YOOSOMA YA MWAHA 48
NCIPO 129 Nimphavela Ovilela
Eliivuru ya Yoobi Enoowerya Wookhaliherani Okathi Munviriha Nnyu Mixankiho
“Mweekeekhai, Muluku khonipaka itthu sootakhala.”—YOBI 34:12.
ETTHU NIN’YA NHU OHUDHA
Nin’ya woona moopora eliivuru ya Yoobi ennikhalihera awa wiiwasasa etthu emmwiiriha Muluku ohiya ohaawa okhumelelaka ni etthu ekhanle onikhalihera ovilela okathi dhinniphwanya awa mixankiho.
1-2. Seeni ori awa vootthuneya osoma eliivuru ya Yoobi?
NIIRE nyuwo moosoma naanaano eliivuru ya Yoobi? Eliivuru ela, yaatikhiwe iyaakha 3.500 dhivinre ottuli, ni ivaara dhawaatta elo ennithokoreriwa nkhama emodha wa iliivuru dhootepa otthuneya dha khalai. Atthu awaatta anninttottopela nlipa aatinkhe eliivuru ela, okhala wiira orumeela moolumo ookhweya wiiwasasa, ooreera ni arina owerya. Masi hata eliivuru ela yoophara nrima yaatikhiwe ni Moise, Mwaneene ti Yehova.—2 Tim. 3:16.
2 Eliivuru ya Yoobi, enhela mpuwa iliivuru dhootepa otthuneya dha mbiibiliyani. Mwaha wa seeni? Nthowa nimodha, okhala wiira elo ennoonihera mwaha muulupale yoowo onaahela mpuwa malaikha ni apinaatamu, ori otteeliha ndhina na Yehova. Nitho enninihudhiha mikhalelo dhootepa oreera dha Yehova, nkhama opheta, akhili, exariya ni owerya-we. Mwa ntakihero, eliivuru ya Yoobi pahi ennihima Yehova okhala “Nanwerya Dhootheene” ivaara dhimphiyera 31, oxira iliivuru dhootheene natakaiha. Nitho ennaakhula makoho awaatta a mweekumini, ohela mpuwa nikoho nenno nihinreela waaxankiha atthu awaatta nni: Seeni Muluku onhiya iye ohaawa okhumelelaka?
3. Eseeni nin’ya nhu ohudha ni eliivuru ya Yoobi?
3 Nkhama dhiidhaale ntthu owenle vadhulu va mwaako onwerya iye woona mwa enamuna yuulupale itthu dhinrukurenrye, eliivuru ya Yoobi enninikhalihera woona mixankiho dha mweekumini mwa enamuna yuulupale nkhama Yehova onoonela iye. Yoosoma ela, nin’ya woona moopora eliivuru ya Yoobi ekhanle awa onikhalihera okathi ninviriha nhu mixankiho. Nitho ninawoona moopora yawiiraneya ya Yoobi woonawene yaakhalihenre awa aisarayeeli akina ni moopora en’ya awa onikhalihera olelo-va. Wookhidherani, nin’ya woona moopora nikhanle nhu orumeela yawiiraneya ela ya mbiibiliyani wiira naakhalihere atthu akina.
MULUKU AAHINHIYA YOOBI AHAAWAKA
4. Yoobi oonihenre dhai wiira aari oovirikana ni aisarayeeli yaari Weexiitu?
4 Okathi aisarayeeli yaari awa ipottha Weexiitu, Yoobi aakhala elapo ya Owuuzi, woonawene mphantta onkhuma ndhuwa wa Elapo Yoolaiheriwa, waattamela elapo ya wArábia. Moovirikana ni aisarayeeli yaawo yaapacenre okokhorela ilatarato Weexiitu, Yoobi aaninrumeela Yehova moororomeleya. (Yox. 24:14; Ezek. 20:8) Yehova aahinhima Yoobi airaka: ‘Khaavo onlikana nuuwo valaponi.’a (Yobi 1:8) Yoobi aari ntthu oothaaciri ni aanittittimihiwa vawaatta. (Yobi 1:3) Moohaakanyera, Satana aahinanariwa vawaatta nuumala omoona Yoobi, yoowo aari oodhuweliwa ni oottittimiheya anrumeelaka Yehova moororomeleya!
5. Seeni yaamwiirihe Yehova ohiya Yoobi ahaawaka? (Yobi 1:20-22; 2:9, 10)
5 Satana aalontte wiira Yoobi aanhiya onrumeela Yehova akhala wiira dhaammuphwanya mixankiho. (Yobi 1:7-11; 2:2-5) Nnaamwi Yehova aampheta vawaatta Yoobi, owo aahinhiya Satana wiira amweehererye, wiira oone akhala wiira Satana aalotta ekhweeli aahiidho naari. (Yobi 1:12-19; 2:6-8) Hata Satana aankhumihenre mixankho dhawaatta Yoobi, nkhama wiipha inama-dhe dhootheene, owiipha ane 10 ni onkhumihera makhwatta oowereya erutthu-ye yootheene, owo khaawenrye omwiiriha Yoobi ohiya onrumeela Yehova moororomeleya. (Munsome Yobi 1:20-22; 2:9, 10.) Nuuvira okathi, Yehova aahinreeliha vawaatta Yoobi, owo aahimpenusa, aahinvaha mireerelo dhawaatta oxira idhe aariiyena, aahaayara anamwane 10 ni aahitthikela okhala oottittimiheya. Nitho Yehova aahaacerera mahiku a ekumi-ye iyaakha 140, mpakha owoona adhule yaakhelaka odhuulu. (Yobi 42:10-13, 16) Yawiiraneya ya Yoobi woonawene yaakhalihere dhai arumeyi a khalai, ni en’ya onikhalihera dhai hiyo olelo-va?
6. Yawiiraneya ya Yoobi woonawene yaakhalihere dhai aisarayeeli? (Moone-tho efootu.)
6 Yawiiraneya ya Yoobi woonawene yaakhalihenre dhai aisarayeeli? Ekumi ya aisarayeeli Weexiitu, yaari yooxankiha. Mwa ntakihero, Yooxuuwa ni Kalebi, yaahiviriha erapasi-ya yootheene eri ipottha. Mwaha wa ohiiwelela wa aisarayeeli, awo yaahiviriha iyaakha 40 ekhalaka moothakoni. Ndho vakhala wiira aisarayeeli yaahidhuwela mixankiho dhamphwanye Yoobi ni moopora Yehova aanreelinhe iye, voohaakhanyera ntakihero-ne naahaakhalihera awo vamodha ni aisarayeeli akina yaakhumelenle nhoolo ondhuwela ole onkhumihera ohaawa. Nitho awo yaanwerya wiiwasasa saana etthu emmwiiriha Muluku ohiya ohaawa okhumelelaka ni woona moopora onaareeliha iye ale ahinhiya okhala oororomeleya wa veene hata evirihaka mixankiho.
Nuuvira okathi, yawiiraneya ya Yoobi woonawene yaahaakhalihera aisarayeeli yaavirinhe iyaakha dhawaatta Weexiitu nkhama ipottha (Moone ettima 6)
7-8. Eliivuru ya Yoobi en’ya waakhalihera dhai atthu anviriha mixankiho? Nvahe ntakihero.
7 Yawiiraneya ya Yoobi en’ya onikhalihera dhai? Mooriipiha nrima, atthu awaatta aahiya omwaamini Muluku mwaha wa ohiiwasasa seeni atthu ooreera nrima dhinaakhumelela awa itthu dhootakhala. Nthokorerye ntakihero na Hazelb onkhala oRuanda. Okathi aari iye mwali, owo aanimwaamini Muluku. Masi nuuvira okathi itthu dhaahirukunuwa. Nuumala anaan’yari-ye omwalana, owo aahipacera ohadhuliwa vawaatta ni nlopwana aathenle amaamaye. Nitho moottharelana, owo aahivenyeriwa. Nuumala wiiraneya elo, owo aahirowa ovekela nimaaliho okerexa-we, masi mooriipiha nrima khaaphwannye. Nuuvira okathi, Hazel aahaatikha ewarakha anleelaka Muluku moonelo-ye, airaka: “Muluku, miyo kihoovekelani, kiheehererya opaka itthu dhooreera, masi nyuwo munkikhumihera pahi itthu dhootakhala. Nenna, nkintthikela-tho wookokhorelani ni kin’ya kikapaka itthu dhinkidhivela.” Hiyo ninniriipiwa nrima vawaatta vaavo ninwoona nhu atthu akina nkhama Hazel, yiirihiwaka okhupali wiira mixankiho anviriha awa dhinkhumiheriwa ni Muluku!
8 Eliivuru ya Yoobi, ennihudhiha wiira mixankiho dhihu dhinkhumiheriwa ni Satana ohiya ni Yehova! Nitho enninoonihera wiira vaavo atthu inaaphwanya awa mixankiho, nihuupuwele wiira anhepha ele yaanla awa. Biibiliya onlotta wiira ‘okathi ni itthu dhinikhumelela mootutusera’ pooti omphwanya khuta ntthu ni khuta okathi. (Mus. 9:11; Yobi 4:1, 8) Nitho yawiiraneya ya Yoobi enninihudhiha wiira vaavo nihinhiya nhu okhala oororomeleya, ninninvaha eparakha Yehova ya omwaakhula Satana. (Yobi 2:3; Mir. 27:11) Hiyo ninnixukhurela vawaatta mwaha wa nenna odhuwela nthowa hiyo vamodha ni atthu ninaapheta nhu dhinniphwanya awa mixankiho. Nuumala Hazel opacera onsoma Biibiliya ni Anamoona a Yehova, aahoona wiira khaari Muluku aankhumihera mixankiho. Owo onlotta wiira: “Miyo kaahinvekela Muluku ni nrima aka wootheene, kinleelaka Yehova wiira okathi ole kaalontte aka wiira nkaatthikela wookokhorelani, kaahilotta moolumo awo okhala wiira nkoodhuwelani. Ndho vano kidhuwenlaka wiira Yehova onnikipheta, kinnihakalala vawaatta.” Voohaakanyera hiyo ninnixukhurela vawaatta odhuwela etthu emmwiiriha Yehova ohiya ohaawa okhumelelaka! Vano, nirowe noone moopora yawiiraneya ya Yoobi ekhanle awa onikhalihera ootheene nhu vaavo dhinniphwanya awa mixankiho.
YAWIIRANEYA YA YOOBI ENNIKHALIHERA DHAI OVILELA?
9. Vaavo mummuupuwela nnyu Yoobi akilaanthi vattuurani, mixankiho seeni aaviriha iye? (Yakobo 5:11)
9 Nkahaya mmuupuwele Yoobi akilaanthi vattuurani, arina makhwatta owereya erutthu-ye yootheene ni oonaka owereya vawaatta. Erutthu ya Yoobi yaahihononeya vawaatta mwaha wa eretta ele ni khaareele wootta. Ndho mwaha wa ohikhalana ikuru, khiyaavo etthu Yoobi aawerya iye opaka ohikhanle odhuna makhwatta-ye ni mavali. Ohiya pahi ovikaniha okhala nkumi, Yoobi aanoonihera ovilela. (Munsome Yakobo 5:11.) Eseeni yaankhalihenre Yoobi owerya ovilela?
10. Eseeni enoonihera wiira Yoobi aanitthuna onleela Yehova moopora oonela iye mixankiho dhaamphwannye? Nthokihere.
10 Yoobi aahintthukulela nrima Yehova anleelaka moonelo-ye. (Yobi 10:1, 2; 16:20) Mwa ntakihero, ekapiitulu 3 ennoonihera wiira Yoobi aahiriipiwa nrima vawaatta mwaha wa mixankiho dhaamphwannye. Ndho elo yaahimwiiriha olotta ahuupuwenle saana wiira Yehova taankhumihera mixankiho idho. Nuuvira okathi, axirikha-ye araru yaahinleela Yoobi ivaara dhawaatta wiira aahukhummwa ni Muluku mwaha wa dhoovonya-dhe. Masi Yoobi aalotta wiira owo aari oororomeleya. Moolumo makina alontte Yoobi, annoonihera wiira okathi nkina uupuwela wiira aari ootepa okhala naxariya onxira Muluku. (Yobi 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Ekapiitulu 31, ennoonihera wiira Yoobi aatthuna wiira Muluku amwaakhule ni anleele wiira khaaphwanelela onkhumelela mixankiho idhe. (Yobi 31:35) Masi Yoobi khaatthuneya onkhanyerera Muluku wiira anleele mooluluwanya seeni dhaamphwanya awa mixankiho idhe. Tivondho owo aahikhupali wiira wiilipihera-we wiidhaakiha atthunaka woonihera wiira aari oororomeleya, waahimwiiriha olotta ‘moolumo oololo.’—Yobi 6:3, 26
11. Yehova oonenle dhai nuumala Yoobi olotta wiira aari ntthu oororomeleya ni khaapanke etthu yootakhala?
11 Nuupuwelelaka ele yaamwiiraneenle Yoobi, ninniwerya odhuwela wiira etthu yaamwiirinhe olotta mwa enamuna ele, okhala wiira aahikhalana oxirikha woolipa ni Yehova ni aanikhupali wiira aamphuka nxankiho-ye mwa xariya. Masi okathi Yehova aamwaakhunle iye Yoobi, khaanleenle mathowa ootheene yaamwiiriha omphwanya mixankiho idhe. Yehova khamphukenle Yoobi mwaha wa olotta moonelo-ye airaka khaapanke etthu yootakhala. Ohiya-vo, nkhama dhiidhaale paapa oopheta oninkhalihera iye mwane, Yehova aahinhudhiha Yoobi enamuna ya wuupuwela saana. Ndho elo enamuna yooreera Yehova aarumeenle iye wiira ankhalihere Yoobi. Yookhumelela-ya, mwa wiiyeviha Yoobi aahoona wiira khaadhuwela itthu dhawaatta ni aahoonihera ottharuwa mwaha wa moolumo aalontte iye ahuupuwenle saana. (Yobi 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) Yawiiraneya ela woonawene yaakhalihere dhai arumeyi a khalai ni ennikhalihera dhai olelo-va?
12. Yawiiraneya ya Yoobi woonawene yaakhalihere dhai aisarayeeli?
12 Yawiiraneya ya Yoobi woonawene yaakhalihere dhai aisarayeeli? Itthu dhaankhumelenle Yoobi woonawene dhanwerya waahudhiha itthu dhawaatta aisarayeeli. Moone ntakihero na Moise. Khiyaari etthu yookhweya Moise waahoolela aisarayeeli, okhala wiira yaanihiya omwiiwelela Yehova ni yaaninrukunuwela Moise. Masi moovirikana ni aisarayeeli yaawo yaari oohiiwelela ni ivaara dhawaatta yaaidhinliha vamaithoni va Yehova, Moise aaninvekela Yehova anleelaka mixankiho-dhe. (Okhu. 16:6-8; Moth. 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) Nitho Moise aanitthuneya ovilela vaavo aattarusiwa iye. Mwa ntakihero, aisarayeeli ehalaka vakhaani ophiya Elapo Yoolaiheriwa, awo yaahinnyoonyiha Moise weiwo waamwiirinhe ‘olotta ahuupuwenle saana’ ni ohinvaha ovuwa Yehova omphwanela iye. (Esal. 106:32, 33) Eseeni yaakhumelenle? Yehova khaamwaakhulenle Moise ovolowa Elapo Yoolaiheriwa. (Otum. 32:50-52) Woonawene ottarusiwa iwo, waahinwereiha nrima vawaatta Moise. Masi mwawiiyeviha owo aahaakhulela ottarusiwa iwo. Yawiiraneya ya Yoobi, yaanwerya waakhalihera aisarayeeli akina yaaya okhumelela nhoolo ovilela mixankiho dhaaya waaphwanya. Wuupuwelela yawiiraneya ya Yoobi, waamwaakhalihera onleela Yehova miyoone-dha edhuwelaka wiira owo tori naxariya waaxira awo. Nitho yaanwerya ohudhera waakhulela mwawiiyeviha ottarusiwa ni Yehova.
13. Yawiiraneya ya Yoobi ennikhalihera dhai ovilela? (aHeeberi 10:36)
13 Yawiiraneya ya Yoobi en’ya onikhalihera dhai? Nkhama makiristau, hiyo ninnitthuneya ovilela. (Munsome aHeeberi 10:36.) Mwa ntakihero, akina a hiyo ninniviriha mixankiho dha veerutthuni, mmuupuweloni, mweemudhini, okhweliwa ntthu naampheta nhu aahiidho mixankiho dhikina. Ivaara dhikina itthu anlotta awa ni ampaka awa atthu akina pooti otepiha nxankiho nhu nihikawerya ovilela. (Mir. 12:18) Ndho eliivuru ya Yoobi, enninihudhiha wiira pooti onleela Yehova mixankiho dhihu dhootheene nikhupaliki wiira onooniwiriyana. (1 Yoh. 5:14) Yehova khankhala-khala aninanariwelaka akhala wiira mwaha wa ohimalela ninoolotta “moolumo ololo” nkhama Yoobi vaavo nininvekela nhu. Ohiya-vo, Yehova onoonivaha akhili ni ikuru ninramela nhu wiira niwerye ovilela. (2 Wah. 16:9; Yak. 1:5) Nitho Yehova pooti onittarusa vaareerelaka, nkhama aanttarunse iye Yoobi. Ndho eliivuru ya Yoobi, enninikhalihera ovilela vaavo ninvahiwa nhu miruku aahiidho ninttarusiwa nhu ni Nuulumo na Yehova, ntthenkeso-ye aahiidho anna oolipa mwa omunepani. (aHeb. 12:5-7) Nkhama dhiidhaale waakhulela mwa wiiyeviha ottarusiwa ni Yehova waakhalihera awa Yoobi, ni wiiyeviha ni waakhulela miruku ninvaha nhu onoonikhalihera ophwanya mareeliho awaatta. (2 aKor. 13:11) Idha itthu dhootepa ootthuneya ninhudha nhu ni eliivuru ya Yoobi! Vano, nirowe noone moopora woorumeela eliivuru ya Yoobi wiira naakhalihere atthu akina.
NRUMEELE ELIIVURU YA YOOBI WIIRA MWAAKHALIHERE ATTHU AKINA
14. Enamuna seeni nikhanle nhu orumeela vaavo ninlaleerya nhu wiira naakhalihere atthu akina odhuwela seeni ninhaawa nhu?
14 Niire nyuwo mwaataka omphwanya ntthu nteko woolaleerya ookonhe wiira: Seeni ninhaawa nhu? Akhala wiira mwaataka omphwanya, mwaamwaakhunle dhai? Ivaara dhawaatta wiira naakhule nikoho nna, ninninrumeela Biibiliya wiira nimoonihere ele yaairen’ye exarti ya Weedeni. Woonawene nimpacera nilottaka wiira Satana, nlaikha nenno nootakhala, naahiwoototha anamathelana oopacera niwiiriha onrukunuwela Muluku. (Maph. 3:1-6) Moottharelana, ninnintthokihera ntthu owo wiira mwaha wa Adamu ni Eeva ohimwiiwelela Yehova, apinaatamu ootheene annihaawa ni okhwa. (aRoma 5:12) Wookhidherani, ninnileela ntthu owo wiira Muluku onnirumeela okathi ola wiira oonihere wiira Satana nawoothe ni aakhalihere atthu odhuwela wiira nhoolo apinaatamu anootthikela okhala oomalela. (Wiis. 21:3, 4) Ela enamuna yooreerela orumeela wiira naakhalihere atthu akina odhuwela seeni ninhaawa nhu, ni woonawene pooti okhumihera mireerelo dhawaatta.
15. Nin’ya orumeela dhai eliivuru ya Yoobi wiira ninkhalihere ntthu odhuwela nthowa ninniiriha ohaawa? (Moone-tho ifootu.)
15 Vano, nirowe nithokorerye enamuna ekina wa moopora nikhanle nhu waakhalihera atthu akina ophwanya waakhuliwa wa nikoho nno nirumeelaka eliivuru ya Yoobi. Nyuwo pooti opacera onxukhurela ntthu owo munleelaka wiira: ‘Nikoho mpake nnyu ti nootepa oreera!’ Nuumala-vo, munleela wiira nlopwana mmodha aarina waamini woolipa aaitthaniwa Yoobi, aataka wiipakela nikoho nno. Owo uupuwela wiira mixankiho aaviriha iye aakhumiheriwa ni Muluku. (Yobi 7:17-21) Woonawene ntthu owo pooti otikiniheya nuumala odhuwela wiira okhuma khalai nikoho nno ninnaaxankiha atthu awaatta. Moottharelana, muntthokihera mwa nttittimiho ntthu owo wiira mixankiho dhaamphwannye Yoobi, dhaakhumiheriwa ni Satana, ohiya ni Muluku. Nuumala-vo, munleela wiira Satana aahimweehererya Yoobi atthunaka woonihera wiira apinaatamu aninrumeela Muluku etthunaka oreelihiwa. Nitho pooti ontthokihera ntthu owo wiira Yehova aahinhiya Yoobi aahaawaka, wiira oonihera wiira onnaaroromela apinaatamu oororomeleya wiira anoowerya woonihera wiira Satana nawoothe. Wookhidherani, munleele ntthu owo wiira Yehova aahinreeliha Yoobi mwaha wa ohihiya oororomeleya. Napaka elo ninoowerya waamaaliha atthu naakhaliheraka odhuwela wiira Yehova khankhumihera mixankiho.
Mun’ya orumeela dhai eliivuru ya Yoobi wiira mwaakhalihere atthu akina odhuwela wiira ‘Muluku khampaka itthu dhootakhala’? (Moone ettima 15)
16. Nlotte ntakihero nimodha ninnoonihera wiira yawiiraneya ya Yoobi enoowerya onkhalihera ntthu onviriha mixankiho.
16 Moone moopora eliivuru ya Yoobi enkhalihenre awa Mario. Nihiku nimodha, mwaakha wa 2021, nrokora mmodha alaleeryaka ni telefooni, ntthu aapacenre iye onlikarela, aari Mario. Owo aahinsomela yawaatikhiwa emodha enoonihera wiira Yehova khanlaihera pahi itthu dhooreera nhoolo, masi-tho onniwiriyana mavekelo nhu. Nuumala nrokora ole onkoha moopora oonela iye yawaatikhiwa ele, Mario aalotte wiira aamphwannye aatikhaka ewarakha aalaihaka amudhi-ye okhala wiira aaya wiidhiipha. Mario aahinleela nrokora ole wiira: “Miyo kinninkhupali Muluku, masi ohiihiyu yoola kaamwiikoha akhala wiira owo oruukinyanyala.” Evaara ya naaili nrokora ole aatthikenle iye onlikarela, aahivaanela nuuwo voohima dha mixankiho dhaamphwannye Yoobi. Ndho Mario aahilakela osoma eliivuru yootheene ya Yoobi. Nuumala-vo, nrokora ole aahimunviyarela elinkhi ya Biibiliya a Tradução do Novo Mundo. Ndho eseeni ekhumelenle? Nenna-va Mario ohaakhulela onsoma Biibiliya ni onnihakalala ohudha voohima dha Muluku oopheta, yoowo oonihenre wiira onninthokorerya.
17. Eseeni enwiirihani onxukhurela Yehova mwaha wa wiiriha yawiiraneya ya Yoobi waatikhiwa mbiibiliyani? (Yobi 34:12)
17 Mweekhweeli, Biibiliya ookhalana owerya wa waakhalihera atthu ootheene, waahela mpuwa ale anviriha mixankiho. (aHeb. 4:12) Hiyo ninninxukhurela vawaatta Yehova mwaha wa wiiriha yawiiraneya ya Yoobi waatikhiwa mbiibiliyani! (Yobi 19:23, 24) Eliivuru ya Yoobi, enninikhalihera okhupali wiira ‘mweekhweeli, Muluku khampaka itthu dhootakhala.’ (Munsome Yobi 34:12.) Nitho enninikhalihera odhuwela etthu emmwiiriha Muluku ohiya ohaawa okhumelelaka ni moopora ovilela. Ni enninikhalihera waamaaliha ale anviriha mixankiho. Yoosoma enttharelana, nin’ya woona moopora eliivuru ya Yoobi en’ya awa onikhalihera ovaha miruku dhooreera.
NCIPO 156 Kinnaamini Wira Yehova Ori ni Miyo
a Yoobi aakhanle nuumala Yooseefi okhwa ni ahinatthi Moise orummwa waakhumiha aisarayeeli Weexiitu. Woonawene ovaanela wa Yehova ni Satana ni weehereryiwa wa Yoobi, waairanen’ye mwaakha wa 1657 ni 1514 Kiriistu Ahinatthi Ora.
b Madhina makina aamutariwa.