Fan Ni Rayog Ni Ngam Pagan’um Ko Bible

Boch e girdi’ e ma yog ni dabiyog ni ngan pagan’uy ko Bible, ma ke garer ko girdi’ ni ke fanay e re thin ney. Ma aram fan ni boor e girdi’ e ngiyal’ ney ni yad ma tay ni dabiyog ni ngan pagan’uy ko Bible.

Machane n’en ni yog Jesus u fithik’ e meybil ngak Got e ra ayuwegdad ni ngada pagedan’dad ngay. I gaar: “Thin rom e ba riyul’.” Ma be yog e Bible ni Got e ke thagthagnag e thin riy.—John 17:17; 2 Timothy 3:16.

Uw rogon e re thin ney u wan’um? Bay fan ni ngan pagan’uy ko Bible, fa? Fa bay e mich riy ni dabiyog ni ngan pagan’uy ko thin ko Bible, fa ba togopuluw reb e thin riy nga reb, ma de taareb e thin riy, fa?

Ma Togopuluw Reb E Thin Riy Nga Yugu Reb, Fa?

Boch e girdi’ e ma yog ni ma togopuluw boch e thin riy nga yugu boch, ere ke dag be’ ngom reb e thin riy ni ba togopuluw reb nga reb, fa? Ya dawor gguyed reb e thin riy ni ba togopuluw nga yugu reb ni faan ga ra fl’eg i yaliy. Riyul’ nrayog ni nge m’ug ban’en ni gowa de puluw e thin riy u lan e Bible. Machane ra m’ug ni aram rogon u wan’ boch e girdi’ ni bochan e de tamilangan’rad ko n’en ni be weliy e Bible morngaagen ara n’en ni buch ko ngiyal’ nyoloy e Bible riy.

Susun, boch e girdi’ e ra weliy ban’en ni yad ma lemnag ni de puluw u lan e Bible ni yad be fith ni lungurad: ‘U uw e ke fek Cain e ppin rok riy?’ Yad ma fith e re n’ey ya yad ma lemnag ni Cain nge Abel e ke mus urngin pi fak Adam nge Efa. Machane yad ma lemnag ni aram rogon ni bochan e dar nanged e thin ko Bible. Ya i yog e Bible ni “ke mang Adam chitamangin boch e pagal nge boch e rugod.” (Genesis 5:4) Ere i leengiy Cain reb i walagen ni ppin ara reb e ppin ni fak reb i walagen.

Baga’ ni pi girdi’ ni yad be gathibthibnag e Bible e yad ma gay e pi n’en ni ba togopuluw riy, ere yad ra fith: ‘I yog Matthew u lan e Bible ni i yib reb e ga’ ko salthaw ngak Jesus ni be ning e ayuw, ma Luke e i yog ni be’ ni owchen e re salthaw nem e ka nol’og ni nge ning e ayuw. Ere bin ngan e bpuluw?’ (Matthew 8:5, 6; Luke 7:2, 3) Ba togopuluw e gali thin ney, fa?

Faanra ngongliy boch e girdi’ reb e maruwel ma aram min nog ni ani suwon e ra maruwel nem e ke ngongliy fare maruwel, ma be’ nib tamilangan’ e dabi lemnag ni de puluw e re thin nem. Susun, ga ra lemnag ni ba oloboch reb e thin ni be yog ni reb e mayor e ke ngongliy e kanawo’ ni yugu aram rogon ni boch e engineer nge girdien e maruwel e ur ngongliyed fare kanawo’, fa? Dabi siy ni danga’! Ere kub puluw e thin rok Matthew ni be yog ni fare salthaw e ke ning e ayuw rok Jesus ni yugu aram rogon ni ke l’og be’ ni owchen ni nge ning e ayuw ni bod rogon ni yog Luke.

Nap’an ni ra tamilang e thin riy ma pi thin u lan e Bible ni gowa ba togopuluw e ra yan i aw nib puluw.

Chep nge Science

Ka faram e un lemnag ni de puluw e thin ko Bible ko chep ko girdi’. Boch e girdi’ e ma gathibthibnag e Bible ma yad ma yog ni dariy ko chep ko pi nam u morngaagen e pi girdi’ ni be weliy e Bible morngaagen ni bod rogon Sargon ni pilung nu Assyria, nge Belshazzar ni pilung nu Babylon, nge governor Pontius Pilate nu Roma. Machane fapi n’en ni kan piriyeg e ngiyal’ ney e ma micheg e pi thin ko Bible. Ere i yog Moshe Pearlman ni ir be’ ni ma fil e chep ko girdi’ ni gaar: “Piin ni ke maruwaran’rad ko ba puluw e chep ko Old Testament u Bible e ke thil e tafinay rorad.”

Faanra nge pagan’dad ko Bible ma thingari puluw ko thin ko science. Ba puluw e Bible ko thin ko science, fa? De n’uw nap’an faram e i togopuluw e scientist ko Bible ya yad be yog ni dariy tobolngin lan e lang. Machane be’ ni ma fil morngaagen lan e lang ni Robert Jastrow fithingan e i weliy ban’en ni ka fini tamilang ni be micheg ni bay tobolngin lan e lang. I weliy ni gaar: “Chiney e gad manang rogon ni ke micheg fapi n’en u lan e lang fare thin ko Bible ni bay tobolngin e fayleng. Nochi yang riy e ba thil, machane kenggin e llowan’ ko piin ni ma fil ban’en u lan e lang nge thin ko Bible u Genesis e ba taareb rogon.”—Genesis 1:1.

Ke thil e lem ko girdi’ u rogon yaan e fayleng. I weliy ba ke babyor ni The World Book Encyclopedia ni gaar: “Nap’an ni i milekag e girdi’ me tamilang ni ba tolulubuy e fayleng ma gathi ba pach ni wod ni un lemnag kakrom.” Machane kab kakrom nib puluw e thin ko Bible! Ya ke pag 2,000 e duw u m’on ko pi milekag nem ma i yog e Bible u Isaiah 40:22 ni gaar: “Bay Be’ ni be par nib tolang nga lang ko fare fayleng nib tolulubuy,” yugu boch e Bible e kan piliyeg e re thin ney riy ni “yaan e fayleng nib lulubuy.” (Douay, Moffatt)

Ere ra yoor ban’en ni fil e girdi’ ma ke yoor ban’en ni be micheg ni rayog ni ngan pagan’uy ko Bible. Be’ ni ir e ga’ ko fare British Museum ka faram ni Sir Frederic Kenyon fithingan e gaar: “Fapi n’en ni yi manang e ma micheg e pi n’en nib mich u wan’uy, ere ra gel e Bible ni faanra yoor ban’en ni yira nang.”

Nga Nog E N’en Ni Bay Nga M’on

Rayog ni ngada pagedan’dad ko n’en ni be yog e Bible u morngaagen e pi n’en ni bay nga m’on rodad, ni be micheg ni bay ‘reb e lan e lang nge reb e fayleng nib biech mab mat’aw,’ fa? (2 Peter 3:13; Revelation 21:3, 4) I riyul’ e thin ko Bible kakrom, fa? Boor i yay ni ke riyul’ e thin ko fapi profet ni yad be weliy e pi n’en ni ra buch ni bokum miriay e duw u m’on riy me yan i riyul’ e thin rorad ni ri rogon!

Susun, i weliy e Bible ni 200 e duw u m’on riy ni ra war Babylon ni reb e nam nib gel. Me yog e Bible ni ra cheg piyu Mede nge piyu Persia mar gelgad ngak yu Babylon. Ma yugu aram rogon ni dawor ni gargeleg Cyrus ni pilung nu Persia, i yog e Bible ni ir e ra gel. I yog e Bible ni ra “milik lan e lul’ ” nu Euphrates ni aram fare lul’ ni be ayuweg Babylon ma “ra par e garog [ko Babylon] nib mab.”—Jeremiah 50:38; Isaiah 13:17-19; 44:27–45:1.

Me yan i riyul’ e pi thin nem nrogon ma aram e n’en ni yog Herodotus ni be’ ni i yoloy e chep. Miki yog e Bible ni ra par Babylon nib magothgoth ni dakuriy e girdi’ riy. Ma aram e n’en ni ke buch. Chiney e ba mogothgoth Babylon ni dakuriy e girdi’ riy. (Isaiah 13:20-22; Jeremiah 51:37, 41-43) Maku boor e thin ko profet u lan e Bible ni ke riyul’ e thin rorad.

Ma mang e be yog e Bible ni ra buch e ngiyal’ ney? Begaar: “Tin tomren e rran e ri bay mo’maw’ ni ngan par nrogon e tin riyul’ ni girdien Kristus. Ya bayi par e girdi’ ni ke mus ni yad e yad be lemnagrad, ma kari gel e chogow rorad, ma kar ufanthingad, ma ke tolangan’rad ni yad be lemnag nri ba ga’ farad; ma bay urogned e thin nib kireb ngak e girdi’ , ma bay dab kur folgad rok e gallibthir rorad, ma bay dab kur pininged e magar ngak be’ u lanin’rad, ma bay dab kur liyorgad ngak Got; ma bay dab kur golgad . . . ma bayi t’uf e fafel rorad me tomur Got u wun’rad; ma bay ur dake yad be liyor ngak Got, machane bay ra pied keru’rad nga gelngin.”—2 Timothy 3:1-5, The New English Bible.

Gad be guy e pi n’en ney e chiney! Maku be yog e Bible ni nap’an e “tin tomren e rran” ma ra yib i m’ug e pi n’en ni baaray: “Bay reb e nam me cham ngak reb e nam, ma gin nsuwon reb e pilung e bayi mahl ko gin nsuwon reb e pilung. Ma bay i yib e uyungol.” Miki gaar: “Bay i yib e durru’ nib gel nge liliy nib machreg ni ma af ko girdi’ i yan.”—Matthew 24:7; Luke 21:11.

Ke riyul’ e thin ko fapi profet u lan e Bible e ngiyal’ ney! Ma uw rogon fapi n’en ni kan micheg ni dawori m’ug, ni bod e pi thin ni baaray: “Piin ni yad mmat’aw e bay ra pired u daken e fayleng u fithik’ e gapas, me par ni taferad ni dariy n’umngin nap’an,” ma “Bay ra pirdiiyed e pi sayden rorad ngar ngongliyed talin e maruwel riy ni ma gi’ e but’ . . . , ma dab kur mahlgad bayay”?—Psalm 37:29; Isaiah 2:4.

Sana ra lemnag boch e girdi’ ni ‘kaygi fel’ e pi thin ney.’ Machane dariy tapgin ni nge maruwaran’dad ko fapi n’en ni ke micheg e Ani Tasunmiy. Ya rayog ni ngada pagedan’dad ko Thin Rok! (Titus 1:2) Ga ra fil e re thin ney ma ra mich u wan’um ni rayog ni ngam pagan’um ko Thin Rok Got.

Fapi thin ko Bible ni kan bieg ko gi babyor ney e yib ko New World Translation of the Holy Scriptures.

[Blurb on page 4]

“Fapi n’en ni yi manang e ma micheg e pi n’en nib mich u wan’uy, ere ra gel e Bible ni faanra yoor ban’en ni yira nang.”