Neʼe Natou Lotolelei Ke Natou Olo Ki Afelika Uesite

NEʼE lahilahi ake ia Pascal ʼi te potu masiva ʼo Côte dʼIvoire. Koia neʼe fakaʼamu ia ki he maʼuli ʼe lelei age. Neʼe faifuhu pea neʼe feʼekeʼaki pe kofea ʼae ʼe feala anai hana liliu ko he tagata faifuhu iloa mo maʼu koloa. ʼI tona taʼu 20 tupu, neʼe manatu ia ʼe tonu ke alu ki Eulopa. Kaʼe neʼe ina iloʼi ʼe tonu ke ulu fakafufu ki Eulopa he neʼe mole ʼi ai hona pasipo.

Neʼe kamata leva e Pascal tana faifolau ʼi te taʼu 1998, ʼi tona taʼu 27. Neʼe fakalaka ʼi te fenua ko Ghana ʼo hoko atu ki Togo pea mo Bénin. Neʼe kaku leva ki te kolo ʼo Birni Nkonni ʼi Niger. Neʼe kamata ai te koga fakamataku ʼo tana faifagona. Neʼe tonu ia ke fakalaka ʼi te Toafa ʼo Sahara ʼi te kamio moʼo folau ki te potu noleto. Pea ʼi tana kaku ki te potu tai Metitelanea, ʼe alu vaka anai ki Eulopa. Kaʼe neʼe hoko ia aluʼaga ʼe lua ʼi te fenua ko Niger pea neʼe gata ai leva tana faifolau.

ʼUluaki, neʼe mole kei ʼi ai hana foʼi falā. Lua, neʼe felaveʼi mo te tehina pionie ko Noé neʼe ina fai tana ako Tohi-Tapu. Neʼe malave ʼaupito ki tona loto ia te ʼu faʼahi ʼae neʼe ina ako pea neʼe fetogi ai tana faʼahiga manatu. Neʼe fetogi tana fia maʼu koloa ʼaki te ʼu fakatuʼutuʼu fakalaumalie. Pea neʼe papitema ʼi Tesepeli 1999. ʼUhi ko tana lotofakafetaʼi kia Sehova, neʼe kamata pionie ʼi te taʼu 2001 ʼi Niger ʼi te kolo ʼae neʼe ina ako ai te moʼoni. Kotea tana manatu ki te selevisi ʼaia? ʼE ina ui fenei: “Ko te faʼahiga maʼuli ʼe lelei tokotahi.”

ʼE LELEI ʼAUPITO TONATOU MAʼULI ʼI TE SELEVISI ʼI AFELIKA

Ohage ko Pascal, tokolahi te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼe natou fiafia ʼaupito ʼuhi ko tanatou fakahoko ʼanatou fakatuʼutuʼu fakalaumalie. Ko ʼihi neʼe natou mavae ʼi Eulopa ʼo olo ki Afelika ʼo gaue ʼi te ʼu potu fenua ʼae ʼe tokosiʼi ai te kau faifakamafola. ʼI tona fakahagatonu, ko te toko 60 tupu kau Fakamoʼoni mai Eulopa neʼe natou olo ki te ʼu fenua ʼo Afelika Uesite ohage la ko Bénin, mo Burkina Faso mo Niger pea mo Togo.a Pea ko natou ʼaia ʼe natou taʼu 17 ki te 70. Kotea ʼae neʼe ina uga natou ke natou fai te fetogi lahi ʼaia, pea neʼe kotea tona ikuʼaga?

ʼE fakamatala fenei e Anne-Rakel ʼe haʼu mai Danemark: “Neʼe misionea ʼaku matuʼā ʼi Senekale. Neʼe nā fiafia ʼaupito ʼi tanā fakamatala mai tonā maʼuli misionea, koia neʼe au toe loto mo au ke au maʼu te taʼi maʼuli ʼaia.” Kua hili ki ai taʼu ʼe 15, neʼe taʼu 20 tupu ia Anne-Rakel ʼi tana alu ki te fenua ko Togo. ʼE kau ia ʼi te kokelekasio ʼi te lea fakatuli. Neʼe kotea te fua ʼo tana tonu ʼaia ki ʼihi? ʼE ina ui fenei: “Ki muli age neʼe toe ʼomai toku kiʼi tehina mo toku tokolua ki Togo.”

ʼE ui fenei e Aurele, te tehina Falani ʼe taʼu 70: “Neʼe au letelete kua hili ki ai taʼu ʼe nima. Pea neʼe au fakakaukauʼi pe kotea ʼae neʼe tonu ke au fai: ke au maʼuli fimalie ʼi Falani ʼo fakatalitali ki te Palatiso peʼe ke au faiga ke au fakalahi taku minisitelio.” Neʼe filifili e Aurele te lua faʼahi. Kua hili ki ai taʼu ʼe tolu, neʼe nā olo mo tona ʼohoana ko Albert-Fayette ki Bénin. ʼE toe ui fenei e Aurele: “Ko te tonu ʼae neʼe ma fai ke ma ʼomai ʼo gaue kia Sehova ʼi heni, neʼe ko te tonu ʼe lelei tokotahi. Pea ʼe feala pe ke ui, ko ʼihi matafenua ʼo tamā telituale ʼe hage pe ko te Palatiso.”

Neʼe olo ia Clodomir mo Lysiane, te taumatuʼa Falani, ki Bénin kua hili ki ai taʼu ʼe 16. ʼI te kamata, neʼe nā manatuʼi tuʼumaʼu tonā famili mo ʼonā kaumeʼa ʼi Falani. Neʼe nā tuʼania naʼa mole nā lava fakamamahani mo tonā faʼahiga maʼuli foʼou ʼi Bénin. Kaʼe neʼe mole he ʼuhiga ʼo tanā tuʼania. Koteʼuhi neʼe nā fiafia ʼaupito ʼi te ʼu aluʼaga ʼae neʼe hoko kia naua. ʼE ui fenei e Clodomir: “Teitei pe ʼi te taʼu fuli ʼi te ʼu taʼu ʼaeni ʼe 16 kua ʼosi, neʼe ma maʼu te pilivilesio ke ma tokoni ki he tagata peʼe ko he fafine ʼe tahi ke ina tali te moʼoni.”

Neʼe toe olo ia Sébastien mo Johanna, te tahi taumatuʼa Falani, ki Bénin ʼi te taʼu 2010. ʼE ui fenei e Sébastien: “ ʼE lahi ʼosi te gaue ʼi te kokelekasio. Neʼe tonu ai leva ke ma ako vave te ʼu meʼa ʼae ʼe tonu ke ma fai.” ʼE feafeaʼi te hahaʼi ʼo te telituale? ʼE ui fenei e Johanna: “ ʼE uʼa kai te hahaʼi ki te moʼoni. ʼI ʼihi temi ʼe mole mā faifakamafola ai, kaʼe ʼe ʼomai te hahaʼi ʼo natou kole mai he ʼu tohi peʼe natou fai he ʼu fehuʼi ʼo ʼuhiga mo te Tohi-Tapu.” Neʼe malave feafeaʼi ia tanā olo mamaʼo ki tonā maʼuli fakataumatuʼa? ʼE tala fenei e Sébastien: “ ʼE malohi age ai toma maʼuli fakataumatuʼa. ʼE ko he maʼuli fakafiafia te gaue ʼaho katoa ʼi te minisitelio mo toku ʼohoana.”

Ko Eric mo tona ʼohoana ko Katy ʼe nā pionie ʼi te potu noleto ʼo Bénin. ʼE mole kauga malie ai te hahaʼi. ʼI tanā kei ʼi Falani kua hili ki ai taʼu ʼe hogofulu, neʼe nā kamata lau te ʼu alatike ʼe talanoa ai ki te gaue ʼi te ʼu fenua ʼe mole tokolahi ai te kau faifakamafola. Pea neʼe nā faipalalau mo ʼihi tehina mo tuagaʼane ʼe natou selevisi temi katoa. Neʼe tupu ai leva tanā fia olo ki he tahi age fenua. Pea neʼe nā fakahoko te faʼahi ʼaia ʼi te taʼu 2005. Neʼe nā sio mata ki te tuputupu fakaofoofo ʼo te gaue ʼi te potu fenua ʼaia. ʼE ui fenei e Eric: “Kua hili ki ai taʼu ʼe lua, neʼe toko 9 pe te kau faifakamafola ʼi tamatou kiʼi kutuga ʼi te kolo ʼo Tanguiéta. Kaʼe kua matou toko 30 nei. ʼI te ʼAhotapu, ko te toko 50 ʼo aʼu ki te toko 80 ʼe natou kau ki te fono. ʼE ma fiafia ʼaupito ʼi tamā sio ki te tuputupu ʼaia.”

KOTOU FAKASIOSIO MO TAUʼI TE ʼU FAIGATAʼAIA

Kotea te ʼu faigataʼaia ʼe tau mo te ʼu tehina mo tuagaʼane ʼae ʼe fia olo ʼo gaue ʼi te ʼu fenua ʼe mole tokolahi ai te kau faifakamafola? Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼo Benjamin ʼe taʼu 33. Ko te tokolua ʼo Anne-Rakel. ʼI te taʼu 2000 ʼi Danemark, neʼe felaveʼi mo te misionea neʼe gaue ʼi Togo. ʼE manatuʼi fenei ia Benjamin: “ ʼI taku ui age ʼe au fia pionie, neʼe tali fenei mai e te tehina: ‘Benjamin, ʼe mole ke fia pionie koa la ʼi Togo?’ ” Neʼe fakakaukau lelei ia Benjamin ki te faʼahi ʼaia. Pea ʼe ina ui fenei: “Neʼe heʼeki au taʼu 20 ʼi te temi ʼaia, kaʼe neʼe pionie ʼoku tokolua ʼe lua ʼi Togo. Koia ʼae neʼe au fia alu ai.” Pea neʼe alu ia. Kaʼe neʼe ʼi ai te fihifihia neʼe tau mo ia. ʼE fakamahino fenei e Benjamin: “Neʼe mole au iloʼi pe la he kupu ʼe tahi ʼi te Fakafalani. Neʼe faigataʼa te ʼu ʼuluaki mahina ʼe ono he neʼe mole au lava palalau mo te hahaʼi.” Kaʼe, ʼaki te alu ʼo te temi, neʼe liliu ʼo poto ʼi te Fakafalani. Pea ʼi te temi nei, ʼe gaue ʼi te Petele ʼo Bénin. ʼE ina tufa te ʼu tohi ki te ʼu kokelekasio pea mo gaue ʼi te selevisi ʼe tokaga ki te ʼu olotinatea.

Ko Eric mo Katy ʼae neʼe kua tou talanoa ki ai, neʼe nā faifakamafola ki te hahaʼi matapule ʼi Falani, ʼi muʼa ʼo tanā olo ki Bénin. Neʼe kehekehe koa te aluʼaga ʼo te gaue ʼi Afelika Uesite? ʼE ui fenei e Katy: “Neʼe mole faigafua tamā maʼu he ʼapi ʼe lelei ke ma nonofo ai. Lolotoga ni mahina, neʼe ma nonofo ʼi he ʼapi neʼe mole he hila mo he vai.” ʼE toe ui fenei e Eric: “ ʼI te poʼuli, neʼe logoaʼa ʼosi te musika ʼo te ʼu vahaʼa fale. Moka hoko te ʼu aluʼaga feia, ʼe tonu ke kita kataki pea mo tali.” Kaʼe ʼe nā ui fenei: “Logo la te ʼu fihifihia, kaʼe ʼe lahi age te fiafia ʼae ʼe ma maʼu ʼi tamā gaue ʼi he telituale foʼou feia.”

Kua hili ki ai taʼu ʼe nima te mavae mai Falani ʼa Michel mo Marie-Agnès ʼe nā teitei taki taʼu 60 ʼo nā olo ki Bénin. ʼI te kamata, neʼe nā loto tuʼania. Pea ʼe ui e Michel, maʼa ʼihi ko te folau ʼae neʼe ma fai neʼe fakamataku. Kaʼe neʼe ina toe ui fenei: “ ʼE mole fakamataku te aluʼaga ʼaia moka kita manatuʼi ko Sehova ʼae ʼe tokoni mai kia tatou. Koia neʼe ma fai tamā tonu maʼa Sehova pea neʼe ma fai ʼaki tana tokoni.”

ʼE TONU KE FEAFEAʼI HAKOTOU TEUTEU?

Ko natou ʼae neʼe natou olo ʼo gaue ʼi te ʼu fenua matapule ʼae ʼe tokosiʼi ai te kau faifakamafola, ʼe natou ui ʼe maʼuhiga ʼaupito te ʼu faʼahi ʼaeni: Kotou fai fakatomuʼa ʼakotou fakatuʼutuʼu. Kotou akoako ke kotou fetogi tokotou faʼahiga maʼuli. Kotou fakafuafua takotou falā pea ʼaua naʼa kotou totogi te ʼu meʼa ʼae ʼe mole ʼaoga kia koutou. Kotou falala kia Sehova.—Luka 14:28-30.

ʼE fakamatala fenei e Sébastien, te tehina ʼae neʼe tou talanoa ki ai ʼi muʼa atu: “Ko au mo Johanna neʼe ma taupau tamā foʼi falā lolotoga taʼu ʼe lua ʼi muʼa ʼo tamā mavae. Neʼe veliveli pe te falā ʼae neʼe ma fakaʼaogaʼi ki te ʼu fakafiafia pea neʼe mole ma totogi te ʼu meʼa ʼae ʼe mole ʼaoga kia maua.” Ke feala hanā pionie ʼi te fenua ko Bénin, ʼe nā gaue ʼi Eulopa lolotoga ni mahina ʼi te taʼu fuli.

ʼE kau ia Marie-Thérèse ʼi te toko 20 tuagaʼane selipatea ʼae neʼe natou filifili ke natou pionie ʼi Afelika Uesite koteʼuhi ʼe ʼaoga ki ai he kau faifakamafola. Neʼe fai ka ʼi Falani. Kaʼe ʼi te taʼu 2006 neʼe malolō ʼi te taʼu katoa pea neʼe alu ʼo pionie ʼi Niger. Mole faʼa fualoa ki ai, neʼe mahino ai ko te faʼahiga maʼuli ʼaia ʼe lelei kia ia. ʼE ui fenei e Marie-Thérèse: “ ʼI taku toe liliu ki Falani, neʼe au fakalavelave ki toku patolo pe ʼe feala la haku fetogi ʼaku hola gaue. Neʼe lotolelei ia ki ai. Koia ʼe au gaue fai ka ʼi Falani mai te mahina ʼo Maio ki te mahina ʼo ʼAukusito, pea ʼe au pionie ʼi Niger mai te mahina ʼo Sepetepeli ki te mahina ʼo Apelili.”

Ko natou ʼae ʼe natou kumi muʼa te Puleʼaga, ʼe natou lava tui papau ʼe foaki age anai e Sehova ia meʼa fuli ʼe ʼaoga kia natou. (Mat. 6:33) Ohage la ko te meʼa neʼe hoko kia Saphira. Ko te tuagaʼane selipatea mai Falani ʼe teitei taʼu 30. Pea ʼe pionie ʼi Bénin. ʼI te taʼu 2011, neʼe toe liliu ki Falani ke maʼu hana kiʼi foʼi falā. ʼAki te falā ʼaia, ʼe feala anai hana taupau tona maʼuli ʼi te taʼu ʼae ʼe hoa mai ki ai ʼi Afelika (ko te ono taʼu ʼaia ʼo tana nofo ai). ʼE fakamatala fenei e Saphira: “Neʼe ʼosi taku gaue ʼi te Feliaono. Kaʼe neʼe mole feʼauga te falā ʼae neʼe au maʼu ki he taʼu katoa. Neʼe ʼaoga ke au toe gaue ia ʼaho ʼe hogofulu. Kaʼe neʼe kei toe pe vahaʼa ʼe lua ʼo taku nofo ʼi Falani. Neʼe au faikole kia Sehova ʼo ʼuhiga mo te fihifihia ʼaia. Mole faʼa fualoa ki ai, neʼe pauʼi mai te pilo ʼae ʼe tokaga ki te hahaʼi kumi gaue, ʼo natou kole mai pe ʼe feala haku fetogi he tahi ia vahaʼa ʼe lua.” ʼI te vahaʼa ʼae neʼe hoa ki ai, neʼe alu ia Saphira ki te matani gaue ke akoako ia ia e te fafine ʼae neʼe tonu ke ina fetogi. ʼE ina fakamatala fenei: “Neʼe au punamaʼuli ʼosi ʼi taku iloʼi ʼae ko te fafine ʼaia ko te kiʼi tehina neʼe fia kau ki te Ako ʼa Te Kau Pionie. Neʼe ʼaoga ki ai ia ʼaho malolō ʼe hogofulu. Neʼe tali pe e tana patolo mo kapau ʼe maʼu he tahi moʼo fetogi ia ia. Neʼe faikole mamahi te tehina kia Sehova ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia, ohage pe ko au.”

ʼE KO HE FIAFIA MOʼONI

Ko ʼihi tehina mo tuagaʼane mai ʼihi atu fenua, neʼe natou olo ʼo pionie ʼi Afelika Uesite lolotoga ni taʼu. ʼE natou logoʼi kua liliu te ʼu fenua ʼaia ko tonatou fenua totonu. Ko ʼihi neʼe natou maʼuʼuli ai lolotoga ni taʼu pea neʼe natou toe liliu ki tonatou fenua. Kaʼe maʼiape la mo natou ʼaia ʼe kei natou maʼu pe te ʼu lelei ʼo tanatou gaue ʼi te ʼu fenua matapule. Neʼe natou mahino ai, ʼe tou fiafia moʼoni ʼuhi pe ko tatatou tauhi kia Sehova.