Te ʼu Temi Tuʼutāmakiʼia
“Ko te meʼa ʼaē ʼe koutou fai ʼi te ʼu ʼaho māhani—māʼia mo takotou moe—ʼe feala ke liliu ko te meʼa fakamuli ʼaia ka koutou fai.”—Te Nusipepa Discover.
NEʼE fakatatau te maʼuli ki hakita haʼele ʼi he kele neʼe tanu ai te ʼu pulu, koteʼuhi ʼe feala hakita lavea peʼe kita mate ʼi he temi pe, pea ʼi te agamāhani ʼe mole kita ʼiloʼi fakatomuʼa te faʼahi ʼaia. ʼE mole tatau te ʼu tuʼutāmaki ʼi te ʼu fenua fuli. ʼE kau kiai te ʼu fakaʼī, te tau, te hoge, te SITA, te kosea, te mahaki mafu, pea mo te tahi ʼatu ʼu meʼa. Ohage la, ʼi te potu saute ʼo Afelika, neʼe mamate tāfito te hahaʼi ʼuhi ko te SITA, heʼe mole heʼeki fualoa, ohage ko tona ʼui e te U.S.News & World Report “ko te toko 2,2 miliona hahaʼi neʼe mamate ai, ko te tuʼa 10 ʼo te lahi ʼo te kau mātea ʼi te ʼu tau ʼi Afelika.”
ʼI te temi pe ʼaia, neʼe lahi ʼaupito te falā ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi e te mālama moʼo fakatologa te maʼuli pea mo fakasiʼisiʼi te ʼu mahaki pea mo te ʼu māʼimoa. Neʼe lahi te ʼu tokoni ʼaē neʼe fai, ohage la ke māhani te hahaʼi ʼi te kai lelei pea mo ʼinu pea mo faigaoʼi, heʼe feala ke fua lelei kia nātou. Kae ʼe ʼi ai te matapuna ʼo he ʼu tokoni ʼe feala hakotou falala kiai ʼo ʼuhiga mo te ʼu faʼahi maʼuhiga ʼo te maʼuli, pea ʼe feala ke tokoni atu ke koutou maʼu he maʼuli ʼe fīmālie age. Ko te matapuna ʼaia ʼe ko te Tohi-Tapu. ʼE maʼu ai te ʼu tokoni moʼo fakatokatoka te ʼu tuʼuga fihifihia ʼaē ʼe fua kovi ki totatou maʼuli. ʼE moʼoni, ʼe mole talanoa katoa te Tohi-Tapu ki te ʼu fihifihia fuli. Kae ʼe tou maʼu ai he ʼu pelesepeto lelei moʼo takitaki tatou ʼi te ʼu faʼahi ohage la ko tatatou kai, ke mālohi totatou sino, tatatou faʼahiga manatu, te ʼu felāveʼi fakasino, te fakaʼaogaʼi ʼo te kava, mo te suluka, pea mo te toloke, pea mo te tahi ʼatu ʼu meʼa.
ʼE toe hoha te maʼuli ʼa te tokolahi ʼuhi ko te ʼu fetogi faka ekonomika. ʼE toe tokoni mai te Tohi-Tapu ʼi te faʼahi ʼaia. ʼE ina fakaloto mālohiʼi ke tou maʼu he sio fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te falā pea mo te fakaʼaluʼalu ʼo te falā, kae ʼe ina toe fakahā mai foki peʼe lava liliu feafeaʼi he tagata gāue ko he tagata gāue lelei pea mo he patolo ke liliu ko he patolo lelei. ʼI tona fakanounou, ko te Tohi-Tapu ʼe ko he takitaki lelei, mole faka ʼuhiga pe ki te faʼahi ʼo te paʼaga pea mo te faʼahi fakasino, kae ki te maʼuli katoa. ʼE koutou fia ʼiloʼi koa peʼe ʼaoga feafeaʼi te Tohi-Tapu ia ʼaho nei? Kapau koia, pea koutou lau te alatike ʼaē ʼe hoa mai.