Watchtower EBIBLIOTEKA ONLAINE
Watchtower
EBIBLIOTEKA ONLAINE
Emakhuwa
  • BIIBILIYA
  • ILIIVURU
  • MITHUKUMANO
  • w14 15/4 ipaax. 8-12
  • Munniwerya Omoona “Muluku Ohinòneya”?

Mpantta ola khekhanle eviidiyu.

Muniswaamihe, khivaniweryaneya orumiha eviidiyu ela.

  • Munniwerya Omoona “Muluku Ohinòneya”?
  • Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Miru Saamukhaani
  • Mwaha Onlikana Nuula
  • OWO KHOOVALE “ONANARIWA WA MWENE”
  • MOONIHERYE WAAROROMELA ANATIRI A MULUKU
  • “AWO YAHILAPUWA EPHAREYA YOXERYA”
  • Mutakihe Nroromelo na Moise
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
  • Moise—Aari Mulopwana Owaamini
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2013
  • Moise—Aari Mulopwa Oophenta
    Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2013
  • Nthowa Naya Moise Onitthyaw’awe
    Eliivuru Aka ya Miyaha Sa Biibiliya
Nwehe Sikina
Owehaweha Elaleyaka Omwene wa Yehova—2014
w14 15/4 ipaax. 8-12

Munniwerya Omoona “Muluku Ohinòneya”?

“Tthiri ahilipiha murim’awe, ntoko amona Muluku ohinòneya”.​—AHÉB. 11:27.

MOOTA XEENI “OMONA MULUKU OHINONEYA” ONIROWA AYA . . .

wokhaliheryani ohiwoova apinaatamu?

wootumereryani okhalela nthiti muteko woolaleerya?

okhala oolipa okathi wa maxakha maalupale?

1, 2. (a) Mutthokiherye itthu saakhanle oomwiiriha Moise woova okumana ni Farawo. (Nwehe elatarato yoopacerya.) (b) Xeeni Moise ahoovale awe onanariwa wa mwene?

FARAWO aari namalamulela oowerya yoowo atthu a wEjiitu yaamoona aya okhala muluku mukumi. Moovarihana ni eliivuru eni: When Egypt Ruled the East, atthu a wEjiitu yaamoona Farawo okhala “oosuwela ni a ikuru ovikana soopattuxiwa sotheene siri mulaponi”. Wira awoopopiheke atthu yaalamulela awe, Farawo aawara ekhara ya omwene yaapakiwe ilatarato sa enowa eniphavela omuluma mutthu, eyo yaataphulela wira anyokhani otheene a mwene yammala-malihiwa mowaakuveya. Nto muupuwele moota Moise oonenle awe vaavo aaleelinwe awe ni Yehova wira: “Kinorumani okumana ni Farawó, mwené a wEjitu. Mwakumihe mwEjitu atthu aka, anaIsarayeli”.​—Okhum. 3:10.

2 Moise aahirowa wEjiitu, khulaleya muhupi wa Muluku, nto eyo yaahimwiiriha Moise onyokhiwa ni Farawo. Nuuvira ipahu thanu na xexe elapo ele, Farawo aahimulopola Moise wira: “Mukhumé va maithoni vaka! Muhirwé-tho oholo waka: nkintthuna wowehani-tho. Nihiku nintthunanyu otthikela va, munimokhwa tthiri!” (Okhum. 10:28) Moise ohinatthi ovenya ohoolo wa Farawo, owo aahihimya vahinatthi wira aamookhwa mwaana oopacerya oyariwa a mwene. (Okhum. 11:4-8) Nuumala-vo Moise ahaalakiherya aIsarayeeli otheene wira yaahaana ohita epuri wala epwittipwitthi, mwaamunama yoowo atthu a wEjiitu yaamuhelela aya mukuttho muluku aya Ra, ni woottiherya ephome aya mmikhorani mwaya. (Okhum. 12:5-7) Nto Farawo onenle sai? Moise khaamoova Farawo. Exeeni yaamwiiriha ohimoova? Mwaha wa waamini ni omwiiwelela Muluku, Moise ‘ahòvaka onanariwa wa mwene Farawo, ahilipiha murim’awe, ntoko amona Muluku ohinòneya’.​—Mmusome aHéberi 11:27, 28.

3. Ninrowa othokorerya exeeni voohimya sa nroromelo na Moise na owerya wawe “omona Muluku ohinòneya”?

3 Niireke nroromelo nanyu ti noolipa vaniwerya anyu ‘omona Muluku’? (Math. 5:8) Etthu enirowa onikhaliherya olipiha nroromelo nahu mpakha owerya omoona “Muluku ohinòneya” othokorerya ntakiheryo na Moise. Moota xeeni nroromelo nawe naamukhalihenrye aya ohimoova pinaatamu? Mwa enamuna xeeni owo oonihenrye awe ororomela sooleiherya sa Yehova? Ni moota xeeni owerya wawe omoona “Muluku ohinòneya” waamukhalihenrye aya olipiha nroromelo nawe pooti okathi yoole aIsarayeeli yaakhala aya owoova?

OWO KHOOVALE “ONANARIWA WA MWENE”

4. Owehasa wene, ovirikana xeeni waakhanle eriyari ya Moise ni Farawo?

4 Owehasa wene, Moise khaalikana ni Farawo. Ekumi ya Moise, okhala wawe saana, hata ovikaniha wawe okhala mukumi waakhala ntoko waalipa ni Farawo. Hata Moise mwaneene aahitoko omukoha Yehova wira “Miyo ka pani, kikhanle orowa olavula ni mwené Farawó, wira kakumihe atthu a Isarayeli wEjitu?” (Okhum. 3:11) Saahivira iyaakha 40 nuunmala Moise otthyawa wEjiitu. Owo pooti wira aanuupuwela so: ‘niireke ti vookhalela miyo otthikela wEjiitu orowa okumana ni mwene yoole omunananarinhe aka?’

5, 6. Exeeni yaamukhalihenrye Moise omoova Yehova ohiya Farawo?

5 Ohinatthi orowa wEjiitu Moise, aahixuttihiwa miruku soovareleya muteko ni Muluku, seiyo nuuvira okathi aalempe awe eliivuru ya Yobi wira “Mwatthunaka okhalana ankhili, mmuttittimihe Muluku: mwaphavelaka okhalana miruku, mutthyaweke sotakhala”. (Yobi 28:28) Ophavelaka omukhaliherya Moise oxintta woova ni opaka itthu mwa miruku, Yehova aahimooniherya Moise ovirikana okhanle eriyari ya atthu ni Muluku Oowerya Sotheene. Muluku aamukonhe so: ‘Ti pani onvahale eyano mutthu? Ti pani onvanhe mutthu ohilavula walá ohìwa? Ti pani omvanhe mutthu wona walá ohòna? Nkihiyó miyo, Yehova?’​—Okhum. 4:11.

6 Tthiri Moise aahixutta etthu yooloka. Owo khaatthuneya okhala owoova. Owo arummwale ni Yehova, yoowo aawerya onvaha khula etthu yaatthuneya wira omuleele Farawo mihupi sa Muluku. Khuhiya-vo Farawo khaalikana ni Yehova. Tthiri ola khahiyo waari okathi woopacerya atthu a Muluku yaahasuliwa aya ni mamwene a wEjiitu. Waaniheryasa Moise ahuupuwelela moota Yehova aakhalihenrye awe Abrahamu, Yosefe, hata Moise mwaneene, okathi wa maFarawo makina a khalai. (Maph. 12:17-19; 41:14, 39-41; Okhum. 1:22–2:10) Mwaha wa omwaamini Yehova “Muluku ohinòneya”, Moise moolipa murima aahirowa ohoolo wa Farawo, khomuleela khula nuulumo Yehova amurumme awe wira amuleele.

7. Moota xeeni omuroromela Yehova waamukhalihenrye aya murokora mmosa?

7 Moolikanasa, omuroromela Yehova waahimukhaliherya murokora mmosa oniitthaniwa Ella ohiwoova apinaatamu. Mwaakha wa 1949, Ella aahivariwa ni KGB yaawo yaamurunle ikuwo, onawehexexiwa ni mapulisia yaari amiravo. Owo onihimya so: “miyo kaahiramuseya. Masi nuumala onvekela Yehova, kaahiphwanya murettele ni omaaleleya vamurimani vaka”. Nuumala-vo, Ella aahiriheliwa mukhatteya khukhala memmo mahiku mararu. Owo onihimya so: “Mapulisia ale yaahimya so: ‘Ninrowa woohasulani mpakha nsina na Yehova ohuupuweliwa-tho elapo ela ya wEstonia! Nyuwo munroihiwa mapuro anivariwa miteko soorika nto akina anirowaniwa oSiberia!’ Moonyoholela, awo yaahihimya-tho so: ‘Ori vai Yehova anyu?’” Nto niireke Ella aarowa owoova apinaatamu wala aarowa omuroromela Yehova? Okathi mapuliisia yaamukoha aya itthu sinci, murokora owo ahaakhula moolipa murima wira: “Miyo kootthokelela saana mwaha ola, ni kinneemererya oviriha okumi aka mukhatteya kirineene wataana waka wooloka ni Yehova, ohiya otaphuliwa masi kihiphentiwaka ni Yehova”. Ella aaniwerya omoona Yehova okhalaka ntoko eemenle vakhiviru vawe. Mwaha wa nroromelo nawe owo aahivikaniha okhala oororomeleya.

8, 9. (a) Tuuvi ori murette wa ohiwoova apinaatamu? (b) Akhala wira munnehereriwa owoova apinaatamu, munrowa omuupuwelaka pani?

8 Omuroromela Yehova onimookhaliheryani oxintta woova wanyu. Vakhala wira makhulupale a elapo anookhottiheryani omurumeela mootaphuwa Yehova, eyo pooti okhalaka ntoko ekumi anyu vamosa ni makhalelo anyu, anilipa ni apinaatamu. Nto nyuwo pooti wiikohaka akhala wira vaamureerela ovikaniha omwiiwelela Yehova nto khiyawiiriha makhulupale awo osareya owali. Musuweleke wira murette wa ohiwoova apinaatamu omuroromela Muluku. (Musome Miruku 29:25.) Yehova onikoha so: “Nyuwo munimovela-ní mutthu onrowa okhwa, mwanadamu onlikana ni malaxi?”​—Yes. 51:12, 13.

9 Okathi wotheene mmuupuweleke Tiithi anyu Oowerya. Owo onniwoona, nave onniwoonela othunku ni waakhaliherya ale anihasuliwa ni anamalamulela oohixariya a olumwenku ola. (Okhum. 3:7-10) Okathi nyuwo munitthuneya anyu waakiherya nroromelo nanyu ohoolo wa mamwene oowerya, “muhivelavelé mwiraka: Nakhule sai? Walá, nihimye exeni? Tthiri, okathi ene yowo Muluku onimovahani molumo munrowa anyu òwakhula”. (Math. 10:18-20) Apinaatamu ni mamwene khanlikana ni Yehova. Mwakhalana nroromelo noolipa naanano-va, nyuwo munoowerya omoona Yehova ntoko Mutthu ekeekhai yoowo oniphavela wookhaliheryani.

MOONIHERYE WAAROROMELA ANATIRI A MULUKU

10. (a) Malakiheryo xeeni Yehova aavanhe awe aIsarayeli mweeri wa Nisani 1513 AEC? (b) Exeeni yaamwiirinhe Moise wiiwelela malakiheryo a Muluku?

10 Mweeri wa Nisani wa 1513 AEC, Yehova aahilavula ni Moise vamosa ni Aroni khwaavahererya mihupi ni malakiheryo yaarowa aya waaleela aIsarayeeli wira: Muthanle epwittipwitthi wala epuri emosa ekumi, mwiive, nto ephome aya muttikitthele vamikhorani vanyu. (Okhum. 12:3-7) Exeeni Moise aapanke awe? Murummwa Paulo muhoolo mwaya aahilepa omuhimyaka Moise wira: ‘Mwaha wo wamini, owo òpajeriha omwira Pásikha, khuruma wottihiwa ephome mikhora s’atthu a Isarayeli, wira mulipa òpwetexa ohiwive anamwane aya owixuttiwa’. (aHéb. 11:28) Moise aanisuwela wira Yehova toororomeleya, nto aahiroromela yooleiherya ya Yehova wira aarowa owiiva anamwane owiixuttiwa a wEjiitu.

11. Xeeni Moise aaloponle awe akhwaawe?

11 Owehasa wene anamwane a Moise yiira aryeene oMadiyani ottaiwene ni “mulipa òpwetexa”.a (Okhum. 18:1-6) Hata vaari siiso, owo mowiiwananeya aahaalakiherya aIsarayeli akina yaawo anaaya yaari wEjiitu. Anamwane anceene yaarowa wiiviwa, nto Moise anaaphenta apinaatamu akhwaawe. Biibiliya onihimya so: “Moise ahathukumanya makhulupale othene a Isarayeli, khwahimerya: . . . ‘Murowele epwittipwitthi muhiteke, mmulyeke Pásikha’”.​—Okhum. 12:21.

12. Mitthaka xeeni sootthuneya seiyo Yehova onitumerenrye awe olaleya?

12 Atthu a Yehova, ahooleliwaka ni malaikha annilaleya muhupi wootthuneya vanceene wira: “Mmoveke Muluku, munvuwiheke yowo! Mana wophiya okathi onrowawe walamula atthu othene. Mmukokhoreleke Yowo opattunxe erimu n’ilapo ya vathí n’iphareya n’iphattuwelo sa màsi!” (Wis. 14:7) Ola okathi woolaleya muhupi owo. Hiyo nihaana waalopolaka anamwaattamanani ahu wira akhume mBabilonia Muulupale, wira ‘ehukhumu awe ehaphwanye-tho’. (Wis. 18:4) “Ipwittipwitthi sikina” vamosa ni maKristau owoottihiwa annivara muteko vamosa wira yaavare metto atthu ale avalaanale ni Muluku wira ‘atthikele watàna ni Muluku’.​—Yoh. 10:16; 2 aKor. 5:20.

13. Exeeni enirowa wookhaliheryani okhalela nthiti muteko woolaleerya?

13 Hiyo ninnisuwela wira “okathi wa ophukela” ori vakhiviruxa. Nave-tho ninnaamini wira Yehova khonitepana vaavo vanniruma awe wira nilaleyeke ni waapaka awiixutti mowaakuveya. Mukwaha mmosa murummwa Yohani ahoona “malaikha maxexe yemenle mapuro maxexe òvirikana òlumwenku, awo yanivarelela ipheyo soxexe sa mulaponi”. (Wis. 7:1) Orweela mwa nroromelo nanyu munniwerya woona malaikha awo ahanle vakhaani ohiya ipheyo soopwetexa okathi wa maxakha maalupale a olumwenku ola? Vakhala wira nyuwo munniwerya woona malaikha awo ni maitho anyu a nroromelo, nto munoowerya olaleya ihapari iyo moolipa murima.

14. Exeeni enrowa onikhaliherya “waalopola atthu” ootakhala wira ahiye mweettelo aya?

14 MaKristau ekeekhai aakhalana waataana wooloka ni Yehova ni annilipelela ekumi ehinimala. Hata vari siiso, hiyo ninnisuwela wira nookhalana muritti wa “walopola atthu” ootakhala wira ahikhwe. (Mmusome Ezekiyeli 3:17-19.) Ekeekhai wira hiyo khannilaleerya wira nihikhalane nthowa na ephome paahi. Hiyo nnilaleerya mwaha womphenta Yehova vamosa ni atthu. Yesu ahooniherya ele enitaphulela aya ophenta ni omoriwa ikharari vaavale ahimmye awe nlikanyiho na muSamariya ooreera murima. Hiyo nihaana wiikohaka so: ‘kiireke okathi onilaleerya aka miyo kinoolikana ni muSamariya ole aari ‘omoriwa ikharari’’. Tthiri hiyo khanniphavela olikanaka ni namukuttho hata muLevi ole onihimmwa ni nlikanyiho nle, nooceelaka waakhaliherya atthu nto “khiyaxerema”. (Luka 10:25-37) Waaroromela anatiri a Yehova ni waaphenta anamwaattamanani ahu onniiriha ophavela okhalela nthiti muteko woolaleerya ohinatthi okathi omala.

“AWO YAHILAPUWA EPHAREYA YOXERYA”

15. Xeeni aIsarayeli yoona aya wira yaahirimeela?

15 Moise omuroromela wawe “Muluku ohinòneya” waahimukhaliherya okhala oolipa okathi yoole aIsarayeli yaari aya oowoova nuumala okhuma wEjiitu. Biibiliya onihimya so: “Atthu a Isarayeli yahimona mwené n’atthu a wEjitu yatthimakelaka ni walupattha. Vano, yojeiyene ni wova, yahipajerya okhuwelela [wa Yehova]”. (Okhum. 14:10-12) Niireke woomoliwa waya iwe yaari etthu yahaawehererya aya? Nnaari. Yehova aahihimya vahinatthi wira: “Vano miyo kinimùmiha murima wa mwené [Farawo], wira òlupattheni. Nto miyo kinimoniherya owerya waka, kimpwetexaka mwené n’anakhotto awe othene. Vano atthu a wEjitu anosuwela wira miyo k’Apwiya [Yehova]”. (Okhum. 14:4) Masi, aIsarayeli yaawerya woona ele yaari ohoolo wa maitho aya paahi, eyo piiyo Ephareya Yooxeerya ohoolo waya, ikaaro sowuupa sa Farawo ottuli waya ni makampusi a iyaakha 80 yoowo aahoolela paahi! Nto awo yoona wira yaahirimeela pahi.

16. Moota xeeni nroromelo naamulipinhe aya Moise onari Ephareya Yoxeerya?

16 Tthiri, Moise aahikhalana nroromelo noolipa. Nto exeeni yaamwiiriha? Okhala wira maitho awe a nroromelo yaaniwerya woona etthu yoororomeleya ni ya ikuru ovikana ephareya wala anakhotto ale. Owo aaniwerya woona “woopola wa Yehova” ni aanisuwela wira Yehova tthiri aarowa owoopola aIsarayeli. (Mmusome Okhuma 14:13, 14.) Ororomeleya wa Moise waahaalipiha atthu a Muluku. “Mwaha wo wamini, aIsarayeli yahilapuwa ephareya yoxerya, ntoko yetta vatthayani yowuma”. Masi Biibiliya onihimya wira “ephareya yahamirya atthu a wEjitu yaphavela olapuwa”. (aHéb. 11:29) Moottharelana, “atthu yahiwova Apwiya [Yehova], khwakupali yawo ni Moise, murumeyi aya”.​—Okhum. 14:31

17. Soowiiraneya xeeni sa muhoolo sinirowa wehererya nroromelo nahu?

17 Voohipisa-va, ikumi sahu sinirowa ophwanyaneyaka ohoolo wa etthu yowoopiha. Okathi wa maxakha maalupale, anamalamulela a olumwenku ola anirowa opwetexa moomalela mitthenkeso sotheene sa itiini saari suulupale ni sowaatta atthu onivikana hiyo. (Wis. 17:16) Yehova ahiiwanyeiha makhalelo a atthu awe anirowa wooneyaka okhala ookhweya waaphwetexa wira anikhala ‘elapo yohilipihiwa. . . , ehirina mikhora, makokoro walá mwakiheryo mukina’. (Ezek. 38:10-12, 14-16) Oweha ni maitho ahu a weerutthuni, vanikhala ntoko khivaniweryaneya woopowa. Nto nyuwo munrowa opaka exeeni?

18. Mutthokiherye moota hiyo ninrowa ahu okhala oolipa okathi wa maxakha maalupale.

18 Hiyo khannitthuneya othukumelaka mwaha wa woova. Mwaha wa xeeni? Okhala wira Yehova oohimya vahinatthi wira atthu a Muluku anootupheliwa ni awanani aya. Nave-tho oohimya imalelo saya otupheliwa iwo. “‘Vano, nihiku nenlo Gogi onrowawe ophiya elapo ya Isarayeli’, kinoviruwa vanjene. Anihimya t’Apwiya Muluku. ‘Kivihaka mwaha w’ehaje n’unanariwa waka, miyo kinnihimya’”. (Ezek. 38:18-23) Muluku nto onrowa waapwetexa apinaatamu otheene aniphavela waakumiherya ehasara atthu a Yehova. Nto ororomela wanyu ele enirowa okhumelela “nihiku nenlo nulupale ni novuwa” na Yehova onimookhaliheryani woona woopola wa Yehova ni ovikaniha okhala oororomeleya.​—Yow. 3:4, 5.

19. (a) Wiraana wa Yehova ni Moise waari sai? (b) Akhala wira munnimuupuwela Yehova motheene muneetta anyu mareeliho xeeni anrowa anyu ophwanya?

19 Mwiilokiherye nanaano vaava mwaha wa itthu iyo sookuxa murima sinrowa okhumelela “mukhalaka oolipa ntoko munimoona Muluku ohinooneya”! Mulipihe wataana wanyu ni Yehova Muluku orweela mwa osoma ni ovekela moohihiyererya. Moise aahikhalana opatthani wuulupale ni Yehova, tivonto vanirumeeliwa aya mBiibiliyani masu ani Yehova aanimusuwela Moise “ekhove n’ikhove”. (Otum. 34:10) Moise ari profeta muulupale. Mwaha wowaamini nyuwo nave pooti omusuwelaka Yehova oratteene munakhala ntoko muroomoona. Akhala wira khula okathi munnimupuwela “mothene munettanyu” nto Muluku onnoororomelihani wira owo ‘onolokiha iphiro sanyu’.​—Mir. 3:6.

[Enoota]

a Yehova aahiruma nlaikha wira naaphukele atthu a wEjiitu.​—Esal. 78:49-51.

    Watchtower EBIBILIOTEKA ONLAINE (1982-2025)
    Okhuma
    Okela
    • Emakhuwa
    • Ovaha
    • Siniphavela Anyu
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malamulo Oorumeela
    • Mwaha Woosuka Isiiri
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Okela
    Ovaha