ʼE Maʼuli Te Folafola ʼa Sehova
Ko He ʼu Puani ʼAoga ʼo Te ʼu Tohi Ki Te Kau Kolonito
NEʼE tokaga fakamālotoloto ia te ʼapositolo ko Paulo ki te ʼaluʼaga fakalaumālie ʼo te kōkelekāsio ʼo Kolonito. Neʼe ina logoʼi ia te mole manatu tahi ʼo te ʼu tehina ʼo te kōkelekāsio ʼaia. Neʼe natou tuku ke hoko ia te ʼu aga heʼeʼaoga. Neʼe toe faitohi ia te kōkelekāsio kiā Paulo, ʼo natou fai fehuʼi ʼo ʼuhiga mo ʼihi ʼu faʼahiga ʼaluʼaga. Lagi ʼi te taʼu 55 ʼo totatou temi, ʼi te temi ʼaē neʼe ʼi Efesi ʼi te lolotoga ʼo tana tolu fai folau fakamisionea, neʼe tohi ai e Paulo ia tana ʼuluaki tohi ʼo tana ʼu tohi ʼaē e lua ki te kau Kolonito.
Ko te lua tohi, ʼaē neʼe lagi ina tohi ʼi te hili pē ʼo te ʼu māhina ki tana ʼuluaki tohi, ʼe ko he hoko atu pē ia ʼo tana ʼuluaki tohi. ʼE lahi te ʼu ʼaluʼaga ʼaē neʼe hoko ʼi te lotolotoiga pea mo tuʼa atu ʼo te kōkelekāsio ʼo Kolonito ʼo te ʼuluaki sēkulō ʼe tatau mo totatou temi, ko te logo ʼa te ʼu tohi ʼa Paulo ki te kau Kolonito ʼe maʼuhiga tāfito kiā tātou.—Hep. 4:12.
‘KOTOU NONOFO ʼALAʼALA, KOTOU TUTUʼU KE MAʼU, KOTOU LILIU ʼO MĀLOHI’
Neʼe fakalotomālohiʼi fēnei e Paulo: “Ke kotou palalau fuli ʼi he logotahi.” (1 Ko. 1:10) ʼE ‘mole ʼi ai he tahi age fakatafito ʼi tuʼa atu iā Sesu Kilisito,’ ʼaē neʼe kua fakatuʼuake ke tou maʼu mai ai he ʼu kalitātē Fakakilisitiano. (1 Ko. 3:11-13) ʼO ʼuhiga mo te tagata fai folonikāsio ʼi te kōkelekāsio, ʼe ʼui fēnei e Paulo: “Kotou toʼo te tagata agakovi ʼi te lotolotoiga ʼo koutou.” (1 Ko. 5:13) ʼE ina ʼui fēnei: “Ko te sino ʼe mole ʼa te fai folonikāsio kae ʼa te ʼAliki.”—1 Ko. 6:13.
Moʼo tali ki “te ʼu meʼa ʼaē neʼe [natou] faitohi [age ai] kiai,” neʼe foaki e Paulo ia te ʼu tokoni ʼe ʼaoga pea mo lelei ʼo ʼuhiga mo te ʼohoana pea mo te nofo selipatea. (1 Ko. 7:1) ʼI te hili ʼo tana palalauʼi ia te kau takitaki Kilisitiano, mo fakatonutonuʼi nātou ʼi te ʼu fono Fakakilisitiano, pea mo te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼuake, neʼe foaki e Paulo ia te fakalotomālohi ʼo ʼui fēnei: “Kotou nonofo ʼalaʼala, kotou tutuʼu ke maʼu ʼi te tui, kotou aga ohagē ni tagata, kotou liliu ʼo mālolohi.”—1 Ko. 16:13.
Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Fakatohi-tapu:
1:21—ʼE fakaʼaogaʼi moʼoni koa e Sehova ia “te meʼa ʼaē ʼe vale” moʼo haofaki ʼo nātou ʼaē ʼe tui? Kailoa, ʼe mole ina fai fēia. Kae, koteʼuhi “ko te mālamanei, ʼaki tona poto, neʼe mole ina lavaʼi te ʼiloʼi ʼo te ʼAtua,” ko te faʼahi ʼaē ʼe ina fakaʼaogaʼi ia te hahaʼi ʼaē ʼe hagē ʼe vavale moʼo haofaki ia te mālamanei. —Soa. 17:25.
5:5—Koteā te fakaʼuhiga ʼo te “tuku te . . . tagata [agakovi] kiā Satana ki te fakaʼauha ʼo te kakano, ke feala ke haofaki ia te laumālie”? Kā fakamavae he tahi neʼe ina fai he agahala mamafa kae mole fakahemala, ʼe toe liliu ia ki te faʼahi ʼo te mālama agakovi ʼa Satana. (1 Soa. 5:19) Koia, neʼe ina ʼui ʼe tuku kiā Satana. Ko te fakamavae ʼo he tahi ʼe iku ki te fakaʼauha, peʼe ki te molehi, ʼo te aga fakatupu kovi mai te kōkelekāsio pea mo taupau te laumālie ʼo te kōkelekāsio, peʼe ko te manatu tāfito ʼo te kōkelekāsio.—2 Tim. 4:22.
7:33, 34—Koteā te fakaʼuhiga ʼo “te ʼu meʼa ʼo te mālama” ʼaē ʼe hoha kiai te tagata ʼohoana peʼe ko te fafine ʼohoana? Neʼe talanoa ia Paulo ki te ʼu ʼaluʼaga māhani ʼo te maʼuli ʼaē ʼe tonu ke hoha kiai te kau Kilisitiano ʼohoana. ʼE kau kiai te meʼa kai, mo te ʼu mutuʼi meʼa, pea mo he ʼapi, kae ʼe mole kau kiai te ʼu meʼa kovi ʼo te mālamanei, ʼaē ʼe feholaki mai ai te kau Kilisitiano.—1 Soa. 2:15-17.
11:26—ʼE tonu koa ke fai ‘tuʼumaʼu’ ia te fakamanatu ʼo te mate ʼa Sesu, ʼe fai “ ʼo kaku” ki te temi fea? Neʼe mole ʼui e Paulo ʼe tonu ke fakamanatu putuputu ia te mate ʼa Sesu. Ko te kupu Fakakeleka ʼaē neʼe fakaʼaogaʼi, ko tona fakaʼuhiga “ ʼi te temi fuli pē” peʼe “ ʼi te lakaga fuli pē.” Koia, neʼe ʼui ai e Paulo ʼi te temi fuli pē ʼaē ʼe ʼinu ai ia te vino pea mo kai ai ia te pane ʼi te ʼAho Fakamanatu e te kau Kilisitiano fakanofo, ko tona fakaʼuhiga ke tuʼa tahi ʼi te taʼu, ʼi te ʼaho 14 ʼo Nisani, neʼe natou “kalagaʼi tuʼumaʼu te mate ʼo te ʼAliki.” Neʼe tonu ke natou fai “ ʼo aʼu ki tana haʼu,” ko tona fakaʼuhiga ʼo aʼu ki tana tali ia nātou ʼi te lagi ʼi tonatou fakatuʼuake.—1 Tes. 4:14-17.
13:13—ʼE lahi feafeaʼi age ia te ʼofa ʼi te tui pea mo te falala? Kā liliu ʼo hoko moʼoni ia “he ʼu meʼa ʼe tou falala kiai” pea mokā fakahoko ia “he ʼamanaki moʼoni” ʼo te ʼu meʼa ʼaia, ʼe mole kei ʼi ai he ʼaoga ʼo te tui pea mo te falala. (Hep. 11:1) Ko te ʼofa ʼe lahi age ia ʼi te tui pea mo te falala heʼe tuʼu maʼu ʼo talu ai.
15:29—Koteā te fakaʼuhiga ʼo ‘te papitema ke kita kau ki te kau mate’? ʼI henī, neʼe mole palalau ia Paulo ko nātou ʼaē kei māʼuʼuli ʼe natou papitema maʼa nātou ʼaē neʼe mamate kae neʼe mole heʼeki papitemaʼi. Neʼe talanoa ia Paulo ki te fakauku ʼo te kau Kilisitiano ʼaē neʼe fakanofo ʼaki te laumālie ki te maʼuli moʼo taupau maʼu ia tanatou agatonu ʼo kaku ki tanatou mamate pea mo tonatou fakatuʼuake ki he maʼuli fakalaumālie.
Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:
1:26-31; 3:3-9; 4:7. Ko te fakakolōliaʼi ʼo Sehova, kae mole ko tātou totonu, ʼe fakatuputupu ai ia te logotahi ʼi te kōkelekāsio.
2:3-5. ʼI te temi ʼaē neʼe fai fakamafola ai ʼi Kolonito, ʼi te lotolotoiga ʼo te kau fai filosofia pea mo te kau faiako Keleka, neʼe lagi feʼekeʼaki e Paulo peʼe ina lavaʼi ʼapē hana fakalotoʼi ia nātou ʼaē neʼe fakalogo age. Kae, neʼe mole ina tuku hona vaivaiʼaga peʼe ko tana manavasiʼi ke ina tāʼofi ia tana fakahoko leleiʼi ia tana minisitelio ʼaē neʼe foaki age e te ʼAtua. ʼO toe fēia aipē, ʼe mole tonu ke tou tuku ia he ʼu ʼaluʼaga ʼe mole hoko ʼi te aga māhani ke natou tāʼofi ia tatatou tala ia te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼo te ʼAtua. ʼAki he loto falala, ʼe feala ke tou sisio ki te tokoni ʼa Sehova ohagē ko tona fai e Paulo.
2:16. Ko te maʼu ʼo “te manatu ʼa Kilisito” ʼe ko tatatou ʼiloʼi tana faʼahiga manatu, ke tou manatu ohagē ko ia, ke tou ʼiloʼi lelei tona ʼulugaaga pea mo tou mulimuli ki tana faʼifaʼitaki. (1 Pet. 2:21; 4:1) Koia ʼe maʼuhiga ʼaupitō ke tou ako fakalelei ʼo ʼuhiga mo te maʼuli pea mo te minisitelio ʼo Sesu!
3:10-15; 4:17. ʼE tonu ke tou vakavakaʼi pea ke tou popoto lelei ʼi te faiako pea mo te fai ʼo ni ʼu tisipulo. (Mat. 28:19, 20) Kapau ʼe mole lelei tatatou faiako, ʼe mole feala ke faʼa kātaki he tahi ʼe ako Tohi-Tapu mo tātou mokā ʼahiʼahiʼi tana tui, pea ʼe lagi lahi anai totatou mamahi pea ko totatou haofaki ‘ ʼe hagē anai ia neʼe tou fakalaka ʼi te afi.’
6:18. Ko te “hola mai te folonikāsio,” ʼe mole gata ʼaki pē ia te tekeʼi ʼo te ʼu aga ʼo te pornéïa, kae ʼe toe kau ai foki mo te tekeʼi ʼo te sioʼi ʼo te ʼu pāki ʼaē ʼe hā ai te ʼu felāveʼi fakasino heʼeʼaoga, mo te ʼu aga heʼemaʼa, mo te ʼu holi kovi, mo te faiʼakau—ʼaē ʼe feala ki te ʼu meʼa fuli ʼaenī ke ina taki ki te folonikāsio.—Mat. 5:28; Sake 3:17.
7:29. ʼE tonu ke tōkakaga te taumātuʼa ke ʼaua tanā manatu tāfito pē kiā nāua, ʼo nā meʼa noaʼi te ʼu gāue ʼo te Puleʼaga.
10:8-11. Neʼe lotomamahi ʼaupitō ia Sehova ʼi te muhumuhu ʼa Iselaele kiā Moisese pea mo Alone. ʼE tou fakapotopoto ke ʼaua naʼa liliu ia te muhumuhu ko hatatou agamāhani.
16:2. Ko tatatou tokoni fakapaʼaga ki te gāue fakamālamanei ʼe fai tuʼumaʼu anai mo kapau ʼe kita fakatuʼutuʼu fakatomuʼa pea mo fai tuʼumaʼu.
‘KE HOKO ATU TE FAKATONUTONUʼI ʼO KOUTOU’
Neʼe ʼui e Paulo ki te kau Kolonito ʼe tonu ke natou “fakamolemole . . . ʼaki he loto kātoa pea mo fakalotofīmālieʼi” ia ia ʼaē neʼe agahala pea mo fakahemala ʼaē neʼe fakatonutonuʼi. Logolā ko tana ʼuluaki tohi neʼe ina fakalotomamahiʼi ia nātou, kae neʼe fakahā e Paulo ia tana fiafia koteʼuhi ‘neʼe natou lotomamahi ʼo natou fakahemala.’—2 Ko. 2:6, 7; 7:8, 9.
‘Ohagē pē ko tanatou mahu ʼi te meʼa fuli,’ ʼe fakalotomālohiʼi e Paulo ia te kau Kolonito ‘ke natou foaki ke lahi.’ ʼI te hili ʼo tana tali ki te kau fakafeagai, neʼe foaki fakaʼosi age ia te tokoni ʼaenī kiā nātou fuli: “Ke hoko atu takotou fakafiafia, ke fakatonutonuʼi koutou, te fakalotofīmālieʼi ʼo koutou, ke kotou maʼu he manatu e tahi, ke kotou māʼuʼuli ʼi te tokalelei.”—2 Ko. 8:7; 13:11.
Te ʼu Tali Ki Te ʼu Fehuʼi Fakatohi-tapu:
2:15, 16—ʼE feafeaʼi hatatou liliu ‘ko he ʼaele magoni ʼa Kilisito’? ʼE tou fēia koteʼuhi ʼe tou fakalogo ki te ʼu meʼa ʼaē ʼe tuʼu mai ʼi te Tohi-Tapu pea mo tou fakamafola ia te logo. Logolā ʼe ko he “ ʼaele” ʼe fakalialia kiai ia te hahaʼi heʼe faitotonu, kae ʼe ko he ʼaele magoni kiā Sehova pea mo te hahaʼi fakamālotoloto.
5:16—ʼE feafeaʼi ki te kau Kilisitiano fakanofo hanatou ‘mole ʼiloʼi he tahi ʼi te kakano’? ʼE mole natou sisio ki te hahaʼi ʼi he ʼaluʼaga fakakakano, peʼe natou fakapalatahi ʼuhi ko te faʼahi fakapaʼaga, peʼe ko te lanu, peʼe ko te faʼahi fakapuleʼaga. Ko te meʼa ʼaē ʼe maʼuhiga kiā nātou ʼe ko tanatou ʼu felōgoi Fakakilisitiano mo tonatou ʼu tehina ʼi te tui.
11:1, 16; 12:11—Maʼa te kau Kolonito, ko Paulo neʼe mole fakapotopoto? Kailoa. Kae, ki ʼihi ko Paulo, neʼe hagē neʼe mole fakapotopoto pea mo fiahā.
12:1-4—Ko ai ʼaē “neʼe hiki ake ki te palatiso”? Mai te ʼaluʼaga ʼaē ʼe mole fakahā ʼi te Tohi-Tapu ki he tahi age ʼi tuʼa atu ʼo Paulo ʼaē neʼe sio ki he faʼahiga meʼa fēia pea mo te fakahāhā e te ʼu vaega ia te fakamoʼoni e Paulo ia tona ʼuhiga ʼapositolo, ʼe mahino mai ia neʼe ina fakahā ia te meʼa ʼaē neʼe hoko kiā ia totonu. Ko te meʼa ʼaē neʼe lagi sio kiai ia te ʼapositolo, neʼe ko te palatiso fakalaumālie ʼaē ʼe maʼu e te kōkelekāsio Fakakilisitiano ʼi “te temi fakaʼosi.”—Tan. 12:4.
Te ʼu Puani ʼe Tou Lava Tāʼofi:
3:5. ʼE fakahā mai kiā tātou e te vaega ʼaenī, ʼe akoʼi fakalelei tātou e Sehova ʼaki ia tana Folafola, mo tona laumālie māʼoniʼoni, pea mo tana kautahi ʼi te kele, ke tou popoto ʼi te minisitelio. (Soa. 16:7; 2 Tim. 3:16, 17) Ke tou fai fakalelei tatatou ako te Tohi-Tapu pea mo te ʼu tohi Fakatohi-tapu, tou haga kole ia te laumālie māʼoniʼoni, pea mo tou kau pea mo lagolago tuʼumaʼu ki te ʼu fono Fakakilisitiano.—Pes. 1:1-3; Luka 11:10-13; Hep. 10:24, 25.
4:16. Koteʼuhi ʼe fakafoʼou e Sehova ia ‘totatou ʼuhigaʼi tagata ʼi te ʼaho fuli pē,’ ʼe tonu ke tou haga fakaʼaogaʼi tuʼumaʼu ia te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova, ʼaua naʼa tou tuku ia he ʼaho ke ina fakaleluʼi ia tatatou tokagaʼi ia te ʼu meʼa fakalaumālie.
4:17, 18. Ko tatatou manatuʼi “ko te mamahi ʼe fakatemi pē pea mo maʼamaʼa,” ʼe feala ke tokoni mai kiā tātou ke tou nonofo agatonu kiā Sehova lolotoga te ʼu ʼahiʼahi.
5:1-5. ʼI taulekaleka leva ia te fakahā e Paulo ia te ʼu manatu ʼa te kau Kilisitiano fakanofo ʼo ʼuhiga mo tanatou ʼamanaki ki te maʼuli ʼi te lagi.
10:13. ʼI te agamāhani, ʼi tuʼa atu ʼo te ʼu fakatuʼutuʼu makehe ʼaē kua fai ke tou ʼolo ʼo tokoni ʼi te ʼu potu ʼaē ʼe ʼaoga lahi ai, ʼe tonu ke tou gāueʼi pē ia te telituale ʼaē neʼe kua hinoʼi maʼa tatatou kōkelekāsio.
13:5. ‘Ke ʼahiʼahiʼi ke tou ʼiloʼi peʼe tou nonofo ʼi te tui,’ ʼe tonu ke tou sivisivi ia tatatou aga peʼe ʼalutahi mo te ʼu meʼa ʼaē ʼe tou ako ʼi te Tohi-Tapu. Ke ‘tou fakahā peʼe koteā totatou ʼuhiga totonu,’ ʼe tonu ke tou fakafuafua ia te mālohi ʼo totatou maʼuli fakalaumālie, ʼo kau kiai ia te lelei ʼo totatou “ ʼu fealagia fakakaukau” pea mo te lahi ʼo tatatou ʼu gāue ʼi te tui. (Hep. 5:14; Sake 1:22-25) ʼAki tatatou fakaʼaogaʼi ia te ʼu tokoni fakapotopoto ʼaē neʼe tuku mai e Paulo, ʼe feala ai ke tou haga haʼele ʼi te ala ʼo te moʼoni.
[Paki ʼo te pasina 10]
Koteā te fakaʼuhiga ʼo te ʼu palalau ʼaenī “ ʼi te ʼu temi fuli pē ʼaē ʼe kotou kai ai ki te pane ʼaenī pea mo ʼinu ki te ʼipu ʼaenī”?—1 Ko. 11:26