Yesuusa Dendduwaa​—I Tumu Denddidee?

GIRIIKE biittaa asa gidida, 2,500 layttappe kase deꞌida, taarikiyaa xaafee Herodotusi he wode deꞌiya Gibxxeta xeelliyaagan odettiyaabaa, hagaadan giidi xaafiis: “Dure asatu gibiran, kahuwaappe simmin, issi woy naaꞌꞌu wara gidiya, asaa ahaa milattissi mittaappe massidi, qalamiyaa tiyidobay ahaa saaxiniyan yegettidaagaa issi bitanee tookkidi yuuyees. I, ‘Uyitenne ufayttite; shin hagaa beꞌite; intte hayqqiyo wode hagaadan hanana’ yaagiiddi, hegaa yan deꞌiya asaa ubbaa bessees.”

Deꞌuwaanne hayquwaa xeelliyaagan hegaadan qoppiyaageeti Gibxxetu xalla gidokkona. Ha wodiyankka, “Moos, uyoos, ufayttoos” giyoogee oorattaba gidenna. Hayqoy deꞌuwau wurssetta gidikko, woni danddayetta keenan ayssi ufayttokkonii? Suurebaa oottanau baaxetiyoogee aybissee? Hayqqiyo wode ubbabay attiyaaba gidikko, ha deꞌuwaa xalaalaassi bichariyoogee bessiyaaba. Ubba kiitettida PHauloosi dendduwan ammanenna asatu qofaa xeelliyaagan, “Haiqqidaageeti haiquwaappe denddibeennabaa gidikko, ‘Simmi moosinne uyoos; aissi giikko, nuuni wontto haiqqana’” yaagiis.—1 Qoronttoosa 15:32.

PHauloosi asi hayqqidi atti aggees giidi ammanennaagee qoncce. I hayqqidaageeti hayquwaappe denddidi merinau deꞌana danddayiyoogaa ammanees. A ammanuwau baaso gididabay keehippe koshshiyaaba gidida Kiristtoos Yesuusa dendduwaa.a A denddoy sirissiyaaba gidenna. Yesuusa denddoy beni wode erissiyo ashkkaratu ammanoy minnanaadan oottida waanna yohotuppe issuwaa.

Gidoppe attin, Yesuusa denddoy nuna goꞌꞌiyoy ayba ogiyaanee? Yesuusi denddidoogaa waatidi erana danddayiyoo? PHauloosi Qoronttoosan deꞌiya Kiristtaanetuyyo xaafido wode ha allaalliyaa xeelliyaagan giidobaa ane beꞌoos.

KIRISTTOOSI DENDDIBEENNABA GIDIYAAKKO SHIN?

Beni Qoronttoosan deꞌiya issi issi Kiristtaaneti dendduwaabaa akeekanau metootidosona; harati qassi hayqqida asay zaarettidi denddanaagaa mule ammanibookkona. PHauloosi yan deꞌiya Kiristtaanetussi xaafido koyro dabddaabbiyan, denddoy tuma gidana xayikko, hananabaa qonccissiis. I hagaadan giidi xaafiis: “Haiqqida urai haiquwaappe [denddennaba] gidikko, yaatin hekko Kiristtoosikka haiquwaappe denddibeenna giyoogaa. Kiristtoosi haiquwaappe denddibeennabaa gidikko, yaatin nuuni yootiyoogeekka mela; qassi intte ammanoikka mela. Qassi nuuni, ‘Kiristtoosa haiquwaappe denttiis’ yaagidi Xoossaa bolli markkattido gishshau, a worddo markkata gididi beettida. . . . Intte ammanoikka mela; qassi intte hanno gakkanaassikka nagaraara de7eeta. Simmi Kiristtoosa ammanidi haiqqidaageetikka qassi xayidosona giyoogaa.”—1 Qoronttoosa 15:13-18.

“Ichchashu xeetaappe dariya ishatussi issitoo qoncciis. . . . Hegaappe guyyiyan, Yaaqoobassi qoncciis; guyyeppe ba kiittido ubbatussi, qoncciis. Qassi ubbaappe wurssettan, . . . taassikka qoncciis.”—1 Qoronttoosa 15:6-8

PHauloosi, hayqqidaageeti denddennaba gidikko, Kiristtoosikkahayquwaappe denddibeenna giidi ammanttiyaabaa yootiyoogan doommiis. Kiristtoosi denddibeennaba gidikko, hananabay aybee? Mishiraachuwaa sabbakiyoogee mela; qassi worddo. Qassi Kiristtoosa denddoy Kiristtaanetu ammanuwau baaso; hegee Xoossay ubbabaa haariyo maataa, a sunttaa, a Kawotettaanne nu atotettaa mala Geeshsha Maxaafay tamaarissiyo waannabatuura gayttidaba. Kiristtoosi denddibeennaba gidiyaakko, PHauloosinne kiitettida harati sabbakidobay mela woykko hada.

Hegee kaalettiyo harabaykka deꞌees. Kiristtoosi denddibeennaba gidikko, Kiristtaanetu ammanoy mela, hada woy worddo. Hegaa bollikka, PHauloosinne harati Yesuusa dendduwaaba xalla gidennan, a denttiis giidi Xoossaa Yihoowabaa yootiyoobaykka worddo giyoogaa. Qassi, “Kiristtoosi nu nagaraa gishshau haiqqiis” giyoogeekka worddo; aybissi giikko, ashshiyaagee hayquwaappe denddibeennaba gidikko harata ashshana danddayenna. (1 Qoronttoosa 15:3) Hegaa giyoogee, hayquwaappe denddana gi ammanidi, hayqqidanne bantta ammanuwaa gishshau hayqqida Kiristtaaneti xayidosona giyooga.

PHauloosi, “Nuuni ha de7uwaa xalaalaassi Kiristtoosa yainnidabaa gidikko, ha sa7an de7iya asa ubbaappekka nubai pala” yaagiis. (1 Qoronttoosa 15:19) Dendduwaaninne hegaappe simmin demmiyo anjjuwan ammanido gishshau, PHauloosi hara Kiristtaanetuugaadan metuwan, yedetaaninne tuggan gencciis; qassi hayqqana gakkanaashin ammanettidi deꞌiis. Hayqqida uri denddennaba gidikko, ubbabay hada!

NEENI AMMANANA KOSHSHIYO GAASUWAA

Qommoora qonccidabatuppe awugeenne tuma gidennaagaa PHauloosi erees. Yesuusi hayquwaappe denddidoogaa PHauloosi erees; qassi Qoronttoosa Kiristtaanetussi naqaashaa hagaadan gi yootiis: “Xoossaa maxaafai giyoogaadan, Kiristtoosi nu nagaraa gishshau haiqqiis. Haiqqidi moogettiis. Xoossaa maxaafai, giyoogaadankka, heezzantto gallassi haiquwaappe denddiis. Denddidi, PHeexiroosassi qoncciis. Hegaappe guyyiyan, ba kiittido tammanne naa77atussi qoncciis.b Hegaappe guyyiyan, ichchashu xeetaappe dariya ishatussi issitoo qoncciis. Etappe dariya baggai hanno gakkanaassikka paxa de7ees; shin amaridaageeti haiqqidosona. Hegaappe guyyiyan, Yaaqoobassi qoncciis; guyyeppe ba kiittido ubbatussi, qoncciis. Qassi ubbaappe wurssettan, . . . taassikka qoncciis.”—1 Qoronttoosa 15:3-8.

PHauloosi Kiristtoosi nu nagaraa gishshau hayqqidoogaa, moogettidoogaanne hayquwaappe denddidoogaa qoncciyan yootiis. PHauloosi ammanettidi yootanaadan oottidabay aybee? Issibay daroti Yesuusa beꞌidoogaa. Hayquwaappe denddida Yesuusi (PHauloosa gujjin) issotu issotuyyo qoncciis; qassi issippe deꞌiya amarida asau, ubba 500 gidiya asau qoncciis; etappe daroti Yesuusi hayquwaappe denddidoogaa siyido wode siridoogee qoncce. (Luqaasa 24:1-11) Yesuusi denddidoogaa beꞌidaageetuppe daroti PHauloosa wode paxa deꞌoosona; ooninne hegaa eta oychana danddayees. (1 Qoronttoosa 15:6) Issi woy naaꞌꞌu uri markkattiyoobaa asay ammanennan aggana danddayees; shin 500u asay woy hegaappe dariya asay markkattiyoobaa ooninne kashi gaana danddayenna.

Yesuusi “Xoossaa maxaafai giyoogaadan” hayqqidoogaa, moogettidoogaanne hayquwaappe denddidoogaa PHauloosi naaꞌꞌutoo yootidoogaakka akeeka. Ibraysxxe Geeshsha Maxaafan Masiyaa xeelliyaagan odettida hiraagay polettidoogaa he hanotati qonccissoosona; hegee Yesuusi kasetidi yootido Mase gidiyoogaa bessees.

Yesuusi denddidoogaa ayfiyan beꞌidaageetinne Geeshsha Maxaafay markkattiyaaba gidikkokka, i denddidoogaa siriyaageeti beni gidin ha wodiyankka deꞌoosona. Issoti issoti Yesuusi denddidabadan markkattida i erissiyo ashkkarati a ahaa wuuqqidosona yaagoosona. Gidikkokka, erissiyo ashkkarati duufuwaa naagiya Rooma wotaaddarata xoonanau etau wolqqaykka maataykka baawa. Harati qassi Yesuusa denddoy aymuwan beꞌidoba goosona. Yesuusi dumma dumma wodiyan daro asaassi qonccidoogee hegaa phalqqees. Qassi hayquwaappe denddida Yesuusi Galiila Abbaa matan oottidoogaadan, aymuwan beꞌido uri moliyaa xiixxidi immana danddayii? (Yohaannisa 21:9-14) Aymuwan beꞌiyo asi beꞌiyaageeti ba bollaa bochanaadan oottii?—Luqaasa 24:36-39.

Harati qassi Yesuusa denddoy erissiyo ashkkarati medhi ekkidi yootiyooba goosona. SHin hegaadan oottiyoogee eta ay maaddii? Erissiyo ashkkarati Yesuusa dendduwaabaa markkattiyoogee eti waayettanaadan, asay eta qilliiccanaadaaninne woranaadan oottiis. Eti worddobaa markkattidi hegaa mala metoy bantta bolli gakkanaadan oottiyoy aybissee? Eti hegaa koyro markkattidoy, eta oyqqidi pirddanau giigi uttida, eta yedettiyaageeti deꞌiyo Yerusalaameena.

Yesuusa denddoy, wolqqaama yedetay gakkiyaaba gidikkokka, erissiyo ashkkarati bantta Godaabaa xalan markkattanaadan oottiis. Denddoy Kiristtaane ammanuwan waanna timirttetuppe issuwaa gidiis. Beni Kiristtaaneti asi worido aadhida erancha gidida issi asttamaariyaabaa markkattanau giidi, coo shemppo miyaabaa oottibookkona. SHin, Erissiyo ashkkarati Yesuusa dendduwaa markkattanau shemppo miyaabaa oottidosona; ayssi giikko, a denddoy i Kiristtoosa, Xoossaa Naꞌaa, qassi eta maaddidanne kaalettida, deꞌon deꞌiya wolqqaamaa gidiyoogaa qonccissees. A denddoy etikka hayquwaappe denddanaagaa bessees. Yesuusi hayquwaappe denddibeennaba gidiyaakko, Kiristtaane ammanoy deꞌenna. Yesuusi hayquwaappe denddibeennaba gidiyaakko, abaa nuuni mule siyana danddayokko shin.

Gidikkokka, Kiristtoosa denddoy ha wodiyan nuna goꞌꞌiyoy ayba ogiyaanee?