Kua Ke Iloʼi Koa?
ʼI te ʼuluaki sekulo, kotea ʼae neʼe fai e te kau pelepitelo mo te toto ʼo te ʼu manu ʼae neʼe sakilifisioʼi?
ʼI TE taʼu fuli, ʼi te temi muʼa, neʼe momoli e te kau pelepitelo he ʼu manu ʼe lauʼi afe ko he sakilifisio, ʼi te ʼaletale ʼo te fale lotu. Neʼe ui e te tagata faihisitolia Sutea ko Josèphe, ko akeno ʼe 250 000 tupu neʼe momoli ʼi te Pasikate. Koia, neʼe lahi te toto ʼae neʼe liligi ʼi te lakaga ʼaia. (Lev. 1:10, 11; Num. 28:16, 19) Kotea neʼe fai ʼaki te toto ʼaia?
Neʼe maʼu e he kau sivi ʼi te fale lotu ʼo Helote, te faʼahi ʼae neʼe fakaalu ai te toto, ʼae neʼe fakaʼaogaʼi ʼo kaku ki te maumauʼi ʼo Selusalemi ʼi te taʼu 70 H.T.S. Pea neʼe toe fakaʼaogaʼi ke fakaalu ai te toto mai te moʼuga ʼo te fale lotu.
Tou vakaʼi aluʼaga ʼe lua ʼo te faʼahi ʼaia ʼae neʼe fakaalu ai te toto:
Neʼe ʼi ai te ʼu foʼi pu ʼi te lalo ʼaletale: ʼE maʼu te agaaga ʼo te fahaʼi ʼae ʼe fakaalu ai te toto ʼi te tohi Mishna. Ko he tohi ʼafea ʼo te ʼu lao mo talatisio Fakasutea neʼe tohi hili te taʼu 200 H.T.S. ʼE fakamahino fenei ai: “Ko te faʼahi ʼo te ʼaletale ʼae ʼe haga ki te potu saute mo uesite, neʼe ʼi ai foʼi pu ʼe lua. Pea ko te toto ʼo te ʼu sakilifisio mo te vai ʼae neʼe fakaʼaogaʼi ki te fakamaʼa ʼo te ʼaletale, neʼe alu ʼi te ʼu foʼi pu ʼaia ʼe lua, pea neʼe hoko atu tona tafe ki te Vai Tafe ʼo Kitelone.”
ʼE alu tahi te faʼahiga fai ʼafea ʼaia ʼo te ʼu “foʼi pu” ʼo te ʼaletale mo te ʼu fekumi neʼe maʼu e te kau sivi ʼi te temi nei. ʼE fakamoʼoni ʼi te tohi ʼo Te Hisitolia ʼo Te Kau Sutea, neʼe maʼu e te kau sivi he ʼu tafega vai ovi ki te fale lotu, neʼe lagi fakaʼaogaʼi ke fakaalu ai te toto ʼo te ʼu sakilifisio mo te vai ʼae ʼe haʼu mai te ʼaletale.
Neʼe ʼaoga ki ai te vai: Neʼe ʼaoga ki te ʼu pelepitelo ke lahi te vai ki te fakamaʼa ʼo te lalo ʼaletale pea ke fakaalu lelei te toto ʼi te ʼu tafega vai. Neʼe feala ke natou fakahoko te gaue maʼuhiga ʼaia ʼuhi ko te vai ʼae ʼe haʼu tuʼumaʼu mai te kolo. Neʼe haʼu te vai ʼaia ʼi he ʼu tafega vai, pea neʼe tanaki ʼi te ʼu foʼi tane pea mo he ʼu maʼanuʼaga. Neʼe ui fenei e te tagata sivi ko Joseph Patrich: “Neʼe ko te fale lotu pe ʼaia ʼae neʼe ʼi ai he faʼahi ke ʼaumai ai te vai pea mo fakaalu ai te toto. Neʼe foʼi lelei ʼosi tona faʼahiga faʼu ʼaia.”