yiiwe ni otthara ihapari sa Omwene.
YESU ONIPHIYA LIINI, WALA ORWA?
14, 15. Soolepa xeeni xexe sinimulavula Kristu ntoko Namaphukela a muhoolo?
14 Niireke wira otokosa nno wuulupale wa eprofesia ya Yesu, onitaphulela wira osuwela wahu wa okathi wa sowiiraneya ohaana orukunuxiwaka? Eprofesia ela ennaakhula. Nrowe noone.
15 Epantta ya eprofesia awe eri mMatheyo 24:29–25:46, Yesu aahittittimiherya etthu yaarowa wiiraneya mahiku ookiserya ni okathi wa maxakha maalupale. Nto, Yesu onnilavula itthu thanu natthaaru saarowa ohimya ‘orwa wawe’ wala ‘ophiya’.[5] Owo aahilavula sa maxakha maalupale ariki: ‘Awo anomona Mwana a Mutthu arwaka mmekuni’. ‘Khamusuwenle nihiku ninrwawe pwiy’anyu’. ‘Okhala wira Mwana a Mutthu onimorwa okathi ohinùpuwelanyu’. Nave voohimya sa ntakiheryo nawe na ipwittipwitthi ni ipuri, Yesu oolavula wira: ‘Mwana a Mutthu onimorwa n’uvuwa wawe’. (Math. 24:30, 42, 44; 25:31) Soolepa iya xexe, sinimuthoonya Kristu orwa wawe ntoko Namaphukela. Nto soolepa xeeni xexe sihanle sinilavula-tho eprofesia ya Yesu?
16. Soolepa xeeni sikina sinilavula orwa wa Yesu?
16 Voohimya sa murumeyi oororomeleya ni ankhili, Yesu oni so: ‘Òreriwa murumeyi ule, onira pwiyawe arwaka, anamphwanya avaraka muteko’. Nave ntakiheryo nle na aximwali, Yesu aalavunle so: ‘Okathi warowaya othuma makhura, mutheli ahiphiya’. Ntakiheryo na italento, aahiiso musurukhu, Yesu iirale so: ‘Vaviralyaya okathi munjene, pwiyaya arumeyi awo ahihokolowa [orwa]’. Wa ntakiheryo nlo, pwiya aahilavula wira: ‘[karwaka], kiphwanyé musurukhu aka’. (Math. 24:46; 25:10, 19, 27) Okathi xeeni soolepa iya xexe sinithoonya aya voohimya sa orwa wa Yesu?
17. Exeeni naixuntte ahu voohimya sa orwa wa Yesu olavuliwe mMatheyo 24:46?
17 Khalai, naahilavula muliivuruni mwahu wira soolepa iya xexe sookiserya, saanimulavula Yesu wira aahiphiya wala orwa eyaakha ya 1918. Ntoko ntakiheryo, Yesu aahilavula sa ‘murumeyi ororomeleya ni ankhili’. (Mmusome Matheyo 24:45-47.) Naahiixutta wira ‘ophiya’ olavuliwe ni eveersu 46, onivarihana ni okathi Yesu aaphin’ye awe wira atokose mukhalelo wa omunepani wa maKristau oowoottihiwa eyaakha ya 1918 nto, othanleliwa wa murumeyi wira othokoreryeke mihakhu sa Pwiyawe, wiiren’ye 1919. (Mal. 3:1) Masi, otthikela otokosa eprofesia ya Yesu, onooniherya wira osuwela wahu voohimya sa okathi wa itthu sikina sa eprofesia ela onnitthuneya olokiheriwa. Nthowa xeeni?
18. Othokorerya saana eprofesia ya Yesu onniixuttiha exeeni voohimya sa orwa wawe?
18 Iveersu sinivarihana ni Matheyo 24:46, nuulumo noowi ‘orwa’, ti nuulumo nnooniherya ovikaniha mpakha okathi Yesu onrowa awe waalamula ni waaphukela atthu okathi wa maxakha maalupale. (Math. 24:30, 42, 44) Nave-tho, ntoko niwenhe ahu ettima 12, ‘ophiya’ wa Yesu olavuliwe mMatheyo 25:31, okathi yoole-tho onrowa awe ophukela muhoolo. Nto hiyo pooti omaliheryaka so: Ophiya wa Yesu wira amuthanle murumeyi oororomeleya olavuliwe mMatheyo 24:46, 47 wira akhapeleleke mihakhu sawe, onnivarihana ni orwa wawe wa muhoolo okathi wa ophukela.[6] Nto, masu atokonse ahu a eprofesia ya Yesu annooniherya saana wira soolepa iya thanu natthaaru sinilavula okathi wa muhoolo onkela awe orwa wira aaphukele atthu mmaxakha maalupale.
19. Marukunuxo xeeni niixuntte ahu, nave makoho xeeni anrowa othokoreriwa soosoma sinittharelana?
19 Nrowe nuuluule, ele niixuntte ahu. Wanipacerya wa yoosoma ela noopaka makoho mararu voohimya sa ‘lini’. Nihiixutta wira maxakha maalupale khapacenrye 1914, masi anrowa opacerya okathi Nações Unidas onrowa awe omutuphela Babilonia Muulupale. Nave, nooweha wira Yesu ophukela wawe ipwittipwitthi ni ipuri khopacenrye 1914, masi onrowa opacerya okathi wa maxakha maalupale. Wanikisa waya nooweha nthowa naya orwa wa Yesu wira omuthanle murumeyi oororomeleya wira akhapeleleke mihakhu sawe, ohipacenrye aya 1919, masi onrowa opacerya okathi wa okhumelela maxakha maalupale. Nto makoho oomararu oowi: ‘lini’ anilavula sa okathi omosaru wa muhoolo wa maxakha maalupale. Moota xeeni wiiwexexa saana olokiheriwa wa masu ala annikhaliherya aya omusuwela saana murumeyi oororomeleya? Nave moota xeeni osuwela nno saana onikhaliherya aya wiiwexexa oratteene matakiheryo a Yesu yaawo anaakhwanihereya mahiku ala ookiserya? Makoho ala, anrowa othokoreriwa soosoma sinittharelana.
INOOTA SOOKISERYA: (Ipantta iya sihaana osommwa okathi sinithokoreriwa aya ittima iyo.)
[Footnotes]
Ettima 4: [1] Wira mwiiwe saana mwaha ola mmoone A Sentinela 15 de Fevereiro de 1994, ipaaxina 8-21 ni 1 de Maio de 1999, ipaaxina 8-20.
Ettima 8: [2] Yowiiraneya emosa elavuliwe ni iveersu iya, ti ‘othukumanyiwa wa atthu òthanliwa’. (Math. 24:31) Nto, vanikhala wira maKristau otheene owoottihiwa nlelo ari valaponi, nuumala epantte yoopacerya ya maxakha maalupale, nto mowaakuveya anrowa ovenxiwa wira erowe wiirimu ehinatthi ekhotto ya Harmagedoni opacerya. Nto masu ala anirukunuxa mwaha waalavuliwe ni epantta ela eni: “Perguntas dos Leitores”, ari mu A Sentinela 15 de Agosto de 1990 epaaxina 30.
Ettima 11: [3] Mmoone A Sentinela 15 de Outubro de 1995 ipaaxina 18-28.
Ettima 12: [4] Moone ovarihana okhanle ni masu a Luka 21:28.
Ettima 15: [5] Masu oowi “orwa” ni “ophiya” anitaphuleliwa mwa enamuna emosa mwa nttaava na eGreko everbo yoowi, er’kho·mai.
Ettima 18: [6] Ntoko niwenhe ahu, nuulumo na eGreko noowi: ‘ophiya wawe’, niri mMatheyo 24:46 nnoolikana ni nuulumo wala everbo ya nttaava na eGreko noowi “onrwawe” niri mMatheyo 24:30, 42, 44.
[Elatarato epaaxina 3]
[Etabela eri ipaaxina 4, 5]
MAXAKHA MAALUPALE NI MUHOOLO MWAYA
WIIRANEYA WA MAHIKU ALA
MAHIKU OOKISERYA
OVARIHANA WAYA NI SOWIIRANEYA SA ESEEKULU YOOPACERYA
Nações Unidas (“mwikho wowuliha muru”) onrowa waatuphela maKristau owootha (“opuro wowarya”) ni itiini sotheene sowootha (Wis. 17:16-18)
OHONONIWA WA ITIINI SOWOOTHA
Anakhotto a oRoma (“mwikho wowuliha muru”) yahimutuphela Yerusalemu ni etemplo (“opuro wowarya”)
“ . . . Mwikho mulupale wowuliha muru opwehiwene nipuro nowarya” (Math. 24:15, 16)
(Moone ettima 6)
Yehova onrowa ‘ovukula’ otupheliwa wa etiini yoowootha;
Atthu a Muluku anrowa woopoliwa.
Anakhotto a oRoma yaahihiyererya wala ovukula otuphela waya oYerusalemu ni oYudeya; nto maKristau yaari weiwo yaahitthyawa
‘Vano Muluku òvukula mahiku awo mwaha w’atthu òthanliwa’ (Math. 24: 22)
(Moone ettima 7)
MWAHA NLELO OHINSUWELIWA
OLEKELA WAYA
Yesu onrowa waaphukela atthu a maloko otheene ntoko ipwittipwitthi ni ipuri (Math. 25:31-46)
(Moone ittima 12, 13)
WAVIRA OKATHI
‘Mahiku yawo, omalakaru ohawa iwo . . . ’ (Math. 24:29-31)
(Moone ettima 8)
Yesu onrowa omuthanla murumeyi awe oniweettiha “anamuteko awe” otheene (Math. 24:46, 47)
(Moone ettima 18)
Opwetexiwa wa maloko (Wis. 16:16)
HARMAGEDONI
Ohononiwa wa Yerusalemu
OPACERYA OLAMULELA WA KRISTU WA IYAAKHA EKONTO EMOSA
[Elatarato]
[Elatarato]
[Elatarato]
[Elatarato epaaxina 7]
Mpakha okathi wa maxakha maalupale, apinaatamu anookhalana okathi wa orukunuxa mweettelo aya (Moone ettima 13)