ʼE ʼi Ai Koa He Tahi ʼe Feala Ke Tou Falala Ki Ai?

ʼI TE ʼosi holoʼi ʼo te kaupā ʼo Berlin ʼi te taʼu 1989, neʼe lahi te ʼu meʼa neʼe taupau fakafūfū neʼe fakahā ki te hahaʼi. Ohage la, neʼe ʼiloʼi age e Lydiaa lolotoga te temi pule ʼo te Puleʼaga Sosialisi ʼi te Potu Esite ʼo Siamani, ko te Stasi, te polisi ʼo te puleʼaga, neʼe nofo mo te ʼu pepa ʼe fakamatala ai te ʼu gāue ʼaē neʼe mole tonu ke ʼiloʼi e he tahi. Neʼe punamaʼuli ia Lydia ʼi tana ʼiloʼi ʼaē ʼe ʼi ai te ʼu pepa feiā ʼo ʼuhiga mo ia, pea neʼe toe lahi age tana punamaʼuli ʼi tana ʼiloʼi ake peʼe ko ai ʼaē neʼe ina fakahā te ʼu logo ʼaia ki te Stasi​—neʼe ko tona ʼohoana. Neʼe kākāʼi ia ia e te tagata neʼe tonu ia ke falala katoa ki ai.

Ko Robert neʼe ko te tagata kua matuʼa, pea ʼe fakamatala e te nusipepa ʼo Lonitoni The Times, neʼe “fakaʼapaʼapa lahi [ki tana tōketā], mo ina faka maʼuhigaʼi pea mo falala lahi ki ai.” Neʼe lau ko te tōketā “agalelei.” Pea neʼe mate fakapunamaʼuli ia Robert. Neʼe mahaki mafu peʼe neʼe mahaki ʼuto? Kailoa ia. Neʼe fakahā e te kau polisi ko te tōketā neʼe ina ʼaʼahi ia Robert ʼi tona ʼapi, pea neʼe ina fai kia ia te foʼi huki fakamate, kae neʼe mole ʼiloʼi e Robert pea mo tona famili. ʼE ʼiloga mai neʼe fakapogi ia Robert e te tagata ʼaē neʼe falala katoa ki ai.

Neʼe kākāʼi ia Lydia pea mo Robert e te ʼu hahaʼi neʼe nā falala ki ai, pea neʼe fua kovi ʼaupito kia nāua. ʼI ʼihi ʼaluʼaga ʼe mole fua kovi feiā leva. Kae ko he tahi ʼe ina kākāʼi tatou, kae ʼe tou falala ki ai, ʼe ko he meʼa kua tautau hoko. ʼI te tānaki neʼe fai e te fale fai sivi Siamani, ko te Allensbacher Jahrbuch der Demoskopie 1998-​2002, neʼe fakahā e te sivi ko te 86 ʼi te teau ʼo nātou neʼe fakafehuʼi neʼe kākāʼi nātou e he tahi neʼe nātou falala ki ai. Lagi neʼe kua hoko he meʼa feiā kia koutou. Koia ʼe mole tonu ai ke tou punamaʼuli ki te fakamatala neʼe fai ʼi te taʼu 2002 e te nusipepa Suisi Neue Zürcher Zeitung, “ ʼi te ʼu fenua ʼaē ʼe lolotoga laga ʼi te Potu Uesite, kua fakaaʼu ke pulinoa te fefalalaʼaki lolotoga te ʼu taʼu.”

ʼE Loaloaga Tona Faʼufaʼu Kae ʼe Vave Tona Holoʼi

Koteā koa te falala? ʼE fakamahino e te tikisionalio, ko te falala ki te hahaʼi ko te “tui ko nātou ʼe nātou agatonu mo fakamalotoloto, pea ʼe mole nātou fai anai he meʼa ke nātou fakamamahiʼi koutou.” Ko te falala ʼe loaloaga tona faʼufaʼu, kae ʼe feala pe tona holoʼi ʼi te moʼi lakaga pe e tahi. Koia ʼaki te logoʼi e te hahaʼi tokolahi tonatou kākāʼi, ʼe mole koa la tou punamaʼuli ki te mole faʼa falala ʼa te hahaʼi ki ʼihi hahaʼi? ʼI te sivi ʼaē neʼe fai ʼi Siamani ʼi te taʼu 2002, “ ʼe siʼisiʼi ifo ʼi te tūpulaga e tahi ʼi te toko tolu ʼe falala katoa ki ʼihi hahaʼi.”

ʼE feala ke tou feʼekeʼaki fēnei: ‘ ʼE ʼi ai koa he tahi ʼe feala ke tou falala moʼoni ki ai? ʼE fakatupu tuʼutāmaki koa hatatou falala ki he tahi ʼe feala ke ina kākāʼi ia tatou?’

[Kiʼi nota]

[Paki ʼo te pasina 3]

Neʼe fakahā e te sivi ko te 86 ʼi te teau ʼo nātou neʼe fakafehuʼi neʼe kākāʼi nātou e he tahi neʼe nātou falala ki ai