Ngaba Olu Lwazi Lungaphaya Kwamandla Ethu?
Isibini esingabavangeli basemazweni sasihleli elunxwemeni kulwandle oluseNtshona Afrika sibukele ubuhle benyanga. Indoda yathi: “Ngaba bethu umntu wazi kangakanani ngenyanga, khona kungakanani ekusafuneka akufunde ngayo?”
Iphendula inkosikazi yathi: “Masithi besikwazi ukubukela umhlaba uhamba ngendlela efanayo nale sibukele ngayo le nyanga—lungakanani ulwazi esele benalo abantu, ibe kungakanani ekusafuneka bakufunde? Khawucinge nje ngoku! Asingomhlaba nje ojikeleza ilanga kodwa nezijikelezi-langa ezikulo mmandla wethu azimanga ndawonye. Oku kuthetha ukuba sisenokungaze siphinde sibe kule ndawo kanye sikuyo ngoku. Enyanisweni, indawo esikuyo ngoku endalweni siyazi kuphela ngokusekelwe kwindawo ezikuyo izijikezi-langa esizaziyo. Kukho izinto ezithile esinolwazi gqitha ngazo, kodwa sinokutsho ukuba asiyazi ncam eyona ndawo kanye kanye sikuyo kummandla wendalo!”
KUKHO ubunyani kwezi zinto bazitshoyo. Kubonakala ukuba ininzi into ekusafuneka ifundwe. Kakade ke, sonke sinezinto ezintsha esizifundayo yonk’ imihla. Kungakhathaliseki ukuba kuninzi kangakanani esikufundayo, kubonakala ngathi asinakukwazi ukufunda yonk’ into esifuna ukuyazi.
Enyanisweni, ukongezelela kwinto yokuba sikwazi ukufunda izinto ezintsha, aya esanda namandla ethu okugcina ulwazi lwethu. Oovimba bokugcina ulwazi lwabantu baye banda ngakumbi ngoncedo lwezixhobo zobugcisa. Ngoku sekukho iidiski zekhompyutha ezigcina inkcazelo eninzi kangangokuba zithiywe amagama okuzahlulahlula. Kukho iCD-ROM enokugcina inkcazelo eninzi; amandla ayo anokulinganiswa neemegabytes ezingama-680 okanye ngaphezulu. Kukho iDVD, idiski yevidiyo enokugcina inkcazelo eyiphinda phantse kasixhenxe leyo yeCD-ROM, yaye sele kusiza ezinamandla ngakumbi kunezi.
Iindlela zanamhlanje zokudlulisela inkcazelo zingaphaya kwamandla ethu. Oomatshini bokushicilela bahlala besebenza ngesantya esikhulu, bevelisa amaphephandaba, amaphephancwadi neencwadi. Inkcazelo engapheliyo ifumaneka nje ngokucofa iqhosha lekhompyutha kumntu oneInternet. Ngenxa yezi ndlela zininzi, inkcazelo iya isanda ngokukhawuleza gqitha kunokuba ubani enokukwazi ukuyifunda. Le mfumba yenkcazelo maxa wambi ifaniswa nolwandle, ngokungathi kunjalo, ngenxa yobuninzi bayo kufuneka sifunde ukuqubha kuyo, ngoxa sizabalazela ukuba singarhaxwa. Ngenxa yobuninzi bayo kuyanyanzeleka ukuba sikhethe ngobulumko.
Esinye isizathu sokuba siyihluze kukuba eninzi kuyo yimfungumfungu nje engeloncedo. Ewe, enye kuyo ayinqweneleki nganto, akuyomfuneko ukuyazi. Khumbula ukuba xa kuthethwa ngolwazi kubhekiselwa kwinkcazelo—enoba yelungileyo okanye yengafanelekanga, yeyakhayo okanye yengakhiyo. Okuyenza ibe mandundu ngakumbi le meko, kukuba ezinye izinto ezamkelwa njengenyaniso ngabantu abaninzi azichananga kwaphela. Kukangaphi izinto ezithethwa ngabona bantu bahlonelwayo basemagunyeni ezithi kamva zifunyaniswe zingachananga! Ngokomzekelo, cinga ngonongxelo wesixeko sase-Efese yamandulo, ngokuqinisekileyo owayegqalwa njengomntu onolwazi. Wathi: “Ngubani na ngokwenene okhoyo eluntwini ongaziyo ukuba isixeko samaEfese ngumgcini-tempile ka-Artemis omkhulu nowomfanekiso owawa uvela ezulwini?” (IZenzo 19:35, 36) Nakuba kubonakala ukuba oku kwakusaziwa nanguthathatha—kungaphikiswa, abaninzi basenokuthi—kwakungeyonyaniso ukuba loo mfanekiso wawa uvela ezulwini. Ngesizathu esivakalayo, iBhayibhile Engcwele ilumkisa amaKristu ukuba azilinde koko “kubizwa ngokuba ‘lulwazi’ kuxokwa.”—1 Timoti 6:20.
Isizathu esivakalayo sokuyihluza inkcazelo kukuba bufutshane gqitha ubomi esibuphilayo. Kungakhathaliseki ukuba ungakanani, ngokuqinisekileyo zininzi izinto obungathanda ukuzazi, kodwa uyaqonda ukuba awunakuphila ixesha elide kangako ukuze uzazi zonke.
Ngaba le ngxaki iya kuze itshintshe? Ngaba luya kuze lubekho ulwazi oluya kunceda abantu baphile ixesha elide, mhlawumbi ngonaphakade? Ngaba kunokwenzeka ukuthi kanti selukho olo lwazi? Ukuba lukho, ngaba lunokufunyanwa ngabantu bonke? Ngaba luya kuze lufike usuku apho lonke ulwazi luya kube luyile nto kanye siyifunayo—inyaniso? Isibini sabavangeli basemazweni esithethe ngaso ngasentla sazifumana iimpendulo eziluncedo kuloo mibuzo, ngoko nawe unokuzifumana. Nceda ufunde inqaku elilandelayo, eliya kukunceda ube nethemba lokufumana ulwazi ngonaphakade.