Yihooway Nena Maaddiyo Gishshawu Minna

1. Nuuni nurkka deꞌiyaabadan nuussi siyettiyo wode woy nu metuwan unꞌꞌettiyo wode nuna aybi minttettanee? (Mazamure 118:5-7)

METUWAA genccanaadan nena maaddiya ooninne baynnabadan neeyyo siyetti erii? Yihoowaayyo ammanettida ashkkarata gujjin, darotuyyo hegaadan siyettiis. (1 Kaw. 19:14) Nena hegaa malabay gakkikko, Yihooway, “Taani nena mulekka yeggikke woikko aggikke” giidi qaalaa gelidoogaa hassaya. Hegaa gishshawu, nuuni ammanettidi, “Godai tana maaddiyaagaa; taani yayyikke” gaana danddayoos. (Ibr. 13:5, 6) Ha qofaa kiitettida PHawuloosi 61 M.L. heeran Yihudan deꞌiya Kiristtaanetussi xaafiis. I yootido he qofay Mazamure 118:5-7n mazamuraawee giidobaa nuna hassayissees.—Nabbaba.

2. Nuuni ha huuphe yohuwan ay beꞌanee, qassi aybissi?

² Yihooway A kase darotoo maaddido gishshawu, PHawuloosi mazamuraawiyaagaadan Yihooway bana maaddiyoogaa erees. Leemisuwawu, PHawuloosi naaꞌꞌu layttappe kase Ibraawe Kiristtaanetuyyo xaafido dabddaabbiyan abbaa kanttidi biyo wode wolqqaamaa beetay denddin hayqqiichchidi attidoogaa yootiis. (Oos. 27:4, 15, 20) Biyo wode ubban, qassi hegaappe kase layttatun, Yihooway PHawuloosa daro ogetun maaddiis. Hegeetuppe heezzata nuuni beꞌana. Yihooway Yesuusanne kiitanchchatu, deriyaa haariyaageetunne nu mala Kiristtaanetu baggaara maaddiis. Nuuni PHawuloosa deꞌuwan gakkidabata pilggiyoogee Yihooway nuuni maaduwawu akko woossiyo wode nu woosaa zaaranawu gelido qaalan kaseegaappe aaruwan ammanettanaadan oottana.

YESUUSAPPENNE KIITANCHCHATUPPE DEMMIYO MAADUWAA

3. PHawuloosi woygidi qoppana danddayii, qassi aybissi?

³ PHawuloosawu maadoy koshshiis. Asay ubbay PHawuloosa 56 M.L. heeran, Yerusalaamen deꞌiya beeta maqidasiyaappe kare goochchi kessidi woranawu maliis. Wonttetta gallassi, PHawuloosa Sanhedirina shilootaa sintti ehiido wode, morkketi A qohidosona. (Oos. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) He wode PHawuloosi hagaadan qoppennan aggenna, ‘Ha naaquwaa taani awude gakkanawu genccana danddayiyaanaa?’

4. Yihooway PHawuloosa Yesuusa baggaara waati maaddidee?

⁴ Yesuusi PHawuloosa waati maaddidee? PHawuloosi qashettido galla qammi, “Godai” PHawuloosa lanqqiyan eqqidi: “Neeni taassi Yerusalaamen markkattidoogaadan, Roomenkka markkattanau bessees; minna; aikko baawa” yaagiis. (Oos. 23:11) PHawuloosa he qaalay keehi minttettiis! PHawuloosi Yerusalaamen markkattido gishshawu, Yesuusi A galatiis. PHawuloosi gujjidi markkattanawu Roome saruwan gakkanaagaa Yesuusi yootiis. PHawuloosi hegaa siyi simmidi, ba aawaa kiyuwan deꞌiya naꞌay woppu giyoogaadan ikka woppu giidoogee qoncce.

5. Yihooway kiitanchchaa baggaara PHawuloosa waati maaddidee? (Koyro sinttan deꞌiya misiliyaa xeella.)

⁵ PHawuloosa gakkida hara metoy aybee? Hegee hanoosappe naaꞌꞌu laytta gidiyaagee aadhdhin, PHawuloosi markkabiyan Xaaliyaa biyo wode wolqqaama beetay denddiis. Hegee keehi yashshiyaagaa gidiyo gishshawu markkabiyaa laaggiyaageetinne an biyaageeti nuuni hayqqanaakkonne giidi hirggidosona. SHin, PHawuloosi yayyibeenna. Aybissi? Markkabiyan deꞌiya ubbawu I hagaadan giis: “Xoossaa kiitanchchai, tana haarida taani goinniyo Xoossaagee, zine qammi ta matan eqqidi, ‘PHauloosaa, yayyoppa; neeni Roome biittaa Kawuwaa Qeesaara sinttan eqqanau bessees; be7a, Xoossai nenaara biya asa ubbaa shemppuwaa ashshana.’” Yihooway PHawuloosa kase Yesuusa baggaara maaddidoogaadan zaarettidikka A kiitanchchaa baggaara minttettiis. Qassi Yihooway giidoogaadan PHawuloosi Roome gakkiis.—Oos. 27:20-25; 28:16.

6. Yesuusi nuna minttettanawu qaalaa gelidobay aybee, qassi aybissi?

⁶ Yesuusi nuna waati maaddii? Yesuusi PHawuloosa maaddidoogaadan nunakka maaddana. Leemisuwawu, Yesuusi bana kaalliya ubbawu, “Taani wodiyaa wurssettai gakkanaassikka ubba wode inttenaara de7iyoogaa akeekite” giidi qaalaa geliis. (Maa. 28:20) Yesuusi yootidobay nuna minttettana danddayees. Aybissi? Genccanawu metiya gallassati deꞌiyo gishshataassa. Leemisuwawu, nuuni siiqiyo uri hayqqiyo wode, azzaniyoy amarida galla xallaassa gidennan, daro layttawu azzanana danddayoos. Issoti issoti haꞌꞌi cimido gishshawu metiya gallassatun deꞌoosona. Harati qassi unꞌꞌettidi keehi metootiyo gallassati deꞌoosona. SHin nu deꞌuwan keehi metiya gallassatunkka, qassi “ubba wode” Yesuusi nunaara deꞌiyoogaa eriyo gishshawu nuuni genccana danddayoos.—Maa. 11:28-30.

7. Ajjuutaa 14:6y yootiyoogaadan, Yihooway ha wodiyan nuna waati maaddii?

⁷ Xoossaa Qaalay Yihooway ba kiitanchchatu baggaara nuna maaddiyoogaa yootees. (Ibr. 1:7, 14) Leemisuwawu, ‘zare ubbaayyo, dumma dumma biittaa qaala ubbaayyo’ nuuni ‘Kawotettaa mishiraachchuwaa’ sabbakiyo wode kiitanchchati nuna maaddoosona.—Maa. 24:13, 14; Ajjuutaa 14:6 nabbaba.

DERIYAA HAARIYAAGEETUPPE DEMMIYO MAADUWAA

8. Yihooway PHawuloosa wotaaddaratu halaqaa baggaara waati maaddidee?

⁸ PHawuloosi demmido maadoy aybee? Yesuusi 56 M.Ln., PHawuloosi Roome gakkanaagaa yootiis. SHin, Yerusalaamen deꞌiya amarida Ayhudati PHawuloosa qohanawunne woranawu halchchidosona. Rooma wotaaddaratu halaqay Qalawudeyoos Lusiyoosi eti halchchidobaa erido wode, PHawuloosa ashshiis. Qalawudeyoosi sohuwaara, daro wotaaddarati PHawuloosa naagidi Yerusalaameppe 105 kilo meetire heeraa haakkidi deꞌiya Qiisaariyaa giyo katamaa aara issippe baanaadan oottiis. Qiisaariyaa kataman, Deriyaa Haariya Pilikisi “Heeroodisa keettan [PHawuloosa] naagana mala” azaziis. PHawuloosa woranawu koyiya Ayhudati yan A qohana danddayibookkona.—Oos. 23:12-35.

9. Deriyaa haariya Pisxxoosi PHawuloosa waati maaddidee?

⁹ Naaꞌꞌu layttaappe guyyiyankka PHawuloosi Qiisaariyan qashuwan deꞌees. Pilikisa sohuwan Pisxxoosi haariyoogaa doommiis. Ayhudati PHawuloosi Yerusalaame yiidi pirddettanaadan Pisxxoosa woossidosona; shin Pisxxoosi ixxiis. Deriyaa haariyaagee Ayhudati ‘ogiyan qosetti uttidi PHawuloosa woranawu halchchidoogaa’ erennan aggenna.—Oos. 24:27–25:5.

10. PHawuloosi Qeesaari tabaa pirddo giidi oychchin Deriyaa Haariya Pisxxoosi woygidee?

¹⁰ Guyyeeppe, PHawuloosi Qiisaariyan deꞌiya pirdda keettan eqqiis. Pilikisi ‘Ayhudata ufayssanawu koyido’ gishshawu PHawuloosa, “Pude Yerusalaame kiyada, ha yohuwaabaa yaani ta sinttan pirddettanau koyai?” yaagidi oychchiis. PHawuloosi Ayhudati A Yerusalaamen woranawu koyiyoogaa I erennan aggenna. Qassi I ba shemppuwaa ashshanawunne Roome gakkidi haggaazanawu ay oottana koshshiyaakko eriis. I, “Qeesaari tabaa pirddo” yaagiis. Pisxxoosi banaara zorettiyaageetuura zoreti simmidi, PHawuloosa, “Neeni Qeesaari tabaa pirddo gaada oichchadasa; Qeesaarakko baasa” yaagiis. PHawuloosa Roome yeddanawu Pisxxoosi kuuyidoogee morkketu kushiyaappe A ashshiis. Guyyeppe, A woranawu koyiya Ayhudatuppe keehi haahosan deꞌiya Roome biis.—Oos. 25:6-12.

11. Geella PHawuloosi wotti dentti qoppido Isiyaasi yootido qofay awugee?

¹¹ PHawuloosi Xaaliyaa baanawu naagiyo wode, Yihoowa eqettiya asawu hananabaa yootiya Isiyaasi giidobaa qoppennan aggenna. I hagaadan giis: “Olaa olettanau maqettite; shin intte maqqoi laalettana; intte halchchuwaa haasayite; shin intte halchchoi halana; aissi giikko, Xoossai nunaara de7ees.” (Isi. 8:10) Xoossay A maaddanaagaa PHawuloosi erees; qassi hegee I sinttappe gakkana paaciyaa genccidi minnanaadan oottiis.

12. Yuuliyoosi PHawuloosa waati oyqqidee, hegaa gishshawu I akeekidobay ayba gidana danddayii?

¹² PHawuloosi 58 M.Ln., Xaaliyaa biis. Rooma wotaaddaratu halaqay PHawuloosi qashuwaasa gidiyo gishshawu A naagees. He saatiyaappe doommidi, Yuuliyoosi PHawuloosa qohana woy loꞌꞌo ogiyan oyqqana danddayees. I ba maataa waati goꞌettanee? Wonttetta gallassi markkabee eqqiyo koyro sohuwaa eti gakkido wode, “Yuuliyoosi PHauloosassi kehidi a, ‘Ne dabboti nena maaddana mala, neeni etakko baanau danddayaasa’” yaagiis. Hegaappe simmin, Yuuliyoosi PHawuloosa shemppuwaa ashshiis. Waatidi? Wotaaddarati markkabiyan deꞌiya qashuwaasaa ubbaa woranawu koyidosona; shin Yuuliyoosi diggiis. Aybissi? I, ‘PHawuloosa ashshanawu koyido’ gishshataassa. PHawuloosi bana Yihooway ha keha mato halaqaa baggaara maaddiyoogaanne naagiyoogaa akeekennan aggenna.—Oos. 27:1-3, 42-44.

13. Yihooway deriyaa haariyaageeta waati goꞌettana danddayii?

¹³ Nuuni demmiyo maadoy aybee? Yihooway ba halchchuwaara maayettiyaaban, deriyaa haariyaageeti I koyiyoobaa oottanaadan denttettiyoogan wolqqaama gidida ba geeshsha ayyaanaa goꞌettana danddayees. Kawuwaa Solomoni hagaadan giis: “Kawuwaa wozanai GODAA kushiyaana; i a wozanaa goggiya haattaa zaariyoogaadan, ba koyidosaa zaarees.” (Lee. 21:1) Ha xiqisee yootiyoobay aybee? Asay ba koyiyoosaa haattay gogganaadan zaarana danddayees. Hegaadankka, Yihooway deriyaa haariyaageeti A halchchuwaa polanaadan ba geeshsha ayyaanaa goꞌettana danddayees. Hegaadan haniyo wode, deriyaa haariyaageeti Xoossaa asaa goꞌꞌiyaabaa kuuyoosona.—Izira 7:21, 25, 26⁠ra gatta xeella.

14. Oosuwaa 12:5y yootiyoogaadan, nuuni oona xeelliyaagan woossana danddayiyoo?

¹⁴ Nuuni ay oottana danddayiyoo? Sabbakiyoonne shiiqota shiiqiyoogaara gayttidabaa eti kuuyiyo wode “kawotuyyoonne sunttatettai de7iyo ubbatuyyo” woossana danddayoos. (1 Xim. 2:1, 2; Nah. 1:11) Koyro xeetu layttan deꞌida Kiristtaanetudan, nuunikka qashuwan deꞌiya ishanttussinne michchonttussi Xoossaa wozanappe woossana koshshees. (Oosuwaa 12:5 nabbaba; Ibr. 13:3) Qassi nuuni qashuwan deꞌiya nu ishanttussinne michchonttussi woossana danddayoos. Yuuliyoosaagaadan sunttati loꞌꞌobaa oottanaadaaninne qashuwan deꞌiya nu mala Kiristtaanetussi ‘kehabaa’ qoppanaadan Yihoowakko mintti woossana danddayoos.—Oos. 27:3.

NU MALA KIRISTTAANETUPPE DEMMIYO MAADUWAA

15-16. Yihooway PHawuloosa Arisxxirokoosanne Luqaasa baggaara waati maaddidee?

¹⁵ PHawuloosi demmido maadoy aybee? PHawuloosi Roome biyo wode, Yihooway A maaddanawu darotoo ishanttanne michchontta goꞌettiis. Amarida leemisota ane beꞌoos.

¹⁶ PHawuloosawu ammanettida laggeti Arisxxirokoosinne Luqaasi aara Roome baanawu kuuyidosona.b Arisxxirokoosinne Luqaasi Roome biyo wode eti saruwan gakkanaagaa Yesuusi qaalaa geliis giidi Geeshsha Maxaafay yootenna. Hegaa gishshawu, eti bantta shemppuwaa shenehoo giidi he wayssiya ogiyaa biidosona. SHin eti hegaadan oottiyoogan PHawuloosa maaddanawu bantta dosan eeno gidoosona. Guyyeppe, he wayssiya ogiyaa biyo wode eti saruwan gakkanaagaa akeekidosona. Hegaa gishshawu, Arisxxirokoosinne Luqaasi markkabiyan Qiisaariyaa biyo wode, he naaꞌꞌu mino Kiristtaanetu baggaara Yihooway bana maaddido gishshawu galatanawu PHawuloosi wozanappe woossiis.—Oos. 27:1, 2, 20-25.

17. Yihooway PHawuloosa gubaaꞌiyan deꞌiya ishanttu baggaara waati maaddidee?

¹⁷ Gubaaꞌiyan deꞌiya ishantti PHawuloosi manddariyo wode darotoo A maaddidosona. Leemisuwawu, Sidoona katamaa eti gakkin, Yuuliyoosi PHawuloosawu, “Ne dabboti nena maaddana mala, neeni etakko baanau danddayaasa” yaagiis. Guyyeppe, Putiyoluusa giyo kataman PHawuloosinne A laggeti ‘issi issi ammaniyaageeta demmin, he ishantti banttanaara laappun gallassaa uttana mala eta woossidosona.’ He heeran deꞌiya Kiristtaaneti PHawuloosawunne A laggetussi koshshiyaabaa kunttido wode, PHawuloosi etawu minttettiyaaba yootiyoogan eti ufayttanaadan oottidoogee qoncce. (Oosuwaa 15:2, 3⁠ra gatta xeella.) Eti issoy issuwaa minttetti simmin, PHawuloosinne A laggeti biidosona.—Oos. 27:3; 28:13, 14.

18. PHawuloosi Xoossaa galatanaadaaninne minnanaadan oottidabay aybee?

¹⁸ PHawuloosi Roome gakkido wode, he kataman deꞌiya gubaaꞌiyawu heezzu layttappe kase ‘daro layttaappe doommada inttena baada beꞌanawu laamotays’ giidi xaafidoogaa qoppidoogee qoncce. (Roo. 15:23) SHin I qashuwaasa gididi yaa baanaagaa qoppibeenna. Roomen deꞌiya ishantti A sarotanawu ogiyan naagiyoogaa beꞌidi I ay keena minettideeshsha! “PHauloosi eta be7ido wode Xoossaa galatidi, wozanan minettiis.” (Oos. 28:15) Ishantta beꞌido gishshawu PHawuloosi Xoossaa galatidoogaa akeeka. Aybissi? Kiristtaanetu baggaara Yihooway A zaarettidi maaddidoogaa akeekido gishshataassa.

19. Koyro PHeexiroosa 4:10y yootiyoogaadan, maadoy koshshiyoogeeta nuuni maaddana mala Yihooway nunan waati goꞌettana danddayii?

¹⁹ Nuuni ay oottana danddayiyoo? Sahuwaa woy hara metuwaa gaasuwan unꞌꞌettiya, gubaaꞌiyan deꞌiya ishanttanne michchontta neeni eray? Woy siiqiyo uri hayqqidoogeeti deꞌana danddayoosona. Maadoy koshshiyo uri deꞌiyoogaa nuuni siyikko, loꞌꞌobaa haasayanaadan woy oottanaadan Yihooway nuna maaddana mala woossana danddayoos. Bessiya wodiyan nu haasayiyoobay woy oottiyoobay issi ishaa woy michchiyo minttettana danddayees. (1 PHeexiroosa 4:10)c Nuuni eta maaddiyo wode, Yihooway “Taani nena mulekka yeggikke woikko aggikke” giido qaalay etawukka haniyoogaa eti zaarettidi ammanana danddayoosona. Hegee neeni keehi ufayttanaadan oottiyoogee qoncce!

20. Nuuni ammanettidi, Yihooway “tana maaddiyaagaa” gaana danddayiyoy aybissee?

²⁰ PHawuloosaagaadaaninne A laggetugaadan nunakka metoy gakkana danddayees. Meto wodiyan Yihooway nunaara deꞌiyo gishshawu, nuuni minnana danddayiyoogaa eroos. I Yesuusanne kiitanchchatu baggaara nuna maaddees. Qassi, Yihooway ba halchchuwaara maayettiyaaban deriyaa haariyaageetu baggaara nuna maaddana danddayees. Nuuppe daroti nu deꞌuwan beꞌidoogaadan, Yihooway nu ishanttinne nu michchontti nuna maaddanaadan denttettanawu ba geeshsha ayyaanaa goꞌettees. Hegaa gishshawu PHawuloosaagaadan, nuuni ammanettidi, Yihooway “tana maaddiyaagaa; taani yayyikke. Asi tana ai oottii?” gaana danddayoos.—Ibr. 13:6.