ʼE Tou Olo Kifea Moka Tou Mamate?

1-3. Kotea te ʼu fehuʼi ʼe fai e te hahaʼi ʼo ʼuhiga mo te mate? Pea kotea ʼe ui e ʼihi lotu ʼo ʼuhiga mo te mate?

ʼE FAKAPAPAUʼI mai ʼi te Tohi-Tapu “ ʼe mole toe ʼi ai anai te mate.” (Fakaha 21:4) ʼI te Kapite 5, neʼe tou ako ai, ʼaki te sakilifisio ʼo Sesu, ʼe ina fakafealagia mai ke tou maʼuʼuli ʼo talu ai. Kaʼe ia ʼaho nei, ʼe kei hoko atu pe te mamate ʼa te hahaʼi. (Ekelesiasi 9:5) Koia la ʼae, tokolahi te hahaʼi ʼe natou fai te fehuʼi ʼaeni: Kotea anai ka hoko kia tatou moka tou mamate?

² ʼE tou fia iloʼi te tali ki te fehuʼi ʼaia, tafito la moka mate he tahi neʼe tou ʼofa mamahi ai. ʼE lagi tou tau fai ia te ʼu fehuʼi ʼaeni: “ ʼE nofo ʼifea? ʼE sio mai koa kia au? ʼE feala koa hana tokoni mai? ʼE au toe sio anai koa ki ai ʼi he ʼaho?”

³ ʼE kehekehe te ʼu tali ʼa te ʼu lotu ki te ʼu fehuʼi ʼaia. Ohage la, ko ʼihi lotu ʼe natou ui kapau neʼe ke agalelei ʼe ke hake anai ki selo pea kapau neʼe ke agakovi ʼe ke alu anai ki ʼifeli. Ko ʼihi atu lotu ʼe natou ui ka ke mate ʼe ke liliu ko he laumalie pea ke alu ʼo maʼuli mo ʼihi ʼo tou famili ʼae kua mamate. Pea ko ʼihi lotu leva ʼe natou ui hili tau mate, ʼe fakamauʼi koe pea ʼe ke toe tupu ʼi he tahi age sinoʼi tagata peʼe ko he manu.

4. Kotea te manatu tafito ʼe maʼu e te ʼu lotu ʼo ʼuhiga mo te mate?

⁴ ʼE akoʼi e te ʼu lotu te ʼu manatu ʼe kehekehe ʼo ʼuhiga mo te mate. Kaʼe ʼe teitei pe ke maʼu e te ʼu lotu fuli te manatu ʼaeni: Ka mate he tahi, ʼe ʼi ai he koga ʼo ia ʼe hoko atu tona maʼuli. ʼE moʼoni koa te manatu ʼaia?

KOTEA ʼAE ʼE HOKO MOKA TOU MAMATE?

5, 6. Kotea ʼae ʼe hoko kia tatou moka tou mamate?

⁵ ʼE iloʼi e Sehova pe ʼe kotea anai ʼe hoko moka tou mamate. ʼE ina ui mai ka mate he tahi, kua gata tona maʼuli. Koia, ka mate he tahi, ʼe mole kei hoko atu tona maʼuli ʼi he tahi age faʼahi.a ʼE mole kei ina logoʼi he meʼa pea mo manatuʼi he meʼa. Ka tou mamate, ʼe mole kei tou sisio, mo logo pea mo fakakaukauʼi he meʼa.

⁶ Neʼe tohi fenei e te Hau ko Salomone: “E mole iloi he mea e natou ae kua mate.” (Ko matou ʼae neʼe matou fakailoga keheʼi.) ʼEi, ʼe mole kei feala ke ʼofa mo fehiʼa te kau mate pea “e mole he gaue, pee ko he manatu, pee ko he iloilo, pee ko he poto, i te nofoaga o te kau mate ae e ke alu ki ai.” (Lau ia Ekelesiasi 9:​5, 6, 10.) Pea ʼe ui ia Pesalemo 146:​4, ka mate he tahi, ʼe mate ‘ ʼana fakatuʼutuʼu.’

TE MANATU ʼA SESU ʼO ʼUHIGA MO TE MATE

7. Kotea ʼae neʼe fakatatau ki ai e Sesu te mate?

⁷ Ko Lasalo neʼe ko te kaumeʼa ʼo Sesu. ʼI tana mate, neʼe ui fenei e Sesu ki ʼana tisipulo: “ ʼE moe ia totatou kaumeʼa ko Lasalo.” Neʼe mole fakaʼuhiga leva neʼe moe moʼoni ia Lasalo. He ʼe ki muli age, neʼe ui fenei e Sesu: “Kua mate ia Lasalo.” (Soane 11:​11-14) Koia, neʼe fakatatau ai e Sesu ia te mate ki te mate moe. Neʼe mole ina ui ʼe nofo ia Lasalo ʼi selo peʼe maʼuli fakatahi mo ʼona famili ʼae kua mamate. Neʼe mole ina ui neʼe nofo ia Lasalo ʼi he ʼifeli kakaha. Pea neʼe mole ina ui neʼe toe tuʼu ake ia Lasalo ʼi he tahi age sinoʼi tagata. Kaʼe, ʼe hage pe ia neʼe moe ia Lasalo. ʼI te tahi ʼu vaega ʼo te Tohi-Tapu neʼe fakatatau ai e Sesu ia te mate ki te moe. ʼI te temi ʼae neʼe fakatuʼuake ai e Sesu te ʼofafine ʼo Sailusi, neʼe ina ui fenei: “ ʼE heʼeki mate kaʼe ʼe lolotoga moe ia.” (Luka 8:​52, 53) Pea neʼe toe tohi e te apositolo ko Paulo ko ʼihi kau Kilisitiano ʼe “kua mamate” peʼe kua momoe.​​—1 Kolonito 15:6.

8. ʼE tou iloʼi feafeaʼi neʼe mole fakatupu e te ʼAtua te tagata ke mate?

⁸ ʼI te temi ʼae neʼe fakatupu ai e te te ʼAtua ia Atama mo Eva, neʼe loto koa ke nā mamate ʼi he ʼaho? Kailoa. Neʼe fakatupu naua e Sehova ke nā maʼuʼuli haohaoa ʼo talu ai ʼi te kele. Neʼe fakatupu e Sehova te tagata ʼaki te fakaʼamu ʼae ke maʼuli heʼe gata. (Ekelesiasi 3:11) Ohage la, ʼe mole loto e te ʼu matuʼā ke matutuʼa mo mamate ʼanatou fanau. Pea ʼe toe feia pe mo Sehova. Kaʼe, kapau neʼe fakatupu tatou e te ʼAtua ke tou maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi te kele, he koʼe ʼe tou mamate?

HE KOʼE ʼE TOU MAMATE?

9. Neʼe faigataʼa koa te fakatotonu ʼae neʼe fai e Sehova kia Atama mo Eva?

⁹ ʼI te ʼoloto ʼo Eteni, neʼe ui fenei e Sehova kia Atama: “Ko te ʼu fuʼu ʼakau fuli ʼo te ʼoloto ʼe feala anai hau kai ki ai ʼo aʼu ki tau makona. Kaʼe ki te fuʼu ʼakau ʼo te malama ki te meʼa ʼae ʼe lelei pea mo te meʼa ʼae ʼe kovi, ʼe mole tonu anai ke ke kai ki ai, he ʼe ko te ʼaho ʼae ka ke kai anai ki ai, ʼe ke mate moʼoni ai anai.” (Senesi 2:​9, 16, 17, MN ) Neʼe mahino lelei te fakatotonu ʼaia pea neʼe mole faigataʼa. Pea tahi, ʼe matatonu ke filifili e Sehova te meʼa ʼae ʼe lelei mo ʼae ʼe kovi maʼa Atama mo Eva. Ka na pau la neʼe nā fakalogo kia Sehova, ka na ʼaua la neʼe nā fakaha ai tanā fakaʼapaʼapa ki tona ʼuhiga pule. Pea neʼe toe feala ai foki ke nā fakaha tanā lotofakafetaʼi ki te ʼu meʼa fuli ʼae neʼe foaki age e Sehova.

10, 11. (1) Neʼe kakaʼi feafeaʼi e Satana ia Atama mo Eva? (2) He koʼe ʼe kovi te meʼa ʼae neʼe fai e Atama mo Eva?

¹⁰ Meʼa fakaʼofaʼofa foki, he neʼe filifili e Atama mo Eva ke nā talagataʼa kia Sehova. Neʼe ui fenei e Satana kia Eva: “Pe nee ui mooni atu e te Atua: E mole kolua kai anai ki te u akau fuli o te oloto?” Neʼe tali fenei e Eva: “E ma kai ki te u fua o te u akau o te oloto. Kae ki te fua o te akau ae e tuu i lotomalie o te oloto, nee ui e te Atua: E mole kolua kai anai ki ai pea e mole kolua fafa anai ki ai, koteuhi e kolua mamate anai.”​​—Senesi 3:​1-3.

¹¹ Pea neʼe ui fenei age e Satana: “E mole kolua mamate anai; kae e iloi e te Atua, i te aho ae e kolua kai anai ki ai, e ava anai okolua mata, pea e kolua tatau anai mo te Atua, o kolua iloi anai te lelei mo te kovi.” (Senesi 3:​4-6) Neʼe loto Satana ke tui ia Eva ʼe feala tana toʼo tokotahi te tonu ʼae ke ina fai te meʼa ʼae ʼe lelei mo ʼae ʼe kovi. Pea neʼe ina kakaʼi ia Eva ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼae ka hoko anai mo kapau ʼe talagataʼa. Neʼe ina ui age kia Eva ʼe mole mate anai ia. Koia, neʼe kai e Eva te fuaʼi ʼakau pea ina foaki kia Atama. Neʼe kua iloʼi e Atama mo Eva te fakatotonu ʼae neʼe fai age e Sehova kia naua ke ʼaua tanā kai ki te fuaʼi ʼakau. Kaʼe, neʼe nā filifili ke nā talagataʼa ki te fakatotonu ʼaia. ʼI tanā kai te fuaʼi ʼakau, neʼe nā fakaha ai tanā mole fakaʼapaʼapa ki tanā Tamai fonu ʼi te ʼofa. Pea neʼe mole feala ke nā maʼu takuʼaki ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼaia neʼe nā fai.

12. Kotea ʼae neʼe logoʼi e Sehova ʼi tana sio ʼae neʼe mole fakaʼapaʼapa ia Atama mo Eva kia te ia?

¹² Neʼe lotomamahi ia Sehova ʼi tana sio ʼae neʼe mole fakaʼapaʼapa ia Atama mo Eva kia te ia. Tou toʼo he faʼifaʼitaki. Neʼe ke fai ia meʼa fuli ʼe ke lavaʼi moʼo taupau tou foha pea mo tou ʼofafine. Kaʼe, ʼe agatuʼu pe naua pea ʼe mole nā fakalogo ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe ke kole age ke nā fai. Kotea ʼae ʼe ke logoʼi anai? ʼE mahino ia, ʼe ke lotomamahi anai.

13. Kotea te fakaʼuhiga ʼo te ui ʼae e Sehova “e ke liliu anai ki te efu”?

¹³ ʼI tanā talagataʼa ki te ʼAtua, neʼe mole kei feala ke nā maʼuʼuli ʼo heʼe gata ʼi te kele. Neʼe ui fenei e Sehova kia Atama: “Koteuhi ko te efu ia koe, pea e ke liliu anai ki te efu.” (Lau ia Senesi 3:19.) Ko tona fakaʼuhiga ʼe toe liliu anai ia Atama ko te efu, ohage pe neʼe heʼeki fakatupu. (Senesi 2:​7, MN ) ʼI tana kua agahala neʼe mate pea neʼe gata ai tona maʼuli.

14. He koʼe ʼe tou mamate?

¹⁴ Ka na pau la neʼe fakalogo ia Atama mo Eva ki te ʼAtua, ʼe kei nā maʼuʼuli pe nei. Kaʼe ʼi tanā talagataʼa, neʼe nā agahala pea mo mamate. ʼE feala ke tou fakatatau te agahala ki he mahaki fakamataku. Pea ko te mahaki ʼaia, neʼe tuku holo mai e ʼatatou matuʼā, ia Atama mo Eva. Koia ʼae ʼe tou agahala fuli ai pea mo mamate. (Loma 5:12) Kaʼe neʼe mole ko te fakatuʼutuʼu ʼaia ʼa te ʼAtua maʼa te tagata. Neʼe mole loto ia ʼi he temi ke mate te tagata. Pea tahi, ʼe ui ʼi te Tohi-Tapu ko te mate ʼe ko he “fili.”​​—1 Kolonito 15:26.

ʼE FAKAʼATEAINAʼI TATOU E TE MOʼONI

15. He koʼe ʼe tou ui kua fakaʼateainaʼi tatou?

¹⁵ ʼI tatatou iloʼi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼo te kau mate, ʼe ina fakaʼateainaʼi tatou mai te ʼu manatu hala. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu ʼe mole kei logoʼi e te kau mate ni mamahi. ʼE mole feala hatatou tokoni kia natou pea ʼe mole feala ke natou tokoni mai. Pea ʼe mole tonu ke tou matataku kia natou he ʼe mole feala hanatou fakamamahiʼi tatou. Kaʼe, tokolahi te ʼu lotu ʼe natou ui ko te kau mate ʼe natou maʼuʼuli ʼi he tahi koga meʼa. Pea ʼe feala hatatou tokoni kia natou ʼo tou foaki he foʼi falā ki te kau takitaki lotu. Ohage la, ke natou fai ni misa moʼo hufakiʼi ʼo natou. Kaʼe ʼi tatatou iloʼi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te aluʼaga ʼo te kau mate, ʼe mole kei tou tui ki te ʼu loi ʼaia.

16. Kotea te loi ʼae ʼe akoʼi e ʼihi lotu ʼo ʼuhiga mo te kau mate?

¹⁶ ʼE fakaʼaogaʼi e Satana te ʼu lotu hala moʼo kakaʼi tatou. Pea ʼe ina loto ke tou tui ʼe hoko atu pe te maʼuli ʼo te kau mate. Ohage la, ko ʼihi lotu ʼe natou ui ka mate he tahi, ʼe ʼi ai he koga ʼo ia ʼe hoko atu tona maʼuli ʼi he tahi age koga meʼa. ʼE akoʼi atu koa e te lotu ʼae ʼe ke kau ai te faʼahi ʼaia? Peʼe akoʼi atu koa te ʼu moʼoni Fakatohi-tapu ʼo ʼuhiga mo te kau mate? ʼE fakaʼaogaʼi e Satana ni loi ke fakamamaʼo ai te hahaʼi mai ia Sehova.

17. He koʼe ko te manatu ʼae ʼe tutu te hahaʼi ʼi he ʼifeli ʼe ko he fakalainoaʼi ʼo Sehova?

¹⁷ ʼE tou punamaʼuli ki te ʼu faʼahi ʼae ʼe akoʼi e te ʼu lotu. Ohage la, ko ʼihi lotu ʼe natou ui ko te kau agakovi ʼe tutu anai ʼi he ʼifeli ʼo talu ai. Ko te loi ʼaia ʼe ko he fakalainoaʼi ʼo Sehova. ʼE mole he temi ʼe ina tuku ai anai te tagata ke maʼuli mamahi feia. (Lau ia 1 Soane 4:8.) Tou toʼo he faʼifaʼitaki. Ohage la, ko he tahi ʼe ina fakatuʼā hana fanau ʼo ina ʼai ʼona nima ki he afi. Kotea anai tau manatu? ʼE lagi ke ui anai ʼe ko he tagata agakovi ʼaupito. Pea ʼe mole ke fia kaumeʼa anai mo he tagata feia. Koia, ʼe loto e Satana ke tou ui ʼe feia ia Sehova.

18. He koʼe ʼe mole tonu ke tou matataku ki te kau mate?

¹⁸ Ko ʼihi lotu ʼe natou ui ko te tagata ʼe liliu anai ko he laumalie moka mate. ʼE natou ui ʼe tonu ke tou fakaʼapaʼapa ki te ʼu laumalie pea mo matataku kia natou. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe feala ke natou liliu ko he ʼu kaumeʼa malolohi peʼe ko he ʼu fili fakamataku. Tokolahi te hahaʼi ʼe natou tui ki te loi ʼaia. ʼE natou matataku ʼi te kau mate. Pea ʼe natou atolasio ki te kau mate kaʼe mole kia Sehova. Kaʼe ʼaua naʼa galo kia koe te manatu ʼaeni: Ko te kau mate ʼe mole kei natou logoʼi he meʼa. Koia, ʼe mole tonu ke tou matataku ia natou. Ko Sehova ʼe ko totatou Tupuʼaga pea ʼe ko ia tokotahi pe te ʼAtua moʼoni. Pea ʼe tonu ke tou atolasio ʼateaina pe kia te ia.​​—Fakaha 4:11.

19. Kotea te ʼu lelei ʼe tou maʼu ʼi tatatou iloʼi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te mate?

¹⁹ ʼI tatatou iloʼi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo te mate, ʼe tou maʼu ai he ʼu lelei. Ohage la, ko te fakaʼateainaʼi tatou mai te ʼu loi ʼae ʼe akoʼi e te ʼu lotu. Pea ʼe tou toe iloʼi ai te ʼu fakapapau taulekaleka ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo totatou ka haʼu.

20. Kotea ka tou ako anai ʼi te kapite ʼae ka hoa mai?

²⁰ Kua fualoa ki muʼa atu, neʼe fehuʼi fenei e Sopo, te kaugana ʼa te ʼAtua: “Kapau ʼe mate he tagata, ʼe feala koa hana toe tuʼuake?” (Sopo 14:​14, MN ) Koia, ʼe feala moʼoni koa ki he tahi kua mate ke fakatuʼuake? ʼI te Tohi-Tapu, ʼe foaki mai ai e te ʼAtua ia tona tali. Pea ʼe tou vakaʼi anai te faʼahi ʼaia ʼi te kapite ʼae ka hoa mai.