Ko He Meʼa Fakalilo ʼe Mole Tonu Ke Fufū e Te Kau Kilisitiano!
“Neʼe ʼau palalau fakahāhā ki te malamanei. . . . Neʼe mole ʼau tala fakafūfū he meʼa.”—Soane 18:20.
1, 2. Koteā te faka ʼuhiga ʼo te kupu faka Keleka my·steʹri·on ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi ʼi te Tohi-Tapu?
KO TE kupu faka Keleka my·steʹri·on ʼe fakaliliu tuʼa 25 ʼi te Tohi-Tapu Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau ʼaki te kupu “meʼa fakalilo tapu” pea mo tuʼa 3 ʼaki te kupu “misitelio.” Kapau ʼe ʼui ʼo ʼuhiga mo he meʼa fakalilo ʼe taputapu, ʼe mahino ia ʼe ko he meʼa maʼuhiga! Ko ia ʼaē ʼe ina maʼu te pilivilesio ʼaē ko te ʼiloʼi ʼo te meʼa fakalilo ʼaia, ʼe tonu ke mahino ki ai ʼe faka maʼuhigaʼi ʼaupito ia ia, koteʼuhi neʼe fakafuafua ʼe tau mo ia ke ina ʼiloʼi te meʼa fakalilo ʼa te ʼAtua Māʼoluga ʼo te ʼatulaulau.
2 Ko te tohi Expository Dictionary of Old and New Testament Words ʼo Vine ʼe ina fakamoʼoni, ʼi te ʼu ʼaluʼaga fuli, ʼe lelei age te fakaliliu ʼaki te kupu “meʼa fakalilo tapu” ʼi te kupu “misitelio.” ʼE ina ʼui fēnei ʼo ʼuhiga mo te kupu my·steʹri·on: “ ʼE fakahā ʼi te [ʼu Tohi Faka Keleka Faka Kilisitiano] ʼe mole faka ʼuhiga ki he misitelio (ʼi tona faka ʼuhiga māhani), ʼe ko he meʼa ʼe mole feala ke mahino kiai te tagata, kae ʼe feala pe ke fakamahino tokotahi e te ʼAtua, pea ʼe fakahā ʼi he ʼaluʼaga pea mo he temi neʼe fakatuʼutuʼu kiai e te ʼAtua, pea mo ina fakahā pe kia nātou ʼaē neʼe fakamālamaʼi ʼaki Tona Laumālie. ʼI tona faka ʼuhiga māhani, ko he misitelio ʼe ko he meʼa ʼe kita ʼiloʼi pea ʼe taupau fakafūfū; kae ʼi tona faka ʼuhiga faka Tohi-Tapu, ʼe ko he moʼoni ʼe fakahā. Koia, ʼe fakapipiki tāfito te kupu ʼaia mo te ʼu kupu ‘neʼe fakahā,’ ‘neʼe hā,’ ‘neʼe faka mafola,’ ‘neʼe fakamahino,’ ‘neʼe tufa.’ ”
3. Neʼe kehekehe feafeaʼi te kokelekasio faka Kilisitiano ʼo te ʼuluaki sēkulō pea mo ʼihi ʼu kūtuga misitelio faka lotu?
3 Ko te fakamahino ʼaia ʼe ina fakahā lelei te kehekehe ʼo te ʼu kūtuga misitelio faka lotu ʼaē neʼe tuputupu ʼi te ʼuluaki sēkulō pea mo te kokelekasio faka Kilisitiano ʼaē neʼe kei foʼofoʼou. Logope la neʼe fakamaʼua kia nātou ʼaē neʼe hū ki he ʼu magaʼi lotu fakafūfū ke mole nātou faka mafola te ʼu akonaki faka lotu ʼaē neʼe nātou ako, neʼe mole he temi neʼe fakamaʼua ki te kau Kilisitiano te meʼa ʼaia. ʼE moʼoni neʼe talanoa te ʼapositolo ko Paulo ki te “poto ʼa te ʼAtua ʼi te meʼa fakalilo tapu,” ʼo ina fakahigoaʼi ko te “poto ʼaē ʼe fufū,” ko tona faka ʼuhiga ʼaē ʼe fufū ki “te ʼu pule ʼo te tuʼu ʼo te ʼu faʼahiga meʼa ʼaenī.” Kae ʼe mole fufū ki te kau Kilisitiano ʼaē neʼe fakahā age kia nātou ʼaki te laumālie ʼo te ʼAtua, ke feala ke fakahā ki te hahaʼi.—1 Kolonito 2:7-12; vakaʼi ia Tāʼaga Lea 1:20.
Kua ʼIloʼi “Te Meʼa Fakalilo Tapu”
4. Ko ai ʼaē ʼe faka ʼuhiga tāfito ki ai te “meʼa fakalilo tapu,” pea ʼe tou ʼiloʼi feafeaʼi te faʼahi ʼaia?
4 Ko te “meʼa fakalilo tapu” ʼa Sehova ʼe faka ʼuhiga tāfito kia Sesu Kilisito. Neʼe tohi fēnei e Paulo: “[Ko Sehova] neʼe ina fakahā mai kia tatou te meʼa fakalilo tapu ʼo tona finegalo. ʼE mulimuli ki tona lotolelei ʼaē neʼe ina fai ai he fakatuʼutuʼu, ʼi te fakaʼosi ʼo te ʼu temi ʼaē kua fakakatofa, ko tona faka ʼuhiga, ko te toe fakatahiʼi ʼo meʼa fuli ia Kilisito, te ʼu meʼa ʼaē ʼi te lagi pea mo te ʼu meʼa ʼo te kele. Ei, ia te ia.” (Efesi 1:9, 10) Neʼe toe fakamahino lelei e Paulo pe koteā “te meʼa fakalilo tapu” ʼaia, ʼi tana faka maʼuhigaʼi te ʼaoga ʼaē ke maʼu ʼo “he ʼatamai mālama totonu ʼo te meʼa fakalilo tapu ʼa te ʼAtua, ʼaē ko Kilisito.”—Kolose 2:2.
5. Koteā ʼaē ʼe pipiki ki te “meʼa fakalilo tapu”?
5 Kae ʼe lahi age te ʼu meʼa ʼaē ʼe pipiki kiai, koteʼuhi ko te “meʼa fakalilo tapu” ʼe ko he meʼa fakalilo ʼe ʼi ai tona ʼu ʼaluʼaga kehekehe. ʼE mole faka ʼuhiga pe ki te ʼiloʼi ʼaē ko Sesu te Hāko ʼaē neʼe fakapapau peʼe ko te Mesia; ʼe toe kau kiai te gāue ʼaē ʼe hinoʼi ke ina fai ʼi te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. ʼE pipiki kiai te puleʼaga ʼaē ʼi selo, te Puleʼaga Faka Mesianike ʼo te ʼAtua, ʼaē neʼe fakamahino lelei e Sesu ʼi tana ʼui fēnei ki tana ʼu tisipulo: “Kua tuku atu kia koutou te mahino ki te ʼu meʼa fakalilo tapu ʼo te puleʼaga ʼo selo, kaʼe ki te hahaʼi ʼaenā neʼe mole tuku age kia nātou te faʼahi ʼaia.”—Mateo 13:11.
6. (a) He koʼe ʼe tonu te ʼui ʼaē ko te “meʼa fakalilo tapu” neʼe “taupau fakaū lolotoga te ʼu temi loaloaga”? (b) ʼAki te temi, neʼe feafeaʼi tona fakahā?
6 Neʼe tonu ke hili kiai he temi loaloaga talu mai te ʼuluaki talanoa ʼo ʼuhiga mo te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua ke ina foaki he tafitoʼaga maʼa te Puleʼaga Faka Mesianike pea mo te temi ʼaē ka “hoko ai anai te meʼa fakalilo tapu.” (Fakahā 10:7; Senesi 3:15) Neʼe hoko te meʼa fakalilo tapu ʼaia ʼi te temi ʼaē neʼe fakatuʼu ai te Puleʼaga, ohage ko tona fakamoʼoni mai ia Fakahā 10:7 pea mo te kapite 11:15. ʼI tona fakahagatonu, neʼe hili kiai taʼu e 4 000 talu mai te foaki ʼo te ʼuluaki fakapapau ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga ʼi Eteni, ʼo aʼu ki te hā mai ʼo te Hau ʼaē neʼe Fakanofo ʼi te taʼu 29 ʼo totatou temi. Neʼe toe hili kiai taʼu e 1 885 ʼi muʼa ʼo te fakatuʼu ʼo te Puleʼaga ʼi te lagi, ʼi te taʼu 1914. Koia, neʼe fakahā māmālie te “meʼa fakalilo tapu” lolotoga taʼu e 6 000. (Vakaʼi te pasina 16.) Koia neʼe tonu te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e Paulo ʼo ʼuhiga mo “te fakahā ʼo te meʼa fakalilo tapu ʼaē neʼe taupau fakaū lolotoga te ʼu temi loaloaga, kae kua fakahā ʼi te temi nei pea kua fakaʼilo.”—Loma 16:25-27; Efesi 3:4-11.
7. He koʼe ʼe feala ke tou falala katoa ki te kalasi ʼo te tagata kaugana agatonu mo poto?
7 ʼO mole hage ko te tagata ʼaē ʼe tuʼakoi tona temi maʼuli, ʼe mole fakavilivili ia Sehova ke ina fakahā fakatomuʼa tana ʼu meʼa fakalilo. Ko te faʼahi ʼaia ʼe tokoni kia tatou ke ʼaua naʼa tou loto fakavilivili ke tou foimo mahino ki he ʼu puani faka Tohi-Tapu ʼe mole heʼeki feala ʼi te temi nei ke tou mahino lelei kiai. Ko te agavaivai ʼaē ʼe maʼu e te kalasi ʼo te tagata kaugana agatonu mo poto, ʼaē neʼe fekauʼi ke ina foaki te meʼa kai ki te kau Kilisitiano ʼi tona temi totonu, ʼe ina tāʼofi te kalasi ʼaia ke ʼaua naʼa ina ʼui fakatomuʼa he ʼu meʼa ʼe mole heʼeki ʼiloʼi papau, pea mo fakamahino he ʼu meʼa ʼe mole heʼeki nātou mālama lelei kiai. ʼE faiga te kalasi ʼo te kaugana ke ʼaua naʼa liliu ʼo manatu ʼe mole kei feala ke fetogi te ʼu puani faka Tohi-Tapu. ʼE toe agavaivai foki te kalasi ʼaia heʼe ina ʼiloʼi, ʼo aʼu ki te temi ʼaenī, ʼe mole feala ke ina tali ki te ʼu fehuʼi fuli, ʼo ina manatuʼi tuʼumaʼu te vaega ʼo Tāʼaga Lea 4:18. Kae ʼe ko he meʼa fakafiafia te ʼiloʼi ʼaē ko Sehova, ʼi tona temi totonu pea ʼi te ʼaluʼaga ʼaē neʼe ina fili, ʼe hoko atu anai tana fakahā ia tana ʼu meʼa fakalilo pea mo tana ʼu fakatuʼutuʼu! ʼE mole tonu ke tou ʼui ʼe tuai fau te fakahoko ʼo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼa Sehova, ʼo tou faiga ke tou ʼuluaki ʼiloʼi te ʼu meʼa ʼaē ʼe mole heʼeki fakahā e Ia ʼaē ʼe ina fakahā te ʼu meʼa fakalilo. ʼE ko he meʼa fakaloto fīmālie tatatou ʼiloʼi ʼaē ʼe mole feiā te kalasi ʼaē ʼe fakaʼaogaʼi e Sehova ia ʼaho nei, kae ʼe agatonu ia pea mo poto.—Mateo 24:45; 1 Kolonito 4:6.
ʼE Tonu Ke Tala Te Meʼa Fakalilo ʼAē Kua Fakahā!
8. ʼE tou ʼiloʼi feafeaʼi, ʼe tonu ke fakahā te “meʼa fakalilo tapu”?
8 Neʼe mole fakahā e Sehova tana “meʼa fakalilo tapu” ki te kau Kilisitiano ke nātou taupau fakafūfū. ʼE tonu ke fakahā, ʼo mulimuli ki te pelesepeto ʼaē neʼe ʼui e Sesu ki tana ʼu tisipulo fuli, kae mole gata pe ki he ʼu takitaki lotu: “Ko koutou ko te mālama ʼo te malamanei. ʼE mole feala ke ū he kolo mokā ʼe tuʼu ʼi he fuga moʼuga. ʼE mole tutu he mālama ke tuku ki te lalo kato fua meʼa, kaʼe tutu ia ke fakatuʼu ʼi te tuʼulaga mālama, pea ʼe ina fakamālama ia nātou fuli ʼaē ʼe ʼi te loto fale. Ke toe feiā pe te mū ʼo tokotou mālama ʼi muʼa ʼo te hahaʼi, koteʼuhi ke nātou mamata ki ʼakotou gāue lelei pea nātou faka kolōlia ai ki takotou Tāmai ʼaē ʼe ʼi selo.”—Mateo 5:14-16; 28:19, 20.
9. Koteā ʼaē ʼe ina fakamoʼoni ko Sesu neʼe mole ko he tahi neʼe agatuʼu, ohage ko tona ʼui e ʼihi?
9 Neʼe mole maʼu e Sesu he manatu fakafeagai moʼo fakatuʼu he kautahi fakaū ʼo tana ʼu tisipulo, ke nātou fakahoko ni ʼu fakatuʼutuʼu fakafūfū. ʼI te tohi Early Christianity and Society, neʼe tohi e Robert M. Grant ʼo ʼuhiga mo te ʼu palalau ʼaē neʼe fai e Justin Martyr ʼi te lua sēkulō ʼo ʼuhiga mo te kau ʼuluaki Kilisitiano: “Kapau ko te kau Kilisitiano neʼe ko he ʼu hahaʼi agatuʼu, kanaʼauala neʼe lagi nātou nonofo fakaū ke feala hanatou fakahoko tanatou fakatuʼutuʼu.” Kae neʼe lava feafeaʼi ki te kau Kilisitiano ke nātou “nonofo fakaū” pea mo nātou hage “ko he kolo . . . ʼe tuʼu ʼi he fuga moʼuga”? Neʼe mole nātou fia fufū tanatou mālama ʼi te lalo kato fua meʼa! Koia, neʼe mole tonu ke tuʼania te puleʼaga ʼo ʼuhiga mo tanatou gāue. Neʼe hoko atu fēnei e te tagata faitohi ʼaia ʼo ina ʼui ʼo ʼuhiga mo nātou, ʼe “ko te ʼu hahaʼi ʼe nātou lagolago lelei ki te hau ʼo ʼuhiga mo te tokalelei pea mo te ʼu fakatuʼutuʼu ʼaē neʼe fai.”
10. He koʼe ʼe mole tonu ke fufū e te kau Kilisitiano tonatou ʼuhiga?
10 Neʼe mole loto e Sesu ke fufū e tana ʼu tisipulo tonatou ʼuhiga, ohage ko nātou ʼaē ʼe kau ki te meʼa ʼaē ʼe higoaʼi ko he magaʼi lotu. (Gāue 24:14; 28:22) Ia ʼaho nei, kapau ʼe mole tou fakamū tatatou mālama, pea ʼe mole leleiʼia anai e Kilisito pea mo tana Tāmai, ia ia ʼaē ʼe ina Fakahā te ʼu meʼa fakalilo, pea ʼe mole tou fiafia ai anai.
11, 12. (a) He koʼe ʼe loto e Sehova ke fakahā te Lotu Faka Kilisitiano? (b) Koteā te faʼifaʼitaki lelei ʼaē neʼe tuku mai e Sesu?
11 Ko Sehova ʼe “mole ina loto ke fakaʼauha he tahi kae ʼe loto ia ke aʼu te hahaʼi fuli ki te fakahemala.” (2 Petelo 3:9; Esekiele 18:23; 33:11; Gāue 17:30) Ko te fakatafitoʼaga ʼo te fakamolemole ʼo te ʼu agahala ʼa te hahaʼi ʼaē ʼe fakahemala, ʼe ko te tui ʼaē ki te sakilifisio faitotogi ʼa Sesu Kilisito, ʼaē neʼe ina foaki ia ia totonu ko he totogi maʼa te hahaʼi fuli—mole ki he tokosiʼi pe—ke feala ki “ ʼaē ʼe tui kia te ia, ke ʼaua naʼa fakaʼauha kaʼe ke ina maʼu te maʼuli heʼegata.” (Soane 3:16) ʼE maʼuhiga ke tou tokoni ki te hahaʼi ke nātou fai te ʼu gāue ʼaē ka faka fealagia ai ke faka ʼuhiga nātou ko he ʼu ōvi, kae mole ko he ʼu tao, ʼi te fakamāu ʼaē ka hoko.—Mateo 25:31-46.
12 Ko te Lotu Faka Kilisitiano moʼoni ʼe mole tonu ke fufū; ʼe tonu ke fakahā ʼi te ʼu ʼaluʼaga fuli ʼaē ʼe feala ai ke fai te faʼahi ʼaia. Neʼe tuku mai e Sesu totonu te faʼifaʼitaki lelei. ʼI te temi ʼaē neʼe fakafehuʼi e te pelepitelo pule ʼo ʼuhiga mo tana ʼu tisipulo pea mo tana akonaki, neʼe ina ʼui fēnei: “Neʼe ʼau palalau fakahāhā ki te malamanei. Neʼe ʼau faiakonaki tuʼumaʼu ʼi te ʼu sinakoka pea mo te fale lotu, te ʼu koga meʼa ʼaia ʼaē ʼe fakatahitahi ai te kau Sutea; pea neʼe mole ʼau tala fakafūfū he meʼa.” (Soane 18:19, 20) ʼO mulimuli ki te faʼifaʼitaki ʼaia, ʼe tonu anai koa ki he tahi ʼe manavasiʼi ki te ʼAtua ke ina fufū te meʼa ʼaē neʼe ʼui e te ʼAtua ke fakahā ʼi muʼa ʼo te hahaʼi? Ko ai koa ʼaē ʼe ina fia fufū “te kalavi ʼo te ʼatamai mālama” ʼaē ʼe ina taki ki te maʼuli heʼegata? Kapau ʼe fufū e he tahi te kalavi ʼaia, pea ʼe liliu ohage ko te kau takitaki lotu malualoi ʼo te ʼuluaki sēkulō.—Luka 11:52; Soane 17:3.
13. He koʼe ʼe tonu ke fai faka mafola ʼi te ʼu temi faigamālie fuli?
13 Tou fakaʼamu ke mole ʼui e he tahi ko tatou, kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, neʼe tou fufū te logo lelei ʼo te Puleʼaga ʼa te ʼAtua! Tatau aipe peʼe tali e te hahaʼi peʼe nātou fakafisi ki te logo lelei, ʼe tonu ke nātou ʼiloʼi neʼe faka mafola te logo ʼaia. (Vakaʼi ia Esekiele 2:5; 33:33.) Koia, tou fakaʼaogaʼi te ʼu faigamālie fuli ke tou faka mafola te logo ʼo te moʼoni ki te hahaʼi fuli, tatau aipe pe ko te potu fea ʼaē ʼe tou fetaulaki ai mo nātou.
ʼE Ina ʼAi He ʼu Mātaʼu Ki Te ʼu Kaugao ʼo Satana
14. He koʼe ʼe mole tonu ke tou fakameʼameʼa ʼi te fai fakahāhā ʼo tatatou tauhi?
14 ʼE lahi te ʼu fenua kua lahi ai te talanoaʼi ʼo te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ʼi te ʼu tala logo. Ohage ko te meʼa ʼaē neʼe hoko ki te kau ʼuluaki Kilisitiano, ʼe tautau fai te ʼu loi ʼo ʼuhiga mo nātou pea ʼe fakatatau nātou ki te ʼu faʼahiga lotu ʼaē ʼe fakatupu fihifihia pea mo te ʼu kautahi fakafūfū. (Gāue 28:22) ʼE lagi feala ke fakatagaʼi tatou ʼi tatatou fai faka mafola fakahāhā. ʼE mahino papau ia ʼe mole ko he meʼa fakapotopoto anai, pea ʼe mole tou mulimuli anai ki te tokoni ʼa Sesu, mo kapau ʼe tou fakatupu he ʼu fihifihia ʼe mole hona ʼaoga. (Tāʼaga Lea 26:17; Mateo 10:16) Kae ʼe mole tonu ke fufū te gāue maʼuhiga, ʼaē ko te faka mafola ʼo te Puleʼaga pea mo te tokoni ki te hahaʼi ke liliu ʼo lelei age tonatou faʼahiga maʼuli. Ko te faʼahi ʼaia ʼe ina faka kolōliaʼi ia Sehova, mo fakavikiviki ia ia, mo fakatokagaʼi te hahaʼi ke nātou kumi ia ia pea mo tona Puleʼaga ʼaē kua fakatuʼu. ʼI te ʼu temi pe ʼaenī, ko te tali fakalelei ʼo te moʼoni ʼo te Tohi-Tapu ʼi te Potu Hahake ʼo te Eulopa pea mo te ʼu potu fenua ʼo Afelika, neʼe tupu tāfito ʼuhi ko te kua ʼāsili hā lelei ʼo te faka mafola ʼo te moʼoni ʼi ai, ʼi te temi nei.
15, 16. (a) Koteā te ʼu fua ʼaē ʼe tou maʼu ʼaki tatatou tuputupu fakahāhā ʼi te faʼahi fakalaumālie, kae ʼe tonu koa ke fakatupu tuʼania te faʼahi ʼaia? (b) He koʼe koa ʼe ʼai e Sehova he ʼu mātaʼu ki te ʼu kaugao ʼo Satana?
15 ʼE moʼoni, ko te fai faka mafola fakahāhā ʼa te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova, mo te palatiso fakalaumālie ʼaē ʼe nātou maʼu, pea mo tanatou koloaʼia—ʼi te tuputupu ʼo te hahaʼi pea mo te faʼahi fakasino—ʼe ko he ʼu meʼa ʼe fakatokagaʼi e te hahaʼi. Logope la ko te tuputupu ʼaia ʼe ina ʼaumai te hahaʼi fakamalotoloto, kae ʼe feala ke fakatupu ai te fehiʼa ʼo nātou ʼaē ʼe fakafeagai. (2 Kolonito 2:14-17) ʼI tona fakahagatonu, ʼe lagi feala ke uga e te tuputupu ʼaia te ʼu mālohi ʼa Satana ke nātou tauʼi te hahaʼi ʼa te ʼAtua.
16 ʼE tonu koa ke tou tuʼania ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia? Kailoa ia, mo kapau ʼe tou fakatokagaʼi te lea faka polofeta ʼa Sehova ʼaē ʼe maʼu ia Esekiele kapite 38. ʼE ina fakakikite ko Koke ʼo Makoke, ʼaē ʼe ina fakatā ia Satana te Tevolo talu mai te temi ʼaē neʼe lī ifo ai ki te kele, ʼi te ʼosi fakatuʼu ʼo te Puleʼaga ʼi te taʼu 1914, ʼe ina ʼohofi anai te hahaʼi ʼa te ʼAtua. (Fakahā 12:7-9) ʼE ʼui fēnei e Sehova kia Koke: “ ʼE tonu ke ke ʼui anai: ‘ ʼE ʼau hake ake anai ki te fenua ʼaē ʼe mole ʼāʼā tona ʼu kolo. ʼE ʼau haʼu anai ki te hahaʼi ʼaē ʼe nonofo ʼi te tokalelei, ʼaē ʼe nonofo ʼi te fīmālie, kia nātou fuli ʼaē ʼe nonofo kae mole he ʼu kaupā, ʼaē ʼe mole honatou ʼu pou ukamea pea mo ni ʼu matapā.’ ʼE hoko anai ke toʼo he koloā lahi pea mo fakahoko he maumau lahi, ke feala ke toe ʼaumai tou nima ki te ʼu potu ʼaē neʼe maumauʼi pea kua toe nofoʼi, pea ki te hahaʼi ʼaē neʼe tānaki mai te ʼu puleʼaga, ʼe ko he hahaʼi ʼe nātou tānaki te paʼaga pea mo te ʼu koloā, ia nātou ʼaē ʼe nonofo ʼi te lotolotoiga ʼo te kele.” (Esekiele 38:11, 12) Kae ʼe fakahā e te vaega 4 ʼe mole tonu ki te hahaʼi ʼa Sehova ke nātou matataku ʼi te ʼohofi ʼaia, koteʼuhi ʼe ko he ʼohofi ʼe fakatupu e Sehova. Kae he koʼe koa ʼe fakagafua anai e te ʼAtua, pea mo ina fakatupu he ʼohofi fakamataku ki tana hahaʼi? ʼE tou lau ʼi te vaega 23 te tali fēnei ʼa Sehova: “Pea ʼe moʼoni ia, ʼe ʼau hikihiki anai ia ʼau pea mo fakamaʼoniʼoniʼi ia ʼau, pea ʼe ʼau fai anai ke ʼiloʼi ʼau ia mata ʼo te ʼu puleʼaga tokolahi; pea ʼe tonu anai ke nātou ʼiloʼi ko ʼau ia Sehova.”
17. ʼE tonu ke tou faka ʼuhiga feafeaʼi te kua ōvi mai ʼo te ʼohofi ʼaē ka fai e Koke?
17 Koia, ʼe mole matataku te hahaʼi ʼa Sehova ʼo ʼuhiga mo te ʼohofi ʼaia ʼa Koke, kae ʼe nātou atalitali ki te fakahoko ʼo te tahi lea faka polofeta ʼaia ʼo te Tohi-Tapu. ʼE ko he meʼa fakafiafia te ʼiloʼi ʼaē, ʼaki tana fakatuputupu pea mo tana tapuakina ʼo tana kautahi fakahāhā, ʼe ʼai e Sehova te ʼu mātaʼu ki te ʼu kaugao ʼo Satana pea ʼe ina takitaki ia ia pea mo tana ʼu kautau ki tonatou fakaʼauha!—Esekiele 38:4.
Kua Lahi Age Tona Fakahā ʼi Te Temi ʼAenī ʼi Te ʼu Temi Muʼa!
18. (a)ʼI te temi nei, koteā te meʼa ʼaē kua mahino ki te hahaʼi tokolahi, pea koteā tona tupuʼaga? (b) Koteā te fakaloto mālohi ʼaē ʼe tou maʼu ʼaki te tali ʼaia ʼa te hahaʼi ki te faka mafola ʼo te Puleʼaga?
18 ʼI totatou temi, neʼe fakahā lelei e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova tanatou manatu ʼaē ʼe fakatafito ki te Tohi-Tapu, tatau aipe pe neʼe mole faʼa tali lelei e te hahaʼi. Lolotoga ni ʼu taʼu neʼe nātou fakatokagaʼi ki te hahaʼi te ʼu tuʼutāmaki ʼo te suluka pea mo te toloke, te mole akoʼi fakalelei ʼo te fānau, mo te ʼu fua kovi ʼo te ʼu fakafiafia ʼaē ʼe hoko ai he ʼu felāveʼi fakasino heʼeʼaoga pea mo te agamālohi, pea mo te ʼu tuʼutāmaki ʼo te ʼu foʼi huki toto. Neʼe nātou toe fakahā foki mo te mole moʼoni ʼo te akonaki ʼo ʼuhiga mo te evolisio. Kua tokolahi te hahaʼi kua nātou ʼui ʼi te temi ʼaenī: “ ʼE tonu te ʼu meʼa ʼaē ʼe ʼui e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova.” Kapau neʼe mole tou fakahāhā feiā tatatou ʼu manatu ki te hahaʼi, pea neʼe mole feala ke nātou manatu feiā anai ʼo ʼuhiga mo tatou. Pea ʼaua naʼa tou galoʼi ko tanatou fai te taʼi palalau ʼaia, ʼe kua nātou kau ki te ʼui ʼaē: “ ʼE gutuloi ia Satana, kae ʼe moʼoni ia Sehova.” ʼE ko he fakaloto mālohi ʼaupito ʼaia kia tatou ke tou haga muliʼi te faʼifaʼitaki ʼa Sesu, ʼo tou tala fakahāhā te folafola ʼo te moʼoni!—Tāʼaga Lea 27:11.
19, 20. (a) ʼI te taʼu 1922, koteā te meʼa ʼaē neʼe fakatotonu e te hahaʼi ʼa Sehova ke nātou fai, pea ʼe kei ʼaoga koa te ʼu palalau ʼaia ʼi te temi nei? (b) Koteā te manatu ʼaē ʼe tonu ke tou maʼu ʼo ʼuhiga mo te “meʼa fakalilo tapu”?
19 Kua mahino talu mai fualoa ki te hahaʼi ʼa Sehova tonatou maʼua ke nātou tala fakahāhā te folafola ʼo te moʼoni. ʼI te fakatahi maʼuhiga ʼaē neʼe fai ʼi te taʼu 1922, neʼe fakaloto mālohi te ʼu palalau ʼaē neʼe fai ki te hahaʼi e J. F. Rutherford, te pelesita ʼo te temi ʼaia ʼo te Sosiete Watch Tower: “Koutou aga fakapotopoto, mo nofo tokaga, mo gāue tuʼumaʼu, pea mo lototoʼa. Koutou liliu ko he kau fakamoʼoni agatonu pea mo moʼoni ʼo te ʼAliki. Koutou haga haʼele ki muʼa ʼi te tau ʼo aʼu ki te lāvaki ʼo te ʼu potu fuli ʼo Papiloni. Koutou faka mafola te logo ʼi te ʼu potu fuli pe. ʼE tonu ke ʼiloʼi e te malamanei ko Sehova ko te ʼAtua pea ko Sesu Kilisito ʼe ko te Hau ʼo te ʼu hau pea mo te ʼAliki ʼo te ʼu ʼaliki. Koʼeni te ʼaho ʼo te ʼu ʼaho fuli. Koia: Koutou kalagaʼi, koutou kalagaʼi, koutou kalagaʼi, te Hau pea mo tona puleʼaga.”
20 Kapau neʼe maʼuhiga te ʼu palalau ʼaia ʼi te taʼu 1922, pea ʼe toe maʼuhiga age ia taʼu e 75 ki muli mai, ʼi te kua ōvi mai ʼo te hā ʼa Kilisito ʼi tona ʼuhiga Tagata Fai Fakamāu pea mo ina fakahoko te lagavaka! Ko te logo ʼo ʼuhiga mo te kua fakatuʼu ʼo te Puleʼaga ʼa Sehova pea mo te palatiso fakalaumālie ʼaē ʼe maʼu e te hahaʼi ʼa te ʼAtua, ʼe ko he “meʼa fakalilo tapu” ʼe lahi, pea ʼe mole feala ke nātou taupau maʼa nātou. Ohage ko tona ʼui lelei e Sesu totonu, ʼe tonu ke liliu tana ʼu tisipulo, ʼaki te tokoni ʼo te laumālie maʼoniʼoni, ko he kau fakamoʼoni “ ʼo kaku ki te potu taupotu ʼo te kele,” ʼo ʼuhiga mo tona tuʼulaga tāfito ʼi te fakatuʼutuʼu heʼegata ʼa Sehova. (Gāue 1:8; Efesi 3:8-12) ʼI tona fakahagatonu, ʼi totatou ʼuhiga kaugana ʼa Sehova, ia te ʼAtua ʼaē ʼe ina fakahā te ʼu meʼa fakalilo, ʼe mole tou fia fufū te meʼa fakalilo ʼaia maʼa tatou totonu!
ʼE Koutou Tali Feafeaʼi Anai?
◻ Koteā te “meʼa fakalilo tapu”?
◻ ʼE tou ʼiloʼi feafeaʼi ʼe tonu ke tala te meʼa ʼaia?
◻ Koteā ʼaē ʼe ka fakatupu ai te ʼohofi ʼo Koke te hahaʼi ʼa Sehova, pea koteā te manatu ʼaē ʼe tonu ke tou maʼu ʼo ʼuhiga mo te faʼahi ʼaia?
◻ Koteā ʼaē ʼe tonu ke tou fakatotonu takitokotahi ke tou fai?
[Talanoa ʼo te pasina 16]
Ko He “Meʼa Fakalilo Tapu” Neʼe Fakahā Māmālie
◻ ʼI te ʼosi ʼo te taʼu 4026 ʼi muʼa ʼo totatou temi: ʼE fakapapau e te ʼAtua ʼe ina fakatupu anai he Hāko ke ina molehi ia Satana.—Senesi 3:15
◻ ʼI te taʼu 1943 ʼi muʼa ʼo totatou temi: Neʼe fakamoʼoni ia Sehova ki te fuakava ʼaē neʼe ina fai mo Apalahamo, ʼo ina fakapapau ko te Hāko ʼe haʼu anai mai ia Apalahamo.—Senesi 12:1-7
◻ ʼI te taʼu 1918 ʼi muʼa ʼo totatou temi: Ko te tupu ʼa Isaake, ia ia ʼaē ka ina maʼu te tofiʼa ʼo te fuakava.—Senesi 17:19; 21:1-5
◻ Lagi ʼi te taʼu 1761 ʼi muʼa ʼo totatou temi: ʼE fakamoʼoni e Sehova ko te Hāko ʼe haʼu anai mai te foha ʼo Isaake, ʼaē ko Sakopo.—Senesi 28:10-15
◻ ʼI te taʼu 1711 ʼi muʼa ʼo totatou temi: ʼE fakahā e Sakopo ʼe haʼu anai te Hāko mai tona foha ko Suta.—Senesi 49:10
◻ ʼI te taʼu 1070 ki te taʼu 1038 ʼi muʼa ʼo totatou temi: ʼE fakahā ki te Hau ko Tavite ʼe kau anai te Hāko ʼi tona hākoga pea ʼe Hau anai ʼo heʼegata.—2 Samuele 7:13-16; Pesalemo 89:35, 36
◻ ʼI te taʼu 29 ki te taʼu 33 ʼo totatou temi: Kua ʼiloʼi ʼe ko Sesu te Hāko, te Mesia, te tagata fai fakamāu ʼo te temi ka haʼu, pea mo te Hau ʼaē Kua Fakanofo.—Soane 1:17; 4:25, 26; Gāue 10:42, 43; 2 Kolonito 1:20; 1 Timoteo 3:16
◻ ʼE fakahā e Sesu ʼe ʼi anai tana ʼu kaugā hau pea mo tana ʼu kaugā fai fakamāu, ko te Puleʼaga ʼaē ʼe ʼi te lagi, ʼe ʼi ai tana ʼu hahaʼi fakalogo ʼi te kele, pea ʼe tonu ke liliu tana ʼu tisipulo fuli ko he ʼu hahaʼi fai faka mafola ʼo te Puleʼaga.—Mateo 5:3-5; 6:10; 28:19, 20; Luka 10:1-9; 12:32; 22:29, 30; Soane 10:16; 14:2, 3
◻ ʼE fakahā e Sesu ʼe fakatuʼu anai te Puleʼaga ʼo aʼu ki he temi ʼe mole ʼiloʼi hona gataʼaga, ʼaē ʼe fakamoʼoni kiai te ʼu meʼa ʼaē ʼe hoko ʼi te malamanei.—Mateo 24:3-22; Luka 21:24
◻ ʼI te taʼu 36 ʼo totatou temi: ʼE fakahā kia Petelo ʼe kau anai mo te hahaʼi ʼaē ʼe mole Sutea ki te tofiʼa ʼo te Puleʼaga.—Gāue 10:30-48
◻ ʼI te taʼu 55 ʼo totatou temi: ʼE fakamahino e Paulo ko nātou ʼaē ka nātou maʼu anai te tofiʼa ʼo te Puleʼaga, ʼe fakatuʼuake anai ia nātou ki te maʼuli tuputupua pea mo heʼe popo lolotoga ʼi te ʼi henī ʼa Kilisito.—1 Kolonito 15:51-54
◻ ʼI te taʼu 96 ʼo totatou temi: Ko Sesu, ʼaē kua hau ki tana ʼu tisipulo fakanofo, ʼe ina fakahā ʼe nātou toko 144 000 anai.—Efesi 5:32; Kolose 1:13-20; Fakahā 1:1; 14:1-3
◻ ʼI te taʼu 1879 ʼo totatou temi: ʼE fakahā e te Zion’s Watch Tower, ko te taʼu 1914 ʼe ko he taʼu maʼuhiga anai ʼi te fakahoko ʼo te “meʼa fakalilo tapu” ʼa te ʼAtua
◻ ʼI te taʼu 1925 ʼo totatou temi: ʼE fakamahino e te Te Tule Leʼo kua tupu te Puleʼaga ʼi te taʼu 1914; ʼe tonu ke fakahā te “meʼa fakalilo tapu” ʼo ʼuhiga mo te Puleʼaga.—Fakahā 12:1-5, 10, 17
[Paki ʼo te pasina 15]
Ohage ko tonatou Takitaki, ko Sesu, ʼe fakahā e te kau Fakamoʼoni ʼa Sehova ki te hahaʼi te Puleʼaga ʼo Sehova