Ŋala-taa Kela-ŋai Pɔɔkɔɔŋ

1-2. (a) Le ɓe ku kɛ a dakpɛni ŋala-taa kela-ŋai dia? (b) Pere sii kɛɛ leŋ ɓe kukaa la yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai?

KUAI a Ziova ŋɔnuai, kukaa kaayɔɔ su nyii wɛli-kɛ-maa kaa zui. Gaayɔɔi ŋi su-ɓela ɓa kubɔlɔ da sisɛ-ŋai nyii-ŋai kula ŋeniɛi gwaa kelee e pɛlɛ la ŋala-taa kela milliyɔŋ tamaai ma. (Da. 7:​9, 10) Kwa kukili-ŋa sia e pilaŋ ŋala-taa kela-ŋai dia, tãi tamaa mɛnii a pa kukili-ŋai ɓa, berei dikaa la a dakpɛni kuai. Gɔɔŋ-maa ɓa, ŋala-taa kela-ŋai daa tua ɣele ma a zu koyaa e tɛɛ kua. (Zoo 38:​4, 7) Diwala-walalaai tɛɛi kua. Nyaŋ dimaa waai, diteniŋ ɓoɔɔ e tɛɛ kua kpɛni fei kukaa a sɔnyɔŋ-ɓela.—Luu 9:26.

² Kɛlɛ berei maŋ kukaa la a dakpɛni ŋala-taa kela-ŋai dia a pere sii tamaai, ku ɓoloŋɔɔi ŋɔnɔ dia a pere sii tamaa. Gɔɔŋ-maa ɓa, yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai, kwa pɔri Ziova ŋɔtua-pere lɛlɛ-ŋai pɔɔkɔɔni, nyaŋ kua maŋ kwa kukpɔɔi mɛni-kpɛtɛɛ-ŋa kɛ. Kulaa kaa kua tɛitɛi yɛɛ dia, nyaŋ kutua-pere kaa a dakpɛni-ŋa, tii takpɛni-ŋa kɛ ɓo kuyeei Ziova fɛliɛ su. Nyaŋ yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai, kwa ŋwɛli ku kukpɛtɛ Ɣalai fɛli.—1 Pi. 1:12.

3. Le ɓe kwa pɔri maa-kɔrii ŋala-taa kela-ŋai yeei?

³ Ee ku ɓoloŋɔɔi ŋala-taa kela-ŋai dia a pere sii tamaai, dimɛni-kɔɔŋ-maa lɛlɛɛi a ku fɔrɔ, e mɛni-ŋuŋ lɛlɛɛ-ŋa lɛ kua. Zɛŋ-lɛɛi ŋi su, kwa pai lonoi e pilaŋ berei ma kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai dimaa-yeŋ-laai da diwɛli-kɛ-maai nua mɛni mai pɔɔkɔɔni la. Kwa pai ŋɔnɔ berei kaai kwa pɔri di pɔɔkɔɔni la a pa berei ma da tɔɔ la a gbanaŋɔɔi da berei da tii kɛ la a gɛɛ korai-toli-kpɔŋ maa e lɛɛ a ŋwaa.

ŊALA-TAA KELA-ŊAI MAA YEŊƆƆI

4. (a) Ŋala-taa kela-ŋai da maa-yeŋ-laa lɛ leŋ? (b) Le mɛni ɓe ŋala-taa kela-ŋai da maa-yeŋ-laa lɛ lai? (Ŋule-wooi 89:7)

⁴ Ŋala-taa kela-ŋai maa yeŋɔɔi. Berei maŋ di mɛni tamaa kɔlɔŋ la, di wala-wala, nyaŋ tare tamaa kɛ ɓo diyeei, da Ziova ŋɔtɔŋ-ŋai mɛi kaa dikɛ ŋoo mɛni. (Ŋu. 103:20) Difa wɔlɔ yoŋka tee dii-ŋai da gɛi kpaa ŋwala-wala-laai gaa diyeei mɛni ma. Da Ɣala nĩa-mɛni kɛ a lii-nɛ̃ɛ pere a kɛ kpiŋ nua da wala dilaa kɔlɔŋ.a (Zɛ. 32:​24, 29; 2 Ka. 19:35) Difa diyee see laa-maa-tɛ kelee ta mu nyii maa nɛ̃ɛi e li Ziova pɔi. Le mɛni ɓe ŋala-taa kela-ŋai maa yeŋɔɔi lai? Kpɛni fei, Ziova wɛli kaa dia, nyaŋ ɓaa-kɛ-maa siŋɔɔ kaa diyeei mɛni ma.—Ŋule-wooi 89:7 lono.

5. Ɣala-taa kela ta e maa-yeŋ-laa lɛ leŋ gɛɛ zia-nuui Zɔŋ ŋɔpɔara-mɛni-maai lɛi mai? (Ya pɔri ŋɔnɔ votooi kaai.)

⁵ Kwaa mɛni-kɔɔŋ-maa ta kaa nyii nɛ a gɛɛ ŋala-taa kela-ŋai maa yeŋɔɔi. Goraŋ 96 C.E. su, ɣala-taa kela ta nyii kufe naa kɔlɔŋ e ŋɛi-kɛ-maa mɛni-ŋa lɛ zia-nuui Zɔŋ ma zĩa su. (Mɛ. 1:1) Le ɓe Zɔŋ e gɛ gɛɛ aa mɛni lɛlɛɛ-ŋai ti kaai? E too ŋala-taa kelai kɔɔ mu a gɛɛ e vɛli. Kɛlɛ, ŋala-taa kelai ti e gbera a maa felaa nyɛɛ mai: “Ife nyiti kɛ! Kwa kaa-ni kukaa nɔ a yee-mu-ɓela kwa iɓaraai . . . Ɣala fɛli!” (Mɛ. 19:10) Ŋala-taa kelai ti e kɛ kpɔ a maa yeŋɔɔ! Ve kɛ ni laa-maa-tɛ wɛlii. Ŋala-taa kelai e mo Zɔŋ ma a maa felaa a gɛɛ e Ziova fɛli, nyaŋ ve nɛ ni a gɛɛ maa mɛni kpanaŋɔɔi e tɛɛ Zɔŋ ma. Berei maŋ ŋala-taa kelai ŋi aa Ziova fɛli la a koraŋ tamaai, wala-walalaa kɛ ɓo nyeei e tɛɛ Zɔŋ mai, e nii gbiŋ maa yeŋ e zia-nuui toli a maraŋ yee-mu-nuu. Nyaŋ berei maŋ ŋala-taa kelai e Zɔŋ ŋɔpɔara-mɛni-maai lɛ la mai, ve gɛ ni a pere sii nyɔmɔɔ. Kɛlɛ Ŋala-taa kelai e lono bɔ a ɓaa-kɛ-maa pere. Tãi ta e gaa a gɛɛ mɛni-ŋai Zɔŋ e gaai ɓe nii kula a gɛɛ e too gɔɔ mu.

6. Kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai dimaa-yeŋ-laai pɔɔkɔɔni leŋ?

⁶ Kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai dimaa-yeŋ-laai pɔɔkɔɔni leŋ? Kua maŋ kufe ŋwɛlii ku yoŋka tee tii kelee ta mɛni ma nyii gaa kuyeei Ziova fɛliɛ su kpaa kukɛ ŋwɛli a laa maa tɛ. (1 Kl. 4:7) E tee nyiti ma, kufe ŋwɛlii a gɛɛ ku kukpiŋ maa mɛni siɣe a gbanaŋɔɔ e tɛɛ kuɓaraŋ korai-ɓela dia kpɛni fei kwaa tua Ziova fɛlii kpaa maŋ tii-ŋa kaa kuyeei gbɔŋ-gie-mai su nyii ve diyeei. Dɔ̃yai ɓa, tii tamaa a kɛ kuyeei Ziova fɛliɛ su, tãi ti ɓe maa nɛ̃ɛi ku kukpiŋ maa yeŋ la. (Luu 9:48) Yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai, kwa ŋwɛlii ku tii kɛ kuɓaraŋ korai-ɓela diɛ. Kufe ŋwɛlii kutua-pere e nɛ a gɛɛ kumaa mɛni kpanaŋɔɔi e tɛɛ dia.

7. Kwa pɔri maa-yeŋ-laa lɛi leŋ kwa kɛ nuu ta lia-woo ɓoi?

⁷ Kwa pɔri ŋɔnɔ maa-yeŋ-laa lɛi kwa kɛ nuu ta ŋɔpɔara-mɛni-maai lɛi ma kpaa kwa kɛ nia-woo ɓoi—yɛɛ kuɓaraŋ korai-ɓela kpaa kunĩa-pɛlɛɛi. Tɔ̃ya ma, maa nɛ̃ɛi ku lia-woo kpanaŋ tɛɛ nua pɔ a tãi taŋa. Kɛlɛ yɛɛ ŋala-taa kelai nyii Zɔŋ ŋɔpɔara-mɛni-maai lɛ ma a ɓaa-kɛ-maa perei, kwa pɔri nuui ti ŋɔpɔara-mɛni-maai lɛi ma a pere sii nyii nii fe pai tooi polu. Kwa kɛ a maa-yeŋ-ɓela, kwa pai tii kɛi a Ŋala-kɔlɔi a gɛɛ ku nua lia-woo ɓo a ɓaa-kɛ-maa da wɛli-kɛ-maa pere.—Ko. 4:6.

ŊALA-TAA KELA-ŊAI DI NUA WƐLINI

8. (a) Yɛɛ berei gaa la Luu 15:10 sui, ŋala-taa kela-ŋai da diwɛli-kɛ-maai lɛ leŋ nuu-kpune mɛni ma? (b) Ŋala-taa kela-ŋai da kpɔŋ leŋ kua ŋala-woo-ɓo tii su? (Ya pɔri ŋɔnɔ votooi Nyeŋkeŋ mai kaai.)

⁸ Ŋala-taa kela-ŋai maa fe koyaa ni nuu-kpune ma. Difa diŋɛi naɣiŋ mɛni-ŋai mɛi nyii a kɛ a nuu-kpunei kpaa di gaa yɛɛ kumaa mɛni fe kpanaŋ ni, kɛlɛ ku wɛli kaa dia. Dilii a nɛ̃ɛ sɔnyɔŋ-nuu a nii pene e pa polu Ziova pɔ kpaa nuu ta a dua-pere maa faleŋ e pa dɔ̃yai su. (Luu 15:10 lono.) Ŋala-taa kela-ŋai da ŋɔnɔ kpɔŋ maa tɛɛ kupɔ kwa kɛ ŋala-woo-ɓo tii kɛi. (Mɛ. 14:6) Tɔ̃ya ma ŋala-taa kela-ŋai dia kpiŋ difa ɣala-woo ɓo nua dia, kɛlɛ da Ɣala ŋɔnuai teniŋ tɔɔ nuai dia nyii-ŋai ŋwɛlii di dɔ̃yai kɔlɔŋ. E lɛɛ kukili-ŋa a gɛɛ ŋala-taa kela-ŋai nɔ fei Ziova a tii kɛ a dia a gɛɛ e kuteniŋ tɔɔ nua dia, kɛlɛ a ŋɔnɔ tii kɛ a ŋɔmɔleŋ maa waai a gɛɛ e kpɔŋ maa tɛɛ nua pɔ nyii-ŋai ŋwɛlii di gɔlɔŋ. Mɛni ma kufa pɔri moi a gɛɛ Ziova e tii kɛ a ŋala-taa kelai a gɛɛ e ku teniŋ tɔɔ nuu ta ma. (Dikɛ-mɛni-ŋai 16:​6, 7) Kɛlɛ, Ziova a nii tii kɛ a ŋala-taa kela-ŋai a gɛɛ di kpɔŋ kua ŋala-woo-ɓo tii su. Mɛni ma kwa kɛ duŋ lɛlɛɛi ɓoi, kwa pɔri laai la a gɛɛ da pai kpɔŋ ma tɛɛi kupɔ.—Basii ŋi kaa: “Ziova E Diɣala-fɛli-woo-ŋai Su Too.”b

9. Kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai diwɛli-kɛ-maai nua mɛni ma pɔɔkɔɔni leŋ?

⁹ Kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai diwɛli-kɛ-maai nua mɛni ma pɔɔkɔɔni leŋ? Kwa mɛni a gɛɛ nuu ta aa pa polu dɔ̃yai su, kulii a kɛ a nɛ̃ɛ yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai. Kwa pɔri nɛi nuui ti ma a gɛɛ ŋwɛli kaa kua, nyaŋ kulii nɛ̃ɛi a gɛɛ aa pa polu Ziova pɔ. (Luu 15:​4-7; 2 Kl. 2:​6-8) Kwa pɔri ŋɔnɔ ŋala-taa kela-ŋai pɔɔkɔɔni a ŋala-woo-ɓo tii kɛɛ a kulii kelee. (Ik. 11:6) Nyaŋ yɛɛ berei nɔ ŋala-taa kela-ŋai da kpɔŋ maa tɛɛ la kupɔ kwa kɛ duŋ lɛlɛɛi ɓoi, kwa pɔri pere sii takpɛni-ŋa kɔrii a gɛɛ ku kpɔŋ maa tɛɛ kubɔlɔ da sisɛ-ŋai pɔ diɣala-woo-ɓo tii su. Gɔɔŋ-maa ɓa, kwa pɔri mɛni-kpɛtɛɛ kɛi a gɛɛ ku ŋala-woo-ɓo tii kɛ a nuu ta nyii pɛlɛ nɔ ɣala-woo ɓoi a ninai. Kpaa kwa pɔri kpɔŋ maa tɛɛi bɔlɔ da sisɛ-ŋai pɔ nyii-ŋai daa pɔlɔi kpaa da tɛɛi kɔlɔ-fela mɛni-ŋa su a gɛɛ ku ŋala-woo-ɓo tii kɛ gie ma.

10. Le ɓe kwa pɔri maa-kɔrii Sara ŋɔmɛni-kɔɔŋ-maai su?

¹⁰ Le ɓe kwa pɔri gɛi a kɛ mɛni ta a ku kperai mɛni-ŋa kɛi nyii kwa ŋwɛlii ku gɛ Ziova mii? Kwa pɔri pere sii takpɛni-ŋa kɔrii a gɛɛ kwa ŋala-taa kela-ŋai ku tii kɛ gie ma ŋala-woo-ɓo tii su. Kwaa kusisɛi Sara,c nyii kula India lɔii sui ŋɔmɛni-kɔɔŋ-maai kaa. Gɛɛ aa panĩa tii kɛ a koraŋ buu feerɛi (20), Sara e kɔlɛ kpɔ a gbanaŋɔɔ, nyaŋ va kaa kpiŋ pɔri mu siɣei naai. Nyiŋi e nii too kpɔ polu a ŋanaa. Gbɔŋ-maai bɔlɔ da sisɛ-ŋai di dɛɛ bɔi, e pɛlɛ la Ŋala-kɔlɔi lonoɔ ma a ɣele kelee ɓe kpɔŋ maa tɛɛ Sara pɔ a gɛɛ e lii-nɛ̃ɛ sɔlɔ ɓo. E tee nyiti ma, e ŋɔnɔ pere sii takpɛni kɔri a gɛɛ e ŋɔɣala-woo-ɓo tii kɛ. Ee ve pɔrii mu siɣei e see a gɛɛ e kɔlɔ pɔ̃yɛi, a ŋɔɣala-woo-ɓo tii kɛ nɔ ŋɔtoli-ɓo-kɔlii mɛi. A ŋɔlene-polu naa-kaa-ɓelai toli, gɛ ni dia maŋ di nua nyii-ŋai ŋwɛlii di Ŋala-kɔlɔi maa-kɔrii lɛ ma. Mɛni lɛlɛɛ kɛɛ leŋ ɓe kɛ naa polu mai? Ɣaloŋ kpulu loŋ tɛɛ polu ma, Sara e pɛlɛ Ŋala-kɔlɔi ŋaa lɛi nuu buu lɔɔlu mɛi feerɛ (70) ma, nyii nya tɔnɔ fe pɔrii gelee kɛi! Mɛni ma e maraŋ korai-ɓela mare kɛ kpɔŋ maa mɛni ma. Ŋala-kɔlɔ maa-kɔri-ɓelai ŋi tamaa ɣele da naa pa kukoyaŋ-ŋai su. Ŋala-taa kela-ŋai lii a kɛ a nɛ̃ɛ a gɛɛ di tii kɛ a bɔlɔ da sisɛ-ŋa yɛɛ Sara, nyii-ŋai ŋwɛlii di ŋala-woo-ɓo tii kɛ a dilii kelee!

ŊALA-TAA KELA-ŊAI TƆƆI KPANAŊƆƆI

11. Ŋala-taa kela-ŋai daa nɛ leŋ a gɛɛ ditɔɔi kpanaŋɔɔi?

¹¹ Ŋala-taa kela-ŋai dikaa a mɛni-kɔɔŋ-maa lɛlɛɛ a pa berei ma ditɔɔi kpanaŋɔɔi lai. Daa tɔɔ a gbanaŋɔɔ fili mɛni da ŋwana-lɔɔ mɛni-ŋa su a koraŋ tamaa. Di Setɔŋ da ɣala-taa kela takpɛni-ŋa nyii-ŋai da dia-ni dikɛ Ziova fɛlii gie ma a bɔlɔi kaa dikɛ ŋoo pili. (Zɛ. 3:1; 6:​1, 2; Zuu 6) Ŋala-kɔlɔi e lono e pilaŋ ɣala-taa kela tɔnɔ ma nyii kɔ nyinaŋ nyɔmɔɔ ta pɔ a folo kuu tamaa. (Da. 10:13) E siɣe Adaŋ da Ii ditãi ma, ŋala-taa kela-ŋai daa ŋɔnɔ gaa a gɛɛ nuu-kpulu loŋ nɔ ɓe Ziova fɛlii. Berei maŋ da mɛni-ŋai ŋi kelee kaai lai, ŋala-taa kela-ŋai ŋi dikaa nii Ziova fɛlii a dilii kelee. Di gɔlɔŋ a gɛɛ Ziova a pai fili mɛni kelee kperai a tãi lɛlɛɛ.

12. Le ɓe a pɔri kpɔnii kua a gɛɛ ku tɔɔ a gbanaŋɔɔ?

¹² Kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai pɔɔkɔɔni leŋ a pa berei ma da tɔɔ la a gbanaŋɔɔi? Yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai, kua maŋ kwa pɔri fili mɛni-ŋa kaai kpaa nua di tɔɔ kua. Kɛɛ yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai, ku laai la a gɛɛ Ɣala a pai ŋwana-lɔɔ mɛni-ŋa kelee kperai a tãi lɛlɛɛ. Mɛni ma yɛɛ ŋala-taa kela-ŋai, “kufii fa kpɛɛ a mɛni lɛlɛɛ kɛɛ.” (Ga. 6:9) Nyaŋ Ɣala aa gono tee a gɛɛ a pai kpɔnii kua ku lɛɛ a kutɔɔi kpanaŋɔɔ. (1 Kl. 10:13) Kwa pɔri Ziova fɛlii ŋɔmɔleŋ maa waai mɛni ma nyii a kpɔŋ kua a gɛɛ kulii e kɛ a gbeleɛ, lii-nɛ̃ɛ kɛ ɓo kuyeei. (Ga. 5:22; Ko. 1:11) Le ɓe ya pɔri gɛi nua da tɔɔ ya? Ikili tɔɔ Ziova ma, nyaŋ ife yao. Ziova a pai kpɔnii ya, e ikponoi kpanaŋ a tãi kelee.—Ib. 13:6.

ŊALA-TAA KELA-ŊAI DA KPƆŊ MAA TƐƐ A GƐƐ KORAI-TOLI-KPƆŊ MAA E LƐƐ A ŊWAA

13. Tii mɛni kpanaŋɔɔ kɛɛ leŋ ɓe ŋala-taa kela-ŋai yeei a ŋele-ŋai gbɛɛ-ŋa tãi ŋi? (Maafiu 13:​47-49)

¹³ Ziova aa tii mɛni kpanaŋɔɔ tɛɛ ŋala-taa kela-ŋai pɔ a ŋele-ŋai gbɛɛ-ŋa tãi ŋi. (Maafiu 13:​47-49 lono.) Nuu ŋɔmiliyɔŋ tamaa ŋeniɛi gwaa kelee da ŋwɛlii di duŋ lɛlɛɛ mɛni. Nuai ŋi taŋa da maa faleŋ-ŋa kɛ dikɛ-ɣeniɛi su a gɛɛ dikɛ a tɔ̃ya korai-ɓela, kɛlɛ di taŋa difa gɛ ti. Ziova aa tii tɛɛ ŋala-taa kela-ŋai pɔ a gɛɛ di “ŋwana-lɔɔ-ɓelai ɣɛɛ zɔŋ-lɛlɛ-ɓelai sama.” Nyiŋi sukulai ɓa, maa nɛ̃ɛi di kpɔŋ maa tɛɛ a gɛɛ korai-toli-kpɔŋ e lɛɛ a maa waa. Nyiŋi fe nɛi a gɛɛ diai kelee daa kpera Ziova fɛlii dife pai wɔlɔ pai polu Ziova pɔ. Nyiŋi fe ŋɔnɔ nɛi a gɛɛ korai-toli-kpɔŋ ŋuŋ maa ɓoɔɔi mɛni-kpanaŋ takpɛni-ŋa yeei. Dɔ̃yai ɓa, kwa pɔri kɛi a ku laa la a gɛɛ ŋala-taa kela-ŋai da tii kɛi a gbanaŋɔɔ a gɛɛ korai-toli-kpɔŋ e lɛɛ a maa waa.

14-15. Kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai pɔɔkɔɔni leŋ a pa berei ma kwa kɔ la a gɛɛ kori-toli-kpɔŋ e lɛɛ a maa waa? (Ya pɔri ŋɔnɔ votoo-ŋai kaai.)

¹⁴ Kwa pɔri ŋala-taa kela-ŋai pɔɔkɔɔni leŋ a pa berei ma kwa kɔ la a gɛɛ kori-toli-kpɔŋ e lɛɛ a maa waa? Maa nɛ̃ɛi ku kɔ a gɛɛ ku kulaoi-laai a Ziova soŋ a gbanaŋɔɔ. Kwa pɔri nyiŋi kɛi a laoi-laa kɛɛ a nua nyii-ŋai Ziova wɛli kaa dia, ku kukɛi koyaa mɛni-ŋa dia nyii pai kulaoi-laai su karai a nyaa. Bere sii ŋi su, kwa kpɔŋ maa tɛɛ a gɛɛ korai-toli-kpɔŋ e lɛɛ a maa waa. (Ŋu. 101:3) Kwa pɔri ŋɔnɔ kpɔŋ maa tɛɛi kuɓaraŋ korai-ɓela pɔ a gɛɛ di lɛɛ a ditɔɔi kpanaŋɔɔ Ziova polu. Gɔɔŋ-maa ɓa, le ɓe maa nɛ̃ɛi ku gɛ kwa gɔlɔŋ a gɛɛ kuɓaraŋ korai-nuu ta aa sɔnyɔŋ kɛtɛ kɛ? Ee nuui ti wɛli kaa kuai, kwa pai vɔrɔi a gɛɛ e lono korai-toli-kpɔŋ laa-tuɛ-ɓelai pɔ. A kɛ nuui ti a wala gɛ, maa nɛ̃ɛi ku mɛnii kɛi ɓo korai-toli-kpɔŋ laa-tuɛ-ɓelai dia. Kwa ŋwɛlii kuɓaraŋ korai-nuu nyii aa ŋɔlaoi-laai su kara a Ziova e kpɔŋ maa sɔlɔ ɓo a maa felaa!—Zĩ. 5:​14, 15.

¹⁵ Maloŋ mɛnii ɓa, maa nɛ̃ɛi di diai daa sɔnyɔŋ kɛtɛ kɛi kula korai-toli-kpɔŋ su. Nyiŋi a kɛ, ‘kufa ŋɔnɔ laoi-laa’ kɛ a dia.d (1 Kl. 5:​9-13) Mɛni-kpɛtɛɛ ŋi a kpɔŋ maa tɛɛ a gɛɛ korai-toli-kpɔŋ e lɛɛ a maa waa. E tee nyiti ma, kwa wala laoi-laa kɛ a diai nyii-ŋai daa di kula korai-toli-kpɔŋ sui, gɛ ni kukaa wɛli-kɛ-maa lɛi dia. Kwa tɔɔ Ziova woo polu a gɛɛ kufe laoi-laa kɛ a dia, a pɔri kpɔnii dia di gaa a gɛɛ maa nɛ̃ɛi di pa polu Ziova pɔ. Nyiŋi a Ziova da ŋala-taa kela-ŋai lii nɛ̃ɛ.—Luu 15:7.

16. Pere sii kɛɛ leŋ ɓe ya pai kɔi la a gɛɛ I ŋala-taa kela-ŋai pɔɔkɔɔŋ?

¹⁶ Gaa a ɓaa-kɛ-maa kɛtɛ a gɛɛ Ziova e nɛɛ naa a gɛɛ ku mɛni maa-kɔri e pilaŋ ŋala-taa kela-ŋai dia, kukɛ tii kɛ gie ma a dia! Kwaa ditua-pere lɛlɛ-ŋai pɔɔkɔɔŋ yɛɛ, dimaa-yeŋ-laai, diwɛli-kɛ-maai nua mɛni ma, berei ditɔɔi kpanaŋɔɔi lai, da berei da kɔ la a gɛɛ korai-toli-kpɔŋ e lɛɛ a maa waai. Kwa ŋala-taa kela-ŋai pɔɔkɔɔŋ, kua maŋ kwa pɔri kɛi a Ziova ŋɔkaayɔɔi su-ɓela ta wɔlɔ-wɔlɔ da wɔlɔ-wɔlɔ.