Hidaare

Ooninne Yihoowawu oottiyoy baappe aattidi Yihoowa siiqiyo gishshataassa gidennaagaa Seexaanay yootiis. (Iyy. 2:4, 5) Seexaanay he qofaa laammidee? Mule laammibeenna! Seexaanay saluwaappe saꞌawu olettido wode gidinkka, “qamminne gallassi Xoossaa sinttan eqqidi, nu ishantta [mootiyaagaa]” geetettiis. (Ajj. 12:10) Seexaanay ha wodiyankka ooninne Xoossawu ammanettenna gees. I nuuni paaciyan xoonettidi, Xoossaa haaruwawu exatiyoogaa agganaadan koyees. Yaatiyo gishshawu, paaciyaa xoonanawu baaxetiyo wode, ayfiyan beettenna ha hanotaa qoppa. Issi baggan, Seexaanaynne dayddanttati paacee unꞌꞌettin neeni hidootaa qanxxana giidi ne baaxetiyo wode xeelloosona. Hara baggan qassi Yihooway, ha wodiyan haariiddi deꞌiya a Naꞌay, hayquwaappe denddida tiyettidaageetinne daro shaꞌu kiitanchati deꞌoosona. Neeni gencciyoonne Yihoowa haaruwawu exatiyo gishshawu ufayttidi, eti nena minttettoosona. Hachi gallassa xiqisiyan odettidaagaadan, Yihoowa nenakka giiddi deꞌiyaabadan qoppana danddayaasa. w16.04 2:8, 9

He asati maaddin hanotaa giigissikko, “ne ishaa balaappe zaaradasa.” Naaqqida uraa maaddanawu darotoo baaxetinkka hanotay giigana xayikko, cimatussi erissana koshshees. Ishantti Maatiyoosa 18:15-17n deꞌiya heezzu maaraa ubbaa kaallanaadan oottiyaabay darotoo merettenna. Hegee minttettiyaaba; ayssi giikko, nagaraa oottida daroti bantta mooruwaa akeekidi hegaa giigissiyo gishshawu, gubaaꞌiyaappe bohettokkona. Naaqettida uri sarotettaa medhanawu ba ishawu atto gaana danddayees. Hanotay ayba gidikkokka, maayettibeenna asati bantta yohuwaa cimatussi eesuwan yootana bessennaagaa Yesuusa zoriyaappe akeekoos. Nuuni kasetiya naaꞌꞌu maaraa kaalloogaappe guyyiyan he mooruwawu qoncce naqaashi deꞌikko cimatuyyo yootana danddayoos. w16.05 1:15, 16

Nuuni Xoossaa Kawotettawu ammanettidi haarettanawu alamiyaaban oossinne exatennan deꞌana bessees. Hankkoode, nuuni Xoossaa Kawotettaa xallay asaa metuwaa qaaranaagaa mishiraachuwaa yootiyo wode nu kahay waanidi geeshsha gidana danddayii? Hegaa bollikka, polotikan geliyoogan bantta yameti shaahettanaadan oottiya worddo haymaanootetuppe tumu goynoy dummatees. Tumu goynoy nuuni alamiyaaban oossinne exatennan deꞌanaadan maaddiyoogan kumetta saꞌan issippetettan deꞌanaadan oottees. (1 PHe. 2:17) Seexaanaa alamiyaa xayoy matiyo wode, oossinne exatennan deꞌiyoogee keehi koshshiyaaba gidanaagaa qoppana danddayoos. Ha alamiyan ‘sigettennanne’ zozzu giida asay kumiis; yaatiyo gishshawu, asay yaa shaahettana. (2 Xim. 3:3, 4) Issi issi biittan polotikaa hanotay eesuwan eesuwan laamettiyo gishshawu, nu ishantti issi baggawu exatanaadan paacciyaabay qoppennan eta bolli gakkiis. Nuuni alamiyaaban oossinne exatennan deꞌanawu murttidoogaa haꞌꞌi minttana koshshiyoy aybissakko akeekadii? Nuuni paacettana gakkanaassi naagikko, he paaciyan kunddana danddayoos. w16.04 4:3, 4

Issi issi asay ba koyiyo ubbabaa oottana danddayiyaabadan qoppees. SHin Yihoowa ufayssiya loꞌꞌobaa kuuyanawu, nuuni a Qaalan deꞌiya higgiyaanne maaraa akeekidi hegaa kaallana bessees. Leemisuwawu, nuuni Xoossaa ufayssanawu suuttaa xeelliyaagan i kessido higgiyaa kaallana bessees. (Doo. 9:4; Oos. 15:28, 29) Geeshsha Maxaafaa maaraadaaninne higgiyaadan kuuyanawu woosay nuna maaddees. Nuuni kuuyiyo gitabay ayyaanaaban nuna maaddana woy qohana danddayees. Nuuni kuuyiyo ubbabay nuuyyo Yihoowaara dabbotay minnanaadan woy moorettanaadan oottana danddayees. Nuuni loꞌꞌobaa kuuyikko he dabbotay minnees; qassi iitabaa kuuyikko moorettees. Hegaa bollikka, iitabaa kuuyiyoogee harati yiillotanaadan woy xubettanaadan oottiyoogaaninne gubaaꞌiyaa issippetettaa mooriyoogan qohana danddayees. Ee, nuuni kuuyiyoobay nunakka haratakka maaddees woy qohees.—Roo. 14:19. w16.05 3:4, 5

Nuuni ‘nu loꞌꞌo wodee coo xayennaadan’ galla galla Geeshsha Maxaafaa nabbabanawunne buzo xinaatiyaa xannaꞌanawu baaxetiyo wode Yihooway nashshiyoogaa ammanettoos. (Efi. 5:15, 16) Nuuyyo giigiya ayyaana qumaa ubbaa muletoo issi mala hanotan xeellennan aggana danddayoos. SHin geemmi uttida daafabaappe nuuni naagettana bessees. Hegee aybee? Ayyaanaaban giigiya issi issibay nuussi hanenna giidi qoppiyoogee goꞌꞌiyaabay nuuppe halanaadan oottees. Leemisuwawu, Geeshsha Maxaafan deꞌiya issi qofay nuuyyo maaddennabadan qoppikko shin? Woy qassi issi xuufee waanna giigidoy nuussa gidana xayikko shin? Hegaa mala qofaa eesuwan nabbabidi aggiigiyoo, woy qassi hegaa nabbabanawu mule koyokkoo? Yaanikko, keehi goꞌꞌiya qofay nuuppe halana danddayees. Ayyaanaabaa ubbaa nuussi immiyaagee Xoossaa gidiyoogaa nuuni ubbay hassayana koshshees. w16.05 5:5, 6

Yihooway Kiristtaane gubaaꞌiyaa baggaaranne cimatu baggaara nuuni huuphiyan huuphiyan laamettanaadan maaddees. Leemisuwawu, ayyaanaaban nuuni shuggiyoogaa cimati akeekikko, asa eraana gidana xayikkonne, nuna maaddanawu maloosona. Eti akeekaanne aadhida eraa demmanawu bantta huuphiyaa kawushshidi Xoossaa woossoosona. Eti nu hanotaa qoppidi Xoossaa Qaalaanne nu xuufeta pilggiyoogan woossido woosaara maayiyaabaa oottoosona. Hegee eti nuussi koshshiyaagaadan nuna maadanaadan oottana danddayees. Nuuni laamettanaadan Xoossay waati maaddiyaakko akeekiyoogee, nu mala Kiristtaanetuura gattiyaabankka, qassi nuuni Geeshsha Maxaafaa xannaꞌissiyoogeeta gujjin, nu moottan deꞌiya asaa nuuni xeelliyo hanotankka nuna maaddana danddayees. Xoossay issi uri laamettanaadan giddana xayikkonne, eti bantta dosan laamettidi geeyana mala, i ba xillotettaa kandduwaa maaraa qonccissees. w16.06 1:13, 14

Kiitettida Yohaannisi issi uri ha saꞌan deꞌiyaabaa, hegeekka ‘asatettaa amuwaa, ayfen xeellidi qaaqqatiyoogaanne miishshan ceeqettiyoogaa’ siiqikko, ‘Xoossaa siiqoy he uran baynnaagaa’ yootiis. (1 Yoh. 2:15, 16) Alamiyaa asaagaadan allaxxiyoogee, laggetiyoogee, maayiyoogeenne alleeqettiyoogee nu wozanaa cimmiyaakkonne akeekanawu ubbatoo nuna qorana koshshiyoogaa hegee qonccissees. Woy qassi “gitabaa” demmanawu xoqqa timirttiyaa tamaariyoogeekka alamiyaa siiqiyoogaa bessiyaaba gidana danddayees. Nuuni Xoossay ehaana giido ooratta alamee keehi matido wodiyan deꞌoos. Hegaa gishshawu, Muusee yootido, Zaarettido Wogaa 6:4n deꞌiya, daro maaddiyaabaa qoppiyoogee keehi koshshiyaaba! ‘Nu Xoossay Yihooway issi Yihoowa’ gidiyoogaa nuuni geeshshi erikkonne mintti ammanikko, a ufayssiya ogiyan ayyo goynniyoogan, a xalaalawu aqanawu nuuyyo danddayettida ubbabaa oottoos.—Ibr. 12:28, 29. w16.06 3:14

Daro asay, asawu koshshiyaabay guutta, shin asay koyiyoobay qoodin wurenna yaagees. Daroti asatettawu koshshiyaabay asay koyiyoobaappe aybin dummatiyaakko shaakki erennabaa milatees. Hegeeti dummatiyoy aybiinee? “Asatettawu koshshiyaabay” deꞌuwan nuussi keehi koshshiyaabaa. Leemisuwawu, qumay, maayoynne keettay nuussi keehi koshshees. Asay “koyiyoobay” deꞌuwawu keehi koshshana xayikkonne demmana koshshees giidi qoppiyoobaa. Asay koyiyoobay eti deꞌiyo heeraa hanotaadan dummatana danddayees. Hiyyeesa biittan deꞌiya daroti moobayliyaa, motoriyaa, woy biittaa shammanawu gidiya miishshay deꞌanaadan koyana danddayoosona. Dure biittan deꞌiyaageeti keehi alꞌꞌo maayuwaa, keettaa, woy kaamiyaa shammanawu amottana danddayoosona. Ay gidinkka, miishshaa siiqiyoogee, nuussi koshshiyaaba gidin aggin, woy qassi shammanawu danddayin aggin darobaa koyiyoogee keehi qohees.—Ibr. 13:5. w16.07 1:1-3

Daroti darin koshshennabawu bichaariyo gishshawu, ‘ayyaanaaban hiyyeesa gidiyoogaa’ akeekokkona. (Maa. 5:3) Eti ‘asatettaa amoynne ayfen xeellidi qaaqqatiyoogee’ yaa daranaadan oottiya ha alamiyaa aquwaabaa xallaa qoppoosona. (1 Yoh. 2:16) Nuuni matan hananabaa loytti akeekanaadan Yihooway a baggaara maaddido Xoossaa ayyaanaa kaaletuwaa kaalloosippe attin, ha alamiyaa ayyaanaa kaallokko. (1 Qor. 2:12) SHin nuuni naagettana bessees. Nuuni galla galla oottiyoobaykka ayyaanaaban xiskkuwaa yeddana danddayees. (Luq. 21:34, 35) Nuuni naagi uttiyo gishshawu harati nu bolli qilliiccana danddayoosona; shin hegee nuuni naagi uttennaadan oottana koshshenna. (2 PHe. 3:3-7) Nuuni Xoossaa ayyaanaa demmiyo gubaaꞌe shiiquwaa nu mala Kiristtaanetuura ubbatoo shiiqana bessees. w16.07 2:13, 14

Daro asay Xoossay woosaa siyiyoogaa ammanana xayikkokka, etayyo loꞌꞌobay siyettanaadan oottiyo gishshawu woossoosona. Eti Yihooway ‘woosaa siyiyaagaa’ gidiyoogaa erana koshshees. Yesuusi ba erissiyo ashkkarata, “Intte ta sunttan tana ai oichchikkokka, taani polana” yaagiis. (Yoh. 14:14) Hegee Yihoowa sheniyaara maayiyaabaa “ai” gidikkokka, nuuni woossana danddayoos giyoogaa. Yohaannisi, “Xoossai koyiyoogaadan, ainne nuuni a woossikko, i siyiyoogaa nuuni eriyo gishshau, a sinttan yayyokko” yaagiis. (1 Yoh. 5:14) Woossay loꞌꞌobay siyettanaadan oottiyaaba xalla gidennan, “aaro kehatettai de7iyoosaa Xoossaa araataakko” shiiqanaadan oottiya keehi gita imota gidiyoogaa harata tamaarissiyoogee keehi ufayssiyaaba! (Ibr. 4:16) Asay bessiya ogiyan woossanaadan, woossana bessiya uraakko woossanaadaaninne woossana bessiyaabawu woossanaadan tamaarissiyoogan, eti Yihoowakko shiiqanaadaaninne meto wodiyan minettanaadan maaddana danddayoos.—Maz. 4:1; 145:18. w16.07 4:11, 12

Yihoowawu ammanettida a Markkatu ubbawu hegaadan siyettiyoogee qoncce. Gidoppe attin, sahoy woy cimatettay neeni koyiyoogaa keenaa haggaazennaadan oottikko shin? Nena maaddiyaageetussinne haratussi neeni mishiraachuwaa yootiyo wode, ne geeshsha haggaazoy nu loꞌꞌo Xoossaa bonchissiyoogaa ubbatoo hassaya. Neeni ne ammanuwaa gaasuwan qashettikko, neessi danddayettida keenan tumaa asawu yootaasa; hegee qassi Yihoowa ufayssees. (Lee. 27:11) Intte soo asaa haymaanootee dumma dumma gidi uttidaashin neeni ayyaanaabaa aggennan oottiya ura gidikko, hanotay hegaara issi mala. (1 PHe. 3:1-4) Haray atto keehi iita hanotankka, Yihoowa sabbananne ayyaanaaban diccana danddayaasa. Xoossay qaalaa gelidobaa siyana koshshiyoogeetussi a alꞌꞌo tumaabaa yootiyaabaa gidikko, Yihooway nena anjjanaagee erettidaagaa. w16.08 3:19, 20

Hegee azinay macheeppe aadhanaadan oottenna. Hegee, maccaasay oottanaadan Xoossay qoppido kaallidi deꞌiyaabaa a polanaadan maaddees; Xoossay, “Bitanee [Addaamee] barkka de7iyoogee lo77o gidenna; taani ayyo injjetiyaabaanne maaddiyaabaa kessana” yaagiis. (Doo. 2:18) “Woosa keettaayyo huuphe” gidida Kiristtoosi siiqiyoogaadan, Kiristtaane azinay siiquwan ayssana bessees. I hegaadan oottiyo wode, a machiyaa woppu gawusu; qassi azinaa bonchiyoogan, maaddiyoogaaninne awu haarettiyoogan ufayttawusu. Yesuusa kaalliyaageeti a leemisuwaa kaallanawu i eta siiqidoogaadan eti issoy issuwaara siiqettana koshshees. (Yoh. 13:34, 35; 15:12, 13; Efi. 5:25) Hegaa gishshawu, koshshiyaaba gidikko issoy issuwaa gishshawu hayqqanawu eeno giyoogaa keenaa, Kiristtaaneti bantta aqo deꞌuwan keehi siiqettana bessees. w16.08 2:3, 4

Neeni kehabaa haasayiyoogee harata keehi minttettana danddayees. Yaatiyoogan, eti Yihoowawu loytti haggaazanaadan maaddana danddayaasa. Qassi shiiquwan kushiyaa denttada minttettiya qofaa yootiyoogee harata keehi maaddana danddayiyoogaa akeeka. Yihooway maaddin, Nahimeenne aara deꞌiyaageeti minnidi oottidosona. Yaatidi eti 52 gallassan Yerusalaame dirssaa gimbbidi wurssidosona! (Nah. 2:18; 6:15, 16) Nahimee harati oottiyo wode coo kaallibeenna. Yerusalaame dirssaa gimbbiyaa ikka gimbbiis. (Nah. 5:16) Hegaadan, siiqiya daro cimati keexxiyo oosuwan maaddiyoogan woy bantta Kawotettaa Addaraashaa geeshshiyoogaaninne giigissiyoogan Nahimiyaa leemisuwaa kaalloosona. Aassiyaageetuura issippe haggaaziyoogaaninne heemmiyoogan, eti wozanan yashshay deꞌiyoogeetu arggaacida kushiyaakka minttettoosona.—Isi. 35:3, 4. w16.09 1:15, 16

“Hegaa gishshau, inttenan de7iya ha sa7aa amota worite; hegeetikka shaaramuxiyoogaa, tunatettaa, shaaramuxanau koyiyoogaa” yaagidi Geeshsha Maxaafay zoriyo zoriyaa Xoossaa asay oosuwan peeshshanawu baaxetiyoogaa. (Qol. 3:2, 5) Nuuni nu mala Kiristtaaneti ha zoriyaa oosuwan peeshshanawu metootanaadan oottanawu koyokko. SHori baynna deꞌuwaa aggida ishanttinne michontti iita amuwaa agganawu baaxetiiddi deꞌennan aggokkona. (1 Qor. 6:9, 10) Nuuni etayyo baaxee wolqqaamanaadan koyennaagee qoncce. Nuuni nu ishanttuuranne michonttuura issippe deꞌiyo wode maayiyo maayoy gubaaꞌee kandduwan geeshsha gidanaadan maaddana koshshees. Nuuni ay maayanaakko koyidobaa dooriyo maatay nuussi deꞌees. SHin, harati qoppiyooban, haasayiyoobaaninne eeshshan geeshsha gididi deꞌanawunne Xoossay kessido geeshshatettaa maaraa naagidi deꞌanawu maaddiya maayuwaa nuuni ubbay maayana koshshees.—1 PHe. 1:15, 16. w16.09 3:9, 10

Paransaaye biittan deꞌiya issi azinaynne machiyaa, “Nuuni Yihoowan ammanoos; shin hegee nu naati ammananaagaa bessenna” yaagidosona. Eti gujjidikka, “Ammanoy issi uri laattiyooba gidenna. Nu naati loddan loddan ammanoosona” yaagidosona. Awusttiraaliyaa biittan deꞌiya issi ishay hagaadan giis: “Intte naati ammanuwan minnanaadan maaddiyoogee inttena gakkana danddayiya ay paaceppekka wolqqaama gidana danddayees. . . . Intte naꞌay oychido oyshawu likke zaaruwaa zaaridabadan inttessi siyettana danddayees. SHin guuttaa takkidi he oyshaa i zaaretti oychiyoogaa intte akeekeeta! Eranawu koyiya intte naꞌawu intte zaariyoobay a hachi ufayssikkokka, wontto ufayssennan aggana danddayees. Intte issi issibaa darotoo zaaretti tamaarissana koshshennan aggenna.” Neeni aawa woy aayo gidikko, ne naati ammanuwan mino asa gidanaadan tamaarissanawu danddayennabadan issi issitoo qoppay? Nuuppe ooninne ba eran hegaa oottana danddayenna! (Erm. 10:23) SHin nuuni Xoossay kaalettanaadan oychiyo wode hegaa oottidi polana danddayoos. w16.09 5:1, 2

Hara biittappe yiidaageeti ooratta biittan deꞌuwaa meezetanawu banttawu danddayettidabaa oottanawu koyoosona. Hegaara gayttidaagan Uruta loꞌꞌo leemiso gidawusu. Koyruwan, a poshiluwaa qoranawu oychiyoogan ba deꞌiyo ooratta biittaa wogaa bonchiyoogaa bessaasu. (Uru. 2:7) Harati iyyo issibaa oottana bessiyaabadan, a hegee ba maata gaada qoppabeykku. Naaꞌꞌanttuwan, Booꞌeezi iyyo kehido gishshawu a galataasu. (Uru. 2:13) Hara biittappe yiidaageeti hegaa mala loꞌꞌo eeshshaa bessiyo wode, he biittaa asaynne eta mala Kiristtaaneti eta bonchana danddayoosona. Yihooway ba aaro kehatettan ubba biittaa asay mishiraachuwaa siyaanaadan oottido gishshawu keehi ufayttoos. Eti bantta biittan Geeshsha Maxaafaa xannaꞌana, woy Yihoowa asaara laꞌatettan shiiqana danddayennaageeta gidana danddayoosona. SHin eti haꞌꞌi nunaara shiiqana danddayiyo gishshawu eti boorasennaadan maaddana koshshees. w16.10 1:17-19

Ha wodiyan deꞌiya, ammanettidi Xoossawu goynniya miilooniyan qoodettiyaageeti Yesuusa leemisuwaa kaalliyoogan bantta hidootaa ubbatoo mintti naagoosonanne metoy bantta ammanuwaa shugissanaadan oottokkona. Jarmane biittan 1925n yelettida Rudolf Grikena leemisuwaa qoppa. I bantta keettaa godaa bolli Geeshsha Maxaafay yootiyoobaa bessiya misileti kaqettidoogaa hassayiis. I hagaadan giis: “Issi misilee wanggireelluwaanne dorssa maraa, maahiyaanne deeshsha maraa, miizzaa maraanne gaammuwaa issippe guutta naꞌay heemmiyoogaa bessees. . . . He misileti tawu awudenne dogettokkona.” (Isi. 11:6-9) Koyro Nazi Gestapo, guyyeeppe Arshsho Jarmanen Koministte Istese poliseti daro layttawu wolqqaama yedetaa gattishinkka, gannate gidiya saꞌan deꞌanawu Rudolfi ba ammanuwan minnidi deꞌiis. Rudolfa gakkida hara wolqqaama metoy, Revensbrak giyo kambbiyan tayfes giyo harggiyan i siiqiyo aayyiyaa hayqqidoogaanne a aaway ammanuwan shuggidi Yihoowa Markka gidikke giidi paramidoogaa. w16.10 3:12-14

Nuuni Geeshsha Maxaafay Xoossaa Maxaafa gidiyoogaa eriyo gishshawu, a keehi xoqqu oottidi xeelloos. Nuuni nagarancha gidiyo gishshawu, issi issitoo nuussi ubbawu Geeshsha Maxaafaappe zoree imettees. Nuuni he zoriyaa ekkanee? Ewodonne Sinxxiiko giyo koyro xeetu layttan deꞌida Kiristtaaneta qoppa. Ayyaanan tiyettida he maccaasatu giddon wolqqaama metoy merettiis. Ewodinne Sinxxiiki giddon deꞌiya metoy kumetta gubaaꞌiyaa sarotettaa moorana danddayees. Geeshsha Maxaafay he yohuwaa wurssettaa yootana xayikkonne, he michontti kiitettida PHawuloosi siiquwan zoridobaa oosuwan peeshshennan waayi aggana. (Pili. 4:2, 3) Hegaa malabay ha wodiyan Yihoowa asaa gubaaꞌetun issi issitoo metoy merettanaadan oottees. SHin, nuuni Xoossaa Qaalan, Geeshsha Maxaafan deꞌiya zoriyaa oosuwan peeshshikko, hegaa mala metuwaa giigissana woy he metuwaappe naagettana danddayoos. Qassi nuuni Yihoowa Maxaafaa keehi xoqqu oottidi xeellikko, a kaaletuwaadan deꞌoos.—Maz. 27:11. w16.11 3:1-3

Nuuyyo ubbawu minttettoy koshshees. Ubba qassi hegee nuuni dicciyo wode keehi koshshees. Timoti Evanzi giyo issi asttamaaree hagaadan giis: “Ataakilttiyawu haattay koshshiyoogaadan naatuyyo . . . minttettoy koshshees. Minttettiyoogee issi naꞌa ufayssees.” SHin nuuni waayissiya wodiyan deꞌoos. Asay yaaretiyaagaa, siiqoy baynnaagaa, qassi issoy issuwaa minttettennaagaa. (2 Xim. 3:1-5) Hidootaa qanxxiyoogee nuuni ayyaanaabaaninne hara ogetun shugganaadan oottana danddayiyoogaa Seexaanaa Dabloosi eriyo gishshawu, nuna hidootaa qanxxissanawu koyees. Seexaanay xillo biitaaniyaa Iyyoobaa bolli metoy gakkanaadan oottiyoogaaninne a mootiyoogan hidootaa qanxxissanawu baaxetiis; shin a gene halchoy polettibeenna. (Iyy. 2:3; 22:3; 27:5) Nuuni nu soo asaa yaranne nu gubaaꞌe yara gididaageeta minttettiyoogan Dabloosa eqettana danddayoos. Hegee nu keettaynne Kawotettaa Addaraashay nuuni ufayttiyoonne woppu giyo soho gidanaadan maaddees. w16.11 1:4, 6

Amarida xala asati daro asay haasayiyo qaalan Xoossaa Qaalaa birshshiyoogaa 16tta xeetu layttaa doomettan doommidosona. Geeshsha Maxaafay asaa gakkido gishshawu asay nabbabiis. Eti nabbabido gishshawu, hagaa mala oyshata oychidosona: ‘Nagaraappe geeyiyoosaabaa, hayqqida uraa pitatiyawu miishshaa qanxxiyoogaabaa, phaaphaasetubaa Xoossaa Qaalay yootiyoy awaanee?’ Hegee haymaanootiyaa kaalettiyaageetu xeelan cashsha. Haymaanootiyaa kaalettiyaageeti daro asay oychiyo oyshan hanqqettidosona! Woosa keettay hegaa eqettiis. Woosa keettaa timirttiyaa eti eqettiyo gishshawu, attuma asaanne macca asaa kaddidaageeta giidi bohidosona. Woosa keettay he macca asatinne attuma asati hayqqanaadan pirddin, Kawotettay woriis. Eti asay Geeshsha Maxaafaa nabbabennaadaaninne woosa keettaa oysha oychennaadan hegaadan oottidosona. Dariya baggan, eta halchoy polettiis. SHin, amarida xala asati Gita Baabiloono yayyibookkona. Eti Xoossaa Qaalaa tumaa eridosona; qassi gujjidi eranawu koyidosona! w16.11 4:13

Ammanettiyoogee Kiristtaanetuppe keehi koyettiyaaba. (Efi. 4:25) Seexaanay ‘wordduwawu aawa.’ Hanaaneenne a machiyaa worddotido gishshawu hayqqidosona. Nuuni eta milatana koyenna gishshawu worddotokko. (Yoh. 8:44; Oos. 5:1-11) SHin ammanettiyoogee worddotennaagaa xallee? Nuuni Xoossaa aaro kehatettaa wozanappe nashshikko, hara ogiyankka ammanettiyoogaa bessana koshshees. Worddotiyoogee tuma gidennabaa yootiyoogaa. Yihooway ba asay mule worddotennaadan koyees. I beni Israaꞌeelata, “Taani GODAI, intte Xoossai geeshsha gidiyo gishshau, inttekka geeshsha gidite” yaagidi azaziis. Qassi eti aybin aybin geeshsha gidanaakkokka yootiis. Xoossaa azazuwaappe amaridaagee, “Wuuqqoppite, worddotoppite, issoi issuwaa cimmoppite” yaagees. (Wog. 19:2, 11) Mule worddotikke giya urikka harata cimmiyoogan ammanettennaagaa gidana danddayees. w16.12 1:17, 18

Xoossaa Qaalan Yesuusi yootido minttettiyaabay deꞌees. I yootidobaanne tamaarissidobaa siyida asay woppu giis. I wozanay meqqidoogeeta kooliis, daafuranchata maaddiis, qassi unꞌꞌettidaageeta minttettiis; hegaa gishshawu, daroti akko shiiqidosona. (Maa. 11:28-30) I harata siiqidi ayyaanaaban, qofaaninne asatettan eta maaddiyaabaa oottiis. (Mar. 6:30-32) Yesuusi maaddanawu gelido qaalaa ha wodiyankka polees. Yesuusi banaara deꞌida kiittidoogeeta maaddidoogaadan nenakka maaddana danddayees. Yesuusi haꞌꞌi saꞌan deꞌennaba gidikkokka nena maaddana. Saluwan Kawo gididi deꞌiya Yesuusi haꞌꞌikka asawu qarettees. Hegaa gishshawu, neeni unꞌꞌettiyo wode, i qarettidi ‘koshshiyo wode nena maaddana.’ Ee, neeni unꞌꞌissiyaabaa genccanaadan, qassi kehabaa hidootanaadaaninne xalanaadan Yesuusi maaddana danddayees.—Ibr. 2:17, 18; 4:16. w16.12 3:4, 6

Nohee deꞌido wode saꞌa ubbay shori baynnabaaninne “makkalan kumiis.” (Doo. 6:4, 9-12) Nohee Yihooway yoota giido bashshaa kiitaa ammanettidi yootikkokka, he wode deꞌiya iita asay i yootiyoobaa siyanaadan giddana, qassi Bashshaa Haattay sohuwaara yaanaadan oottana danddayenna. Yihooway iitatettaa xayssanawu gelido qaalaa ba keerido wodiyan polanaagaa Nohee ammanettana bessees. (Doo. 6:17) Nuunikka iitatettay kumido alamiyan deꞌoos; shin Yihooway hegaa xayssanawu qaalaa gelidoogaa eroos. (1 Yoh. 2:17) Hegee gakkanaashin, asay ‘Kawotettaa wonggeliyaa mishiraachuwaa’ siyanaadan giddana danddayokko. Qassi “iita waayee” eesuwan doommanaadan nuuni oottana danddayiyoobi baawa. (Maa. 24:14, 21) Noheegaadan, Xoossay mata wode iitatettaa xayssanaagaa nuuni mintti ammanana koshshees. (Maz. 37:10, 11) Ha iita alamee Yihooway xayssanawu keerido wodiyaappe issi gallassaakka takkennaagaa ammanettoos.—Imb. 2:3. w17.01 1:5-7

Daro asay koyidobaa dooriyo laꞌatettaa bessenna ogiyan, ubba qassi harata qohanawu goꞌettees. “Wurssetta gallassi” deꞌiya asati “galatennaageeta” gidanaagaa Geeshsha Maxaafay kasetidi yootiis. (2 Xim. 3:1, 2) Simi Yihooway immido ha alꞌꞌo imotaa bessenna ogiyan mule goꞌettennaageeta gidoos. Yaatin, koyidobaa dooriyo nu imotaa bessenna ogiyan goꞌettennaadan waani naagettana danddayiyoo? Nuuyyo ubbawu laggiyaa, maayiyoobaa, alleeqettiyoobaanne wodiyaa aattiyoobaa dooriyo laꞌatettay deꞌees. SHin, nuuni nu asatettaa amuwawu aylle gidikko, woy ha alamiyaa iita meeziyaa kaallikko, nu laꞌatettay “iitatetta genttiyoobaa” gidana danddayees. (1 PHe. 2:16) Nu laꞌatettan ‘asatettaa amuwawu haarettiyoogaappe,’ “ubbabaa Xoossaa bonchchuwaassi oottite” yaagiya zoriyaa kaallanaadan maaddiyaabaa dooranawu murttana koyoos.—Gal. 5:13; 1 Qor. 10:31. w17.01 2:12-14

Nuuyyo hara oosoy woy gujo maatay imettiyo wode nu akeekan zemppennaadan ashkketettay waati maaddana danddayiyaakko Nahimiyaa leemisoy bessees. Issi cimay kase eriyooban ammanettidi, Yihoowa woosan oychennan gubaaꞌiyaara gayttidabaa oottana danddayees. Harati kuuyi simmidi Yihooway hegaa anjjanaadan woossana danddayoosona. SHin hegee ashkketettaa bessiyaabee? Ashkke asi Xoossaa sinttaaninne haratuura gattiyaaban ba sohuwaa ubbatoo akeekees. Keehi koshshiyaabay nu eraa gidenna. Ubba qassi nuuni eriyo yohuwaa woy metuwaa xeelliyo wode, nu akeekan zemppennaadan naagettana koshshees. (Lee. 3:5, 6) Nuuni Xoossaa keettaa asa gidiyo gishshawu, sunttettiyoogaa woy oosuwan dicci dicci biyoogaa qoppiyoogaappe son woy gubaaꞌiyan nuuppe koyettiyaabaa polanawu qoppoos.—1 Xim. 3:15. w17.01 4:7, 8

Yihooway koyro halchidoy asay ha saꞌan merinawu deꞌanaadaana. (Doo. 1:28; Maz. 37:29) I Addaameenne Hewaana bantta deꞌuwan ufayttanaadan oottiya dumma dumma loꞌꞌo imotaa immiis. (Yaaq. 1:17) Yuushshi qoppana, siiqananne haratuura laggetana danddayiyo, koyidobaa dooriyo maataa Yihooway etawu immiis. Medhidaagee Addaama haasayissiis, qassi azazettiyoogaa waati bessanaakko ayyo yootiis. Addaamee baayyo koshshiyaabaa waati demmanaakko, qassi mehiyaa doꞌaanne biittaa waati naaganaakko tamaariis. (Doo. 2:15-17, 19, 20) Yihooway Addaameyyoonne Hewaaniyyo laacciyo, bochiyo, beꞌiyo, siyiyoonne singgiyo imotaakka immidi medhiis. Yaatiyo gishshawu, eti loꞌꞌiya Gannatiyan ufayttidi deꞌana danddayoosona. He koyro azinaynne machiyaa ufayssiya darobaa oottana, ubbatoo tamaarananne merinawu oorattabaa erana danddayoosona. Yihooway Addaameenne Hewaana wottiyoobi baynna naata yelanaadan oottidi medhiis. Keehi loꞌꞌiya darobay a giddon deꞌiyo saꞌay eti merinawu deꞌiyoosa gidana. w17.02 1:6, 7

Kaalettiya asata Xoossa Qaalay waati kaalettidee? Kawuwaa Yoosiyaasa hanotaa qoppa. Muuse Higgiyaa maxaafay beetti simmin Yoosiyaasa xaafee ayyo hegaa nabbabiyoogaa doommiis. Yoosiyaasi Xoossaa Qaalaa kaallidi, eeqaa goynuwaa xayssanawu wolqqaama zamachaa doommiis; qassi a mali bonchetti erenna wolqqaama Paasikaa Baalaa giigissiis. (2 Kaw. 22:11; 23:1-23) Yoosiyaasinne asaa kaalettiya, ammanettida hara asati Xoossaa Qaalaa kaallido gishshawu, eti Xoossa asawu yootido kaaletuwaa bantta dosan laammidosonanne qonccissidosona. He laammidobay beni wode Xoossaa asay a sheniyaara maayidi deꞌanaadan maaddiis. SHin, Xoossaa asaa beni haarida kawotuppe issoti issoti Xoossaa azazuwaa kaallibookkona. Issi issitoo Yihooway he kaalettiya asata seeriis woy shaariis. (1 Sam. 13:13, 14) Yihooway ba keerido wodiyan, he asatu ooppenne keehi aadhiya ura sunttiis. w17.02 3:11, 12, 14

Asay “Xoossaa leemisuwan” merettiis. (Doo. 1:27) Hegaa gishshawu daro asay Xoossaagaa mala eeshshaa bessana danddayees. Asay issoy issuwaara siiqettana, issoy issuwawu kehananne qarettana danddayees. Qassi asay iitaa kehaa, tuma gididabaanne worddo gididabaa woy qassi suure gididabaanne suure gidennabaa shaakki eranaadan maaddiya kahay deꞌees. (Roo. 2:14, 15) Daro asay geeshsha gididabaanne loꞌꞌiyaabaa dosees. Darotoo, eti haratuura saruwan deꞌanawu koyoosona. Yihooway asay a milatanaadan oottidi medhiis; nuuni asa ubbaa bonchana bessiyoy hegaassa. Hara asaa ay keenaa bonchanaakko akeekan qoppana bessees. w17.03 1:5, 6

Xoossay daro asay oottiyoogaadan keehi yiillotido gishshawu issibaa kuuyenna. SHin, Yihooway Nanawe asay ba nagaraappe simmidoogaa beꞌidi ba kuuyidobaa laammiis. Yaatiyoogan i ashkke, ba huuphiyaa kawushshiyaagaanne qarettiyaagaa gidiyoogaa bessiis. Hegaadan, issi issi hanotan nuuni dooridobaa woy kuuyidobaa zaarettidi qoppiyoogee nuna maaddana danddayees. Hegawu issi gaasoy hanotay laamettidoogaa gidana danddayees. Hanotay laamettidoogaappe denddidaagan Yihooway issi issitoo ba kuuyidobaa laammiis. (1 Kaw. 21:20, 21, 27-29; 2 Kaw. 20:1-5) Woy qassi kuuyidobaara gayttidaagan oorattabaa eriyoogeekka nu kuuyidobaa laammiyoogee likke gidiyoogaa akeekanaadan oottana danddayees. Saaꞌoola naꞌaa naꞌaa Mafibosheetabaa asay Kawuwaa Daawitayyo likke gidennabaa yootiis. Guyyeppe Daawiti abaa tuma gididaabaa siyidi ba kuuyidobaa laammiis.—2 Sam. 16:3, 4; 19:24-29. w17.03 2:14, 15

Metoy merettikko, nuuni hegaara gayttida Geeshsha Maxaafaa maaraa qoppananne hegaa bessiyaagaadan oosuwan peeshshana koshshees. Leemisuwawu, issi michiyaa a mishiraachuwaa yootana koshshiyoogaa erawusu. (Oos. 4:20) SHin, issi galla a haggaazuwawu kiyanawu halcha uttidaashin ammanenna i azinay a son takkanaadan koyiis giidi qoppoos. I mata wode iira daro wodiyaa issippe aattibeenna gishshawu, naaꞌꞌay issippe issibaa oottanaadan koyidoogaa yootees. A Xoossawu azazettiyoogaanne asaa erissiyo ashkkara oottiyo azazuwaa mala, he hanotan maaddiya xiqiseta qoppana danddayawusu. (Maa. 28:19, 20; Oos. 5:29) Gidoppe attin, a macho gidiyo gishshawu haarettiyoogaaranne bessiyaabaa haniyoogaara gayttidabaakka qoppana koshshees. (Efi. 5:22-24) I azinay a mule haggaazuwawu beennaadan koyiiyye, a he galla xalaalan issibaa oottanaadan oychii? Nuuni Xoossay koyiyoobaa oottanawunne nu kahay nuna qumꞌꞌennan deꞌanawu koyiyo wode bessiyaabaa hanana koshshees. w17.03 4:17