NGENESI

1 Va thonono Nzambi wuvanga diyilu ayi ntoto.

2 Va ntoto vasa ba ko ni kiuma, vaba to kitombi vambata nlangu. Ayi phevi yinlogo yi Nzambi yaba nyikunanga nlangu mu zikhonzu zioso.

3 Nzambi wutuba: “Bika vamonika kiezila.” Mu phila ayoyo, kiezila kimonika.

4 Bosi Nzambi wumona ti diba diambu dimboti vamonika kiezila, Nzambi wutsikika thangu kiezila kifueti monikina ayi thangu kitombi kifueti monikina. 5 Nzambi wutedila kiezila Muinya, vayi kitombi wutedila Builu. Ayi mu phila ayoyo, vayiza ba muinya ayi builu, kilumbu kitheti.

6 Bosi Nzambi wutuba: “Bika vamonika kibuangu kidi yambi, mvandi bika minlangu miba mikabuka. 7 Bosi Nzambi wuvanga vamonika kibuangu kidi yambi ayi wukabula minlangu, wutula wunkaka va mbata kibuangu beni ayi wunkaka kutsi. Ayi mawu mamonika. 8 Ayi Nzambi wutedila kibuangu beni kidi yambi Diyilu. Mu phila ayoyo, vayiza monika builu ayi muinya, kilumbu kimmuadi.

9 Bosi Nzambi wutuba: “Bika nlangu widi kutsi wuba wubundana va kimueka, ayi bika vamonika kibuangu kiyuma. Ayi mawu mamonika. 10 Nzambi wutedila kibuangu beni kiyuma Ntoto, vayi nlangu kakhuphika va kibuangu kimueka wutedila wawu ḿbu. Ayi mambu amomo, mayangidika Nzambi. 11 Bosi Nzambi wutuba: “Bika va ntoto vamena nlumba ayi mintindu miviakana mi minti mimbutanga makundi madi zitheti. Ayi mawu mamonika. 12 Va ntoto vatona kumena nlumba, minti mimbutanga zitheti ayi mintindu miwombo mi minti mimbutanga makundi madi zitheti mu khati. Ayi mawu, mayangidika Nzambi. 13 Ayi vayiza ba builu ayi muinya, kilumbu kintatu.

14 Bosi Nzambi wutuba: “Bika ku diyilu kumonika thangu, ngonda ayi zimbuetila muingi bivananga kiezila ayi bivasa builu ayi muinya. Biawu binkuiza sadisanga kuvasa zithangu, bilumbu ayi mimvu. 15 Biawu binkuiza vananga kiezila va ntoto.” Ayi mawu mamonika. 16 Ayi Nzambi wuvanga thangu muingi kuvananga kiezila va muinya, mvandi wuvanga ngonda ayi zimbuetila muingi kuvananga kiezila va builu. 17 Bosi Nzambi wutula biawu va kibuangu kidi yambi ku diyilu muingi bivana kiezila va ntoto. 18 Biawu, binkuiza vananga kiezila va muinya ayi va builu, muingi bivasa kiezila ayi kitombi. Ayi mawu, mayangidika Nzambi. 19 Ayi vayiza monika builu ayi muinya, kilumbu kinna.

20 Bosi Nzambi wutuba: “Bika mu nlangu muwala zifu, ayi mvandi bika va ntoto vamonika bivangu bindumukanga. 21 Ayi Nzambi wuvanga bibulu binneni mu ḿbu ayi mintindu mioso mi bibulu binkaka bidi mu nlangu. Wuvanga bibulu bidi mavavi ayi bibulu binkaka bindumukanga. Ayi mawu, mayangidika Nzambi. 22 Bosi Nzambi wusakumuna biawu ayi wutuba: “Butananu ayi wesanu ḿbu, mvandi bika bibulu bindumukanga bibutana va ntoto. 23 Vayiza ba builu ayi muinya, kilumbu kintanu.

24 Nzambi wubue tuba: “Bika va ntoto va butana bivangu bidi monyo mu kutadila ntindu wu kadika kivangu, bibulu bantuilanga, bibulu binkokubukanga ayi bibulu binsitu.” Ayi mawu mamonika. 25 Nzambi wuvanga bibulu binsitu mu kutadila ntindu wu kadika kibulu, wuvanga bibulu bantuilanga mu kutadila ntindu wu kadika kibulu ayi wuvanga bibulu binkokubukanga mu kutadila ntindu wu kadika kibulu. Ayi mawu, mayangidika Nzambi.

26 Bosi Nzambi wutuba: “Ndoko tuvanga mutu mu kifuani kitu, mu kutadila phila tuididi. Ayi bawu bankuiza kieba bibulu bidi mu ḿbu, bibulu bindumukanga, bibulu bantuilanga, bibulu binkokubukanga ayi bibulu binkaka bidi va ntoto. 27 Ayi Nzambi wuvanga mutu mu kifuani kiandi. Nandi wuvanga dibakala ayi nkietu. 28 Mvandi, Nzambi wuba sakumuna ayi wuba kamba: “Butananu ayi wesanu ntoto, ayi kiebanu zifu zioso zidi mu nlangu, bibulu bindumukanga ayi bivangu bioso binkaka bidi monyo va ntoto.”

29 Bosi Nzambi wutuba: “Yikuluvana mua minti mioso mimbutanga zitheti zi kudia ayi minti mioso mimbutanga makundi, muingi ludianga. 30 Ayi matedi bibulu bioso binsitu, bibulu bioso bindumukanga ayi bibulu bioso bidi monyo va mbata ntoto, yiku bavana bititi muingi badianga.” Ayi mawu mamonika.

31 Bosi Nzambi wuyangalala mu kumona biuma bioso kavanga, kibila biabioso biba beni bimboti. Ayi vayiza ba builu ayi muinya, kilumbu kinsambanu.

2 Mu phila ayoyo, Nzambi wumanisa kuvanga diyilu, ntoto ayi biabioso bidi muawu. 2 Nzambi wumanisa kuvanga biuma bioso mu kilumbu ki sambuadi, ayi kiawu kilumbu nandi kavunda. 3 Ayi Nzambi wukitula kilumbu ki sambuadi, kilumbu kinlongo, kibila kiawu kilumbu nandi kavunda mu biuma bioso kavanga.

4 Akiki kiawu kinongo kimmonisa phila diyilu ayi ntoto bivangulu, mu kilumbu kio Yave Nzambi kavanga diyilu ayi ntoto.

5 Mu thangu beni, vasa ba ko minti ni bititi va ntoto, kibila Yave Nzambi kabasa nokisanga ko zimvula ayi vasa ba ko ni mutu muingi kuvata va ntoto. 6 Vayi, vaba monikanga to dibungi diaba bondikanga ntoto.

7 Ayi Yave wuvanga mutu mu mbumbungu yi ntoto, bosi wumfula phemu yi luzingu mu mayilu, ayi nandi wuyiza ba mutu* wumonyo. 8 Mvandi, Yave wuvanga lumbu ku Edeni ku khonzu leste, ayi kuawu katula mutu no kavanga. 9 Bosi Yave wumenisa mintindu mioso mi minti midi kitoko, ayi minti mimbutanga makundi ma kudia. Mvandi wumenisa va khati tsika paladizu, nti wu luzingu ayi nti wu kuzabila mamboti ayi mambi.

10 Ku Edeni kuba tho yi muila waba lembilanga biuma biba kuna, ayi muila beni wukabuka mu mila minna. 11 Dizina di muila wutheti didi Pison, ayi wawu wunzungidila kizunga kioso ki Havilá ko kuidi wola. 12 Wola yidi kuna, yidi beni yimboti. Ayi ku kibuangu beni kuidi mvandi nomi yi bdéliu ayi dimanya di ônix.* 13 Dizina di muila wummuadi didi Giom. Ayi wawu wumviokila ku kizunga ki Kuche. 14 Dizina di muila wuntatu didi Hídekeli. Ayi wawu wumviokila ku khonzu leste yi Asiria. Ayi dizina di muila wunna didi Eufrates.

15 Ayi Yave wubonga mutu ayi wuntula ku paladizu yi Edeni, ayi wumvana kiyeku ki kuvata ayi kukeba yawu. 16 Yave mvandi wuvana nsiku awuwu kuidi dibakala: “Ngie widi nsua wu kudia makundi ma minti mioso midi ku paladizu. 17 Vayi, wulendi dia ko makundi ma nti wu kuzabila mamboti ayi mambi, kibila mu kilumbu ngie wala dia makundi ma nti beni, wala fua.”

18 Bosi Yave wutuba: “Disi ko diambu dimboti dibakala katatamana naveka. Yekumvangila nsadisi, muingi kaba wuduka.” 19 Yave mvandi wusadila mbumbungu yi ntoto muingi kuvanga bibulu bioso binsitu, bibulu bindumukanga, ayi wunata biawu kuidi dibakala muingi kavana biawu mazina. 20 Mu phila ayoyo, dibakala wuvana dizina kuidi kadika ntindu wu kibulu, bibulu bantuilanga, bibulu bindumukanga, ayi bibulu binsitu. Vayi dibakala kasa ba ko nsadisi muingi kaba wuduka. 21 Bosi Yave wuvanga dibakala kalala tolo tungolo, ayi bo kaba lala, nandi wumbotula mvesi wu luvati ayi wuvingisa nsunyi va kibuangu kabotula mvesi beni. 22 Ayi mu mvesi beni wu luvati kabotula kuidi dibakala, wawu Yave kavangila nkietu. Ayi wunata nkietu beni kuidi dibakala.

23 Diawu, dibakala wutuba:

24 Mu kibila akiokio, dibakala wala bika tat’andi ayi mam’andi, muingi kukangama mu nkazi’andi, ayi ba babuadi bala ba nsunyi wumueka to. 25 Ba babuadi, batatamana kuba pheni nkua. Vayi babasa monanga ko zitsonyi.

3 Nyoka, kiawu kivangu kiluta ba keba keba mu bibulu bioso binsitu Yave Nzambi kavanga. Diawu kakambila nkietu: “Mawu kuandi Nzambi katuba, ti mulendi dia ko makundi ma minti mioso midi ku paladizu?* 2 Bosi nkietu wukamba nyoka: “Befu tuidi nsua wu kudia makundi ma minti midi ku paladizu. 3 Vayi mu matedi makundi ma nti widi va khati tsika paladizu, Nzambi wutuba: “Bikanu kudia mawu ayi bikanu kusimba mawu, kibila benu kuvanga mawu lunkuiza fua. 4 Ayi nyoka yivutudila nkietu: “Benu luisinkuiza fua ko. 5 Kibila Nzambi zebi ti, kilumbu luala dia makundi beni, luala ba beni nduenga, luala ba buka Nzambi ayi luala zaba kusuasisa mamboti ayi mambi.”

6 Mu phila ayoyo, nkietu wumona ti makundi ma nti beni maba mamboti muingi kudia, ayi ti nti beni wuba kitoko muingi kutala. Diawu kabongila dikundi di nti beni ayi wudia, bosi bo nnuni’andi kaba yandi va kimueka mvandi wumvana diawu ayi nandi wudia. 7 Ayi bawu bayiza zaba ti baba pheni nkua. Diawu batungila meza ma mfigu muingi bavuata.

8 Bo vavioka mua thangu, bawu bayuwa mbembu yi Yave ku paladizu va masika ma builu ava thangu kudiama, ayi bawu basuama Yave kumbusa minti midi ku paladizu. 9 Ayi Yave wutela dibakala: “Adami kuidi widi?” 10 Bosi nandi wumvutudila: “Minu yibe kuwa mbembu’aku, vayi yibe ba mu boma diawu yibe suamina, kibila yibe ba pheni nkua. 11 Vayi Nzambi wunyuvula: “Nani bekukamba ti pheni nkua bedi? Ngie bedia dikundi di nti yikukamba muingi wubika dia?” 12 Dibakala wutuba: “Nkietu no wuphana muingi kaba yama, nandi bephana dikundi muingi yidia, diawu yibe dila. 13 Bosi Yave wuyuvula nkietu: “Kibila mbi ngie bevangila mawu?” Nkietu wumvutudila: “Yibe dila dikundi beni, kibila nyoka nandi bephuna.

14 Bosi Yave wukamba nyoka: “Mu kuvanga diambu adiodio, ngie weka wusingu mu bibulu bioso bantuilanga ayi bibulu bioso binsitu. Ngie wunkuiza kokubukanga va tsi, ayi bidia biaku binkuiza ba mbumbungu yi ntoto. 15 Ayi yinkuiza vanga ngie ayi nkietu luba kimbeni, nkun’aku ayi nkuna wu nkietu mvandi wunkuiza ba kimbeni. Nkuna wu nkietu wala kosumuna ntu’aku ayi ngiewu wala kunlueka va kikodi.”

16 Nandi wukamba kuidi nkietu: “Ngie wunkuiza viokila mu mambu mawombo maphasi bo wumba buemba, ayi mu thangu yi kubuta ngie wunkuiza monanga beni mianga. Ayi wala banga beni phuila yi kuba na nnuni’aku ayi nandi wunkuiza kuyadila.

17 Nzambi wukamba Adami: “Mu kumona ti ngie bekuwila nkazi’aku, ayi bedia dikundi di nti yikuvanina nsua awuwu: ‘Bika kudia diawu,’ ntoto weka wusingu mu kibila kiaku. Ayi ngie wunkuiza vanganga bisalu bingolo bilumbu bioso muingi wubaka ki kudia. 18 Ntoto wunkuiza mena zitsendi ayi bititi bimbi, ayi ngie wunkuiza dianga meza. 19 Vankuiza tombulu ngie kuvanga kisalu kingolo muingi wubaka ki kudia nati wala vutuka mu ntoto, kibila ngie widi mbumbungu yi ntoto ayi muawu wala vutuka.”

20 Bosi Adami wuvana nkazi’andi dizina Eva, kibila nandi wunkuiza ba ngudi yi batu boso va ntoto. 21 Ayi Yave wuvangila Adami ayi Eva bikhutu bikula, mu kusadila nkanda wu bibulu. 22 Bosi Yave wutuba: “Buabu, mutu weka buka befu mu matedi kuzaba mamboti ayi mambi. Diawu, muingi nandi kabika kudia dikundi di nti wu luzingu ayi kazinga mvu ka mvu,—” 23 Yave wuba kukisa ku Edeni muingi batona kuvata bikunusu mu ntoto wo bavangulu. 24 Mu phila ayoyo, nandi wuba kuka ayi wutula ku khonzu leste yi Edeni zikerubim ayi mbedi yidi mbazu yaba tatamana kudiengila va khotolo muingi kukieba nti wu luzingu.

4 Adami wubundana nyitu na nkazi’andi Eva, ayi nandi wuyiza ba buemba. Mu thangu kabuta Kaim, Eva wutuba: “Yima butila muana awuwu mu lusalusu lu Yave.” 2 Buviokila thangu, Eva wubue ba buemba ayi wubuta Abeli khomba Kaim.

Abeli wuyiza ba nsungi wu mamemi, vayi Kaim wuyiza ba mvati. 3 Buviokila thangu, Kaim wunata mua mimbutu muingi kuvana nkhailu kuidi Yave. 4 Vayi Abeli wunata mua mintende mi bibulu na mafuta mawu, muingi kuvana nkhailu kuidi Nzambi. Ayi Yave wukikinina nkhailu wu Abeli. 5 Vayi kasa kikinina ko nkhailu wu Kaim, diawu Kaim kabela mu kiunda ayi kafuemina. 6 Diawu Yave kayuvudila Kaim: “Kibila mbi ngie bedasukila ayi wididi mu kiunda? 7 Ngie kubalula nzingulu’aku ayi kuvanga mambu mamboti, ngie wunkuiza baka lunungu va mesu mami. Vayi ngie kukhambu vanga mawu, zaba kuaku ti disumu didi kumbus’aku ayi didi phuila yi ku kuyala. Buabu, bukiedika ti ngie wunkuiza nunga kuyala disumu beni?”

8 Bosi Kaim wukamba khomb’andi Abeli: “Tuendi ku nsitu.” Bo baba ku nsitu, Kaim wunuanisa Abeli ayi wumvonda. 9 Bosi Yave wuyuvula Kaim: “Khomb’aku Abeli kuidi kadi?” Vayi Kaim wumvutudila: “Yisa zaba ko, minu bavana kiyeku ki kulunganga khomba’ama?” 10 Bosi Nzambi wunyuvula: “Kibila mbi bevangila mambu amomo? Menga ma khomb’aku madi mu kuthela ku tsi ntoto. 11 Buabu ngie weka wusingu, ayi ntoto wube tambula menga ma khomb’aku bevonda, wunkuiza kulenda. 12 Bo wala vata, ntoto walasa menisa ko beni mimbutu. Ngie wala tatamana kuba nzenza mu kuetinanga mu bibuangu biviakana.” 13 Bosi Kaim wukamba Yave: “Yilendi nunga ko tsembolo bephana mu kibila ki nzimbala yibe vanga, kibila yawu yilutidi. 14 Bubu ngie makhukisa va kibuangu akiki, ayi yinkuiza ba wutatuka kuidi ngiewu. Minu yinkuiza tatamana kuba nzenza mu kuetinanga mu bibuangu biviakana, ayi woso wala kumbona, wala kuphonda.” 15 Diawu Yave kankambila: “Kaim, woso mutu wala kuvonda, wala tambula tsembolo sambuadi di zikhumbu.”

Mu phila ayoyo, Yave wuvana kidimbu kuidi Kaim, muingi woso mutu wu kundengana, kabika kumvonda. 16 Kaim wutatuka vantuala Yave, ayi wuyenda kuezingila ku ntoto wu Node,* ku khonzu leste yi Edeni.

17 Bosi, Kaim wubundana nyitu na nkazi’andi, ayi nandi wuyiza ba buemba ayi wubuta muana no kavana dizina Enoki. Ayi Kaim wutona kutunga divula dio kavana dizina di muan’andi Enoki. 18 Buviokila thangu, Enoki wubuta Iradi; Iradi wubuta Meujaeli; Meujaeli wubuta Metuzaeli ayi Metuzaeli wubuta Lameki.

19 Lameki wukuela bakietu buadi. Wutheti dizina diandi diba Ada ayi wummuadi dizina diandi diba Zilá. 20 Buviokila thangu, Ada wubuta Jabali. Jabali nandi mutu wutheti wuzingila mu zitenda ayi wuba nsungi wu mamemi ayi wu bibulu binkaka. 21 Dizina di khomb’andi diba Jubali. Jubali nandi mutu wutheti wusika harpa ayi flaute. 22 Zilá mvandi wubuta muana no bavana dizina Tubalkaim. Ayi Tubalkaim nandi mutu wutheti wuvanga biuma mu kusadila kisengu ayi cobre. Khomb’andi wu nkietu wuba Naamá. 23 Bosi, Lameki wukamba mambu amama kuidi bakazi bandi, Ada ayi Zilá:

25 Adami wubue bundana nyitu na nkazi’andi Eva, ayi wubuta muana. Eva wuvana muana beni dizina Sete, kibila nandi wutuba: “Nzambi mabe phana muana va mvingi Abeli, kibila Kaim wumvonda.” 26 Sete mvandi wubuta muana ayi wumvana dizina Enos. Mu thangu beni, batu batona kusadila dizina di Yave.

5 Akiki kiawu kinongo ki Adami. Bo Nzambi kavanga Adami, nandi wumvanga mu kifuani kiandi. 2 Nzambi wuvanga dibakala ayi nkietu. Mu kilumbu Nzambi kaba vanga, nandi wuba sakumuna ayi wuba tedila “batu.”

3 Bo Adami kadukisa 130 di mimvu, wubuta muana wuba buka nandi ayi wumvana dizina Sete. 4 Bo kabuta Sete, Adami wubue zinga 800 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 5 Mu phila ayoyo, Adami wuzinga 930 di mimvu, bosi wufua.

6 Bo Sete kadukisa 105 di mimvu, nandi wubuta Enos. 7 Bo Sete kabuta Enos, nandi wubue zinga 807 di mimvu. Ayi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 8 Mu phila ayoyo, Sete wuzinga 912 di mimvu, bosi wufua.

9 Bo Enos kadukisa 90 di mimvu, nandi wubuta Kenã. 10 Bo kabuta Kenã, Enos wubue zinga 815 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 11 Mu phila ayoyo, Enos wuzinga 905 di mimvu, bosi wufua.

12 Bo Kenã kadukisa 70 di mimvu, nandi wubuta Malaleli. 13 Bo kabuta Malaleli, Kenã wubue zinga 840 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 14 Mu phila ayoyo, Kenã wuzinga 910 di mimvu, bosi wufua.

15 Bo Malaleli kadukisa 65 di mimvu, nandi wubuta Jaredi. 16 Bo kabuta Jaredi, Malaleli wubue zinga 830 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 17 Mu phila ayoyo, Malaleli wuzinga 895 di mimvu, bosi wufua.

18 Bo Jaredi kadukisa 162 di mimvu, nandi wubuta Enoki. 19 Bo kabuta Enoki, Jaredi wubue zinga 800 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 20 Mu phila ayoyo, Jaredi wuzinga 962 di mimvu, bosi wufua.

21 Bo Enoki kadukisa 65 di mimvu, nandi wubuta Metusalém. 22 Bo kabuta Metusalém, Enoki wutatamana kudiata na Nzambi yi kiedika mu 300 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 23 Mu phila ayoyo, Enoki wuzinga 365 di mimvu. 24 Enoki wutatamana kudiata na Nzambi yi kiedika, bosi batu basa bue kummonanga ko, kibila Nzambi wunnata.

25 Bo Metusalém kadukisa 187 di mimvu, nandi wubuta Lameki. 26 Bo kabuta Lameki, Metusalém wubue zinga 782 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 27 Mu phila ayoyo, Metusalém wuzinga 969 di mimvu, bosi wufua.

28 Bo Lameki kadukisa 182 di mimvu, nandi wubuta muana. 29 Wuvana muana beni dizina Nowa, ayi wutuba: “Muana awuwu wala tuadisa mbombolo, ayi wala tukula mu bisalu bingolo tumvanganga mu kibila ki ntoto Yave kasinga.” 30 Bo kabuta Nowa, Lameki wubue zinga 595 di mimvu. Nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu. 31 Mu phila ayoyo, Lameki wuzinga 777 di mimvu, bosi wufua.

32 Bo Nowa kadukisa 500 di mimvu, nandi wubuta Sem, Kam ayi Jafé.

6 Bo thalu yi batu yaba buelama va ntoto, ayi bo babuta bana ba bakietu, 2 bana* ba Nzambi yi kiedika bamona ti bana ba bakietu baba va ntoto baba kitoko, diawu bawu bayiza kuedila baboso basola. 3 Bosi Yave wutuba: “Yalasa tatamana ko kumonisa mvibudulu kuidi batu, kibila bawu badi batu ba masumu.* Vayi yinkuiza bika bazinga to 120 di mimvu.”

4 Kutona mu thangu beni ayi mu mua thangu kuntuala, kuyiza ba zinefilim va ntoto. Kibila bana ba Nzambi yi kiedika batatamana kubundana nyitu na bakietu bawu, ayi bakietu beni babuta bana. Bana babuta baba beni bazangama ayi bazabakana.

5 Yave wumona ti batu baba yindulanga ayi baba vanganga to mambu mambi thangu zioso. 6 Yave wuba beni mu kiunda, ayi wunyonga mu kibila ki batu kavanga. 7 Diawu Yave katubila: “Yembunga batu va kimueka na bibulu bantuilanga, bibulu binkokubukanga ayi bibulu bindumukanga, kibila yinyonga beni mu kuvanga batu. 8 Vayi Nowa wuba lunungu va mesu ma Yave.

9 Akiki kiawu kinongo ki Nowa.

Nowa wuba mutu wusonga. Mu batu boso baba zinganga mu thangu’andi, Nowa nandi to waba monisanga lukuikumunu, ayi waba diatanga na Nzambi yi kiedika. 10 Buviokila thangu, Nowa wubuta bana batatu: Sem, Kam ayi Jafé. 11 Vayi mu mbuenu yi Nzambi, ntoto woso wubungana, kibila wawu wuwala mambu mambi. 12 Bo Nzambi katala va ntoto nandi wumona ti wawu wuba wubungana, kibila baboso baba vanganga mambu mambi.

13 Bosi Nzambi wukamba Nowa: “Yibakizi makani ma kutulula batu boso, kibila ntoto woso wuma wala buphunya mu kibila kiawu. Diawu yinkuiza batulula va kimueka na bivangu binkaka bidi monyo va ntoto. 14 Vanga nzaza mu kusadila mabaya mamboti, tula bivinga mu nzaza beni, ayi vinda yawu lukatrão ku nganda ayi ku khati. 15 Tala phila wufueti vangila nzaza beni: Yawu yifueti ba 300 di zikovadu* mu kukula, 50 di zikovadu mu kutanduka ayi 30 di zikovadu mu kuzangama. 16 Ngie fueti vanga mu nzaza beni mua nela, muingi yivana kiezila; ayi tonina mu muanza nati vo wunkuiza tula mua nela beni, fueti zonga kovadu yimueka. Ayi muelu wu khotolo, wufueti ba mu khonzu. Mvandi nzaza beni yifueti ba bibanga bitatu.

17 Minu yunkuiza nokisa mvula yingolo muingi kutulula bivangu bioso bidi monyo va ntoto. Mu phila ayoyo, biabioso bidi monyo va ntoto biala fua. 18 Minu yidi mu kuvanga yaku luwawanu, ngie fueti kota mu nzaza va kimueka na nkazi’aku, bana baku ayi bakazi ba bana baku. 19 Mu matedi bibulu, ngie fueti kotisa mu nzaza biodi biodi mu kutadila kadika ntindu, mbakala ayi khietu muingi bibika fua. 20 Mu bibulu bindumukanga, bantuilanga, binkokubukanga mu kutadila ntindu wu kadika kibulu, biodi biodi biala kuiza kuidi ngie ayi biala kota mu nzaza, muingi kuvukisa mintindu mioso mi bibulu. 21 Ayi ngie fueti lunda mintindu mioso mi bidia, muingi benu ayi bibulu lubaka bi kudia.”

22 Nowa wuvanga mamoso Nzambi kantuma. Nandi wuvangila buna buawu.

7 Bosi Yave wukamba Nowa: “Kota mu nzaza ngiewu ayi batu bankalanga yaku, kibila ngie to mutu wusonga yibe mona mu mbandu ayiyi. 2 Mu mintindu mioso mi bibulu bidiodila, ngie fueti nata 7 di bibulu, mbakala ayi khietu. Ayi mu bibulu bikhambulu bidiodila, ngie fueti nata biodi biodi, mbakala ayi khietu. 3 Mvandi, mu bibulu bioso bindumukanga, ngie fueti nata 7 mu kadika ntindu, mbakala ayi khietu, muingi kuvukisa bibulu abiobio va ntoto. 4 Kibila sambuadi to di bilumbu binkhambu, yinkuiza nokisa mvula yingolo mu 40 di bilumbu, ayi yinkuiza vonda bivangu bioso bidi monyo va ntoto.” 5 Nowa wuvanga mamoso Yave kantuma.

6 Nowa wuba 600 di mimvu bo mvula yingolo yitona kunoka va ntoto. 7 Ava mvula yitona kunoka, Nowa wukota mu nzaza va kimueka na nkazi’andi, bana bandi ayi bakazi ba bana bandi. 8 Mu bibulu bioso bidiodila, bikhambulu bidiodila, bindumukanga ayi biabioso bidi va ntoto, 9 biodi biodi biyenda kuidi Nowa mu nzaza, mbakala ayi khietu dedi bo Nzambi kakambila Nowa. 10 Ayi bo vavioka sambuadi di bilumbu, mvula yingolo yitona kunoka.

11 Bo Nowa kaba 600 di mimvu, mu kilumbu 17 mu ngonda yimmuadi, zitho zi nlangu ayi mielu mi diyilu mizibuka. 12 Mvula yitatamana kunoka mu 40 di bilumbu. 13 Muna kilumbu beni, Nowa wukota mu nzaza va kimueka na bana bandi Sem, Kam ayi Jafé, mvandi na nkazi’andi ayi bakazi ba bana bandi batatu. 14 Mvandi wunata mu nzaza bibulu binsitu mu kutadila ntindu wu kadika kibulu. Bibulu bantuilanga mu kutadila ntindu wu kadika kibulu, bibulu bindumukanga mu kutadila ntindu wu kadika kibulu, bibulu binkokubukanga mu kutadila ntindu wu kadika kibulu ayi bibulu binkaka bidi mavavi. 15 Mintindu mioso mi bibulu, bitatamana kukuenda kuidi Nowa mu khati nzaza. Biawu biaba kuendanga biodi biodi. 16 Mu phila ayoyo, mintindu mioso mi bibulu bikota mu nzaza mbakala ayi khietu, dedi bo Nzambi kakambila Nowa. Bosi Yave wuzibika muelu.

17 Mvula yitatamana kunoka mu 40 di bilumbu, ayi nlangu wutatamana kubuelama ayi wuvanga nzaza kulalama va mbata nlangu. 18 Nlangu wutatamana kubuelama beni va ntoto, vayi nzaza yisa sinda ko, yawu yitatamana kulalama va mbata nlangu. 19 Nlangu wumana kuwesa ntoto woso, ayi miongo midi beni mizangama, mimana kusinda kutsi nlangu. 20 Ayi nlangu wumana kudiamisa miongo kuvioka 15 di zikovadu.*

21 Mu phila ayoyo, bivangu bioso bidi monyo va ntoto, bibulu bindumukanga, bibulu bantuilanga, bibulu binsitu ayi batu, bamana kufua. 22 Bivangu bioso bimvumukinanga mu mayilu biba va ntoto, bimana kufua. 23 Mu phila ayoyo, Nzambi wumana kuvonda bivangu bioso bidi monyo va ntoto, kuba kuandi batu, bibulu binkokubukanga ayi bibulu bindumukanga. Bibulu bioso bimana kufua. Vayi Nowa, dikanda diandi ayi bibulu biba mu nzaza, basa fua ko. 24 Ayi ntoto wutatamana wuwala nlangu, mu 150 di bilumbu.

8 Vayi Nzambi wutsikika thalu’andi kuidi Nowa, kuidi bibulu binsitu ayi bibulu bioso bantuilanga biba mu nzaza. Bosi wutuadisa phemu muingi kudekula nlangu wuba va ntoto. 2 Mvula yilembu kubue noka, kibila zitho zioso zi nlangu ayi mielu mi diyilu, mizibama. 3 Bosi nlangu wutona kudekuka malembi malembi. Ayi bo vavioka 150 di bilumbu, wawu wudekuka beni. 4 Mu kilumbu 17 ngonda yisambuadi, nzaza yisikama va mbata mongo wu Ararati. 5 Nlangu wutatamana kudekuka nati mu ngonda kumi, ayi mu kilumbu kitheti ki ngonda beni, miongo mitona kumonika.

6 Bo vavioka 40 di bilumbu, Nowa wuzibula nela yi nzaza, 7 ayi wubasisa ngongongo. Yawu yidumuka ku nganda ayi yivutuka mu nzaza muingi kuvingila nati nlangu wummana kudekuka va ntoto.

8 Bo vavioka mua thangu, nandi wubasisa dibembi muingi kuzaba boti nlangu wuma dekuka. 9 Dibembi beni disa baka ko kibuangu muingi kubeta, diawu kavutukila mu nzaza kibila ntoto wutatamana wuwala nlangu. Bosi Nowa wunonuna koko, ayi wubonga dibembi beni muingi ku dikotisa mu nzaza. 10 Bo vavioka sambuadi di bilumbu, nandi wubue basisa dibembi. 11 Bo dibembi beni divutuka mu nzaza ava buisi kukuila, diawu dituala dieza di nti wu olive kavela vangi. Mu phila ayoyo, Nowa wuvisa ti nlangu wuma dekuka va ntoto. 12 Bo vabue vioka sambuadi di bilumbu, Nowa wubue basisa dibembi, vayi diawu disa bue vutuka ko.

13 Bosi mu kilumbu kitheti mu ngonda yitheti mu mvu 601, nlangu wuyuma va ntoto. Ayi Nowa wubotula muanzu wu nzaza, muingi kumona boti nlangu wuma kuma. 14 Mu kilumbu 27 ngonda yimmuadi, nlangu woso wumana kukuma va ntoto.

15 Bosi Nzambi wukamba Nowa: 16 “Basika mu nzaza va kimueka na nkazi’aku, bana baku ayi bakazi ba bana baku. 17 Basisa mvandi ntindu woso wu bibulu bidi mu nzaza, bibulu bindumukanga ayi bibulu binkokubukanga, muingi biawu bibutana ayi biba biwombo va ntoto.”

18 Nowa wubasika va kimueka na nkazi’andi, bana bandi ayi bakazi ba bana bandi. 19 Bivangu bioso bidi monyo, bibulu binkokubukanga, bibulu bindumukanga ayi mintindu mioso mi bibulu biba mu nzaza, bibasika. 20 Bosi Nowa wutunga kikumu, wubonga bibulu mu bibulu bidiodila, bibulu bindumukanga bidiodila ayi wuvika biawu va kikumu beni muingi kuvana nkhailu kuidi Yave. 21 Ayi Yave wutona kukuwa mfimbu wumboti. Bosi Yave wutuba kutsi ntima: “Yalasa bue singa ko ntoto mu kibila ki mavanga ma batu, kibila mayindu mawu madi to mambi tona mu bumuana buawu. Ayi yalasa bue tulula ko batu boso dedi bo yima vangila. 22 Mu zithangu zioso, va ntoto vala tatamana kuba thangu yi kuvata ayi thangu yi kuvela, thangu mvula ayi thangu kisivu, builu ayi muinya.”

9 Nzambi wusakumuna Nowa na bana bandi ayi wuba kamba: Butanu bana ayi wesanu ntoto. 2 Kutona bubu, bibulu bioso bidi va ntoto, bibulu bioso bindumukanga ayi bibulu bioso bidi mu nlangu, binkuiza tatamana kulumonanga boma ayi kulutina, kibila biawu bieka kutsi luyalu luinu. 3 Mvandi kutona bubu, benu lueka nsua wu kudia bibulu bioso bidi monyo, dedi bo yiluvanina nsua wu kudia meza. 4 Vayi lulendi dia ko menga ma kibulu, kibila mawu mansundula monyo’andi. 5 Ayi yala fundisa woso mutu wuntengula menga. Ayi boti kibulu kintengula menga ma mutu, buna bafueti ku kivonda, mvandi woso mutu wuntengula menga ma wadi yandi, yala kumfundisa. 6 Ayi woso mutu wuntengula menga ma wadi yandi, mvandi bala tengula menga mandi, kibila Nzambi wuvangila mutu mu kifuani kiandi. 7 Vayi benu, butananu muingi luwesa ntoto woso.”

8 Bosi Nzambi wukamba Nowa ayi bana bandi: 9 “Bubu yidi mu kuvanga yinu luwawanu ayi mvandi yidi mu kuvanga luwawanu na nkuna wala kuizila mu nzil’inu. 10 Mvandi yimvanga luwawanu na bibulu bioso bidi monyo va ntoto, ayi bibulu bioso bindumukanga bibedi yinu mu nzaza. 11 Alulu luawu luwawanu yimvanga yinu: Yalasa bue tulula ko batu boso va ntoto mu nlangu, ayi yalasa bue bunga ko ntoto mu khuka yi nlangu.”

12 Ayi Nzambi wubue tuba: “Akiki kiawu kidimbu yimvana kiala kadidila mu zimbandu zioso, mu luwawanu yimvanga yinu ayi yimvanga na bibulu. 13 Yinkuiza basisanga nkiama mu matuti, muingi kuvana kidimbu mu luwawanu yimvanga na biuma bioso bidi monyo va ntoto. 14 Bo yinkuiza nombisanga matuti ayi kunokisa mvula, mvandi yinkuiza basisanga nkiama. 15 Ayi wawu wunkuiza thebulanga moyo luwawanu yimvanga yinu, ayi yimvanga na ntindu woso wu bibulu. Ayi yalasa bue tulula ko bivangu bidi va ntoto mu khuka nlangu. 16 Ayi bo yinkuiza monanga nkiama beni mu matuti, yinkuiza tebukanga moyo luwawanu lu mvu ka mvu yivanga na biuma bioso bidi monyo va ntoto.”

17 Nzambi wubue kamba Nowa: “Akiokio kiawu kidimbu ki luwawanu yimvanga na bivangu bioso bidi monyo va ntoto.”

18 Ababa bawu bana ba Nowa baba yandi mu nzaza: Sem, Kam ayi Jafé. Bosi buviokila thangu, Kam wuyiza buta Kanani. 19 Mu nzila bana abobo batatu ba Nowa, muawu muyizila batu boso badi va ntoto.

20 Bosi Nowa wutona kuvata biuma ayi mvandi wuvata mu ndima, minti mimbutanga makundi ma vinu. 21 Bo Nowa kanua vinu, nandi wukolo ayi wuba pheni nkua bo kaba lala ku tend’andi. 22 Kam tata yi Kanani wumona pheni yi tat’andi, ayi wuzabikisa mawu kuidi zikhomba ziandi baba ku nganda. 23 Sem ayi Jafé babonga kiyunga, bayendila ki mbusa ayi bafuka kiyunga beni kuidi tat’awu. Mu phila ayoyo, bawu basa mona ko pheni yi tat’awu.

24 Bo malavu masakuka, Nowa wukotuka. Ayi bo kazaba mambu muan’andi wu kilezi kamvangila, 25 nandi wutuba:

“Kanani weka mutu wusingu.

Ayi bika nandi kaba mvika wu mimvika mi zikhomba ziandi.”

26 Ayi wubue tuba:

Ayi bika Kanani kaba mvandi mvika wu Jafé.

28 Bo khuka yi nlangu yivioka, Nowa wubue zinga 350 di mimvu. 29 Mu phila ayoyo, Nowa wuzinga 950 di mimvu, bosi wufua.

10 Akiki kiawu kinongo ki Sem, Kam ayi Jafé bana ba Nowa.

Bawu babuta bana bo khuka yi minlangu yivioka. 2 Jafé wubuta Gômer, Mangongi, Madai, Javã, Tubali, Mezeke ayi Tiras.

3 Bana ba Gômer baba: Askenaz, Rifati ayi Togarma.

4 Bana ba Javã baba: Elizá, Tarsi, Kitim ayi Dodanim.

5 Batu bankalanga mu biseka, bayizila mu nzila batu abobo. Ayi bawu batembakana mu bibuangu biawu, mu kutadila makanda mawu, zimbembu ziawu ayi mimvila miawu.

6 Bana ba Kam baba: Kuchi, Mizraim, Puti ayi Kanani.

7 Bana ba Kuchi baba: Sabá, Havilá, Sabtá, Ramá ayi Sabteka.

Bana ba Ramá baba: Seba ayi Dedam.

8 Kuchi wubuta Ninrodi. Ayi Ninrodi, nandi mutu wutheti wuluta ba mangolo va ntoto. 9 Ninrodi wuyiza ba mvondi wu bibulu muingi kubalukila Yave. Diawu bantubilanga: “Dedi Ninrodi, mvondi bibulu* muingi kubalukila Yave.” 10 Kintinu kiandi kitonina ku Babeli, Ereki, Acadi ayi Kalné mavula madi ku Sinear. 11 Kuawu kanangukina muingi kukuenda ku Asíria ayi wutunga kuna divula di Ninive, Reobote-Ir, Kalá, 12 ayi divula di Rezem diba va ndeku divula di Ninive ayi Kalá. Adidi, didi divula* dinneni.

13 Mizraim wubuta Ludi, Anamim, Leabim, Naftuim, 14 Patruzim, Kasluim (mo muyizila Zifilisteu) ayi Kaftorim.

15 Kanani wubuta Sidon muan’andi wutheti ayi wubuta mvandi Hete, 16 ayi mvandi wuyiza ba khaya yi Zijebuzeu, Ziamoreu, Zigilgazeu, 17 Zitita, Ziarkeu, Zisineu, 18 Ziaveu, Ziarvadeu, Zizemareu ayi yi Ziamateu. Bosi makanda ma zikananeu matiamuka. 19 Mu phila ayoyo, kizunga ki basi Kanani kitonina ku Sidon nati Gerar va ndeku Gaza nati Sodoma, Ngomola, Admá ayi Zeboim va ndeku Laza. 20 Abobo bawu baba bana ba Kam mu kutadila makanda mawu, zimbembu ziawu, mintoto miawu ayi mimvila miawu.

21 Sem khomba kilezi yi Jafé, khaya yi nkuna woso wu Éber, mvandi wubuta bana. 22 Bana ba Sem baba: Elami, Asur, Arpaxade, Ludi ayi Arã.

23 Ababa bawu bana ba Arã: Uz, Huli, Geter ayi Más.

24 Arpaxade wubuta Selá. Ayi Selá wubuta Éber.

25 Éber wubuta bana buadi, wumueka mu bawu wumvana dizina Pelegue,* kibila mu thangu’andi batu bayiza kabuka. Ayi muana wunkaka wumvana dizina Yoctam.

26 Yoctam wubuta Almodade, Selefi, Hazarmaveti, Jerá, 27 Hadorão, Uzali, Dicla, 28 Obali, Abimaeli, Seba, 29 Ofir, Havilá ayi Jobabi. Batu boso abobo baba bana ba Yoctam.

30 Kibuangu bawu baba kalanga kiaba toninanga ku Meza nati ku Sefar kibuangu kidi mongo ku Oriente.

31 Abobo bawu bana Sem kabuta, mu kutadila makanda mawu, zimbembu ziawu, mintoto miawu, ayi mimvila miawu.

32 Amomo mawu makanda ma bana ba Nowa, mu kutadila minkuna miawu ayi mimvila miawu. Mu nzil’awu, muawu muyizila batu boso va ntoto, bo khuka yi nlangu yivioka.

11 Mu thangu beni, batu boso va ntoto baba kolukanga mbembu yimueka to, ayi baba sadilanga biobiawu bikuma. 2 Bo bayenda ku kizunga kiba ku leste, bawu babakula thandu yiba ku ntoto wu Sinear, ayi batona kukala kuna. 3 Bosi bawu batuba: “Yizanu tuvanga mateya ayi tuvika mawu ku mbazu. Mu phila ayoyo, bawu basa sadila ko mamanya, vayi basadila mateya ayi betume muingi kutungila. 4 Bawu batuba: “Ndoku’anu tutunga divula ayi kibanga kimvitila nati ku diyilu. Mu phila ayoyo, mazina mitu mala ba mazabakana, ayi muingi tubika tembakana mu ntoto woso.”

5 Bo Yave kasikika thalu va ntoto, nandi wumona ti bawu baba tunga divula ayi kibanga kizangama. 6 Ayi Yave wutuba: “Tala mambu batu abobo badi mu kuvanga. Bawu badi dikabu dimueka ayi bankolukanga mbembu yimueka, diawu balenda nunga kuvanga kisalu akiokio mu kithuadi. 7 Ndoko tuba vanga kukoluka zimbembu ziviakana, muingi babika visa zimbembu zi bankaka.” 8 Mu phila ayoyo, Yave wuba tiamuna mu ntoto woso ayi bawu balembu kubue tunga divula beni. 9 Diawu batedila divula beni Babeli, kibila Yave wuvanga batu boso kukoluka zimbembu ziviakana. Ayi Yave wuvanga muingi bawu batiamuka mu ntoto woso.

10 Akiki, kiawu kinongo ki Sem.

Bo vavioka mimvu miodi tona vamonika khuka minlangu, Sem wubuta Arpaxade bo kadukisa 100 di mimvu. 11 Bo kabuta Arpaxade, Sem wubue zinga 500 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

12 Bo Arpaxade kadukisa 35 di mimvu, nandi wubuta Selá. 13 Bo kabuta Selá, Arpaxade wubue zinga 403 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

14 Bo Selá kadukisa 30 di mimvu, nandi wubuta Éber. 15 Bo kabuta Éber, Selá wubue zinga 403 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

16 Bo Éber kadukisa 34 di mimvu, nandi wubuta Pelegue. 17 Bo kabuta Pelegue, Éber wubue zinga 430 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

18 Bo Pelegue kadukisa 30 di mimvu, nandi wubuta Reú. 19 Bo kabuta Reú, Pelegue wubue zinga 209 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

20 Bo Reú kadukisa 32 di mimvu, nandi wubuta Serugue. 21 Bo kabuta Serugue, Reú wubue zinga 207 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

22 Bo Serugue kadukisa 30 di mimvu, nandi wubuta Naor. 23 Bo kabuta Naor, Serugue wubue zinga 200 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

24 Bo Naor kadukisa 29 di mimvu, nandi wubuta Tera. 25 Bo kabuta Tera, Naor wubue zinga 119 di mimvu. Ayi nandi wubue buta bana ba babakala ayi ba bakietu.

26 Bo Tera kadukisa 70 di mimvu, nandi wubuta Abalami, Naor ayi Haran.

27 Akiki, kiawu kinongo ki Tera.

Tera wubuta Abalami, Naor ayi Haran. Ayi Haran wubuta Ló. 28 Haran wufuila ku Ur, ntoto kabutukila, ntoto wu basi Kaldeu. Mu thangu beni, tat’andi Tera wuba wumonyo. 29 Abalami ayi Naor bakuela. Nkazi Abalami dizina diandi diba Sarai, ayi nkazi Naor dizina diandi diba Milka. Haran nandi wubuta Milka ayi Iská. 30 Sarai kasa ba ko ni muana, kibila wuba kisita.

31 Tera wunanguka va kimueka na muan’andi Abalami ayi ntekulu’andi Ló, mvandi na Sarai nkazi wu muan’andi Abalami. Bawu bananguka ku Ur divula di basi Kaldeu muingi kukuenda ku ntoto wu Kanani. Buviokila thangu, bawu batuka ku Haran ayi batona kuzingila kuna. 32 Mu phila ayoyo, Tera wuzinga 205 di mimvu. Bosi nandi wufuila ku Haran.

12 Yave wukamba Abalami: “Botuka ku nzo tat’aku ayi ku ntoto wu basi dikanda diaku, ayi yenda ku ntoto yinkuiza kumonisa. 2 Tala mambu yinkuiza kuvangila: ngie wunkuiza ba mvila wunneni ayi yinkuiza kusakumuna. Mvandi dizina diaku dinkuiza ba beni dizabakana ayi batu bankaka bala baka lusakumunu mu kibila kiaku. 3 Yala sakumuna baboso bala kusakumuna ayi yala singa baboso bala kuvangila mambu mambi. Ayi makanda moso va ntoto, bala baka lusakumunu mu kibila kiaku.”

4 Mu phila ayoyo, Abalami wuyenda va kimueka na Ló, dedi bo Yave kankambila. Nandi wuba 75 di mimvu bo kananguka ku Haran. 5 Abalami wuyenda na nkazi’andi Sarai ayi Ló muana khomb’andi, va kimueka na bisadi biandi ayi biuma babaka ku Haran. Bawu bananguka ayi bayenda ku Kanani. Bo batuka ku Kanani, 6 Abalami wutaba ntoto woso wu Kanani, ayi wuyenda ku kibuangu baba tedilanga Sikem, va ndeku minti minneni mi Moré. Mu thangu beni, basi Kanani, bawu baba kalanga ku ntoto beni. 7 Bosi Yave wumonikina Abalami ayi wunkamba: “Yinkuiza vana ntoto awuwu kuidi nkun’aku.” Ayi Abalami wutungila Yave kikumu va kibuangu beni, kibila nandi wummonikina vana. 8 Buviokila thangu, nandi wunanguka va kibuangu beni, wuyenda ku khonzu leste yi Beteli ayi wutunga tenda va ndeku Beteli ayi Ai. Bosi wuvangila Yave kikumu ayi wutona kumbuongimina mu kusadila dizina Yave. 9 Bosi Abalami wutatamana mu viage nati ku Neguebe, ayi wuzingila kuna mu bibuangu biviakana.

10 Bo ku ntoto kaba zingila kuyiza ba nzala, diawu Abalami kayendila ku Ngipiti muingi kuezingila kuna mu mua thangu, kibila kibuangu kaba, kuba beni nzala. 11 Ava kukota ku Ngipiti, Abalami wukamba nkazi’andi Sarai: “Lemvuka yuwa, minu yizebi ti ngie widi nkietu widi beni kitoko. 12 Diawu bo basi Ngipiti bankuiza kumona, bawu bankuiza tuba: ‘Anono, widi nkazi’andi.’ Mu phila ayoyo, bawu bankuiza phonda, vayi ngie basinkuiza kuvonda ko. 13 Diawu lemvuka tuba ti ngie widi khomb’ama, muingi bathadila mu phila yimboti ayi babika kuphonda.”

14 Mu phila ayoyo, bo Abalami kakota ku Ngipiti, basi Ngipiti bamona ti Sarai wuba nkietu widi beni kitoko. 15 Ayi minyadi mi Falawo, mvandi bamona ti nandi wuba beni kitoko, ayi batona kutubila matedi kitoko kiandi vantuala Falawo. Diawu banatina Sarai ku nzo Falawo. 16 Falawo wuvana Abalami, mamemi, zikhombo, ziphunda, zikamela ayi mvandi bisadi mu kibila ki Sarai. 17 Bosi Yave wuvanga Falawo ayi basi dikanda diandi babakana bimbevu bingolo, mu kibila ki Sarai nkazi Abalami. 18 Mu kibila akiokio, Falawo wutumisa Abalami ayi wunkamba: “Kibila mbi bephangila mambu amomo? Kibila mbi bemanga kukhambila ti nandi widi nkazi’aku? 19 Kibila mbi ngie bekhambila, ‘nandi widi khomb’ama’? Minu yima bina kunkuela. Bonga nkazi’aku ayi yendanu kuinu.” 20 Bosi Falawo wutuma bisadi biandi muingi bakamba Abalami kabonga biuma biandi ayi nkanzi’andi muingi babasika ku Ngipiti.

13 Abalami wubotuka ku Ngipiti ayi wuyenda ku Neguebe na nkazi’andi Sarai, Ló ayi banata biuma biawu bioso. 2 Abalami wuba busina buwombo. Nandi wuba palata wola ayi bibulu biwombo. 3 Bo kananguka ku Neguebe muingi kukuenda ku Beteli, Abalami wuzingila mu bibuangu biwombo nati kavitila ku kibuangu katungila tenda kiba va ndeku Beteli ayi Ai, 4 kibuangu katungila kikumu ava kukuenda ku Ngipiti. Bo katuka vana, Abalami wubuongimina Nzambi mu kusadila dizina Yave.

5 Ló mvandi wuba busina, nandi wuba mamemi, zingombi ayi zitenda. 6 Ayi busina bu Abalami ayi bu Ló bubuelama beni, diawu kibuangu baba zingilanga kisa ba ko kifuana muingi ba babuadi bazingila va kimueka. 7 Batu baba kiebanga bibulu bi Abalami ayi batu baba kiebanga bibulu bi Ló, batona kukuambila. (Mu thangu beni basi Kanani ayi ziperizeu, bawu baba kalanga ku ntoto beni.) 8 Diawu Abalami kakambila Ló: “Disi ko diambu dimboti minu ayi ngie voti batu bankiebanga bibulu biama ayi batu bankiebanga bibulu biaku kukuambila, kibila befu tuidi zikhomba. 9 Diawu ngie widi luaku lu kusola yoso khonzu wuntomba. Ngie kusola khonzu lubakala minu yenkuenda ku khonzu lukietu, ayi ngie kukuenda ku khonzu lukietu, minu yenkuenda ku khonzu lubakala.” 10 Mu phila ayoyo, (ava Yave kutulula Sodoma ayi Ngomola) Ló wumona ti kizunga kioso ki Yolidani nati ku Zoar, kuba beni mbozi buka lumbu* lu Yave ayi mvandi buka ntoto wu Ngipiti. 11 Ló wusola kizunga kioso ki Yolidani, kiba ku khonzu leste ayi wuye zingila kuna. Mu phila ayoyo, Ló ayi Abalami bavambana. 12 Abalami waba kalanga ku ntoto wu Kanani, vayi Ló waba kalanga mu mavula madi ku kizunga ki Yolidani. Ayi buviokila thangu, Ló wuye zingila ku ndeku Sodoma. 13 Basi Sodoma baba mavanga mambi, ayi bawu baba tatamana kuvola masumu mangolo maba nyongisanga Yave.

14 Bo Ló kavambana na Abalami, Yave wukamba Abalami: “Lemvuka, vumuna thalu va kibuangu widi, tala ku norte, ku sul, ku leste ayi ku oeste, 15 kibila ntoto awuwu widi mu kumona, yala vana wawu kuidi ngie ayi kuidi nkun’aku, muingi wuba wawu mu zithangu zioso. 16 Yinkuiza vanga nkun’aku wuba wuwombo, ayi valasa ba ko mutu wala nunga kutanga thalu yi batu bala kuizila mu nkun’aku, dedi bo balendi nungina ko kutanga nsengisini. 17 Buabu, zungidila kibuangu kioso muingi wumona kukula, ayi kutanduka ku kibuangu yinkuiza kuvana.” 18 Abalami wutatamana kuzingila mu zitenda. Buviokila thangu, nandi wuye zingila va ndeku minti minneni mi Manre midi ku Hebrom ayi wutungila Yave kikumu va kibuangu beni.

14 Mu bilumbu beni, Anrafeli nandi wuba ntinu ku Senear, Arioki nandi wuba ntinu ku Elazar, Kedorlaomer nandi wuba ntinu ku Elão, ayi Tidal nandi wuba ntinu ku Goim. 2 Mintinu amiomio, banuanisa Bera ntinu wu Sodoma, Birsa ntinu wu Ngomola, Sinabi ntinu wu Admá, Semeber ntinu wu Zeboim, ayi mvandi ntinu wu Bela voti Zoar. 3 Mintinu mioso amiomio, bakutikisa masodi mawu ku ḿbuinga Sidim, wunsundula mar salgado.

4 Mintinu amiomio baba tumukinanga ntinu Kedorlaomer mu 12 di mimvu, vayi mu mvu 13 bawu bambalukila. 5 Diawu mu mvu 14, ntinu Kedorlaomer va kimueka na mintinu minkaka miba yandi kithuadi, banuanisa ayi banunga Zirefaim ku Asteroti-Karnaim, Zizuzim ku Hã, zi Emim ku Savé-Kiriataim, 6 mvandi wununga zi Horeu ku mongo Seir nati ku El-Parã, kibuangu kidi va ndeku thandu. 7 Bosi bavutuka ayi bavitila ku En-Mispati voti Kades. Banunga basi Amaleki ayi banunga mvandi Ziamorreu baba kalanga ku Hazazom-Tamar.

8 Mu thangu ayoyo, ntinu wu Sodoma va kimueka na ntinu wu Ngomola, ntinu wu Admá, ntinu wu Zeboim ayi mvandi ntinu wu Bela voti Zoar, bakutakana muingi kunuanisa zimbeni ziawu mu ḿbuinga Sidim. 9 Mintinu mitanu amiomio, banuanisa Kedorlaomer ntinu wu Elami, Tidali ntinu wu Goim, Anrafeli ntinu wu Sinear ayi Arioki ntinu wu Elazar, mintinu minna. 10 Ku ḿbuinga Sidim kuba mabulu mawombo maba betume,* ntinu wu Sodoma ayi wu Ngomola bo bameka kutina, babua mu mabulu beni. Vayi bankaka batina ku kizunga kiba mongo. 11 Mintinu amiomio minna, banunga ayi banata biuma bi luvalu ayi bidia biba ku Sodoma ayi Ngomola, bosi bayenda kuawu. 12 Banata mvandi Ló muana khazi Abalami waba kalanga ku Sodoma va kimueka na biuma biandi bi luvalu.

13 Vavuka dibakala dimueka wuye zabikisa mawu kuidi Abalami musi Ebeleo. Mu thangu beni, Abalami waba kalanga va ndeku minti mi Manre, musi Amorreu, khomba yi Escol ayi Aner. Babakala abobo, baba kithuadi na Abalami. 14 Bo Abalami kayuwa ti banata musi dikanda diandi ku buvika, nandi wukutikisa 318 di bisadi biandi bikubama, babutukila ku nzo’andi ayi nandi wulandakana zimbeni ziandi nati ku Dani. 15 Va builu, Abalami wuvasa bisadi biandi mu mangumba, bawu banuanisa ayi banunga zimbeni ziawu. Nandi wukuka zimbeni ziandi nati ku Hobá kibuangu kidi ku khonzu norte yi Damasco. 16 Nandi wuvukisa Ló musi dikanda diandi, bakietu, ayi batu bankaka va kimueka na biuma bioso zimbeni ziawu banata.

17 Bo Abalami kanunga ntinu Kedorlaomer ayi mintinu baba yandi kithuadi, ntinu wu Sodoma wuyiza dengana Abalami va ḿbuinga Savé wunsundula ḿbuinga wu ntinu. 18 Ayi Melkizedeki ntinu wu Salem wunatina Abalami mapha ayi vinu, nandi wuba nganga nzambi yi Nzambi Lutidi Zangama.

19 Bosi Melkizedeki wusakumuna Abalami ayi wutuba:

Bosi Abalami wumvana khuku ki kumi mu biabioso katuala mu mvita.

21 Bosi ntinu wu Sodoma wukamba Abalami: “Phutudila batu, vayi bonga kuaku biuma bioso bi luvalu betuala.” 22 Vayi Abalami wukamba ntinu wu Sodoma: “Yinleva phesi mu dizina di Yave, Nzambi Lutidi Zangama no wuvanga diyilu ayi ntoto, 23 ti minu yisinkuiza bonga ko ni kiuma kiaku, ni kheti mua nsinga voti minsinga mi zisandali muingi wubika tuba: ‘Busina boso Abalami kadi, minu yimveni buawu.’ 24 Yisinkuiza bonga ko ni kiuma, kubotula kuandi biuma bisadi biama bama dia. Vayi matedi Aner, Escol ayi Manre, batu ba bekuenda yami, bika bawu babonga ndambu’awu.”

15 Bosi Abalami wumona kimona mesu ayi wuyuwa Yave kutuba: “Bika kumona boma Abalami. Kibila minu yidi nsungi’aku.* Ngie wala tambula lusakumunu luwombo.” 2 Abalami wumvutudila: “A Yave Fumu’ama, mbi wunkuiza phana mu kuzaba ti minu yisi ko ni muana, vayi kisadi kiama Eliezeli musi Damasco nandi wunkuiza vua kiuka kiama?” 3 Abalami wubue tuba: “Ngie wupheniabu ko ni muana, ayi kisadi kiama nandi wunkuiza vua kiuka kiama.” 4 Vayi Yave wumvutudila: “Kisadi kiaku kasi ko nandi wunkuiza vua kiuka kiaku, vayi muana ngie wala buta nandi wala vua kiuka kiaku.”

5 Bosi Nzambi wutuma Abalami kabasika ku nganda ayi wunkamba: “Lemvuka, tala ku diyilu ayi tanga zimbuetila boti ngie wulenda nunga.” Ayi wubue nkamba: “Bobo buala bela nkun’aku.” 6 Ayi Abalami wutula kiminu mu Yave, ayi Nzambi wuntadila mutu wusonga. 7 Bosi Nzambi wunkamba: “Minu yidi Yave, no wu kubotula ku Ur ntoto wu basi Kaldeu, muingi ku kuvana ntoto awuwu wuba kiuka kiaku.” 8 Mu kibila akiokio, Abalami wutuba: “A Yave Fumu Yilutidi, buidi yilenda zabila ti minu yala vua wawu?” 9 Nzambi wumvutudila: “Thuadila muana ngombi yidi mimvu mitatu, muana khombo yidi mimvu mitatu, muana dimemi didi mimvu mitatu, kiduka kimueka ayi ntendi dibembi.” 10 Bosi Abalami wuvonda bibulu beni, wuzenga biawu mu bitini biodi ayi wutula kadika kitini vantuala kitini kinkaka, vayi kasa zenga ko zinuni. 11 Bosi zinuni zindianga minsunyi batona kukuiza vaba bibulu beni bifua, vayi Abalami waba ku zikukisanga.

12 Bo thangu yidiama, vayiza ba beni kitombi ayi Abalami wubua mu tolo tungolo. 13 Bosi Nzambi wukamba Abalami: “Zaba kuaku ti nkun’aku wunkuiza ba nzenza ku ntoto wungana ayi batu bavuidi ntoto beni, bala kuba kitula mimvika ayi kuba tovula mu 400 di mimvu. 14 Vayi minu yala fundisa dikabu diala kuba kitula mimvika, bosi bawu bala basika kuna na biuma biwombo bi luvalu. 15 Vayi ngiewu, wala ziamina mu ndembama, ayi ava wufua wala zinga mimvu miwombo. 16 Vayi mu mbandu yinna, bawu bala vutuka ku ntoto awuwu, kibila thangu yi kufundisila basi amorreu yifueniabu ko.”

17 Bo thangu yidiama ayi bo vayiza ba beni kitombi, vamonika fulu yi mbazu ayi vamonika mua kivingu ki nti kiaba lula mbazu va khati bibulu. 18 Muna kilumbu beni, Yave wuvanga luwawanu na Abalami mu kutuba: “Yinkuiza vana ntoto awuwu kuidi nkun’aku kutonina ku muila wu Ngipiti nati ku muila wu Eufrates, 19 ntoto wu Zikeneu, wu Zikenizeu, wu Zikadmonite, 20 wu zi Hitita, wu Ziperizeu, wu Zirefaim, 21 wu Ziamorreu, wu basi Kanani, wu Zigilgazeu ayi wu Zijebuzeu.”

16 Sarai nkazi Abalami kasa ba ko ni muana, vayi wuba kisadi ki nkietu musi Ngipiti baba tedilanga Agar. 2 Sarai wukamba nnuni’andi: “Yuwa mambu yi kukamba Abalami. Yave wuthula nkaku muingi yibika buta bana, diawu bundana nyitu na kisadi kiama ki nkietu, kibila ḿba mu nzil’andi minu yilenda baka bana.” Abalami wukikinina mambu Sarai kankamba. 3 Bo Abalami kazinga 10 di mimvu ku ntoto wu Kanani, nkazi’andi Sarai wumvana kisadi kiandi ki nkietu musi Ngipiti baba tedilanga Agar muingi kaba nkazi’andi. 4 Bosi Abalami wubundana nyitu na Agar, ayi nandi wuyiza ba buemba. Bo Agar kazaba ti weka buemba, wutona kulenza fumu’andi Sarai.

5 Bosi Sarai wukamba Abalami: “Ngie widi fotu mu mambu Agar kadi mu kuphangila. Minu yimveni kuidi ngie, vayi bo kazebi ti weka buemba wutonizi kundenza. Diawu bika Yave ka tufundisa muingi tuzaba nani widi fotu, ngie voti minu.” 6 Abalami wukamba Sarai: “Kisadi kiaku ki nkietu, widi ku tsi lutumu luaku, ngie wulenda kumvangila mo wutidi.” Bosi Sarai wutona kufuisa Agar tsoni ayi mu kibila akiokio nandi wutina.

7 Buviokila thangu, mbasi yi Yave wumonikina Agar va tho yinlangu ku thandu, yidi mu nzila yinkuenda ku Sur. 8 Ayi mbasi beni wunyuvula: “Agar kisadi ki Sarai, kuidi befumina ayi kuidi wunkuenda?” Agar wumvutudila: “Yidi mu kutina fumu’ami Sarai.” 9 Bosi mbasi yi Yave wukamba Agar: “Vutuka kuidi fumu’aku Sarai ayi tatamana kuntumukina.” 10 Mbasi yi Yave wubue tuba: “Nkun’aku wala ba wuwombo ayi valasa ba ko ni mutu wala nunga kutanga thalu yi batu bala kuizila muawu.” 11 Mbasi yi Yave wubue tuba: “Agar ngie buemba widi, ayi wunkuiza buta muana ayi wufueti kumvana dizina Ismaeli,* kibila Yave bekuwa manyongi maku mu kibila ki ziphasi widi mu kuviokila. 12 Nandi wala ba mavanga buka mvalu wunsitu, ayi nandi wala nuanisanga batu boso ayi batu boso bala kunnuanisanga. Ayi nandi wala kalanga va ndeku zikhomba ziandi zioso.”

13 Bosi Agar wusambila kuidi Yave mu kutuba: “Ngie widi Nzambi wummonanga biuma bioso.” Kibila nandi wutuba: “Minu yibemona Nzambi no be kumbona.” 14 Diawu katedila kisima beni Beer-Laai-Roi (kisima beni kiba va ndeku Kades-ayi Beredi.) 15 Bosi Agar wubuta muana dibakala ayi Abalami wumvana dizina Ismaeli. 16 Bo Agar kabuta Ismaeli, Abalami wuba 86 di mimvu.

17 Bo Abalami kadukisa 99 di mimvu, Yave wummonikina ayi wunkamba: “Minu yidi Nzambi Nkua Ngolo Zioso. Monisa kiminu va mesu mami ayi tatamana kumonisa lukuikumunu. 2 Yinkuiza vanga yaku luwawanu, ayi nkun’aku wunkuiza ba wuwombo.”

3 Mu kibila akiokio, Abalami wuyinika kizizi kiandi va tsi, ayi Nzambi wutatamana kutuba: 4 “Yidi mu kuvanga yaku luwawanu, ayi ngie wunkuiza ba tata yi mimvila miwombo. 5 Basinkuiza bue kutedilanga ko Abalami,* vayi bankuiza kutedilanga Abalahami,* kibila ngie wunkuiza ba tata yi mimvila miwombo. 6 Yinkuiza vanga muingi bana baku baba bawombo, ayi yinkuiza vanga muingi ngie wuba tata yi mimvila miwombo, mvandi mintinu miala kuizila mu ngiewu.

7 “Yala kieba luwawanu yimvanga yaku ayi yimvanga na nkun’aku mu zimbandu zioso. Luwawanu beni luala kadidila mvu ka mvu, muingi minu yiba Nzambi’aku ayi Nzambi yi nkun’aku. 8 Yinkuiza vana kuidi ngie ayi kuidi nkun’aku, ntoto woso wu basi Kanani, wo ngie wuzingila banga nzenza. Wawu wala ba kiuka kiawu ayi minu yala ba Nzambi’awu.”

9 Nzambi wubue kamba Abalahami: “Ngie ayi nkun’aku, mufueti tatamana kulunda luwawanu yimvanga yinu mu zimbandu zioso. 10 Alulu, luawu luwawanu yamvanga yaku ayi yimvanga na nkun’aku, lo mufueti tatamana kutumukina: Bana baku boso ba babakala, bafueti zengusu pheni. 11 Mufueti zengusu zipheni zinu, ayi akiokio kiala ba kidimbu ki luwawanu yimvanga yinu. 12 Mu zimbandu zioso, bana binu boso ba babakala bambutuka, bo bandukisa 8 di bilumbu, bafueti zengusu zipheni. Kuba kuandi bo bambutukila mu nkun’aku, voti bo wunsumba bakhambu kuizila mu nkun’aku. 13 Dibakala dioso dimbutukila ku nzo’aku ayi dio wunsumba, kafueti zengusu pheni. Ayi luwawanu luama luntula kidimbu mu zinyitu zinu, luala kadidila. 14 Va kumonika dibakala wummanga kuzengusu pheni, buna bafueti kumvonda. Kibila nandi kasa tumukina ko luwawanu luama.”

15 Bosi Nzambi wukamba Abalahami: “Mu matedi nkazi’aku Sarai,* bika kubue ntedilanga Sarai, kibila dizina diandi dieka Sara.* 16 Minu yala kunsakumuna ayi nandi wunkuiza buta muana. Nandi wunkuiza ba ngudi yi mimvila miwombo, ayi mintinu miala kuizila mu nzil’andi.” 17 Mu kibila akiokio, Abalahami wuseva, wuyinika kizizi kiandi va tsi ayi wutuba ku tsi ntima: “Bukiedika ti dibakala weka 100 di mimvu, kalenda buta muana; ayi nkietu weka 90 di mimvu, kalenda buta muana?”

18 Bosi Abalahami wukamba Nzambi yikiedika: “A Nzambi’ama, lemvuka sakumuna muan’ama Ismaeli.” 19 Diawu, Nzambi wutuba: “Nkazi’aku Sara, wunkuiza buta muana, ayi fueti kumvana dizina Isaki.* Minu yinkuiza vanga luwawanu na Isaki ayi luwawanu beni, luala kadidila kuidi nkun’andi. 20 Minu yima kuwa mambu matuba matedi Ismaeli. Minu yinkuiza nsakumuna, nandi wunkuiza buta bana ayi mvil’andi wunkuiza ba wuwombo. Nandi wala buta 12 di zifumu zi makanda, ayi minu yala kunsakumuna muingi kaba dikanda dinneni. 21 Vayi, yinkuiza vanga luwawanu na Isaki, muana wo Sara kankuiza buta mu thangu ayiyi, mu mvu wunkuiza.”

22 Bo Nzambi ayi Abalahami bamana kukoluka, Nzambi wumbika. 23 Bosi Abalahami wubonga muan’andi Ismaeli, babakala boso babutukila ku nzo’andi ayi baboso kasumba, ayi wuba zengusu zipheni mu kiokiawu kilumbu, dedi bo Nzambi kankambila. 24 Bo Abalahami kazengusu pheni, nandi wuba 99 di mimvu. 25 Ayi Ismaeli banzengisa pheni, bo nandi kaba 13 di mimvu. 26 Abalahami ayi muan’andi Ismaeli bazengusu zipheni mu kiokiawu kilumbu. 27 Babakala boso baba ku nzo Abalahami, kuba kuandi babakala babutukila ku nzo’andi, ayi bo kasumba, bazengusu zipheni va kimueka na Abalahami.

18 Bosi, Yave wumonikina Abalahami va ndeku minti minneni mi Manre, bo nandi kaba wukala va khotolo tenda, bo kuaba teka muinya. 2 Nandi wuvumuna thalu ayi wumona babakala batatu ku kinanu. Bo kaba mona, nandi wuduma muingi kue badengana, wufukama ayi wuyinika kizizi va tsi. 3 Abalahami wutuba: “A Yave, boti yidi lunungu va mesu maku, lemvuka bika kuviokila bobo mukhambu vitila ku nzo’ama. 4 Lemvuka, bika batuala nlangu ayi basukula bitambi binu. Bosi kalanu ku tsi nti. 5 Mu kumona ti lube viokila akuku, ku nzo kisadi kinu, bikanu yelanda nkadu mapha muingi ludia. Bosi mulenda tatamana mu viage.” Bawu batuba: “Vasi diambu ko, vanga kuaku mambu matuba.”

6 Bosi, Abalahami wuduma nati ku khati tenda vaba Sara ayi wunkamba: “Vanga nsualu. Bonga bitesu* bitatu bi falini yilutidi yimboti ayi vanga mapha.” 7 Abalahami wuduma ku phaka yiba bibulu, ayi wusola mua ntende ngombi. Ayi wuvana yawu kuidi kisadi kiandi muingi kasasa ayi kalamba mu thinu. 8 Wubonga mantega, leta ayi bidia kalamba, bosi wutula biawu vantual’awu. Nandi mvandi wukala yawu ku tsi nti bo bawu baba dia.

9 Babakala beni bayuvula Abalahami: “Nkazi’aku Sara kuawu kadi?” Nandi wuba vutudila: “Widi ku khati tenda.” 10 Ayi wumueka mu bawu wutatamana kutuba: “Mu thangu ayiyi mu mvu wunkuiza bo yala vutuka avava, buna nkazi’aku Sara mabuta muana dibakala. Sara kuna khati tenda, waba kuwa mambu dibakala beni kaba tuba. 11 Mu thangu beni, buna Abalahami ayi Sara beka biboba. Ayi Sara kasa bue ba ko phunga yi kubutila. 12 Mu kibila akiokio, Sara wutona kuseva ayi wutuba ku tsi nitma: “Buabu minu yeka kiboba, nnuni’ama mvandi weka kiboba, bukiedika ti yinkuiza nunga kubuta muana?” 13 Bosi Yave wukamba Abalahami: “Kibila mbi Sara kabe sevila ayi kabe tubila: ‘Bukiedika ti minu yinkuiza nunga kubuta muana, mu kumona ti yeka kiboba?’ 14 Bukiedika ti vadi kiuma Yave kalenda lembakana kuvanga? Mu mvu wunkuiza bo yala bue vutuka avava mu thangu batsikika, buna Sara mabuta muana.” 15 Vayi Sara wumanga, mu kutuba: “Minu yisa seva ko.” Kibila nandi wuba boma. Ayi dibakala beni wutuba: “Ngie beseva, minu yibe kuwa.”

16 Bo babakala beni batelama muingi benda, Abalahami wuyenda yawu muingi kue bavekisa ayi bawu bamona divula di Sodoma. 17 Yave wutuba: “Minu yenkamba Abalahami mambu yinkuiza vanga. 18 Nkuna wu Abalahami wunkuiza ba wunneni ayi wunkuiza ba mangolo. Mvandi, mimvila mioso bankuiza baka lusakumunu mu nzila Abalahami. 19 Kibila minu yisolizi Abalahami, muingi nandi katuma bana bandi ayi baboso badi ku nzo’andi balandakana zinzila zi Yave, mu kuvanga mambu masonga, muingi Yave kadukisa mambu kakanikisa Abalahami.”

20 Diawu Yave katubila: “Batu badi mu kukuana beni matedi mambu madi mu kumonika ku Sodoma ayi Ngomola, kibila masumu mawu madi beni mangolo. 21 Yenkuluka kuna muingi kuzaba boti mambu bankuanina madi makiedika, ayi muingi kumona boti masumu bamvola madi mangolo.”

22 Bosi, babakala buadi mu bawu bayenda ku Sodoma, vayi Yave wutatamana na Abalahami. 23 Abalahami wufikama Nzambi ayi wunyuvula: “Bukiedika ti ngie wunkuiza bunga batu basonga, va kimueka na bankua mambi? 24 Yindulabu boti ku divula beni kuidi 50 di batu basonga. Ngie wunkuiza tulula batu boso, kheti mu kuzaba ti ku divula beni kuidi 50 di batu basonga? 25 Minu yizebi ti ngie wulendi vangila ko mambu mu phila ayoyo, kuvonda basonga va kimueka na bankua mambi. Ayi kuvangila batu basonga momawu mambu wumvangila bankua mambi. Bukiedika ti Mfundisi wulutidi mu nza yimvimba, kasinkuiza vanga ko mambu masonga?” 26 Bosi Yave wutuba: “Minu kumona ti ku divula di Sodoma kuidi 50 di batu basonga, yinkuiza lemvukila divula dioso mu kibila ki batu basonga.” 27 Vayi Abalahami wutuba: “Lemvuka Yave, bika yibue tuba, kheti minu yidi mbumbungu yi ntoto ayi dibombi. 28 Buabu kua kuba 45 di batu basonga, bukiedika ti ngie wunkuiza tulula divula beni, kheti mu kuzaba ti kuidi 45 di batu basonga?” Nzambi wumvutudila: “Yisinkuiza tulula ko divula beni, mu kibila ki 45 di batu basonga.”

29 Vayi Abalahami wubue tuba: “Yindulabu boti kuidi 40 di batu basonga.” Nzambi wumvutudila: “Yisinkuiza tulula ko divula beni mu kibila ki 40 di batu basonga.” 30 Abalahami wubue tuba: “Yave lemvuka bika kudasuka, vayi mbika yibue tuba: Yindulabu boti kuidi 30 di batu basonga.” Nzambi wumvutudila: “Minu yisinkuiza tulula ko divula beni kua kuba 30 di batu basonga.” 31 Abalahami wubue tuba: “Yave lemvuka, bika yibue tatamana kutuba: Yindulabu boti ku divula beni kuidi 20 di batu basonga.” Nzambi wumvutudila: “Minu yisinkuiza tulula ko divula beni, boti kuidi 20 di batu basonga.” 32 Bosi Abalahami wubue tuba: “Yave lemvuka bika kudasuka, bika yibue tuba to khumbu yimueka: Yindulabu boti ku divula beni kuidi 10 di batu basonga.” Nzambi wumvutudila: “Minu yisinkuiza tulula ko divula beni, mu kibila ki 10 di batu basonga.” 33 Bo kamana kukoluka na Abalahami, Yave wuyenda. Vayi Abalahami wuvutuka ku nzo’andi.

19 Bo zimbasi wadi bavitila ku Sodoma buna buisi buma kuila, ayi Ló wuba wukala va muelu divula di Sodoma. Bo kaba mona, nandi wutelama ayi wuye badengana, bosi wufukama vantual’awu ayi wuyinika kizizi va ntoto. 2 Ló wuba kamba: “Lemvukanu yizanu ku nzo kisadi kinu, muingi tulava bitambi binu ayi luviokisila builu kuna, bosi yono va meni lulenda tatamana mu viage. Vayi bawu bamvutudila: “Ndamba, befu tunkuiza lala va dizandu. 3 Vayi Ló wutatamana kuba dinda muingi benda ku nzo’andi. Diawu bawu bakikinina kukuenda kuna. Ayi Ló wuba kubikila bidia ayi wuvanga mapha makhambulu luvi, bosi bawu badia.

4 Vayi ava bawu kulala, babakala ba divula di Sodoma, matoko ayi biboba bazungidila nzo yi Ló. 5 Nkangu wu batu beni batela Ló ayi banyuvula: “Babakala ba bekuiza kuidi ngie, kuawu bakeli? Tuala bawu ku nganda muingi tubundana yawu nyitu.”

6 Bo Ló kabasika muingi kukoluka yawu, nandi wuzibika muelu, 7 ayi wuba kamba: “Zikhomba ziama, lemvukanu bikanu kuvanga mambu amomo ma tsoni. 8 Tala, minu bana buadi ba bakietu bake yama bo ka babundiniabu ko nyitu. Yentuala bawu ku nganda muingi lubavangila moso mambu lutidi. Vayi bikanu kuvangila babakala abobo mambu mambi, kibila bawu ku nzo’ama ba bekuiza suamina. 9 Bawu bakamba Ló: “Botuka vantual’itu! Ayi babue tuba: “Dibakala adiodio widi nzenza ku ntoto’itu, vayi befu kantomba kuvana malongi matedi mbi tufueti vanga. Befu tuekuvangila mambu malutidi kena mo tuntomba kuvangila babakala bake ku nzo’aku.” Bosi va kimueka bawu banunguna Ló muingi babaka bu kuludila muelu wu nzo’andi. 10 Bosi babakala beni baba ku nzo Ló, batitika Ló ku khati ayi bazibika muelu. 11 Ayi bawu bavanga muingi nkangu wu batu wuba ku nganda baba ziphovo, ayi bawu basa nunga ko kubakula muelu wu khotolo.

12 Babakala beni baba ku khati nzo bakamba Ló: “Va dikanda diaku vadi batu bankaka bankalanga ku divula adidi? Bikuekizi, bana ba bakietu ayi bana ba babakala, boti vadi, buna wuba kamba babasika ku divula adidi. 13 Befu tuentulula divula adidi, kibila Yave bekuwa batu bankuana matedi mambu mambi batu bamvanganga ku divula adidi, diawu Yave kabe tutumina muingi tutulula divula beni. 14 Mu kibila akiokio, Ló wuye solula na bikuekizi biandi baba belama kukuela bana bandi ba bakietu ayi wuba kamba: “Botukanu mu thinu ku divula adidi, kibila Yave wembelama kutulula diawu!” Vayi bawu baba muena ti Ló kusakana kaba sakana.

15 Bo buisi buaba kia, zimbasi batatamana kukamba Ló: “Bonga nkazi’aku ayi bana baku buadi ayi basikanu mu thinu ku divula adidi, muingi lubika fua va kimueka na batu ba divula adidi.” 16 Vayi Ló baba kala kisina muingi kubasika ku divula beni, diawu baba simbila mu koko ayi baba basisa ku divula beni, kibila Yave wuba mona kiadi. 17 Bo bawu babasisa Ló ku nganda divula, wumueka mu bawu wuba kamba: “Tinanu muingi luvukisa luzingu luinu! Bikanu kutala kumbusa, ayi bikanu kukuenda mu mavula madi ku kizunga ki Yolidani. Vayi tininanu ku kizunga kidi miongo muingi lubika fua.”

18 Vayi Ló wutuba: “Lemvuka Yave, ku kibuangu akiokio ndamba.” 19 Minu yizebi ti kisadi kiaku bebaka lunungu va mesu maku ayi ngie widi mu kutumonisa mamboti mu ku tuvukisa. Vayi yisintomba ko kutinina ku kizunga kidi miongo, kibila boma yimmona, minu kutinina kuna ḿba yilenda fua. 20 Lemvuka, vadi divula dinkaka diluelu didi difikama. Minu yilenda tinina kuama kuna? Bika yitinina kuna muingi kuvukisa luzingu luama.” 21 Nandi wunkamba: “Vasi diambu ko, ngie wulenda kuenda kuna, mvandi yisinkuiza tulula ko divula beni mu kibila kiaku. 22 Yenda ku divula beni mu nsualu, kibila yilendi vanga ko ni kiuma nati mumvitila kuna!” Diawu bavanina divula beni dizina Zoar.*

23 Bo Ló kavitila ku divula di Zoar, buna thangu yima basika. 24 Bosi Yave wunokisa mvula yi mbazu ayi wuvanga muingi mamanya ma mbazu mabua ku Sodoma ayi Ngomola, mbazu beni yifumina kuidi Yave ku diyilu. 25 Mu phila ayoyo, mavula maba ku kizunga akiokio, kuba kuandi batu, minti ayi biabioso bimena kuna, bimana kutuluka. 26 Vayi nkazi Ló wukiebuka ayi wutona kutala kumbusa, mu kibila akiokio nandi wukituka dikunzi di tsalu.

27 Ayi Abalahami wukotuka meni meni ayi wuyenda va kibuangu kio kaba na Yave. 28 Bo nandi katala ku kizunga kioso kiba divula di Sodoma ayi Ngomola, nandi wumona diambu di kukuitukila. Wumona muisi wuwombo mu mavula beni waba tombuka ku diyilu. 29 Bo Nzambi katulula mavula madi mu kizunga akiokio, nandi wutebukila moyo Abalahami, diawu kabasisila Ló mu mavula beni katulula.

30 Buviokila thangu, Ló wunanguka ku Zoar na bana bandi ba bakietu ayi wuyezingila ku kizunga kidi miongo, kibila wuba boma bu kuzingila ku Zoar. Mu phila ayoyo, nandi ayi bana bandi bayezingila mu nsuku wu dimanya. 31 Ayi muana wutheti wu Ló wukamba kuidi kilezi: “Tat’itu weka kiboba ayi va kibuangu akiki, vasi ko dibakala wulenda bundana yitu nyitu muingi tubuta bana. 32 Diawu, ndoko tuvana tat’itu vinu muingi kakolo, bosi tubundana yandi nyitu. Mu phila ayoyo, befu tunkuiza kieba nkun’andi.

33 Diawu va builu beni, bawu bakolusu tat’awu vinu ayi muana wutheti wukota ayi wubundana nyitu na tat’andi. Vayi Ló kasa zaba ko thangu muan’andi kakotila ayi kabasikila. 34 Mu kilumbu kilanda, muana wutheti wukamba kuidi kilezi: “Kibedi yono va builu, minu yibundini nyitu na papa. Bubu va builu, ndoko tubue mvana vinu, muingi ngie mvaku wubundana yandi nyitu. Mu phila ayoyo, tunkuiza kieba nkun’andi.” 35 Bawu bakolusu tata’awu vinu ayi muana kilezi wubundana nyitu na tat’andi. Vayi Ló kasa zaba ko thangu muan’andi kakotila ayi kabasikila. 36 Mu phila ayoyo, bana babuadi ba Ló, bayiza ba buemba bu tat’awu. 37 Muana wutheti wu Ló wubuta muana dibakala ayi wumvana dizina Moabi. Ayi nandi tata yi basi Moabi. 38 Muana kilezi wu Ló, mvandi wubuta muana dibakala ayi wumvana dizina Ben-Ami. Nandi tata yi basi Amom.

20 Abalahami wunanguka ayi wuye zingila ku kizunga ki Neguebe. Ayi wutunga tend’andi va ndeku Kades-barnea ayi Sur. Ayi bo kaba zingila ku Gerar, 2 Abalahami wubue vutukila mambu amama matedi nkazi’andi Sara: “Nandi widi khomb’ama, diawu Abimeleki ntinu wu Gerar katumina belanda Sara muingi kaba nkazi’andi. 3 Bosi va builu, Nzambi wumonikina Abimeleki mu ndosi ayi wunkamba: “Mu kutala mu kumona, ngie weka wufua, kibila ngie mabonga nkietu wungana muingi wukuela.” 4 Vayi Abimeleki kasa bundana ko nyitu na Sara, diawu katubila: “A Yave, bukiedika ti ngie wemvonda dikabu dikhambulu fotu?” 5 Abalahami bekhamba: ‘Nandi khomb’ama,’ ayi Sara mvandi bekhamba: ‘Nandi khomb’ama.’ Diawu minu yibe ḿbongila kibila yisa zaba ko ti nandi widi wukuela.” 6 Nzambi yikiedika wunkamba mu ndosi: “Minu yizebi ti ngie bevangila mawu mukhambu zaba. Diawu yibe khambu bikila wubundana yandi nyitu. 7 Buabu vutula Sara kuidi nnuni’andi, kibila nnuni’andi widi ḿbikudi ayi nandi wunkuiza kunata mu nsambu muingi wubika fua. Vayi ngie kukhambu vanga mawu, ngie ayi baboso badi ku nzo’aku, lunkuiza fua.”

8 Bo Abimeleki kakotuka va meni, nandi wutumisa bisadi biandi bioso ayi wuba kamba mambu kamona mu ndosi. Mu kibila akiokio, baboso baba mu boma. 9 Bosi Abimeleki wutumisa Abalahami ayi wunkamba: “Kibila mbi ngie bevangila mambu amomo? Mambu mbi yibe kuvangila, muingi wutuadisa ziphasi kuidi minu ayi kuidi kintinu kiama? Mambu ngie bevanga, masi ko mamboti.” 10 Ayi Abimeleki wuyuvula Abalahami: “Makani mbi mabedi yaku mu kuvanga mambu amomo?” 11 Abalahami wumvutudila: “Kibila minu yiyindula: ‘Batu banzingilanga ku ntoto awuwu, bakinzikanga ko Nzambi ayi bawu bankuiza phonda mu kibila ki nkazi’ama.’ 12 Kubotula kuandi amomo, Sara widi khomb’ama, kibila nandi widi muana tat’ama, vayi kasi ko muana mam’ama ayi minu yinkuela. 13 Diawu bo Nzambi kakhamba yibasika ku nzo tat’ama, muingi kueyendanga mu bibuangu biviakana, minu yikamba Sara: “Tala phila fueti kumbonisina luzolo lukuikama: ‘Mu bibuangu bioso tunkuenda, ngie fueti tubanga: “Nandi widi khomb’ama.”’”

14 Bosi Abimeleki wuvutula Sara kuidi nnuni’andi, mvandi wumvana mamemi, zingombi, bisadi bi babakala ayi bi bakietu. 15 Abimeleki mvandi wukamba Abalahami: “Ngie wulenda zinga kioso kua kibuangu wutidi ku ntoto’ama.” 16 Ayi wukamba Sara: “Yidi mu kuvana khomb’aku 1.000 ki zimbongo zi palata. Ziawu zidi kidimbu ti ngie ayi batu boso kuba kuandi badi ku nzo’aku, muisi ko fotu mu mawu.” 17 Ayi Abalahami wusambila kuidi Nzambi yikiedika matedi Abimeleki. Mu phila ayoyo, Nzambi wubelusa Abimeleki, nkazi’andi ayi bisadi biandi bi bakietu. Mu kibila akiokio, bawu batona kubuta bana. 18 Kibila Yave wuvanga muingi bakietu boso bankalanga ku nzo yi Abimeleki, baba bisita, mu kibila ki Sara nkazi wu Abalahami.

21 Yave wuvutula thalu’andi kuidi Sara, ayi Yave wudukisa lukanu luandi matedi nandi. 2 Bo thangu Nzambi katsikika yifuana, Sara wuyiza ba buemba ayi wubuta muana dibakala. 3 Bo Sara kabuta, Abalahami wuvana muana beni dizina Isaki. 4 Ayi bo Isaki kadukisa 8 di bilumbu, Abalahami wunzengusu pheni dedi bo Nzambi kantumina. 5 Abalahami wuba 100 di mimvu bo kabuta muan’andi Isaki. 6 Bosi Sara wutuba: “Nzambi maphana kibila ki kuseva. Ayi baboso bala kuwa ti minu yibe buta muana, bala seva yama.” 7 Ayi wubue tuba: “Nani waba yindulanga ti minu yilenda butila Abalahami muana? Vayi minu yima ḿbutila muana, kheti nandi weka kiboba.”

8 Muana beni wuyonzuka ayi banlembusu mabeni. Ayi mu kilumbu banlembusu mabeni, Abalahami wuvanga nkungi. 9 Vayi Sara waba mona ti muana Agar musi Ngipiti kabuta na Abalahami, waba vuezanga Isaki. 10 Diawu kakambila Abalahami: “Kukisa kisadi akiokio na muan’andi, kibila muan’andi kasinkuiza vua ko kiuka va kimueka na muan’ama Isaki.” 11 Vayi mambu Sara katuba matedi Ismael, manyongisa beni Abalahami. 12 Bosi Nzambi wukamba Abalahami: “Bika kuba mu kiunda mu kibila ki mambu Sara kabe tuba matedi Ismael ayi Agar. Vanga mambu nandi kabe tuba, kibila bana ba Isaki bawu bankuiza ba nkun’aku. 13 Mu matedi Ismael, mvandi yinkuiza vanga muingi kaba dikabu dinneni, kibila nandi mvandi widi muan’aku.”

14 Bo Abalahami kakotuka va meni, nandi wubonga mapha ayi kibasa ki nlangu, bosi wuvana biawu kuidi Agar. Nandi wutula biawu mu mavangiti ma Agar ayi wunkamba kenda na muana. Mu phila ayoyo, Agar wunanguka ayi waba kue diengilanga ku thandu yi Berseba. 15 Bo nlangu wumana mu kibasa, Agar wukadisa muan’andi ku tsi nti. 16 Bosi nandi wuye kadila ku mua kinanu,* kibila waba tuba: “Yimengi kumona muan’ama kufua.” Diawu kaye kadila ku mua kinanu ayi wutona kutenduka kudila.

17 Nzambi wuyuwa mbembu yi muana beni, bosi mbasi yi Nzambi wutela Agar ayi wunkamba: “Agar mambu mbi ma kutatisa? Bika kumona boma, kibila Nzambi makuwa mbembu yi muan’aku. 18 Agar telama ayi telimisa muana, nsimba mu koko, kibila yinkuiza vanga nandi kaba dikabu dinneni. 19 Bosi Nzambi wumvanga kamona kisima kiba nlangu. Ayi Agar wuyenda nati va kisima beni, wuwesa kibasa nlangu ayi wuvana muan’andi muingi kanua. 20 Ayi Nzambi wusadisa muana beni mu ziphila ziwombo nati kayonzuka. Nandi waba zingilanga ku thandu ayi wulonguka kusadila madionga muingi kuvonda bibulu. 21 Ismael waba kalanga ku thandu yi Paran, ayi mam’andi wunsodila nkietu musi Ngipiti muingi kakuela.

22 Mu thangu beni, Abimeleki va kimueka na Fikol fumu masodi mandi, wukamba Abalahami: “Nzambi widi yaku ayi nandi wunsakumunanga mamoso wumvanga. 23 Diawu leva phesi mu dizina di Nzambi ti walasa kuphanga ko bubi, mvandi walasa vanga ko bubi bana bami ayi nkun’ama, ayi ti wunkuiza monisa luzolo lukuikama kuidi minu ayi kuidi batu bankalanga ku ntoto awuwu, dedi bo minu yidi mu kumonisina luzolo lukuikama.” 24 Diawu Abalahami katubila: “Minu yinleva phesi.”

25 Vayi Abalahami wukamba Abimeleki ti, bisadi biandi bavinza kisima ki nlangu nandi kasika. 26 Abimeleki wumvutudila: “Yisa zaba ko nani wuvanga mawu. Ngie wusa khamba ko ni diambu ayi ayiyi yawu khumbu yitheti yima kuwa mawu.” 27 Bosi Abalahami wuvana kuidi Abimeleki zingombi ayi mamemi, bosi ba babuadi bavanga luwawanu. 28 Bo Abalahami katula 7 di bana ba mamemi va khonzu, 29 Abimeleki wuyuvula Abalahami: “Kibila mbi ngie matudila 7 adiodio di mamemi va khonzu?” 30 Abalahami wumvutudila: “Ngie fueti kikinina 7 di bana ba mamemi amomo, muingi kuta kimbangi ti minu yisika kisima akiki.” 31 Diawu batedila kibuangu beni Berseba,* kibila ba babuadi bavanga vana luwawanu. 32 Mu phila ayoyo, bawu bavanga luwawanu ku Berseba, bosi Abimeleki va kimueka na Fikol fumu masodi mandi, bavutuka ku ntoto wu basi Filistea. 33 Bosi Abalahami wuvata nti bantedilanga tamarga ku Berseba ayi nandi wusadila dizina di Yave Nzambi yi mvu ka mvu, va kibuangu kavata nti beni. 34 Ayi Abalahami wuzingila banga nzenza ku ntoto wu basi Filistea mu mimvu miwombo.

22 Bosi Nzambi yikiedika wubaka makani ma kufiongunina kiminu ki Abalahami, nandi wuntela: “Abalahami!” Nandi wuntambudila: “Minu kawu.” 2 Nzambi wunkamba: “Lemvuka, bonga muan’aku Isaki no wunzolanga beni ayi yenda ku ntoto wu Moriá, muingi wumvana buka nkhailu wuviku va mbata mongo yinkuiza kumonisa.”

3 Bo Abalahami kakotuka va meni, nandi wukubika phunda ayi wuteba bisuadi muingi kuvikila nkhailu. Bosi wuyenda ku kibuangu kio Nzambi yikiedika kankamba, va kimueka na muan’andi Isaki na bisadi biandi biodi. 4 Bo badiata bilumbu bitatu, Abalahami wuvumuna thalu, ayi nandi wumona ku kinanu kibuangu beni Nzambi kankamba. 5 Bosi Abalahami wukamba bisadi biandi: “Sialanu avava na phunda, vayi minu ayi Isaki tuentombuka ku mongo muingi tuesambila, bosi tunkuiza vutuka.”

6 Abalahami wubonga bisuadi bi kuvikila nkhailu ayi wutula biawu va mavangiti ma Isaki. Bosi nandi wubonga mbazu ayi mbedi, ayi baba buadi bayenda va kimueka. 7 Isaki wutela tat’andi: “A papa!” Abalahami wumvutudila: “Mbi, muan’ami!” Isaki wubue tuba: “Tuidi mu kunata mbazu ayi bisuadi, buabu dimemi tunkuiza vana nkhailu wuviku, kuidi didi?” 8 Abalahami wumvutudila: “Muan’ami, naveka Nzambi wunkuiza vana dimemi tunkuiza vana nkhailu.” Ayi ba babuadi batatamana kukuenda va kimueka.

9 Bosi bawu bavitila va kibuangu kio Nzambi yikiedika kaba tuma. Ayi Abalahami wutunga kikumu, ayi wutula bisuadi va mbata kikumu beni. Bosi nandi wukanga mioko ayi malu ma muan’andi Isaki, ayi wuntetika va mbata kikumu beni vaba bisuadi. 10 Bosi Abalahami wubonga mbedi muingi kuvonda muan’andi. 11 Vayi mbasi yi Yave wutela Abalahami: “Abalahami, Abalahami!” Nandi wumvutudila: “Minu kawu!” 12 Mbasi beni wunkamba: “Bika kuvonda muana ayi bika kumvangila ni diambu dimbi. Bubu yima zaba ti ngie wunkinzikanga Nzambi, kibila wusa manga ko kuphana muan’aku wunzolanga beni.” 13 Bosi Abalahami wuvumuna thalu ayi wumona muana dimemi diba ziphoka zikandana mu mua nti. Abalahami wubonga muana dimemi beni, wuvana diawu nkhailu wuviku va mvingi muan’andi. 14 Abalahami wutedila kibuangu beni Yave-Jiré. Diawu batu bantubilanga nati bubu: “Ku mongo wu Yave, nandi wala vana biuma bintombulu.”

15 Ayi mbasi yi Yave wubue tela Abalahami mu khumbu yimmuadi, 16 ayi wutuba: “‘Yinleva phesi mu minu veka’ butubidi Yave, ‘mu kumona ti ngie bevanga mambu amomo, ayi wusa manga ko kuphana muan’aku wunzolanga beni, 17 minu yinkuiza kusakumuna ayi yinkuiza vanga muingi nkun’aku wuba wuwombo buka zimbuetila, mvandi buka nsengisini wu ḿbu. Ayi nkun’aku wunkuiza vua mavula ma zimbeni ziawu. 18 Ayi mimvila mioso va ntoto, bala baka lusakumunu mu nzila nkun’aku, kibila ngie betumukina mambu yibe kukamba.’”

19 Bosi Abalahami wuvutuka vaba bisadi biandi, ayi va kimueka bavutuka ku Berseba. Ayi Abalahami wutatamana kuzingila ku Berseba.

20 Abalahami wutambula tsangu ayiyi: “Khomb’aku Naor ayi Milka, mvandi bama buta bana ababa: 21 Uz muana wutheti, Buz, Kemueli tata yi Arã, 22 Kezede, Hazo, Pilda, Jidlafe ayi Betueli.” 23 Betueli wubuta Rebeka. Milka ayi Naor khomba Abalahami, bawu babuta nana adiodio di bana. 24 Kimasi ki Naor baba tedilanga Reumá, mvandi wubuta bana ababa: Tebá, Gam, Taás ayi Maká.

23 Sara wuzinga 127 di mimvu. 2 Nandi wufuila ku Kiriati-arba, mawu mansundula Hebrom, ntoto wu basi Kanani. Abalahami wunyonga ayi wudila mu kibila ki lufua lu Sara. 3 Bosi Abalahami wunanguka vaba mvumbi ayi wuye kamba bana ba Hete mambu amama: 4 “Minu yidi nzenza vayi yima zinga yinu akuku mimvu miwombo. Diawu, lemvukanu phananu kibuangu muingi yizikila nkazi’ami.” 5 Bana ba Hete bavutidila Abalahami: 6 “Yuwa a fumu’itu, ngie widi nkulutu wusolu kuidi Nzambi va khat’itu. Ngie wulenda zikila nkazi’aku va kibuangu kilutidi mu biziami bitu. Ayi vasi ko mutu mu befu kalenda kukuimina kibuangu muingi wuzikila nkazi’aku.”

7 Bosi Abalahami wufukama vantuala dikabu baba kalanga ku ntoto beni ayi vantuala bana ba Hete, 8 ayi wuba kamba: “Boti benu lunkikinina yizikila nkazi’ama akuku, buna lemvukanu dindanu kuidi Efrom muana wu Zoar, 9 katsumbisa nsuku’andi wu dimanya wu Makpela, wo widi va ndeku nsitu’andi. Kafueti kutsumbisa wawu vantual’inu mu thalu yi palata yifuana, muingi yizikila vana nkazi’ama.”

10 Efrom wuba wukala va kimueka na bana ba Hete. Diawu Efrom musi Hitita, kakambila Abalahami vantuala bana ba Hete, ayi vantuala batu boso baba va muelu wu divula, mu kutuba: 11 “Ndamba a fumu’ama, lemvuka yuwa. Minu yekuvana kubika to nsuku dimanya, vayi kibuangu kioso kidi vana. Minu yekuvanina kiawu vantuala dikabu diama. Zikila kuaku vana nkazi’aku.” 12 Bosi Abalahami wufukama vantuala batu baba zingilanga ku divula beni, 13 ayi Abalahami wukamba Efrom vantuala batu boso: “Tala lemvuka, minu yinkuiza kuvana thalu yi palata yifuana, muingi yisumba kibuangu beni. Lemvuka kikinina mawu muingi yizikila vana nkazi’ama.”

14 Efrom wukamba Abalahami: 15 “Fumu’ami, lemvuka yuwa. Thalu yi kibuangu beni yidi 400 di zisikulu* zi palata. Vayi thalu ayoyo yisi ko beni mfunu kuidi minu ayi kuidi ngie. Diawu zikila kuaku nkazi’aku vana.” 16 Abalahami wuzonga thalu yi palata yo Efrom katubila vantuala bana ba Hete, yawu yiba 400 di zisikulu zi palata mu kutadila kizongolo baba sadilanga mu lungoso. 17 Mu phila ayoyo, nsitu wu Efrom wuba ku Makpela, nsuku dimanya wuba vana ayi minti mioso miba ku nsitu beni va ndeku Manre, 18 biyiza ba bi Abalahami. Kibila nandi wusumba biawu vantuala bana ba Hete ayi vantuala batu boso baba va muelu wu divula. 19 Bosi, Abalahami wuzika Sara mu nsuku dimanya ku Makpela, va ndeku Manre wunsundula Hebrom, ntoto wu Kanani. 20 Bosi bana ba Hete bavana Abalahami nsitu ayi nsuku dimanya wuba mu nsitu beni muingi kazikila nkazi’andi.

24 Abalahami wuba beni kiboba, ayi Yave wunsakumuna mu mamoso. 2 Abalahami wukamba nkulutu wu bisadi biandi no waba kiebanga biabioso biba ku nzo’andi: “Lemvuka, tula koko kuaku ku tsi dibubu* diama di kulu, 3 ayi minu yinkuiza kuvanga kuleva phesi mu dizina di Yave, Nzambi yi diyilu ayi yi ntoto ti, ngie walasa tombila ko muan’ama nkazi, mu bakietu ba basi Kanani bankalanga mu ntoto tuidi mu kuzingila. 4 Vayi, yenda ku ntoto wu basi dikanda diama ayi tombila kuna muan’ama Isaki nkazi.”

5 Vayi kisadi kiandi wunyuvula: “Boti nkietu beni kasinkuiza kikinina ko kukuiza yama akuku, buna yifueti nata muan’aku kuna?” 6 Abalahami wumvutudila: “Bika kunata muan’ama ku ntoto wu basi dikanda diama. 7 Yave Nzambi yi diyilu no wumbotula ku nzo tat’ama, ayi ku ntoto wu basi dikanda diama, no wuyoluka yama ayi wuleva phesi mu kutuba: ‘Yala vana ntoto awuwu kuidi nkun’aku’, wunkuiza fila mbasi’andi vantual’aku muingi ku kusadisa kubakila muan’ama Isaki nkietu muingi kakuela. 8 Nkietu beni na kumanga kukuiza yaku akuku, buna ngie walasa bue ba ko mu lukuiku lu kudukisa tsila bevanga. Vayi bika kunata muan’ama kuna.” 9 Mu phila ayoyo, kisadi beni wutula koko ku tsi dibubu di kulu di fumu’andi Abalahami, ayi wuleva phesi matedi mambu amomo.

10 Bosi, kisadi beni wubonga 10 di zikamela zi fumu’andi ayi biuma biwombo bi luvalu ayi wuyenda ku Mezopotamia divula Naor kaba kalanga. 11 Bo buisi buaba kuila, nandi wukadisa zikamela va ndeku kisima kiba ku nganda divula muingi bavunda. Kiba kilokula bakietu baba kue tekilanga nlangu. 12 Nandi wusambila mu kutuba: “A Yave, Nzambi yi fumu’ama Abalahami, lemvuka sadisa muingi mambu menda buboti mu kilumbu akiki, ayi monisa luzolo luaku lukuikama kuidi fumu’ama Abalahami. 13 Yidi wutelama va ndeko kisima ki divula adidi, ayi bana ba bakietu ba divula adidi, badi mu kukuiza muingi kuteka nlangu. 14 Yiku dinda muingi muana nkietu no minu yinkuiza kamba: ‘Lemvuka, yinika kibasa kiaku ki nlangu, muingi yinua nlangu,’ ayi no wunkuiza khamba: ‘Nua kuaku, ayi mvandi yinkuiza vana nlangu kuidi zikamela ziaku,’ buna bika kaba nandi ngie besola muingi kaba nkazi wu Isaki. Mu phila ayoyo, minu yinkuiza visa ti ngie bemonisa luzolo lukuikama kuidi fumu’ama.”

15 Ava nandi kumana kusambila, wumona Rebeka na kibasa mu mavangiti. Rebeka wuba muana Betueli, ayi Betueli wuba muana Milka kabuta na Naor khomba Abalahami. 16 Muana nkietu beni wuba beni kitoko, ayi kabasa bundananga ko nyitu. Nandi wukuluka vaba kisima, wuwesa kibasa kiandi nlangu ayi wutona kudiata. 17 Bo katona kudiata muingi kuvutuka ku nzo, kisadi ki Abalahami wuduma muingi kuendengana ayi wunkamba: “Lemvuka, phana mua nlangu mu kibasa kiaku muingi yinua.” 18 Bosi Rebeka wutuba: “A fumu’ama, nua kuaku.” Mu phila ayoyo, nandi wuyinika kibasa kiandi mu kusimba kiawu mu koko ayi wumvana nlangu muingi kanua. 19 Bo kamana kuvana nlangu kuidi kisadi ki Abalahami, Rebeka wutuba: “Yemvana mvandi nlangu kuidi zikamela ziaku nati ziawu zinkukuta.” 20 Mu phila ayoyo, Rebeka wudukula nlangu wuba mu kibasa va kibuangu bibulu baba nuinanga nlangu, ayi wuduma zikhumbu ziwombo muingi kuteka nlangu mu kisima. Ayi wutatamana kuvana nlangu kuidi zikamela zioso. 21 Bo kisadi ki Abalahami kamona kisalu Rebeka kaba vanga, nandi wuyituka beni, mu khambu koluka ni diambu. Kavangila mawu muingi kumona boti Yave waba tambudila nsambu kavanga.

22 Bo zikamela zimana kunua nlangu, kisadi ki Abalahami wubonga kilunga ki wola kiaba zita ndambu yi sikulu,* ayi wutula kiawu mu diyilu di Rebeka. Mvandi wumvana minlunga miodi mi wola miabe zita kumi di zisikulu, 23 ayi wunyuvula: “Ngie widi muana nani? Tulenda baka kibuangu ki kulala ku nzo tat’aku?” 24 Rebeka wumvutudila: “Minu yidi muana wu Betueli, ayi tat’ama widi muana Milka ayi Naor.” 25 Ayi wubue tuba: “Tuidi kibuangu muingi benu mulala, ayi mvandi tuidi bititi biwombo muingi bibulu badia.” 26 Bosi kisadi ki Abalahami wufukama ayi wuyinika kizizi va tsi muingi kutonda Yave. 27 Ayi wutuba: “Bika Yave Nzambi yi fumu’ama Abalahami kazitusu, kibila bemonisa luzolo ayi lukuikumunu kuidi fumu’ama Abalahami. Yave bethuadisa ku nzo zikhomba zi fumu’ama.”

28 Rebeka wuduma muingi kuezabikisa mambu amomo kuidi batu baba ku nzo’awu. 29 Rebeka wuba khomba yi dibakala baba tedilanga Labão. Ayi bo Labão kayuwa mambu beni, nandi wuduma ku kisima ko kuba kisadi ki Abalahami. 30 Bo Labão kamona kilunga ayi minlunga bavana khomb’andi Rebeka, ayi bo kayuwa Rebeka kutuba mambu amama: “Tala mambu dibakala beni kabe tuba.” Diawu Labão kaye denginina dibakala beni, no wuba wutelama va kisima na zikamela. 31 Labão wutuba: “Yiza, ngie betambula lusakumunu lu Yave. Kibila mbi khididi akoko? Minu yibe kubika kibuangu lunkuiza lala, mvandi yibe kubikila zikamela kibuangu.” 32 Mu phila ayoyo, kisadi ki Abalahami wukota ku nzo ayi Labão wubotula minsinga miba mu miunu mi zikamela ayi wuba vana bititi muingi badia. Mvandi wuvana nlangu muingi kisadi ki Abalahami ayi bo baba yandi basukula malu. 33 Vayi, bo baba tudila bidia muingi badia, kisadi ki Abalahami wutuba: “Yilendi fika dia ko nati yinkuiza lukamba kibila yibe kuizila akuku.” Diawu Labão kankambila: “Tuba kuaku.”

34 Bosi nandi wutuba: “Minu yidi kisadi ki Abalahami. 35 Ayi Yave wunsakumunanga beni fumu’ama, ayi wumvana busina buwombo, kibila nandi widi bisadi biwombo bi babakala ayi bi bakietu, mvandi widi mamemi, zingombi, zikamela, ziphunda, palata ayi wola. 36 Mvandi, Sara nkazi wu fumu’ama, wubuta muana kheti mu bununu buandi. Ayi fumu’ama wala vana kiuka kiandi kioso kuidi muana beni. 37 Diawu fumu’ama kaphangila kuleva phesi, mu kutuba: “Bika kutombila muan’ama nkazi mu bakietu ba basi Kanani, bankalanga ku ntoto awuwu tuidi mu kuzingila. 38 Vayi, ngie fueti kuenda kuidi dikanda di tat’ama, muingi kuetombila muan’ama nkazi.” 39 Vayi minu yiyuvula fumu’ama: “Buabu, boti nkietu beni kasinkikinina ko kukuiza yama akuku?” 40 Fumu’ama wukhamba: “Yave Nzambi no minu yimbuongiminanga, wala fila mbasi’andi vantual’aku, yala kusadisa kubakila muan’ama Isaki nkietu muingi kakuela. Diawu, yenda tombila muan’ama nkazi ku ntoto wu dikanda di tat’ama. 41 Ngie kukuenda ku nzo basi dikanda diama muingi kuetombila muan’ama Isaki nkietu muingi kakuela, ayi ba kumanga ku kuvana nkietu beni, buna ngie walasa bue ba ko mu lukuiku lu kudukisa tsila wumvanga.”

42 “Bo yibe vitila bubu va kisima, minu yibe sambila: ‘A Yave Nzambi yi fumu’ama Abalahami, boti luidi luzolo luaku, buna sadisa mambu mendila mu phila ayiyi: 43 Minu yidi wutelama va ndeku kisima. Ayi woso kua muana nkietu wunkuiza teka nlangu, minu yinkuiza nkamba: “Lemvuka, phana mua nlangu widi mu kibasa kiaku muingi yinua.” 44 Ayi na kuthambudila: “Nua kuaku ayi mvandi yinkuiza vana nlangu kuidi zikamela ziaku,” buna bika nandi kaba nkietu ngie Yave besola, muingi kaba nkazi wu Isaki, muana wu fumu’ama.’

45 “Ava minu kumana kuvanga nsambu ku tsi ntima, yibe mona Rebeka kukuiza na kibasa kiandi mu mavangiti. Nandi bekuiza va kisima ayi beteka nlangu. Bosi minu yibe nkamba: ‘Lemvuka, phana mua nlangu.’ 46 Nandi bebotula kibasa ki nlangu mu mavangiti, ayi bekhamba: ‘Nua kuaku, ayi yinkuiza vana mvandi nlangu kuidi zikamela ziaku.’ Bosi minu yibe nua, ayi nandi bevana mvandi zikamela nlangu. 47 Bosi minu yibe nkuvula: ‘Ngie widi muana nani?’ Nandi bethambudila: ‘Minu yidi muana Betueli, ayi tat’ama Betueli widi muana Milka kabuta na Naor. Diawu minu yibe ntudila kilunga mu diyilu, ayi mvandi yibe ntudila minlunga mu mioko. 48 Ayi minu yibe fukama vantuala Yave ayi yibe zitisa Yave Nzambi yi fumu’ama Abalahami, no beku thuadisa mu phila yimboti, muingi yibakila muana wu fumu’ama nkazi mu dikanda di zikhomba ziandi. 49 Buabu lemvukanu, khambanu boti benu luntomba kumonisa luzolo ayi lukuikumunu kuidi fumu’ama. Boti ndamba, buna mvandi khambanu, muingi yizaba ma kuvanga.”

50 Labão ayi Betueli bamvutudila mu kutuba: “Amomo, mawu Yave kantomba. Buabu, befu tuidi banani muingi kukikinina voti kumanga mawu? 51 Befu tunkikinina muingi Rebeka kenda yaku. Nnata muingi kaba nkazi wu muana fumu’aku, dedi bo Yave kabe tubila.” 52 Bo kisadi ki Abalahami kayuwa mambu bawu batuba, muna thangu beni nandi wufukama muingi kutonda Yave. 53 Ayi nandi wubonga biuma bi palata, bi wola ayi bikhutu muingi kuvana kuidi Rebeka. Mvandi wuvana biuma bi luvalu kuidi Labão ayi kuidi ngudi yi Rebeka. 54 Bosi kisadi ki Abalahami ayi batu baba yandi badia, banua ayi balala kuna.

Bo kakotuka va meni, nandi wutuba: “Minu yemvutuka kuidi fumu’ama Abalahami.” 55 Bosi Labão ayi ngudi’awu batuba: “Bika theti Rebeka kabue kala yitu kheti kumi di bilumbu. Bosi nandi wala kuiza.” 56 Vayi, kisadi ki Abalahami wutuba: “Boti Yave betsakumuna, buna kibila mbi benu mu kuthudila nkaku? Lemvukanu, mbikanu yivutuka kuidi fumu’ama.” 57 Bawu batuba: “Ndoko’anu tutela Rebeka muingi tuzaba mayindu mandi.” 58 Bawu batela Rebeka ayi banyuvula: “Rebeka, ngie widi wukubama muingi kukuenda na dibakala adidi?” Nandi wuba vutudila: “Ngete, yidi wukubama muingi kukuenda yawu.”

59 Mu phila ayoyo, babika khomb’awu Rebeka na kisadi kiandi ki nkietu, benda va kimueka na kisadi ki Abalahami ayi babakala baba yandi. 60 Bawu basakumuna Rebeka ayi bankamba: “Bika ngie khomb’itu wuba ngudi yi bivevi na bivevi. Ayi bika nkun’aku wuvua mavula ma zimbeni ziandi.” 61 Bosi Rebeka ayi bisadi biandi bi bakietu, bakubama ayi bamaka mu zikamela muingi kukuenda na kisadi ki Abalahami. Mu phila yoyo, kisadi ki Abalahami wunata Rebeka.

62 Isaki wufumina ku khonzu Beer-Laai-Roi, kibila waba kalanga ku ntoto Neguebe. 63 Va masika ma builu, Isaki wuyenda ku thandu muingi kue yindula. Bo kavumuna thalu, nandi wumona zikamela ziaba kuiza. 64 Ayi bo Rebeka kamona Isaki, diawu kakulukila mu thinu mu kamela. 65 Rebeka wuyuvula kisadi ki Abalahami: “Dibakala dinani widi mu kukuiza tudengana, widi nani?” Kisadi ki Abalahami wumvutudila: “Nandi muana fumu’ama.” Bosi Rebeka wubonga nledi ayi wufuka kizizi kiandi. 66 Ayi kisadi ki Abalahami, wuzabikisa kuidi Isaki mambu moso mamonika. 67 Bosi, Isaki wunata Rebeka ku tenda yiba yi ngudi’andi Sara. Isaki wutona kuzola beni Rebeka ayi wuyiza kunkuela. Mu kibila akiokio, nandi kasa bue ba ko mu kiunda, mu kufuilu ngudi.

25 Bosi Abalahami wubue kuela nkietu wunkaka, dizina diandi diba Ketura. 2 Buviokila thangu, Ketura wubuta Zinrã, Yocsã, Medã, Midian, Isbaki ayi Zuá.

3 Yocsã wubuta Seba ayi Dedam.

Dedam nandi wubuta basi Asurin, Ziletusim ayi Zileumim.

4 Midian wubuta Efá, Efer, Hanoki, Abida ayi Eldi.

Bana boso abobo baba batekulu ba Ketura.

5 Bosi Abalahami wuvana busina buandi boso kuidi Isaki. 6 Vayi Abalahami wuvana minkhailu kuidi bana kabuta na bimasi biandi. Ayi mu thangu beni, nandi wuba fila ku ntoto wu Oriente ku khonzu leste muingi kuba tatula kuidi muan’andi Isaki. 7 Abalahami wuzinga 175 di mimvu. 8 Ava kafua, Abalahami wuzinga mimvu miwombo ayi wuba luzingu lumboti. Ayi bo kafua, banzika dedi bo baba zikilanga basi dikabu diandi. 9 Bana bandi Isaki ayi Ismael, banzika mu nsuku dimanya ku Makpela widi va ndeku Manre ku nsitu wu Efrom muana Zoar musi hitita, 10 nsitu Abalahami kasumba kuidi bana ba Hete. Kuawu bazikila Abalahami va kimueka na nkazi’andi Sara. 11 Bo Abalahami kafua, Nzambi wutatamana kusakumuna Isaki. Ayi Isaki waba kalanga va ndeku Beer-Laai-Roi.

12 Akiki kiawu kinongo ki Ismael muana Abalahami kabuta na Agar musi Ngipiti, kisadi ki Sara.

13 Amama mawu mazina ma bana Ismael kabuta: Nebaioti muan’andi wutheti, Kedar, Adbel, Mibzão, 14 Misma, Dumá, Masa, 15 Hadadi, Tema, Jetur, Nafis ayi Kedemá. 16 Amomo mawu mazina ma bana ba Ismael mu kutadila mavula mawu ayi bibuangu baba zingilanga mu zitenda. Bawu baba 12 di zifumu zi makanda. 17 Ismael wuzinga 137 di mimvu, bosi wufua. Ayi banzika dedi bo baba zikilanga basi dikanda diandi. 18 Batu bayizila mu nzil’andi, baba kalanga ku kizunga ki Havilá kiba va ndeku Sur yidi ku ndeku Ngipiti nati ku Asíria. Nandi waba kalanga va ndeku zikhomba ziandi zioso.

19 Akiki kiawu kinongo ki Isaki muana Abalahami. 20 Isaki wuba 40 di mimvu bo kakuela Rebeka, khomba Labão. Rebeka wuba muana Betueli musi arameu waba kalanga ku Padã-Arã. 21 Isaki waba vanganga minsambu kuidi Yave muingi nkietu’andi kabuta, kibila nandi wuba kisita. Mu phila ayoyo, Yave wutambudila minsambu miandi ayi Rebeka nkazi’andi wuyiza ba buemba. 22 Ayi bana baba mu kivumu ki Rebeka batona kunuana, diawu nandi katubila: “Boti minu yifueti viokila mu ziphasi azizi, buna kibila mbi yifueti tatiminina kuzinga?” Bosi nandi wusambila kuidi Yave muingi kuzaba kibila mbi mambu amomo maba monikina. 23 Bosi Yave wunkamba: “Vadi mimvila miodi mu kivumu kiaku ayi kutonina mu kivumu kiaku, makabu muadi mala vambana. Dikabu dimueka diala luta ba mangolo kena dinkaka ayi nkulutu wala sadila kilezi.

24 Bo thangu yi kubuta yifuana, Rebeka wubuta bibaza. 25 Muana wutheti wubasika nawoso wubenga ayi wuba mika miwombo mu nyitu, diawu bamvanina dizina Ezau.* 26 Bosi muana wummuadi wubasika ayi nandi waba simba kikodi ki khomb’andi Ezau, diawu bamvanina dizina Yakobi.* Isaki wuba 60 di mimvu bo Rebeka kabuta.

27 Bana beni bayonzuka. Ayi Ezau wuyiza ba mutu wupisuka mu kubuela bibulu,* vayi Yakobi waba vanganga mambu masulama ayi waba zingilanga mu zitenda. 28 Isaki waba zolanga Ezau, kibila waba kuntuadilanga bibulu muingi kadia, vayi Rebeka waba zolanga Yakobi. 29 Kilumbu kimueka bo Ezau kafumina ku nsitu ayi kaba beni mu nzala, nandi wuyebata Yakobi waba lamba supu yi madezu. 30 Diawu Ezau kakambila Yakobi: “Lemvuka, phana mu nsualu mua nkadu supu ayoyo yibenga yi madezu wunlamba, kibila yidi beni mu nzala. Diawu bamvanina dizina Edom.* 31 Ayi Yakobi wunkamba: “Theti tsumbisa luaku lu kuba muana wutheti. 32 Vayi Ezau wunkamba: “Minu yenduka kufua mu kibila ki nzala, ndandu mbi yilenda baka mu kuba muana wutheti? 33 Yakobi wubue tuba: “Theti leva phesi.” Ayi Ezau wuleva phesi ayi wusumbisa kuidi Yakobi luaku lu kuba muana wutheti. 34 Bosi Yakobi wuvana kuidi Ezau dipha ayi supu yi madezu kalamba. Ayi Ezau wudia, wunua ayi wuyenda kuandi. Mu phila ayoyo, Ezau kasa vua ko nkinza luaku lu kuba muana wutheti.

26 Bosi vayiza bue ba nzala ku ntoto wu Neguebi, kubika yo yiba mu bilumbu bi Abalahami. Diawu Isaki kayendila ku Gerar kuidi Abimeleki ntinu wu basi filistea. 2 Bosi Yave wumonikina Isaki ayi wunkamba: “Bika kukuenda ku Ngipiti, kibila minu yinkuiza kumonisa kibuangu fueti kue zingila. 3 Ba nzenza ku ntoto wu Gerar, minu yala tatamana kuba yaku ayi ku kusakumuna, mu kuvana ntoto woso awowo kuidi ngie ayi kuidi nkun’aku. Ayi yala dukisa tsila ayiyi yivanga na tat’aku Abalahami: 4 ‘Yala vanga muingi nkun’aku wuba wuwombo buka zimbuetila ayi yala vana ntoto awuwu kuidi nkun’aku. Mvandi mimvila mioso va ntoto bala tambula lusakumunu mu nzila nkun’aku,’ 5 kibila Abalahami wutumukina mambu yinkamba ayi wutatamana ku tumukina zithumu ayi minsiku miami.” 6 Mu phila ayoyo, Isaki wutatamana kuzingila ku Gerar.

7 Bo babakala baba kalanga kuna baba kunkuvulanga matedi Rebeka, nandi waba kuba vutudilanga: “Nandi widi khomb’ami.” Nandi wuba boma bu kutuba: “Nandi widi nkazi’ami,” kibila waba yindulanga: “Babakala bankalanga ku kibuangu akiki, ḿba balenda kuphonda mu kibila ki Rebeka,” kibila nandi wuba beni kitoko. 8 Bo vavioka mua thangu, Abimeleki ntinu basi filistea wuba va nela ayi bo katala, nandi wumona Isaki kumonisa luzolo kuidi Rebeka mu kumbumbakana. 9 Mu thinu, Abimeleki wutumisa Isaki ayi wunkamba: “Minu yima bakula ti Rebeka widi nkazi’aku. Buabu kibila mbi betubila: “Nandi widi khomb’ami?” Isaki wumvutudila: “Minu yibe tubila mawu, kibila yibe yindula ti mulenda kuphonda mu kibila ki nkazi’ami.” 10 Vayi Abimeleki wubue nkamba: “Kibila mbi bevangila mambu amomo? Ngie mabina ku tutuadisa ziphasi, kibila mambu bevanga khanu mabe vanga batu va dikabu ditu kubundana nyitu na nkazi’aku.” 11 Bosi Abimeleki wuvana ndubu ayiyi kuidi dikabu dioso: “Woso mutu wummeka kutatisa dibakala adiodio ayi nkazi’andi, bafueti kumvonda.”

12 Isaki wutona kuvata mbongu mu ntoto beni, ayi mu mvu wunani nandi wukongula kuvioka khama di zikhumbu mu biuma kavata, kibila Yave waba kunsakumuna. 13 Isaki wuyiza ba busina ayi busina buandi butatamana kubuelama. 14 Basi filistea batona kummona nsoki, kibila nandi wuyiza baka mamemi, zingombi ayi bisadi biwombo.

15 Mu phila ayoyo, basi filistea bafuka bisima bioso bisadi bi Abalahami basika bo nandi kaba wumonyo. 16 Bosi Abimeleki wukamba Isaki: “Yenda zingila ku kibuangu kinkaka, kibila ngie maluta busina kena befu.” 17 Diawu Isaki kayendila ku ḿbuinga wu Gerar ayi wutona kuzingila kuna. 18 Bosi Isaki wubue sika bisima basi filistea bafuka, bio tat’andi kasika mu thangu kaba wumonyo ayi wu bivana momawu mazina tat’andi ka bivana.

19 Bo bisadi bi Isaki baba sika kisima va ḿbuinga, bawu babakula kisima kiaba basisa nlangu. 20 Minsungi mi mamemi baba kalanga ku Gerar batona kukuambila na minsungi mi mamemi mi Isaki, mu kutuba: “Kisima akiki kitu.” Diawu Isaki kavanina kisima beni dizina Ezeki,* kibila bawu bayambila na Isaki. 21 Ayi bisadi bi Isaki babue sika kisima kinkaka, vayi minsungi mi mamemi mi Gerar babue yambila yawu, diawu Isaki kavanina kisima beni dizina Sitna.* 22 Buviokila thangu, nandi wubue sika kuna kisima kinkaka, vayi minsungi mi mamemi mi Gerar basa kuambila ko yawu mu kibila ki kisima beni. Diawu Isaki kavanina kisima beni dizina Reoboti* ayi wutuba: “Mabe monikina, kibila Yave ma tuvana kibuangu kinneni ayi matukitula bawombo ku ntoto awuwu.”

23 Bosi Isaki wunanguka kuna ayi wuye zingila ku Berseba. 24 Va builu bunani, Yave wumonikina Isaki ayi wunkamba: “Minu yidi Nzambi yi tat’aku Abalahami. Bika kumona boma, kibila yidi yaku, yinkuiza kusakumuna ayi yinkuiza vanga muingi nkun’aku wuba wuwombo mu kibila ki kisadi kiami Abalahami. 25 Diawu Isaki katungila kikumu va kibuangu beni, ayi wusambila mu kusadila dizina Yave. Nandi wutunga va kibuangu beni tenda, ayi bisadi biandi basika vana kisima.

26 Buviokila thangu, Abimeleki wunanguka ku Gerar ayi wuyenda kuidi Isaki va kimueka na Auzati mutu waba kumvananga malongi ayi Fikol fumu masodi mandi. 27 Bosi Isaki wuba kamba: “Benu lunzolanga ko ayi lukhukisa va kibuangu kinu, buabu kibila mbi luma kuizila kuidi minu?” 28 Bawu bamvutudila: “Befu tuidi bivisa ti Yave widi yaku. Diawu tube yindudila kuvanga yaku luwawanu. ‘Buabu, kikinina kuvanga yitu luwawanu alulu: 29 Ngie wisi kuisa tuvangila ko diambu dimbi dedi bo befu tukhambu kuvangila ni diambu dimbi, kibila befu tu kukamba to yenda mu ndembama. Buabu ngie weka mutu wusakumunu kuidi Yave.’” 30 Mu phila ayoyo, Isaki wuba vangila mua nkungi ayi bawu badia ayi banua. 31 Mu kilumbu kilanda bo bakotuka va meni, bavanga luwawanu. Bosi Isaki wuba kanina ayi bawu bayenda mu ndembama.

32 Mu kilumbu beni, bisadi biandi banzabikisa matedi kisima basika mu kutuba: “Kisima beni kieka nlangu.” 33 Mu kibila akiokio, Isaki wuvana kisima beni dizina Siba. Diawu bakhidi tedilanga divula beni Berseba nati bubu.

34 Bo Ezau kaba 40 di mimvu, nandi wukuela Juditi muana wu Beri musi hitita, mvandi wukuela Bazemati muana wu Elom musi hitita. 35 Mu kibila ki bakietu abobo Ezau kakuela, Isaki ayi Rebeka baba banga beni kiunda.

27 Bo Isaki kaba kiboba ayi kabasa nunga ko kumona, nandi wutela muan’andi wunkulutu: “Muan’ami.” Ezau wutambudila: “Minu kawu.” 2 Ayi Isaki wunkamba: “Minu yeka kiboba, ayi yembelama kufua. 3 Diawu, bonga ḿbas’aku ayi madionga, bosi yenda ku nsitu muingi wethombila kibulu. 4 Bosi lamba kiawu mu phila yinzodilanga ayi tuala kiawu. Mu phila ayoyo, minu yinkuiza dia ayi yinkuiza kusakumuna ava kufua.”

5 Vayi Rebeka waba kuwa mambu moso Isaki kakamba muan’andi Ezau. Bo Ezau kayenda ku nsitu muingi kue tomba kibulu, 6 Rebeka wukamba muan’andi Yakobi: “Yima kuwa tat’aku kukamba khomb’aku Ezau mambu amama: 7 ‘Yenda tomba kibulu ayi lamba kiawu mu phila yinzodilanga, bosi tuala kiawu muingi yidia. Mu phila ayoyo, minu yinkuiza kusakumuna vantuala Yave ava kufua.’ 8 Buabu muan’ami, lemvuka tumukina mambu yeku kamba. 9 Yenda ku phaka ayi tuala zikhombo wadi, muingi minu yilambila tat’aku mu phila nandi kanzodilanga. 10 Bosi wunkuiza nata biawu kuidi tat’aku muingi kadia ayi ka kusakumuna ava kafua.”

11 Vayi Yakobi wukamba mam’andi Rebeka: “Khomb’ami Ezau widi mika miwombo mu nyitu vayi minu yisi ko. 12 Abu papa na kutsimba mu nyitu ayi na kubakula ti minu yisi ko Ezau? Nandi wunkuiza yindula ti minu kusakinina yidi mu kunsakinina. Mu phila ayoyo, nandi kasinkuiza tsakumuna ko, vayi wunkuiza kutsinga. 13 Vayi mam’andi wumvutudila: “Buna kiba minu yitambula fotu mu tsingulu bankuiza kuvana, vayi muan’ami vanga to mo yikukamba yenda bonga bibulu ayi tuala biawu. 14 Mu phila ayoyo, Yakobi wuyenda kue landa bibulu ayi wunata biawu kuidi mam’andi. Rebeka wulamba biawu dedi bo Isaki kanzodilanga. 15 Bosi Rebeka wubonga bikhutu bi muan’andi Ezau, ayi wuvana biawu kuidi Yakobi muingi kavuata. 16 Rebeka mvandi wutula mu mioko ayi mu dinga di Yakobi mika mi zikhombo. 17 Ayi wuvana kuidi Yakobi bidia kalamba ayi mapha kavanga.

18 Bosi Yakobi wuyenda vaba tat’andi ayi wuntela: “Papa.” Ayi Isaki wuntambudila: “Minu kawu, ngie widi nani?” 19 Yakobi wuvutudila tat’andi: “Minu yidi Ezau muan’aku wutheti. Yibe vanga mamoso dedi bo bekhambila, diawu lemvuka kala muingi wudia kibulu yibe kulambila, bosi tsakumuna.” 20 Mu phila ayoyo, Isaki wunyuvula: “Muan’ami, buidi mafika bakila kibulu beni?” Nandi wumvutudila: “Yave Nzambi’aku nandi ma kutsadisa.” 21 Isaki wukamba Yakobi: “Lemvuka, fikama avava kibila minu yintomba kusimba nyitu’aku, muingi yizaba boti ngie widi Ezau voti ndamba.” 22 Yakobi wufikama vaba tat’andi Isaki, ayi nandi wunsimba mu mioko ayi wutuba: “Mbembu yidi yi muan’ami Yakobi, vayi mioko midi mi Ezau.” 23 Mu phila ayoyo, Isaki kamuena ti Yakobi wuba Ezau, kibila nandi wuba mika mu mioko buka khomb’andi. Diawu tat’andi kansakumunina.

24 Bosi Isaki wunyuvula: “Bukiedika ti ngie widi Ezau?” Nandi wumvutudila: “Ngete minu yidi Ezau.” 25 Isaki wunkamba: “Muan’ami, tuala kibulu belamba muingi yidia, bosi yinkuiza kusakumuna.” Ayi Yakobi wuvana tat’andi bidia ayi nandi wudia ayi wumvana vinu muingi kanua. 26 Isaki wubue nkamba: “Muan’ami, lemvuka fikama avava ayi phana besu.” 27 Nandi wumfikama ayi wumvana besu, bosi tat’andi wuyuwa mfimbu wu bikhutu biandi, nandi wunsakumuna mu kutuba:

“Ah, tala mfimbu wu muan’ami widi buka mfimbu wu tsola Yave kasakumuna. 28 Bika Nzambi yikiedika kanokisanga mvula mu ntoto beni, muingi wawu wuba mbozi ayi wubuta mimbutu miwombo ayi makundi ma vinu. 29 Bika makanda mawombo ma kusadila ayi mimvila bafukama vantual’aku, bika ngie wuba fumu yi zikhomba ziaku ayi bika bana ba ngudi’aku, bafukama vantual’aku. Ayi bika mutu wu kuvangila mambi kaba mutu wusingu ayi mutu wu kuvangila mamboti, kaba mutu wusakumunu.”

30 Bo Isaki kamana kusakumuna Yakobi ayi bo Yakobi kabotuka vaba tat’andi Isaki, muna thangu beni Ezau wuvitila. 31 Nandi wulamba kibulu katuala ayi wunata bidia kuidi tat’andi, ayi wunkamba: “Papa kotuka ayi dia kibulu yibe kulambila muingi wutsakumuna.” 32 Diawu tat’andi Isaki kanyuvudila: “Ngie widi nani?” Ezau wumvutudila: “Minu yidi Ezau muan’aku wutheti.” 33 Isaki wutona kutitubuka ayi wutuba: “Buna nani betuala kibulu kio minu yibe dia? Minu yibe dia kiawu ava ngie kuvitila avava ayi yibe nsakumuna. Nandi weka mutu wusakumunu.”

34 Bo Ezau kayuwa mambu tat’andi katuba, nandi wutona kudila mu kiunda ayi mu mbembu yinangama, bosi wukamba tat’andi: “Papa ngie fueti kutsakumuna, fueti kutsakumuna mvama.” 35 Vayi Isaki wunkamba: “Khomb’aku be kuphuna, muingi kabaka lusakumunu luaku.” 36 Mu kibila akiokio, Ezau wutuba: “Diawu bamvanina dizina Yakobi,* kibila nandi maphinginina khumbu wadi. Theti wubonga luaku luama lu kuba muana wutheti, buabu ma bebonga lusakumunu luama.” Ezau wubue tuba: “A papa ngie wusiedi ko lusakumunu lunkaka muingi wuphana?” 37 Vayi Isaki wuvutudila Ezau: “Minu yibe nkamba ti nandi wunkuiza ba fumu’aku, fumu zikhomba ziaku ayi mvandi yibe nkamba ti nandi wunkuiza baka bidia ayi vinu yiwombo. Buabu muan’ami, lusakumunu mbi lunkaka yidi muingi ku kuvana?”

38 Ezau wukamba tat’andi: “Papa ngie lusakumunu lumueka to lubedi yaku? A papa, tsakumuna, tsakumuna mvama.” Mu phila ayoyo, Ezau wutona kutenduka kudila. 39 Bosi tat’andi Isaki wumvutudila:

“Muan’ami tala, ngie wala zingila ku kibuangu kikhambulu beni mbozi ayi kikhambu nokanga beni zimvula. 40 Ngiewu wala tatamana kudiatanga na mbedi muingi kuyikakidila. Ayi wala ba mvika wu khomb’aku, vayi bo wala konzuka ngie walasa bue kikinina ko kuba mvika wu khomb’aku.”

41 Vayi Ezau wulundila Yakobi nganzi mu kibila ki lusakumunu katambula kuidi tat’andi. Diawu Ezau kaba tubilanga ku tsi ntima: “Papa wambelama kufua. Bo kala fua, minu yala vonda khomb’ami Yakobi.” 42 Bo bazabikisa kuidi Rebeka mambu Ezau katuba, mu thinu nandi wutela Yakobi ayi wunkamba: “Tala, khomb’aku Ezau widi mu nganzi ayi ngie kankana kuvonda. 43 Buabu muan’ami lemvuka tumukina mambu yeku kamba. Tina mu nzaki ku Haran ku nzo khomb’ami Labão. 44 Yenda zingila kuna mu mua thangu, nati nganzi yi khomb’aku yala mana, 45 mvandi fueti kala kuna nati nandi kala zimbakana mambu bemvangila, bosi minu yala kufila thumu muingi wuvutuka. Kibila yisintomba ko benu babuadi lufua kilumbu kimueka.”

46 Bosi Rebeka wukamba nnuni’andi Isaki: “Yinkuazukanga beni mu kibila ki bana baba bakietu ba basi Hete. Buabu Yakobi na kusola nkazi mu bana ba Hete muingi kakuela, badi buka bakietu badi ku ntoto awuwu, buna yalasa bue baka ko mayangi ma kuzinga.”

28 Bosi Isaki wutela Yakobi, wunsakumuna ayi wunkamba: “Muan’ama, bika kukuela nkietu musi Kanani. 2 Yenda ku Padã-Arã, ku nzo yi Betueli tata yi ngudi’aku ayi sola kuna wumueka mu bana ba Labão khomba yi ngudi’aku, muingi wukuela. 3 Nzambi Nkua Ngolo Zioso wala kusakumuna, ayi wala kuvana bana bawombo ayi ngie wala ba mimvila miwombo. 4 Nandi wala kuvana lusakumunu lo kakanikisa kuidi Abalahami muingi ngie ayi nkun’aku luvua ntoto awuwu widi mu kuzingila buka nzenza, ntoto wo Nzambi kavana Abalahami.”

5 Mu phila ayoyo, Yakobi wuyenda ku Padã-Arã, ku nzo yi Labão muana Betueli, musi arameu, khomba yi Rebeka, ngudi yi Yakobi ayi Ezau.

6 Bo Ezau kamona ti Isaki wusakumuna Yakobi, ayi wumfila ku Padã-Arã, muingi kue tombila kuna nkietu wu kukuela, ayi wunkamba: “Bika kukuela bakietu ba basi Kanani,” 7 ayi bo kamona ti Yakobi wuyenda ku Padã-Arã muingi kutumukina tat’andi ayi ngudi’andi, 8 Ezau wuvisa ti tat’andi Isaki, kabasa zolanga ko bakietu ba basi Kanani. 9 Diawu Ezau kayendila kuidi Ismael muingi kabue kuela nkietu wunkaka. Nandi wukuela Malati khomba Nebaioti. Malati wuba muana wu Ismael, ayi Ismael wuba muana wu Abalahami.

10 Yakobi wunanguka ku Berseba ayi wuyenda ku Haran. 11 Ayi bo kavitila va kibuangu kimueka, nandi wubaka makani ma kuviokisila vana builu, kibila buisi butona kukuila. Diawu katombila dimanya muingi katetika ntu, bosi wulala vana. 12 Nandi wuloto ndosi, mu ndosi beni nandi wumona kikada kitonina va ntoto, ayi kivitila nati ku diyilu. Mvandi wumona zimbasi zi Nzambi kukuluka ayi kumaka mu kikada beni. 13 Yave wuba va yilu kikada beni ayi wutuba:

“Minu yidi Yave, Nzambi yi tat’aku Abalahami, ayi Nzambi yi Isaki. Yinkuiza vana kuidi ngiewu ayi kuidi nkun’aku ntoto wo ngie widi mu kulala. 14 Ayi nkun’aku wala ba wuwombo buka nsengisini, ayi wawu wala tiamuka ku khonzu leste, oeste, ku norte ayi ku sul. Ayi makanda moso va ntoto bala baka lusakumunu mu nzil’aku, ayi mu nzila nkun’aku. 15 Minu yidi yaku ayi yala tatamana ku kukieba, mu kioso kua kibuangu wunkuenda. Ayi yala bue kuvutula ku kibuangu akiki. Yalasa kukuekula ko nati yala dukisa mambu yima kukanikisa.”

16 Bo Yakobi kakotuka, nandi wutuba: “Bubu yima visa ti Yave, widi va kibuangu akiki.” 17 Yakobi wuba boma ayi wubue tuba: “Kibuangu akiki, kidi beni disuasana na bibuangu binkaka, kibila kidi kibuangu kinlongo ayi avava, vawu vadi muelu wu diyilu.” 18 Bo Yakobi kakotuka va meni, nandi wubonga dimanya katedika ntu, wutelemisa diawu ayi wudukudila vana malasi. 19 Ayi wuvana kibuangu beni dizina Beteli,* vayi baba tedilanga divula beni Luz.

20 Yakobi wuvanga tsila ayiyi mu kutuba: “Nzambi na kutatamana kuba yama, na kutatamana kukhieba mu viage, mu kuphana bidia, bikhutu, 21 ayi na kutsadisa yivutuka mu ndembama ku nzo tat’ama, buna Yave wunkuiza vana bivisa ti widi Nzambi’ama. 22 Dimanya adidi yibe telemisa buka dikunzi, dinkuiza ba nzo yi Nzambi, ayi minu yala kuvana kikhuku ki kumi mu biuma bioso wala kuphana.”

29 Bosi Yakobi wutatamana mu viage ayi wuyenda ku khonzu leste ku ntoto wu Kana. 2 Bosi nandi wumona kisima ayi mamemi maba makhupama mu minkangu mitatu maba va ndeku kisima beni, kibila mamemi baba nuinanga nlangu va kisima beni. Mvandi baba fukilanga kisima beni mu dimanya dinneni. 3 Bo minsungi mi mamemi baba kutikisanga mamemi mawu vana, bawu baba botulanga dimanya baba fukanga va kisima beni muingi kuvana nlangu kuidi mamemi mawu. Ayi bo baba mananga kuvana nlangu kuidi mamemi mawu, bawu baba bue fukanga dimanya beni va kisima.

4 Bosi Yakobi wuba yuvula: “Zikhomba ziama, benu luidi basi nani?” Bawu bamvutudila: “Befu tuidi basi Haran.” 5 Yakobi wubue bakuvula: “Benu luzebi Labão ntekulu wu Naor?” Bawu bamvutudila: “Ngete, befu tunzebi.” 6 Mu kibila akiokio, Yakobi wuba yuvula: “Nandi ke buboti?” Bawu bamvutudila: “Ngete, ke buboti. Tala muan’andi Rakeli widi mu kukuiza na mamemi.” 7 Bosi Yakobi wuba kamba: “Buisi buyididiabu ko ayi thangu yi kulundila mamemi mu ziphaka yifueniabu ko. Diawu vananu mamemi nlangu ayi natanu mawu muingi bedia bititi.” 8 Mu kibila akiokio, bawu bankamba: “Tuisi ko nsua wu kuvanga mawu thangu ayiyi, kibila vantombulu theti kukutikisa mamemi moso ayi kubotula dimanya va kisima. Befu kumana kuvanga mawu, bosi tunkuiza bavana nlangu.”

9 Muna thangu Yakobi kaba koluka yawu, Rakeli wuvitila vana na mamemi ma tat’andi, kibila nandi wuba nsungi wu mamemi. 10 Bo Yakobi kamona Rakeli muana Labão khomba mam’andi, na mamemi ma Labão, mu thinu Yakobi wufikama va kisima, wubotula dimanya diba vana ayi wuvana nlangu mamemi ma Labão khomba ngundi’andi. 11 Bosi Yakobi wuvana Rakeli besu ayi nandi wutona kudila. 12 Yakobi wuzabikisa kuidi Rakeli ti nandi wuba musi dikanda di tat’andi, kibila widi muana Rebeka. Mu phila ayoyo, Rakeli wuduma muingi kue zabikisa mawu kuidi tat’andi.

13 Bo Labão kayuwa matedi Yakobi muana khomb’andi Rebeka, nandi wunanguka ayi wuduma muingi kuendengana. Nandi wumbumbakana ayi wumvana besu, bosi wunnata ku nzo’andi. Ayi Yakobi wuzabikisa Labão mambu moso mammonikina. 14 Labão wunkamba: “Bukiedika, ngie widi musi dikanda diama.” Mu phila ayoyo, Yakobi wukala yandi kuna ngonda yimueka.

15 Labão wukamba Yakobi: “Minu yifueti kufuta mu kisalu widi mu kuphangila kheti widi musi dikanda diama. Buabu khamba, mbi yinkuiza kufutanga?” 16 Labão wuba bana buadi ba bakietu. Nkulutu baba kuntedilanga Leya ayi kilezi baba kuntedilanga Rakeli. 17 Rakeli wuyiza ba nkietu wu kitoko, vayi Leya kasa ba ko beni kitoko dedi Rakeli. 18 Yakobi wutona kuzola beni Rakeli, diawu kakambila Labão: “Yidi wukubama muingi ku kusadila sambuadi di mimvu mu kibila ki Rakeli muan’aku wu kilezi.” 19 Bosi Labão wukamba Yakobi: “Bulutidi kuandi kunkuedisa kuidi ngiewu kena kuidi dibakala dinkaka. Diawu kalanga yama.” 20 Ayi Yakobi wusala sambuadi di mimvu mu kibila ki Rakeli, vayi va mesu mandi, mimvu beni miba buka mua bilumbu, kibila nandi waba zolanga beni Rakeli.

21 Bosi Yakobi wukamba Labão: “Phana Rakeli muingi kaba nkazi’ama, kibila mimvu tubinana mi maduka ayi minu yintomba kunkuela.” 22 Mu phila ayoyo, Labão wuvanga nkungi ayi wutumisa batu boso baba va kizunga beni. 23 Vayi va builu, Labão wunata muan’andi Leya kuidi Yakobi muingi kankuela. 24 Labão mvandi wuvana kisadi kiandi Zilpa kuidi Leya. 25 Bo kakotuka va meni, Yakobi wubakula ti bakana ko Rakeli kakuela vayi Leya, diawu kakambila Labão: “Kibila mbi ngie bevangila mambu amomo? Tusa binana ko ti yinkuiza kusadila mu kibila ki Rakeli? Buabu, kibila mbi maphunina?” 26 Labão wumvutudila: “Mu kikhulu kitu, busa fuana ko kukuedisa theti muana kilezi ava muana nkulutu. 27 Kemba theti nkungi mu sambuadi di bilumbu na Leya nkietu makuela, bosi wunkuiza bue tsadila sambuadi di mimvu muingi wukuela Rakeli.” 28 Yakobi wuvanga mambu moso bankamba ayi wukemba nkungi wu Leya wu sambanu di bilumbu. Ayi bo kamana kusala sambuadi di mimvu, Labão wubue mvana Rakeli muingi kaba nkazi’andi. 29 Mvandi Labão wuvana kisadi kiandi Bila kuidi Rakeli.

30 Bosi Yakobi wukuela mvandi Rakeli, nandi waba luta zolanga Rakeli kena Leya. Ayi nandi wubue sadila Labão mu sambuadi di mimvu. 31 Bo Yave kamona ti Yakobi kabasa zolanga ko beni Leya, diawu kansadisila kuba buemba, vayi Rakeli wuba kisita. 32 Bosi Leya wubuta muana dibakala ayi wumvana dizina Rubem,* kibila nandi wutuba: “Yima mvanina dizina adiodio, kibila Yave mamona ziphasi ziama. Buabu nnuni’ama wunkuiza tona kunzola.” 33 Nandi wubue ba buemba ayi wubuta muana dibakala, ayi wumvana dizina Simioni,* kibila nandi wutuba: “Yima mvanina dizina adiodio, kibila Yave makuwa mu kumona ti nnuni’ama kabasa kunzolanga ko, diawu kama bue phanina muana awuwu.” 34 Nandi wubue ba buemba ayi wubuta muana dibakala ayi wumvana dizina Levi,* kibila wutuba: “Yima mvanina dizina adiodio, kibila nnuni’ama wunkuiza ba yama kithuadi, mu kumona ti yima ḿbutila bana batatu. 35 Nandi wubue ba buemba ayi wubuta muana dibakala, bosi wutuba: “Khumbu ayiyi yinkuiza zitisa Yave.” Diawu kavanina muana beni dizina Yuda.* Bosi nandi wulembu kubue buta.

30 Bo Rakeli kamona ti kabasa butanga ko bana, wutona kumona nsoki khomb’andi Leya, diawu kakambila Yakobi: “Ngie kukhambu buta yama bana, minu yinkuiza fua.” 2 Mu phila ayoyo, Yakobi wudasuka ayi wukamba Rakeli: “Minu yidi va mvingi Nzambi no wukutula nkaku muingi wubika buta bana?” 3 Diawu Rakeli katubila: “Bonga kisadi kiama Bila ayi bundana yandi nyitu, muingi kambutila bana. Mu phila ayoyo, minu mvama yinkuiza baka bana mu nzil’andi.” 4 Diawu Rakeli kavanina kisadi kiandi Bila muingi kaba nkazi Yakobi, ayi nandi wubundana yandi nyitu. 5 Bila wuyiza ba buemba ayi wubuta muana dibakala. 6 Bosi Rakeli wutuba: “Nzambi widi mfundisi’ama ayi mvandi wuyuwidi manyongi mami, diawu kama phanina muana.” Mu kibila akiokio, nandi wuvana muana beni dizina Dan.* 7 Bila kisadi ki Rakeli wubue ba buemba khumbu yimmuadi ayi wubuta muana dibakala. 8 Bosi Rakeli wutuba: “Yinueni nzingu na khomb’ama ayi minu yinungizi. Diawu kavanina muana beni dizina Nafitali.*

9 Bo Leya kamona ti kabasa bue butanga ko bana, wubonga kisadi kiandi Zilpa ayi wumvana muingi kaba nkazi Yakobi. 10 Ayi Zilpa kisadi ki Leya wuyiza ba buemba ayi wubuta muana dibakala. 11 Bosi Leya wutuba: “Minu yidi lusakumunu luwombo.” Diawu kavanina muana beni dizina Gadi.* 12 Bosi Zilpa kisadi ki Leya wubue ba buemba ayi wubuta muana wunkaka. 13 Bosi Leya wutuba: “Minu yidi beni mayangi, ayi bakietu bankalanga va kizunga akiki bankuiza tuba ti minu yidi beni mayangi.” Diawu kavanina muana beni dizina Azer.*

14 Mu thangu yi kuvela trigu, Rubem wuyenda ku nsitu ayi wubakula makundi ma mandragora, bosi wunata mawu kuidi mam’andi Leya. Bo Rakeli kamona mawu, nandi wukamba Leya: “Lemvuka, phana mua makundi ma mandragora muan’aku kama tuala.” 15 Vayi Leya wumvutudila: “Ngie wumbonga nnuni, buabu wuntomba kubue bonga makundi ma mandragora muan’ama kama tuala?” Rakeli wunkamba: “Va builu abubu, Yakobi wunkuiza bundana yaku nyitu va mvingi mandragora wekuphana.”

16 Bo buisi buaba kuila, Yakobi wufumina ku nsitu, ayi bo kaba vutuka ku nzo, Leya wuyenda kuendengana ayi wunkamba: “Va builu abubu, ngie wunkuiza bundana yama nyitu, kibila yibe sumba luaku alolo mu makundi ma mandragora ma muan’ama.” Mu phila ayoyo, Yakobi wubundana nyitu na Leya va builu beni. 17 Ayi Nzambi wuyuwa minsambu Leya kaba vanganga ayi wunsadisa. Nandi wubue ba buemba ayi wubuta muana wuntanu. 18 Diawu Leya katubila: “Nzambi maphana mfutu, kibila yivana kisadi kiama muingi kaba nkazi wu nnuni’ama.” Diawu kavanina muana beni dizina Isakali.* 19 Leya wubue ba buemba ayi wubuta muana wunsambanu. 20 Bosi Leya wutuba: “Nzambi maphana, ngete, maphana nkhailu wumboti. Buabu yeka lufiatu ti nnuni’ama wunkuiza khikinina, kibila yima buta yandi bana basambanu.” Diawu kavanina muana beni dizina Zebuloni.* 21 Leya wubue buta muana wunkietu ayi wumvana dizina Diná.

22 Bosi Nzambi wubalula thalu’andi kuidi Rakeli, ayi nandi wuyuwa minsambu miandi ayi wunsadisa kaba buemba. 23 Rakeli wuyiza ba buemba ayi wubuta muana dibakala. Ayi wutuba: “Nzambi mambotula zitsonyi.” 24 Diawu kavanina muana beni dizina Yozefi,* ayi wutuba: “Yave mabue kuphana muana wunkaka.”

25 Bo Rakeli kabuta Yozefi, Yakobi wukamba Labão: “Lemvuka, mbika yinanguka ayi yivutuka ku ntoto’ama. 26 Phana bakazi bama ayi bana bama, kibila bawu badi mfutu wu kisalu yi kuvangidi, ayi ngie zebi ti minu yi kusadidi mu phila yimboti.” 27 Bosi Labão wutuba: “Boti minu yidi lunungu va mesu maku,—Minu yidi mu kumona bivisa ti Yave widi mu kutsakumuna mu kibila kiaku.” 28 Labão wubue tuba: “Khamba mbi yifueti kufutanga ayi minu yinkuiza kufutanga biawu.” 29 Yakobi wunkamba: “Ngie zebi phila yimboti yi kusadidi, ayi mamemi maku madi mu kubuelama beni mu kibila kiama. 30 Ava minu yiza akuku, ngie wusa ba ko beni biuma biwombo, vayi mamemi maku madi mu kubuelama beni ayi Yave widi mu ku kusakumuna tona mu kilumbu yivitila akuku. Buabu, thangu mbi yala tona kukubika luzingu lu dikanda diama?”

31 Bosi Labão wunyuvula: “Mbi yifueti kuvana.” Vayi Yakobi wumvutudila: “Bika kuaku kuphana ni kiuma, minu yinkuiza vutuka kubue kiebanga mamemi maku ngie kukikinina kuvanga diambu adidi: 32 Bubu ndoko tufiongunina bibulu biaku bioso, tuentula va khonzu mamemi moso madi matona* ayi zindimba ziviakana, bana ba zingombi badi ndimba yi kastanhu ayi zikhombo zioso zidi matona ayi zindimba ziviakana. Kutona bubu, bibulu abiobio biawu binkuiza ba mfutu’ama. 33 Ayi kuntuala bo wala kuiza fiongunina mfutu’ama, ngie wala mona ti minu yitubanga ko luvunu, vayi yintubanga to kiedika. Ayi bo wala vanga mawu, ngie kumona ti minu yidi khombo yikhambulu ditona voti yikhambulu zindimba ziviakana, voti muana ngombi wukhambulu ndimba yi kastanhu, buna biawu binkuiza ba bibulu biaku yibe kuiba.”

34 Mu kibila akiokio, Labão wutuba: “Adiodio didi diambu dimboti. Bika mavangimina mu phila matubila.” 35 Bosi mu kilumbu beni Labão wuvasa zikhombo zioso zimbakala ayi zitsietu ziba matona ayi zindimba ziviakana kubunda mvandi zia zioso ziba mua ndimba yiphembi ayi bana ba zingombi baba ndimba yi kastanhu, bosi wuvana biawu kuidi bana bandi muingi bakiebanga. 36 Bosi nandi wubitatula kuidi Yakobi ayi wubinata ku kinanu kio kiaba tombulu kudiata bilumbu bitatu muingi kuvitila kuna. Ayi Yakobi nandi waba kiebanga bibulu binkaka bi Labão.

37 Bosi Yakobi wutundubula lula lu mua matafi ma nti wu estoraque, wu amendoa ayi wu plátano, ayi wuvanga mua matona maphembi mu lula beni, bosi wuyalumuna lula beni mu kubika matona maphembi mamonika. 38 Ayi wutula lula beni mu bibuangu biaba viokilanga nlangu ayi mu bibuangu bibulu baba nuinanga nlangu, muingi bo bannua nlangu biawu bibundana nyitu vantuala bibuangu abiobio.

39 Mu phila ayoyo, bibulu baba bundananga nyitu vantuala lula beni ayi biawu biaba butanga bana baba matona ayi zindimba ziviakana. 40 Bosi Yakobi wuvasa bana ba mamemi babutuka na matona ayi zindimba ziviakana ayi biabioso biba ndimba yi kastanhu. Nandi wutatula biawu na bibulu bi Labão. 41 Ayi bo bibulu bitola biaba banga mu thangu yi kubundana nyitu, Yakobi waba tulanga lula beni mu bibuangu bibulu baba nuinanga nlangu, muingi biawu bimona lula beni bo bambundana nyitu. 42 Vayi bo bibulu bibanda biaba bundananga nyitu, nandi kabasa tulanga ko lula beni vana. Mu phila ayoyo, bibulu bioso bibanda biyiza ba bi Labão, vayi bibulu bitola biyiza ba bi Yakobi.

43 Mu phila ayoyo, Yakobi wuyiza ba busina buwombo. Nandi wuyiza ba bisadi bi babakala ayi bi bakietu, mvandi wuyiza ba ziphunda, zikamela ayi bibulu binkaka biwombo.

31 Bosi, Yakobi wuyuwa mambu amama bana ba Labão baba tubanga: “Yakobi wubonga biuma bioso bi tat’itu, ayi nandi mabakila busina mu biuma bi tat’itu.” 2 Ayi Yakobi wuyiza visa ti Labão kabasa bue kuntadilanga ko mu phila kaba kuntadilanga. 3 Diawu Yave kakambila Yakobi: “Vutuka ku ntoto wu matata maku, ayi minu yinkuiza tatamana kuba yaku.” 4 Bosi Yakobi wutumisa Rakeli ayi Leya ku kibuangu nandi kaba kebilanga bibulu biandi, 5 ayi wuba kamba:

“Yidi mu kumona ti tat’inu, kasi bue kuthadilanga ko mu phila yimboti, vayi Nzambi yi tat’ama wu kutsadisanga. 6 Benu luzabisi buboti ti minu yisadila tat’inu mu mangolo mami moso. 7 Tat’inu wuphuna ayi wubalula mfutu’ama kumi di zikhumbu, vayi kheti bobo, Nzambi kasa bika ko nandi kathuadisa ziphasi. 8 Kibila bo nandi kaba tubanga: ‘Bibulu bioso bidi matona biawu binkuiza ba mfutu’aku’, nkangu woso wu bibulu, waba butanga bibulu bidi matona. Ayi bo nandi kaba tubanga: ‘Bibulu bidi zindimba ziviakana biawu binkuiza ba mfutu’aku’, nkangu woso wu bibulu, waba butanga bibulu bidi zindimba ziviakana. 9 Mu phila ayoyo, Nzambi waba bonganga bibulu bi tat’inu ayi waba kuphananga biawu. 10 Bo thangu bibulu bambundininanga nyitu yifuana, minu yiloto ndosi, ayi mu ndosi beni, yimona ti bibulu bi mbakala biaba bundananga nyitu na zitsietu, biba zindimba ziviakana ayi matona. 11 Bosi mbasi yi Nzambi yikiedika wuthela mu ndosi: ‘Yakobi.’ Minu yintambudila: ‘Minu kawu.’ 12 Mbasi beni wubue tuba: “Lemvuka vumuna thalu ayi mona ti, bibulu bi mbakala bidi mu kubundana nyitu na zitsietu, bidi matona ayi bidi zindimba ziviakana, kibila minu yimmonanga mambu moso mambi Labão ka kuvangilanga. 13 Minu yidi Nzambi yi Beteli, kibuangu kio wutelimisina dimanya ayi kio wuvangila tsila. Buabu, nanguka mu thinu ku ntoto awuwu, ayi vutuka ku ntoto wubutukila.’”

14 Mu kibila akiokio, Rakeli ayi Leya bayuvula Yakobi: “Buabu, bukiedika ti ku nzo tat’itu, kukhidi kiuka kio befu tunkuiza vua? 15 Befu tuidi buka zinzenza va mesu mandi, kibila nandi wu tusumbisa ayi wumanisa zimbongo zioso katambula. 16 Busina boso Nzambi kabonga kuidi tat’itu, befu ayi bana bitu tuvuidi buawu. Diawu vanga mamoso Nzambi kama kutuma.”

17 Bosi Yakobi wumakisa bana bandi ayi bakazi bandi mu zikamela, 18 ayi wunanguka ku Padã-Arã na biuma bioso ayi busina kabaka, ayi wuyenda ku Kanani, ntoto wu tat’andi Isaki.

19 Bo Labão kaye botula mika mi mamemi mandi, Rakeli wuyiba zinzambi zi tat’andi. 20 Kubotula kuandi amomo, mu nduenga Yakobi wutina Labão musi arameu, ayi wuyenda kuandi mukhambu kunzabikisa. 21 Nandi wutina ayi wusabuka muila wu Eufrantes va kimueka na biuma biandi bioso. Ayi wuyenda ku miongo midi ku khonzu Gileadi. 22 Ayi bo vavioka bilumbu bitatu, bakamba Labão ti Yakobi wutina. 23 Bosi Labão wunanguka va kimueka na basi dikanda diandi, ayi wulandakana Yakobi. Bo badukisa sambuadi di bilumbu mu viage, bawu bayebata Yakobi mu miongo midi ku khonzu Gileadi. 24 Bosi va builu, Nzambi wumonikina Labão musi arameu mu ndosi, ayi wunkamba: “Ba keba keba mu mambu wunkuiza kamba Yakobi, kuba kuandi mamboti voti mambi.”

25 Bosi Labão wuvitila vaba Yakobi, kibila Yakobi wutunga tend’andi va mongo beni. Ayi Labão va kimueka na basi dikanda diandi, mvawu baviokisila builu va mongo beni wuba ku khonzu Gileadi. 26 Bosi Labão wukamba Yakobi: “Kibila mbi bevangila mambu amomo? Kibila mbi benatina bana bama buka batu bannata mu buvika? 27 Kibila mbi ngie betinina ku kinsueki? Boti ngie bekhamba, khanu minu yibe kukanina mu mayangi, mu kuyola minkunga ayi kusadila bisiku.* 28 Vayi ngie wusa phana ko luaku muingi kuvana zibesu kuidi batekulu bama ayi kuidi bana bama. Ngie wusa monisa ko nduenga mu mambu bevanga. 29 Minu yidi luaku lu kukuvangila diambu dimbi, vayi kibedi yono va builu, Nzambi yi tat’aku wukhambizi: ‘Ba keba keba mu mambu wunkuiza kamba Yakobi, kuba kuandi mamboti voti mambi.’ 30 Minu yizebi ti ngie benangukina, kibila widi phuila yi kuvutuka ku nzo matata maku, vayi khambabu, kibila mbi bekuibila zinzambi ziama?”

31 Yakobi wuvutudila Labão: “Minu yibe nangukina ku kinsueki, kibila yibe mona boma mu kuyindula ti ‘Ngiewu wunkuiza vionya bana baku kuidi minu.’ 32 Ayi mu matedi zinzambi ziaku, woso mutu ngie wunkuiza mona na zinzambi beni, kafueti fua. Diawu fiongunina biuma biama vantuala basi dikanda diaku. Ngie kubakula kiuma kiaku, buna bonga kiawu.” Vayi Yakobi kasa zaba ko ti, Rakeli nandi wuyiba zinzambi zi Labão. 33 Mu phila ayoyo, Labão wuye bila zinzambi beni ku tenda yi Yakobi, yi Leya, yi Bila ayi yi Zilpa, vayi kasa bakula ko ni kiuma. Bosi wubasika ayi wuyenda ku tenda yi Rakeli. 34 Muna thangu beni, Rakeli wubonga zinzambi beni ayi wutula ziawu mu kipanya ki bakietu kiba va mbata kamela, ayi wukala va mbata kipanya beni. Mu phila ayoyo, Labão wubila tenda woso, vayi kasa bakula ko ni kiuma. 35 Bosi Rakeli wukamba tat’andi: “A papa, bika kudasuka bo yibe khambu telama vantual’aku, kibila yidi mu thangu bakietu bambasikanga menga.” Mu phila ayoyo, Labão wutatamana kutomba zinzambi ziandi, vayi kasa zibakula ko.

36 Mu kibila akiokio Yakobi wudasuka ayi wunyongina Labão mu kutuba: “Nzimbala mbi ayi disumu mbi yivengi, muingi ngie wiza ndandakana mu phila ayoyo? 37 Ngie mamana kubila mu zitenda zitu biuma biaku, buabu tuba, biuma mbi ngie mabakula bio befu tube kuiba? Tula biawu vantuala zikhomba ziaku ayi zikhomba ziama, muingi bawu ba tufundisa. 38 Mu 20 ma mimvu yima kalanga yaku, mamemi maku ayi zikhombo ziaku, zisa voluka ko memba, ayi minu yisa dia ko ni mbizi yi bibulu biaku. 39 Minu yabasa kutuadilanga ko ni kibulu bavonda kuidi bibulu bi ngazi. Vayi yaba kuvingisilanga kinkaka. Boti babe kuiba kibulu kiaku va muinya voti va builu, ngie waba kufhutisanga kiawu. 40 Minu yaba viokisanga kilumbu kioso kutsi muinya, ayi yaba tovukanga mu kibila ki kiozi va builu, ayi yabasa bakanga ko tolo muingi kukieba bibulu biaku. 41 Mu 20 ma mimvu yima kalanga yaku, yi kusadila 14 di mimvu mu kibila ki bana baku buadi ba bakietu, ayi 6 di mimvu mu kibila ki bibulu biaku, ayi ngie wubalula mfutu’ama kumi di zikhumbu. 42 Boti Nzambi yi tat’ama, Nzambi yi Abalahami, ayi no Isaki kambuongiminanga kasa ba ko yama, khanu yiyizidi bobo mukhambu ni kiuma. Vayi Nzambi wumueni ziphasi ziama ayi kisalu kingolo yi kuvangidi, diawu ka kusembidi kibedi yono va builu.”

43 Bosi Labão wukamba Yakobi: “Abobo badi bana bama, ayi bana baku badi batekulu bama, ayi bibulu bioso abiobio wummona, bidi biama ayi bi bana bama.’ Buabu, mambu mbi yilenda vangila bana bama, ayi batekulu bama? 44 Buabu lemvuka yiza, muingi tuvanga luwawanu, ayi luwawanu beni lunkuiza vana kimbangi matedi befu babuadi.” 45 Mu phila ayoyo, Yakobi wubonga dimanya ayi wutelimisa diawu buka dikunzi. 46 Bosi Yakobi wukamba zikhomba ziandi: “Lemvukanu, nonganu mamanya.” Bawu banonga ayi bakhupika mawu. Bosi badila va mbata mamanya beni. 47 Labão wutedila kikhuku beni ki mamanya Jegar-Saaduta,* vayi Yakobi wutedila kiawu Galedi.*

48 Bosi Labão wutuba: “Kikhuku akiki ki mamanya, kimvana kimbangi matedi minu ayi ngiewu.” Diawu batedila kiawu Galedi, 49 mvandi batedila kiawu Kibanga ki Nsungi, kibila Labão wutuba: “Bika Yave ka tukengidila, bo kadika mutu kankuenda ku khonzu’andi. 50 Ngie kuvangila bana bama diambu dimbi, mu kukuela bakietu bankaka, kheti ni mutu kasi kumona ko, vayi zaba kuaku ti Nzambi widi mu kumona, ayi tebuka moyo ti nandi wala ta kimbangi matedi ngie ayi minu.” 51 Labão wubue kamba Yakobi: “Avava vadi kikhuku ki mamanya ayi dimanya dio tube telimisa vantual’itu. 52 Kikhuku akiki ki mamanya ayi dimanya dio tuma telemisa, biala vana kimbangi ti minu yalasa levula ko luwawanu tuma vanga, muingi ku kuvangila diambu dimbi, ayi ti ngiewu walasa levula ko luwawanu tuma vanga, muingi kuphangila diambu dimbi. 53 Bika Nzambi yi Abalahami ayi Nzambi yi Naor, Nzambi yi tat’awu katufundisa.” Ayi Yakobi wuleva phesi mu dizina di Nzambi yo tat’andi Isaki kaba buongiminanga.

54 Bosi Yakobi wuvana nkhailu kuidi Nzambi va mongo beni, ayi wutumisa zikhomba ziandi muingi badia dipha. Bawu badia, ayi balala vana mongo beni. 55 Mu kilumbu kilanda va meni, Labão wukotuka, wuvana zibesu kuidi batekulu bandi ayi bana bandi, ayi wuba sakumuna. Bosi nandi wuvutuka ku nzo’andi.

32 Bo Yakobi kananguka va kibuangu beni, zimbasi zi Nzambi zindengana mu nzila. 2 Bo kaba mona, Yakobi wuyituka ayi wutuba: “Bukiedika, nkangu wu masodi ma Nzambi widi va kibuangu akiki.” Diawu kavanina kibuangu beni dizina Maanaim.*

3 Bosi Yakobi wufila bisadi biandi kuidi khomb’andi Ezau ku ntoto wu Seir widi ku kizunga ki Edom. 4 Nandi wuba kamba: “Benu lufueti kamba mambu amama kuidi fumu’ama Ezau. ‘Buakabu butubidi kisadi kiaku Yakobi: “Minu yima zinga mimvu miwombo na Labão. 5 Yibakizi bisadi biwombo, zingombi zimbakala, ziphunda ayi mamemi. Diawu yidi mu kufidila thumu ayiyi kuidi fumu’ama, muingi yibaka lunungu va mesu maku.”’”

6 Bo vavioka mua thangu, bisadi Yakobi katuma kuidi Ezau, bavutuka ayi bankamba: “Tubedi na khomb’aku Ezau, buabu nandi widi mu kukuiza va kimueka na 400 di batu muingi kuiza kudengana.” 7 Bo kayuwa mambu amomo, Yakobi wuba mu kiunda ayi wuba beni boma. Diawu kakabudila batu baba yandi mu mangumba muadi, mvandi wuvasa zingombi, mamemi ayi zikamela. 8 Nandi wuyindula: “Khomb’ama Ezau na kunuanisa dingumba dimueka, buna dinkaka dinkuiza vuka.”

9 Bosi Yakobi wusambila: “A Yave, Nzambi yi Abalahami ayi Nzambi yi tat’ama Isaki, ngie veka wukhamba: “Vutuka ku ntoto wu matata maku ayi minu yala kumonisa mamboti.’ 10 Minu yisi ko wufuana muingi kutambula mamboti moso ayi lukuikumunu wumonisini kuidi kisadi kiaku, kibila bo yisabuka muila awuwu wu Yolidani, minu yiba to na nkawu, vayi buabu yidi mu kuvutuka na mangumba muadi. 11 Diawu, yikudinda wuphukisa mu mioko mi khomb’ama Ezau, kibila yidi boma ti nandi kalenda kuphanga phasi ayi kuvanga phasi bakazi ayi bana bama. 12 Ngie veka wukhamba: “Minu yinkuiza kumonisa mamboti ayi yala vanga nkun’aku wuba wuwombo buka nsengisini wu ḿbu wo ni mutu kalendi nunga ko kutanga.’”

13 Yakobi wuviokisila builu va kibuangu beni, bosi wukubikila khomb’andi Ezau nkhailu mu biabioso kaba: 14 wufila kuidi komb’andi 220 di zikhombo, 220 di mamemi, 15 30 di zikamela zitsietu ayi bana bawu, 40 di zingombi zitsietu, 10 di zingombi zimbakala ayi 30 di ziphunda.

16 Nandi wuvana biawu kuidi bisadi biandi ayi wuba kamba: “Yendanu vantual’ama ayi bikanu kubundikisa bibulu bioso va kimueka bo lundiata.” 17 Yakobi wukamba mvandi kisadi katula va theti: “Khomb’ama Ezau na ku kudengana ayi na ku kukuvula: ‘Fumu’aku widi nani, kuidi widi mu kukuenda ayi bibulu abiobio widi mu kunata bidi binani?’ 18 Ngie fueti kumvutudila: ‘Minu yidi mvika wu kisadi kiaku Yakobi. Ayi bibulu abibi, bidi nkhailu kabe fila kuidi ngie fumu’ama Ezau. Ayi nandi mvandi widi mu kukuiza.’” 19 Mvandi wukamba kisadi kimmuadi ayi kintatu ayi baboso baba nata bibulu, mu kutuba: “Bo lundengana Ezau, lufueti kunkamba mambu amomo. 20 Mvandi lufueti tuba mambu amama: “Kisadi kiaku Yakobi widi mu kukuiza.’” Kibila Yakobi waba tubanga ku tsi ntima: “Minu kumvana minkhailu, nandi wunkuiza vumbama mu nganzi kadi, ayi ḿba wunkuiza thambula mu phila yimboti bo tunkuiza dengana.’ 21 Mu phila ayoyo, nandi wufila minkhailu beni, vayi wuviokisa builu va kibuangu kaba.

22 Bosi va builu beni, Yakobi wunanguka na bakazi bandi buadi ayi bisadi biandi biodi bi bakietu ayi 11 di bana bandi, bosi wusabuka ḿbuinga wu Jaboki. 23 Yakobi wusadisa bana bandi ayi bakazi bandi kusabuka ḿbuinga beni na biuma biandi bioso.

24 Vayi Yakobi wusiala naveka ku disimu dinkaka. Bosi vamonika dibakala dimueka wunuana yandi builu boso nati buisi bukia. 25 Bo dibakala beni kamona ti Yakobi kabasa vonga ko, nandi wunsimba va disoko di kulu, ayi disoko di Yakobi difufuka. 26 Bosi dibakala beni wukamba Yakobi: “Mbika minu yenda kibila buisi buidi mu kukia.” Vayi Yakobi wumvutudila: “Ngie kumanga kutsakumuna, yisi kubika ko wenda.” 27 Bosi dibakala beni wunyuvula: “Dizina diaku nani?” Yakobi wumvutudila: “Dizina diama Yakobi.” 28 Ayi dibakala beni wunkamba: “Kutona bubu, dizina diaku disiedi ko Yakobi, vayi Isaeli.* Kibila ngie manuana na Nzambi ayi batu vayi manunga.” 29 Yakobi wunyuvula: “Dizina diaku nani?” Dibakala beni wumvutudila: “Kibila mbi wuntombila kuzaba dizina diama?” Bosi nandi wunsakumuna. 30 Diawu Yakobi katedila kibuangu beni Penieli,* kibila wutuba: “Minu yima mona Nzambi mu mesu mami, vayi kheti bobo yisa fua ko.”

31 Bo Yakobi kavioka va Penieli, muinya wutona kuteka vayi nandi waba tiuka, kibila wuvangana phasi va disoko di kulu. 32 Diawu basi Isaeli bakhambu dilanga nsuni widi va disoko di kulu ku kioso kua kibulu nati bubu, kibila vawu mbasi kasimba Yakobi bo kamfufuna.

33 Bo Yakobi kananguna thalu, nandi wumona Ezau na 400 di batu baba kuiza kundengana. Mu phila ayoyo, nandi wuvasa Leya na bana bandi, Rakeli na muan’andi, Zilpa ayi Bila na bana bawu. 2 Yakobi wutula bisadi bi bakietu na bana bawu va theti, Leya na bana bandi vammuadi, Rakeli na Yozefi kutsuka. 3 Bosi Yakobi wuvioka vantual’awu, ayi wufukama sambuadi di zikhumbu vantuala khomb’andi Ezau.

4 Vayi Ezau wuduma muingi kuendengana, wumbumbakana ayi wumvana besu, bosi ba babuadi batona kudila. 5 Bo Ezau kavumuna thalu, nandi wumona bakietu na bana bawu, ayi wuyuvula Yakobi: “Abobo badi banani?” Yakobi wumvutudila: “Abobo badi bana Nzambi kaveni kisadi kiaku.” 6 Bosi bisadi bi bakietu na bana bawu bafikama vaba Ezau ayi bafukama vantual’andi, 7 Leya na bana bandi mvandi bafikama vaba Ezau ayi bafukama vantual’andi, bosi Rakeli ayi Yozefi bafikama ayi bafukama vantual’andi.

8 Ezau wuyuvula Yakobi: “Kibila mbi wufididi bisadi va kimueka na bibulu bioso abiobio yibe dengana? Yakobi wumvutudila: “Muingi yibaka lunungu va mesu ma fumu’ama.” 9 Ezau wunkamba: “Khomb’ama, minu mvami yidi busina, diawu bonga kuaku biuma biaku.” 10 Vayi Yakobi wunkamba: “Lemvuka, boti minu yibe baka lunungu va mesu maku, tambula nkhailu yibe kukubikila, kibila yibe tuadila wawu muingi yimona kizizi kiaku. Ayi bo yibe mona kizizi kiaku, madi buka minu yibe mona kizizi ki Nzambi, kibila ngie be kuthambula mu phila yimboti. 11 Lemvuka, tambula nkhailu yibe kutuadila kibila Nzambi wutsakumunizi beni, ayi minu yidi biabioso bintombulu. Yakobi wutatamana kudinda Ezau muingi kakikinina nkhailu beni, ayi nandi wukikinina.”

12 Bosi Ezau wukamba Yakobi: “Ndoku tunanguka, ayi minu yeḿba vantual’aku.” 13 Vayi Yakobi wumvutudila: “A fumu’ama, ngie zebi ti bana balezi badi batu balebakana, ayi minu yidi mamemi ayi zingombi ziwombo badi mu kukuemika bana. Minu ku bidiatisa thinu kheti mu kilumbu kimueka, buna nkangu woso wu bibulu wunkuiza fua. 14 Diawu fumu’ama, lemvuka tuama kuaku kibila minu yinkuiza tatamana kudiata malembi malembi mu kibila ki bibulu, ayi mu kibila ki bana nati tuala kuiza kubata ku Seir.” 15 Ezau wukamba Yakobi: “Lemvuka, kikinina yibika mua batu badi mu kudiata yama muingi badiata yaku.” Vayi Yakobi wuntambudila: “Ndamba fumu’ama, kibila bo yibe baka lunungu va mesu maku, mafueni kuandi.” 16 Muna kilumbu beni Ezau wuvutuka ku Seir.

17 Bo Yakobi kayenda ku Sucoti, nandi wutunga nzo ayi wuvanga ziphaka muingi kutula bibulu. Diawu kavanina kibuangu beni dizina Sucoti.*

18 Bo Yakobi kamana kuvanga viage mu kunanguka ku Padã-Arã, nandi wuvitila ku divula di Sikem ku ntoto wu basi kanani, ayi nandi wutunga tenda va ndeku divula beni. 19 Bosi Yakobi wusumba kibuangu vo katungila tenda kuidi bana ba Hamor tata yi Sikem mu 100 di zimbongo zi palata. 20 Mvandi wutunga vana kikumu ayi wutedila kikumu beni Nzambi, Nzambi yi Isaeli.

34 Diná, muana Leya kabuta na Yakobi, wuba kifu ki kukuendanga ku ntoto wu Sikem, muingi kue viokisa thangu na bana ba bakietu baba kalanga kuna. 2 Bo Sikem, muana wu Hamor musi Hitita, fumu yi tsi beni kamona Diná, nandi wumbuila ayi wunkuika muingi kabundana yandi nyitu. 3 Bo kavanga mawu, Sikem wutona kuzola beni Diná muana wu Yakobi, ayi waba tomba kunkuela. 4 Bosi Sikem wukamba tat’andi Hamor: “Tsadisa muingi yikuela Diná.”

5 Bo Yakobi kazaba ti Sikem wufuisa Diná tsonyi mu kubundana yandi nyitu, buna bana bandi baba kieba bibulu ku thandu. Diawu Yakobi kabela sui nati bawu bamvutuka ku nzo. 6 Bosi, Hamor tata yi Sikem wuyenda kue yoluka na Yakobi. 7 Bo bana ba Yakobi bazaba mambu mamonika, mu thinu bananguka ku thandu ayi bavutuka ku nzo. Bawu badasuka beni, kibila Sikem wutuadisa zitsonyi kuidi Isaeli, mu kukuika khomb’awu Diná kabundana yandi nyitu.

8 Hamor wukamba Yakobi: “Muan’ama Sikem, widi mu kuzola beni muan’aku Diná. Diawu lemvuka, kikinina muingi nandi kankuela. 9 Ayi ba kukuela, mawu mankuiza vanga makanda mitu maba kithuadi. Benu munkuiza tukuedisa bana binu ba bakietu, ayi befu mvitu tunkuiza mukuedisa bana bitu ba bakietu. 10 Benu mulenda kala yitu, ayi ntoto awuwu mvandi wunkuiza ba winu. Vanganu lungosu, ayi zingilanu muawu.” 11 Bosi Sikem wukamba Yakobi ayi zikhomba zi Diná: “Bika minu yibaka lunungu va mesu minu. Minu yidi wukubama muingi kuluvana kioso kiuma lu kundinda mu kibila ki Diná. 12 Benu mulenda kundinda biuma biwombo mu kibila ki Diná. Minu yidi wukubama muingi kuluvana biabioso mu kundinda, kibila yintomba nandi kaba nkazi’ama.”

13 Bosi bana ba Yakobi bavuna Sikem ayi tat’andi Hamor, kibila Sikem wufuisa khomb’awu Diná tsonyi. 14 Bawu bankamba: “Tulendi kuedisa ko khomb’itu kuidi dibakala wukhambu zengusu pheni, kibila mambu amomo, madi ma tsonyi kuidi befu. 15 Tunkuiza kuedisa to khomb’itu kuidi ngie, benu kuvanga mambu amama: ‘Babakala boso bankalanga yinu, bafueti zengusu zipheni buka befu.’ 16 Benu kuvanga mawu, befu tunkuiza mukuedisa bana bitu, ayi benu munkuiza tukuedisa bana binu. Tunkuiza zinga yinu va kimueka, ayi tunkuiza ba dikabu dimueka to. 17 Vayi benu kukhambu zengusu zipheni, tunkuiza bonga khomb’itu, ayi tuala kuenda kuitu.”

18 Mambu bana ba Yakobi batuba, mayangidika Hamor ayi Sikem. 19 Sikem kasa kala ko kisina mu kuvanga mambu bankamba, kibila waba zolanga beni Diná muana Yakobi, ayi Sikem nandi mutu baba luta kinzikanga ku nzo tat’andi.

20 Mu phila ayoyo, Hamor ayi Sikem bayenda va muelu wu divula, ayi bazabikisa mambu amama kuidi babakala boso ba divula: 21 “Babakala abobo bantomba kuzinga yitu mu ndembama, bika bawu bakala mu ntoto awuwu ayi bavanga lungosu, kibila ntoto awuwu widi wunneni muingi bawu bazingila. Bawu balenda ku tukuedisa bana bawu, ayi befu mvitu tulenda kuba kuedisa bana bitu. 22 Vayi bawu bankuiza kikinina to kuzinga yitu muingi tuba dikabu dimueka, befu kuvanga mambu amama: babakala boso banzinganga ku divula adidi, bafueti zengusu zipheni. 23 Diawu ndoko’anu tuvanga mawu muingi bawu bazinga yitu va kimueka. Mu phila ayoyo, biuma biawu bioso bi luvalu, binkuiza ba bitu.” 24 Baboso baba va muelu wu divula bayuwa mambu Sikem ayi Hamor batuba. Ayi babakala boso bankalanga ku divula beni, bazengusu zipheni.

25 Bo vavioka bilumbu bitatu tona bazengusu zipheni, bana buadi ba Yakobi Simioni ayi Levi, zikhomba zi Diná, babonga zimbedi ziawu, bakota ku divula beni ayi bavonda babakala boso. Babakala ba divula beni basa baka ko bu kunuanina, kibila baba mona beni khienzu. 26 Bavonda mvandi Hamor ayi muan’andi Sikem. Bosi babonga khomb’awu Diná wuba ku nzo Sikem, ayi bayenda kuawu. 27 Bo bana bankaka ba Yakobi bavitila kuna, baye bata babakala boso bafua, bosi babonga biuma bioso bi luvalu bi divula beni, kibila basi divula adiodio bafuisa khomb’awu Diná tsonyi. 28 Babonga mamemi, zingombi, ziphunda, ayi biuma bioso biba ku divula ayi ku thandu. 29 Mvandi babuila bana balezi, bakietu ayi babonga biuma bioso biba mu zinzo ziawu.

30 Mu kibila akiokio, Yakobi wukamba Simioni ayi Levi: “Benu luma thuadisa ziphasi ziwombo, lunkuiza vanga muingi batu bankalanga ku ntoto awuwu, basi Kanani ayi Ziperizeu, bandenda. Befu tuisi ko bawombo, ayi bawu bankuiza ba kithuadi muingi ku tunuanisa. Bawu bankuiza phonda, ayi mvandi bankuiza vonda baboso badi ku nzo’ama.” 31 Vayi bawu bamvutudila: “Bukiedika ti didi diambu dimboti kuviasa mioko, ayi kutadila bobo mutu wunkitula khomb’itu ndumba leta?”

35 Bosi Nzambi wukamba Yakobi: “Yenda ku Beteli ayi yezingila kuna. Tungila Nzambi yikiedika kikumu no wu kumonikina bo waba tina khomb’aku Ezau.”

2 Yakobi wukamba bana bandi, bakazi bandi ayi baboso baba ku nzo’andi: “Tatukanu zinzambi zi luvunu zidi va khat’inu, luyidiodisa ayi vingisanu bikhutu, 3 bosi tuendianu ku Beteli. Yinkuiza vangila kuna Nzambi yikiedika kikumu no wutsadisidi mu ziphasi ziama, ayi no wuntatamananga kuba yama kioso kua kibuangu yinkuenda.” 4 Mu phila ayoyo, bawu bavana Yakobi zinzambi ziawu zioso ayi bilunga baba, ayi Yakobi wuzika biawu va ndeku nti wunneni wuba va ndeku divula di Sikem.

5 Bo bawu baba vanga viage, Nzambi wuvanga muingi batu baba kalanga mu mavula mafikama baba boma. Diawu bakhambu bakila makani ma kulandakana bana ba Yakobi muingi kubanuanisa. 6 Bosi, Yakobi wuvitila ku divula di Luz voti Beteli ku ntoto Kanani va kimueka na baboso baba yandi. 7 Nandi wutunga vana kikumu ayi wutedila kibuangu beni El-Beteli,* kibila vawu Nzambi yikiedika kammonikina mu thangu kaba tina khomb’andi Ezau. 8 Bosi Débora kisadi ki Rebeka wuyiza fua, ayi banzikila ku Beteli va ndeku nti wunneni. Diawu bavanina nti beni dizina Alom-Bacute.*

9 Bo Yakobi kafumina ku Padã-Arã, Nzambi wubue kummonikina ayi wunsakumuna. 10 Nzambi wunkamba: “Ngie ba kutedilanga Yakobi, vayi kutona bubu basinkuiza bue kutedilanga ko Yakobi, vayi bankuiza kutedilanga Isaeli.” Bosi Nzambi wuntona kuntedila Isaeli. 11 Nzambi wubue nkamba: “Minu yidi Nzambi Nkua Ngolo Zioso. Bika nkun’aku wuba wuwombo, mu nzil’aku muala kuizila mimvila miwombo, ayi mvandi mintinu. 12 Mvandi ntoto yivana kuidi Abalahami ayi Isaki, yinkuiza vana wawu kuidi ngiewu ayi kuidi nkun’aku.” 13 Bosi Nzambi wuyenda ayi wubika Yakobi va kibuangu kayolukila yandi.

14 Mu phila ayoyo, Yakobi wutelimisa dikunzi va kibuangu kayolukila na Nzambi mu kusadila mamanya, bosi wuvana nkhailu wu malavu ayi wudukula vana nzeta. 15 Yakobi wutatamana kutedila kibuangu kayolukila na Nzambi, Beteli.

16 Bosi bananguka ku Beteli. Ava kuvitila ku Efrata, Rakeli wutona kumona mianga mi kubuta ayi Rakeli waba mona phasi kubuta. 17 Vayi bo kaba nuana nzingu wu kubuta, nkietu waba kumbutisa wunkamba: “Bika kumona boma, ngie wunkuiza nunga kubuta muana awuwu.” 18 Vayi bo Rakeli kaba mana monyo, nandi wuvana muana beni dizina Ben-Oni,* vayi Yakobi wumvana dizina Benyamini.* 19 Mu phila ayoyo, Rakeli wufua ayi banzikila mu nzila bo baba kuenda ku Efrata yinsundula Betelemi. 20 Yakobi wutelimisa dikunzi va mbata dibumbi di Rakeli, ayi dikunzi beni katula va mbata dibumbi di Rakeli didi nati bubu.

21 Bosi, Isaeli wunanguka vana ayi wuye tungila tend’andi kumbusa kibanga ki Éder. 22 Bo Isaeli kaba kalanga ku ntoto beni, Rubem wubundana nyitu na Bila kimasi ki tat’andi, ayi Isaeli wuyiza zaba mawu.

Yakobi wuba 12 di bana. 23 Leya wubuta Rubem muan’andi wutheti, bosi Simioni, Levi, Yuda, Isakali, Zebuloni. 24 Rakeli wubuta Yozefi ayi Benyamini. 25 Bila kisadi ki Rakeli, wubuta Dan ayi Nafitali. 26 Zilpa kisadi ki Leya, wubuta Gadi ayi Azer. Bana boso abobo baba bana ba Yakobi babutukila ku Padã-Arã.

27 Bosi, Yakobi wuvitila ku Manre kibuangu tat’andi Isaki kaba zingila, ku Kiriati-arba voti Hebrom, ko Abalahami ayi Isaki bazingila buka zinzenza. 28 Isaki wuzinga 180 di mimvu. 29 Bosi Isaki wufua, ayi banzikila dedi bo baba zikilanga basi dikabu diandi. Nandi wuzinga mimvu miwombo ayi wuba luzingu lumboti. Ayi bana bandi Ezau ayi Yakobi, banzika.

36 Akiki kiawu kinongo ki Ezau voti Edom.

2 Ezau wukuela bakietu ababa ba basi Kanani: Ada muana Elom musi Hitita, Oolibama muana Aná ayi ntekulu wu Zibeão musi Heveu. 3 Wukuela mvandi Bazemati khomba yi nkietu yi Nebaioti, muana wu Ismaeli.

9 Akiki kiawu kinongo ki Ezau tata yi basi Edom, baba kalanga ku kizunga kidi ku mongo wu Seir.

10 Ababa, bawu bana ba Ezau: Elifaz no kabuta na Ada, Reueli no kabuta na Bazemati.

11 Elifaz wubuta: Teman, Omar, Zefô, Gatam ayi Kenaz. 12 Timna wuyiza ba kimasi ki Elifaz muana wu Ezau ayi nandi wubuta Amaleki. Abobo, bawu bana ba Ada nkazi wu Ezau.

13 Reueli wubuta: Naati, Zera, Samá ayi Mizá. Abobo, bawu bana ba Bazemati nkazi wu Ezau.

14 Oolibama nkazi wu Ezau, muana wu Aná ayi ntekulu wu Zibeão, wubuta bana ababa: Jeús, Jalão ayi Kora.

15 Ababa, bawu zifumu zi makanda bayizila mu nkuna wu Ezau: Bana ba Elifaz muana wutheti wu Ezau: Fumu Teman, fumu Omar, fumu Zefô, fumu Kenaz, 16 fumu Kora, fumu Gatam ayi fumu Amaleki. Abobo, bawu zifumu bayizila mu nkuna wu Elifaz, babutukila ku ntoto wu Edom. Bawu baba bana ba Ada.

17 Ababa, bawu bana ba Reueli, muana wu Ezau: Fumu Naati, fumu Zera, fumu Samá ayi fumu Mizá. Zifumu aziozio, bayizila mu nkuna wu Reueli, babutukila ku ntoto wu Edom. Bawu baba bana ba Bazemati nkazi wu Ezau.

18 Ababa, bawu bana ba Oolibama nkazi wu Ezau: Fumu Jeús, fumu Jalão ayi fumu Kora. Abobo, bawu zifumu bayizila mu nkuna wu Oolibama muana wu Aná, nkazi wu Ezau.

19 Abobo, bawu bana ba Ezau, ayi zifumu ziawu. Ezau nandi Edom.

20 Ababa, bawu bana ba Seir musi Horeu, baba kalanga ku ntoto beni: Lotã, Sobali, Zibeão, Aná, 21 Dizom, Ezer ayi Dizan. Abobo, bawu zifumu bayizila mu nkuna wu Seir musi Horeu, babutukila ku ntoto wu Edom.

22 Lotã wubuta: Hori ayi Hemã. Ayi Timna wuba khomba Lotã.

23 Sobali wubuta: Alvã, Manaati, Ebal, Zefo ayi Onão.

24 Zibeão wubuta: Aiá ayi Aná. Aná nandi wubakula zitho zi minlangu ku thandu, bo kaba kieba bibulu bi tat’andi Zibeão.

25 Aná wubuta: Dizom ayi Oolibama.

26 Dizom wubuta: Hendam, Esbam, Itram ayi Kerã.

27 Ezer wubuta: Bilã, Zavã ayi Akan.

28 Dizan wubuta: Uz ayi Arã.

29 Ababa, bawu zifumu bayizila mu nkuna wu zi Horeu: Fumu Lotã, fumu Sobali, fumu Zibeão, fumu Aná, 30 fumu Dizom, fumu Ezer ayi fumu Dizan. Abobo, bawu zifumu bayizila mu nkuna wu zi Horeu, mu kutadila zifumu zi ntoto wu Seir.

31 Ababa, bawu mintinu bayadila ntoto wu Edom, ava basi Isaeli babaka ntinu wu kuba yadila: 32 Bela muana wu Beor, wuyadila Edom. Ayi nandi waba kalanga ku divula di Dinabá. 33 Bo Bela kafua, Jobabi muana wu Zera waba kalanga ku Bozra, wumvinginina va luyalu. 34 Bo Jobabi kafua, Huzão musi Temanita wumvinginina va luyalu. 35 Bo Huzão kafua, Hadadi muana Bedadi, wumvinginina va luyalu. Nandi wununga basi Midiani ku thandu yi Moabi, ayi nandi waba kalanga ku Avite. 36 Bo Hadadi kafua, Samlá musi Masreka wumvinginina va luyalu. 37 Bo Samlá kafua, Sauli musi divula di Reoboti didi va ndeko muila, wumvinginina va luyalu. 38 Bo Sauli kafua, Baal-Hanã muana wu Acbor wumvinginina va luyalu. 39 Bo Baal-Hanã muana wu Acbor kafua, Hadar wumvinginina va luyalu. Nandi waba kalanga ku divula di Paú, ayi dizina di nkazi’andi diba Metabeli, muana wu Matredi. Ayi Matredi wuba muana wu Mezaabi.

40 Amama, mawu mazina ma zifumu bayizila mu nkuna wu Ezau, mu kutadila makanda mawu ayi bibuangu baba kalanga: Fumu Timna, fumu Alva, fumu Jeteti, 41 fumu Oolibama, fumu Elá, fumu Pinom, 42 fumu Kenaz, fumu Teman, fumu Mibzar, 43 fumu Magdieli ayi fumu Irão. Abobo, bawu zifumu bayizila mu nkuna wu Edom, mu kutadila mala baba kalanga, ku ntoto beni. Anono, nandi Ezau tata yi basi Edom.

37 Yakobi wutatamana kuzingila ku ntoto wu Kanani, ntoto wo tat’andi kaba zingilanga buka nzenza.

2 Akiki kiawu kinongo ki Yakobi.

Bo Yosefi kaba 17 di mimvu, kilumbu kimueka nandi waba kieba mamemi va kimueka na bana ba Bila ayi ba Zilpa bakazi ba tat’andi. Ayi bo Yosefi kavutuka kuidi tat’andi, nandi wunata zitsangu zimbi matedi zikhomba ziandi. 3 Isaeli waba luta zolanga Yosefi kena bana bandi boso, kibila bo kaḿbuta buna manuna. Diawu kamvangila kiyunga kilutidi kitoko. 4 Bo zikhomba ziandi bamona ti tat’awu waba luta zolanga Yosefi, bawu batona kunlenda ayi babasa bue yolukilanga ko yandi mu ndembama.

5 Buviokila thangu, Yozefi wuloto ndosi ayi wuzabikisa yawu kuidi zikhomba ziandi. Ayi mambu amomo mavanga zikhomba ziandi baluta kunlenda. 6 Yosefi wukamba zikhomba ziandi: “Lemvukanu, yuwanu bo yelukamba ndosi yibe loto. 7 Bo tufina kanga trigu mu minko ku tsola, nko’ama wube telama ayi minko minu mibe zungalala ayi mibe fukama vantuala nko’ama.” 8 Zikhomba ziandi bankamba: “Ngie wummuena ti wunkuiza ba ntinu’itu muingi wu tuyadila?” Mu phila ayoyo, bawu baluta kunlenda mu kibila ki ndosi ayi mu mambu katuba.

9 Bosi Yosefi wubue loto ndosi yinkaka ayi wukamba yawu kuidi zikhomba ziandi, mu kutuba: “Khumbu ayiyi yibe mona thangu, ngonda ayi 11 di zimbuetila kufukama vantual’ama. 10 Mvandi wuzabikisa yawu kuidi tat’andi, vayi tat’andi wunsemba mu kutuba: “Mbi ndosi ayoyo yinsundula? Bukiedika ti minu, mam’aku ayi zikhomba ziaku tunkuiza fukama vantual’aku?” 11 Diawu zikhomba ziandi batona kummuena nsoki, vayi tat’andi wulunda mambu amomo mu ntim’andi.

12 Bosi zikhomba ziandi banata mamemi ma tat’awu muingi bedia bititi ku ndeku Sikem. 13 Bosi Isaeli wukamba Yozefi: “Zikhomba ziaku ba benata mamemi muingi bedia bititi ku ndeku Sikem. Buabu lemvuka, yintomba kutuma kuna.” Yosefi wutuba: “Minu yidi wukubama, thuma kuaku.” 14 Bosi wunkamba: “Lemvuka, yenda tala boti zikhomba ziaku ayi mamemi bake buboti.” Mu phila ayoyo, Yosefi wunanguka ku ḿbuinga wu Hebrom ayi wuyenda ku Sikem. 15 Bosi dibakala dimueka wundengana ku thandu ayi wunyuvula: “Mbi widi mu kutomba?” 16 Yosefi wumvutudila: “Yidi mu kutomba zikhomba ziama. Lemvuka, khambabu kibuangu mbi badi mu kukiebila mamemi?” 17 Dibakala beni wumvutudila: “Minu yibe bakuwa kutuba, ‘Tuendi’anu ku Dotan.’” Mu phila ayoyo, Yozefi wuyenda ayi wuyebata zikhomba ziandi ku Dotan.

18 Bo zikhomba ziandi bammona ku kinanu ava nandi kufikama vo baba, bawu babaka makani ma kumvonda. 19 Bosi batuba: “Tala, nkua zindosi widi mu kukuiza. 20 Buabu thangu yima fuana, ndoko tumvondanu ayi tundodula mu ditanga di nlangu, bosi tunkuiza kamba papa ti kibulu ki nganzi kibe mvonda. Ayi tunkuiza mona buidi zindosi ziandi zinkuiza sundukila.” 21 Bo Rubem kayuwa makani ma zikhomba ziandi, nandi wumeka kumvukisa, mu kutuba: “Disi ko diambu dimboti kumvonda.” 22 Rubem wubue bakamba: “Bikanu kumvonda, vayi nkubanu mu ditanga di nlangu ayi bikanu kumvanga phasi.” Katubila mawu, kibila waba tomba kumvukisa ayi kunnata kuidi tat’awu.

23 Bo Yozefi kavitila vaba zikhomba ziandi, bawu bambuila ayi bamvula kiyunga kiandi kilutidi kitoko kaba vuatanga. 24 Bosi bantibula mu ditanga di nlangu. Vayi mu thangu beni, ditanga disa ba ko nlangu.

25 Bosi bawu bakala muingi kudia. Bo bavumuna thalu, bamona nkangu wu batu wu basi Ismaeli bafumina ku Gileadi. Zikamela ziawu ziaba nata nomi yi ládano, bálsamo ayi lula lu minti. Bawu baba kuenda ku Ngipiti. 26 Bosi Yuda wukamba zikhomba ziandi: “Ndandu mbi tunkuiza baka befu kuvonda khomb’itu? 27 Tubikanu kumvanga bubi, kibila nandi widi khomb’itu. Vayi ndoko’anu tunsumbisa kuidi basi Ismaeli.” Mu phila ayoyo, bawu bayuwa mambu Yuda katuba. 28 Ayi bo basi Midiani baba vanganga lungosu baba vioka, zikhomba zi Yozefi bambotula mu ditanga kaba ayi bansumbisa kuidi basi Ismaeli mu 20 di zimbongo zi palata. Ayi bawu banata Yosefi ku Ngipiti.

29 Bo Rubem kayenda va ditanga batula Yozefi, ayi bo kakhambu kummona muna, nandi wukakuna bikhutu biandi. 30 Ayi bo Rubem kavutuka vaba zikhomba ziandi, nandi wutuba: “Yosefi kasiedi ko mu ditanga, buabu, mambu mbi yemvanga?”

31 Bosi bawu bavonda khombo yi mbakala ayi badukula menga mandi mu kikhutu ki Yozefi. 32 Bosi bawu bafila kikhutu beni kuidi tat’awu ayi bamfila thumu ayiyi: “Tube nonga kikhutu akiki, buabu lemvuka fiongunina kiawu boti kidi kikhutu ki Yosefi voti ndamba.” 33 Bo Yakobi kafiongunina kiawu, nandi wutuba: “Akiki kidi kiyunga ki muan’ama, ḿba kibulu ki nganzi ki bendia. Bukiedika, Yosefi ba bendia.” 34 Bosi Yakobi wukakuna bikhutu biandi ayi wuvuata zitsaku, bosi wuba mu lutu mu bilumbu biwombo mu kibila ki lufua lu muan’andi. 35 Bana bandi boso baba kumbombanga, vayi nandi kabasa kikininanga ko muingi bambomba, ayi wutuba: “Yala tatamana kudila muan’ama nati yala kuenda ku biziami.” Nandi wutatamana kudila mu kibila ki lufua lu muan’andi.

36 Mu thangu ayoyo, basi Midiani basumbisa Yosefi ku Ngipiti kuidi kisadi ki Falawo baba tedilanga Potifali wuba fumu minsungi.

38 Mu thangu beni, Yuda wubika zikhomba ziandi ayi wuye tunga tend’andi ku kibuangu kiaba kalanga dibakala dimueka musi Adulão, baba tedilanga Hira. 2 Ku kibuangu beni, Yuda wumona muana nkietu wu Zua musi Kanani. Nandi wunkuela ayi wubundana yandi nyitu. 3 Nkietu beni wuba buemba, ayi wubuta muana dibakala bosi wumvana dizina Er. 4 Nandi wubue ba buemba, wubuta muana dibakala ayi wumvana dizina Onã. 5 Bo Yuda kaba ku Aczibi, nkazi’andi wubue ba buemba, bosi wubuta muana dibakala ayi wumvana dizina Sela.

6 Yuda wubakila muan’andi wutheti Er nkazi, no baba tedilanga Tamali. 7 Vayi Er muana wutheti wu Yuda waba vanganga mambu mambi va mesu ma Yave, diawu Yave kamvondila. 8 Diawu Yuda kakambila muan’andi Onã: “Kuela nkietu wubedi wu khomb’aku ayi bundana yandi nyitu muingi wubutila khomb’aku bana.” 9 Vayi Onã wuzaba ti bana kankuiza buta na nkietu beni, balasa ba ko bandi. Diawu, bo kaba bundananga nyitu na nkietu beni, nandi waba dodulanga maluma* va tsi, muingi kabika kubutila khomb’andi bana. 10 Mambu Onã kaba vanganga masa ba ko mamboti va mesu ma Yave, diawu Nzambi kamvondila. 11 Yuda wukamba kikuekizi kiandi Tamali: “Yenda kala ku nzo tat’aku nati muan’ama Sela kankonzuka.” Kibila Yuda waba yindula: “Nandi mvandi kalenda fua dedi bo bufuididi zikhomba ziandi.’ Diawu Tamali kayendila ku nzo tat’andi.

12 Bo vavioka mua thangu, nkazi wu Yuda, muana Zua wuyiza fua. Yuda wuba mu lutu mu mua thangu, bosi wuyenda ku Timina va kimueka na nkundi’andi Hira musi Adulão, muingi kuebata batu baba botulanga mika mi mamemi mandi. 13 Bosi bakamba Tamali: “Kikuekizi kiaku widi mu kukuenda ku Timina, muingi kue botula mamemi mandi mika.” 14 Mu kibila akiokio, Tamali wuvula bikhutu bi lutu ayi wuvuata bikhutu binkaka, mvandi wufuka kizizi kiandi nledi, bosi wuyekala va khotolo divula di Enaim diba difikama na divula di Timina. Kavangila mawu, kibila wumona ti Sela wuyonzuka, vayi Yuda kasa kumvana ko muingi kakuela Tamali.

15 Bo Yuda kammona, nandi wuyindula ti wuba ndumba leta, kibila Tamali wufuka kizizi kiandi. 16 Yuda wufikama vo kaba ayi wunkamba: “Bundana yama nyitu.” Nandi kasa zaba ko ti wuba kikuekizi kiandi Tamali. Vayi Tamali wumvutudila: “Mbi wunkuiza phana minu kubundana yaku nyitu?” 17 Yuda wumvutudila: “Minu yinkuiza kuvana khombo.” Vayi Tamali wunyuvula: “Mbi wekuphana muingi kuvana bivisa ti wunkuiza phana khombo?” 18 Yuda wunyuvula: “Buabu, mbi yifueti vanga muingi kuvana bivisa mu mawu?” Tamali wumvutudila: “Phana nel’aku yi kutudila kidimbu ayi nsinga wu nela beni, mvandi phana nkawu’aku.” Yuda wumvana biawu ayi wubundana yandi nyitu, bosi Tamali wuyiza ba buemba. 19 Tamali wutelama ayi wuyenda kuandi. Nandi wuvula bikhutu biba yandi ayi wubue vuata bikhutu bi lutu.

20 Bosi Yuda wuvana nkundi’andi musi Adulão khombo, muingi kuevana yawu kuidi nkietu beni, ayi muingi nandi kamvutudila biuma kambikila. Vayi dibakala beni kasa kuembata ko. 21 Dibakala beni wuyuvula batu baba vana: “Ndumba leta yi tempelu wubedi va khotolo divula di Enaim kuidi kadi?” Bawu bamvutudila: “Ku divula adidi kukalanga ko ndumba leta yi tempelu.” 22 Bosi dibakala beni wuvutuka kuidi Yuda, ayi wunkamba: “Yisa mona ko nkietu beni, ayi babakala ba divula beni ba betuba: ‘Ku divula adidi kuisi ko ndumba leta yi tempelu.’” 23 Mu phila ayoyo, Yuda wutuba: “Bika nkietu beni katatamana na biuma yimvana, kibila befu kutatamana kuntomba tunkuiza viokila mu zitsonyi. Ayi boso kua bubela, minu yibe mfila khombo beni, vayi ngie wusa kummona ko.”

24 Bo vavioka zingonda zitatu, bakamba Yuda: “Nkuekizi’aku Tamali weka buemba, mu kibila ki kisalu kindumba leta kavengi.” Bosi Yuda wutuba: “Ntualanu ku nganda muingi tumvika.” 25 Bo baba nata Tamali ku nganda, nandi wufila thumu ayiyi kuidi kikuekizi kiandi: “Dibakala wuthudidi buemba nandi vuidi biuma abibi.” Tamali wubue tuba: “Lemvuka, fiongunina nela, nsinga ayi nkawu awuwu muingi wuzaba nani vuidi biawu.” 26 Bo Yuda kafiongunina biuma beni, wutuba: “Nandi kasi ko fotu, vayi minu yidi fotu mu mawu. Kibila yisamvana ko muan’ami Sela muingi kaba nnuni’andi.” Yuda kasa bue bundana ko nyitu na Tamali.

27 Bo thangu yi kubuta yifuana, babakula ti bibaza kaba buta. 28 Bo Tamali kaba buta, muana wunkaka wubasisa koko ayi nkietu waba kumbutisa wukanga kitendi ki benga mu koko ku muana beni, ayi wutuba: “Awuwu nandi muana wu nkulutu.” 29 Vayi bo muana beni kavutula koko kuandi ku khati, khomb’andi wubasika, diawu nkietu waba butisa Tamali katubila: “Ngie mazibula kibutulu ki mam’aku.” Diawu bamvanina dizina Peres.* 30 Bosi khomb’andi no bakanga kitendi ki benga mu koko, wubasika ayi bamvana dizina Zera.

39 Yozefi bannata ku Ngipiti, ayi kisadi ki Falawo baba tedilanga Potifali, fumu yi minsungi mi Falawo, wusumba Yozefi kuidi basi Ismaeli. 2 Vayi Yave wutatamana kuba na Yozefi, ayi wunsakumuna mu mamoso. Diawu fumu’andi kamvanina kiyeku ki kukieba nzo’andi. 3 Fumu’andi wumona ti Yave wuba na Yozefi ayi ti Yave waba sakumunanga Yozefi mu mamoso kaba vanganga.

4 Yozefi wuba lunungu va mesu ma fumu’andi. Ayi nandi wuyiza ba kisadi kiandi ki lufiatu. Diawu Potifali kamvanina kiyeku ki kukieba nzo’andi, ayi biabioso biba kuna. 5 Tona mu kilumbu Potifali kavana Yozefi kiyeku ki kukieba nzo’andi ayi biuma bioso biba kuna, Yave wutona kusakumuna Potifali, mu kibila ki Yozefi. Yave wusakumuna biuma bioso bi Potifali, kubunda mvandi zitsola ziandi. 6 Ayi bo Potifali kavana biuma biandi bioso mu lukiebu lu Yozefi, nandi kabasa bue kuazukanga ko matedi ni kiuma kinkaka, kubotula kuandi to bidia biandi. Mvandi, Yozefi wuyiza ba beni kitoko.

7 Bo vavioka mua thangu, nkazi wu Potifali, wutona kuzola Yozefi, ayi wunkamba: “Bundana yama nyitu.” 8 Vayi Yozefi wumanga, ayi waba kambanga nkazi wu fumu’andi: “Fumu’ama kayazukanga ko matedi biuma bioso bidi ku nzo’andi, kibila wuvana biawu mu lukiebu luama. 9 Vasi ko ni mutu wulutidi kifumu ku nzo ayiyi kena minu, ayi fumu’ama kasa manga ko kuphana ni kiuma, kubotula kuandi to ngiewu kibila widi nkazi’andi. Buabu, buidi yilenda vangila diambu adiodio dimbi, ayi kuvola disumu dingolo va mesu ma Nzambi?”

10 Kadika kilumbu, nkazi wu Potifali waba kambanga Yozefi muingi kabundana yandi nyitu, vayi Yozefi waba manganga kuvanga mawu, ni kheti kuba yandi va kimueka muingi kuviokisa thangu. 11 Vayi kilumbu kimueka bo Yozefi kakota ku nzo muingi kuvanga kisalu kiandi, ku khati sala beni kuisa ba ko ni kisadi kinkaka. 12 Bosi nkazi wu Potifali wumbuila ayi wunkamba: “Bundana yama nyitu.” Vayi Yozefi wutina ku nganda, ayi bo kaba tina, kikhutu kiandi kisiala mu mioko mi nkazi wu Potifali. 13 Bo nkazi wu Potifali kamona ti Yozefi wutina ku nganda, ayi ti kikhutu kiandi kisiala mu mioko miandi, 14 nandi wutona kutela bisadi biba ku nzo mu kutenduka, ayi waba kuba kamba: “Talanu, musi Ebeleo awowo no nnuni’ama ka tutuadidi, wuntomba ku tufuisa zitsonyi. Nandi bekuiza thomba muingi kabundana yama nyitu, vayi minu yibe tona kutenduka mu mbembu yinangama. 15 Ayi bo kabe mona ti minu yibe tona kutenduka, nandi masa bika kikhutu kiandi ayi matina ku nganda.” 16 Bosi nkazi wu Potifali wutula kikhutu ki Yozefi va khonzu’andi, nati nnuni’andi kavitila ku nzo.

17 Ayi nandi wukamba nnuni’andi momawu mambu kakamba bisadi biandi: “Musi Ebeleo awowo no wu tutuadidi ku nzo, bekuiza thomba muingi kafuisa zitsonyi. 18 Vayi bo yibe tona kutenduka, nandi besa bika kikhutu kiandi ayi betina ku nganda.” 19 Bo Potifali kayuwa nkazi’andi kutuba: “Amomo mawu mambu kisadi kiaku kabe phangila,” nandi wudasuka beni. 20 Diawu Potifali katudila Yozefi mu buloku baba tulanga batu baba levulanga minsiku mi ntinu, ayi Yozefi wutatamana muna.

21 Vayi Yave wutatamana kuba na Yozefi, ayi kummonisa luzolo lukuikama. Mvandi wunsadisa muingi kabaka lunungu va mesu ma fumu yi minsungi mi buloku. 22 Ayi fumu buloku beni, wuvana Yozefi kiyeku ki kukengidila batu boso baba mu buloku, ayi kutuadisa bisalu bioso baba vanganga kuna. 23 Fumu yi buloku kabasa kuazukanga ko matedi ni diambu diba mu lukiebu lu Yozefi, kibila Yave wuba na Yozefi. Ayi Yave waba tatamana kusakumuna mamoso Yozefi kaba vanganga.

40 Bosi fumu yi batu baba vananga vinu kuidi ntinu, ayi fumu yi batu baba vanganga mapha ma ntinu, bavanga mambu manyongisa ntinu Falawo. 2 Falawo wufuemina bisadi biandi biodi, fumu yi batu baba vananga vinu kuidi ntinu, ayi fumu yi batu baba vanganga mapha ma ntinu, 3 diawu nandi katumina muingi baba tula mu buloku buba Yozefi. Buloku beni buba ku nzo* fumu yi minsungi mi buloku. 4 Ayi fumu beni wuvana Yozefi kiyeku ki kuba kieba. Bawu bakala mu buloku beni mu mua thangu.

5 Va builu muna buloku, fumu yi batu baba vananga vinu kuidi ntinu ayi fumu yi batu baba vanganga mapha ma ntinu, baloto zindosi ayi kadika ndosi yiba na tsundu’andi. 6 Va meni, bo Yozefi kayenda muingi kue batala, nandi wumona ti bawu baba mu kiunda. 7 Bosi Yozefi wuyuvula bisadi beni bi Falawo baba yandi mu buloku: “Kibila mbi benu bubu luididi mu kiunda?” 8 Bawu bamvutudila: “Befu babuadi tube loto ndosi, vayi vasi ko ni mutu akuku kalenda tusudikisa tsundu yi zindosi beni.” Yozefi wuba kamba: “Nzambi nandi to wunsudikisanga tsundu yi zindosi. Buabu lemvukanu, khamb’anu zindosi lube loto.”

9 Fumu yi batu baba vananga vinu kuidi ntinu wukamba Yozefi: “Mu ndosi yibe loto, minu yibe mona nti wumbutanga makundi ma vinu. 10 Mu nti beni, mube ba matafi matatu, mawu mabe buta biteka bosi mabe buta makundi ma vinu mayela. 11 Mbungu yi Falawo yibe ba va mioko miama, ayi minu yibe kama makundi beni ma vinu mu mbungu’andi, bosi yibe vana yawu kuidi Falawo.” 12 Yozefi wunkamba: “Ayiyi yawu tsundu yi ndosi’aku: Matafi matatu bemona, mansundula bilumbu bitatu. 13 Bilumbu bitatu to binkambu, Falawo wunkuiza kubasisa mu buloku, ayi wala kuvutula va kiyeku kiaku. Ngie wala bue vananga Falawo vinu dedi bo waba vangilanga. 14 Vayi bo wala vutuka mu kiyeku kiaku thebukila moyo. Lemvuka mbonisa luzolo lukuikama, ayi thubila kuidi Falawo, muingi nandi kambotula ku kibuangu akiki. 15 Minu kusumbisa batsumbisa ayi yisa vanga ko ni diambu dimbi akuku, muingi bathula mu buloku.”

16 Bosi bo fumu yi batu bamvanganga mapha ma ntinu kamona ti Yozefi wusudikisa buboti tsundu yi ndosi yi wadi yandi, nandi wunkamba: “Minu mvama yibe loto ndosi, yibe mona biphani bitatu bi mapha maphembi bibedi va ntu’ama, 17 mu kiphani kibedi vayilu, mubedi mintindu mioso mi bidia batu bamvanganga mapha ma ntinu banlambanga, ayi vabe monika zinuni bafina dia biuma bibedi mu kiphani kibedi vantu’ama.” 18 Yozefi wunkamba: “Ayiyi yawu tsundu yi ndosi’aku: Biphani bitatu bemona, binsundula bilumbu bitatu. 19 Bilumbu bitatu to binkambu, Falawo wunkuiza zenga ntu’aku ayi wunkuiza kuledika va dikunzi, ayi zinuni bankuiza dia nsuni wu nyitu’aku.”

20 Mu kilumbu kintatu, kiawu Falawo kaba kemba kilumbu kiandi kimbutukulu. Nandi wuvanga nkungi ayi wutumisa bisadi biandi bioso. Mu nkungi beni, nandi wubasisa fumu yi batu baba vananga vinu kuidi ntinu, ayi fumu yi batu baba vanganga mapha ma ntinu. 21 Ayi Falawo wuvutula fumu yi batu baba vananga vinu kuidi ntinu va kiyeku kiandi, ayi nandi wutatamana kuvana vinu kuidi ntinu. 22 Vayi Falawo wuledika va dikunzi fumu yi batu baba vanganga mapha ma ntinu, dedi bo Yozefi katubila. 23 Vayi bo fumu yi batu baba vananga vinu kuidi ntinu kavutuka va kiyeku kiandi, nandi kasa tebukila ko Yozefi moyo, vayi wunzimbakana.

41 Bo vavioka mimvu miodi, Falawo wuloto ndosi. Nandi wuba wutelama va ndeku muila wu Nilu. 2 Wumona sambuadi di zingombi zinneni zibasikila mu muila wu Nilu, ayi ziaba dia bititi bidi va ndeku muila beni. 3 Bosi, vamonika sambuadi di zingombi zimbi ayi zibanda. Ziawu zibasikila mu muila wu Nilu, ayi ziyiza ba va khonzu zingombi zimboti va ndeku muila beni. 4 Zingombi zimbi ayi zibanda, zitona kudia sambuadi di zingombi zimboti ayi zinneni. Bosi Falawo wukotuka.

5 Nandi wubue lala ayi wuloto ndosi mu khumbu yimmuadi. Wumona mu nsesi wumueka, mubasika sambuadi di minko mi trigu yimboti. 6 Ayi wumona nsesi wunkaka mubasika sambuadi di minko mi trigu yikhambu ba yimboti, ayi phemu yifumina ku khonzu leste yivika miawu. 7 Ayi minko beni mi trigu yikhambu ba yimboti, mitona kumina minko mi trigu yiba yimboti. Bosi Falawo wukotuka ayi wuvisa ti ndosi kaba loto.

8 Vayi, bo Falawo kakotuka va meni, nandi wutona kukuazuka. Diawu katedila zinganga zioso zi minkisi ayi batu boso ba luzabu ba Ngipiti. Falawo wuba zabikisa zindosi kaloto, vayi ni mutu kasa nunga ko kunzabikisa tsundu yi zindosi beni.

9 Mu kibila akiokio, fumu yi batu bamvananga vinu kuidi ntinu, wukamba Falawo: “Bubu yenzabikisa nzimbala* yivanga. 10 Mu kibila ki mambu mambi tuvanga, Falawo wu tudasukila, diawu wu tutudila mu buloku buidi ku nzo fumu yi minsungi, va kimueka na fumu yi batu bamvanganga mapha ma ntinu. 11 Bosi, va builu bumueka, befu ba buadi tuloto zindosi. Ayi ndosi kadika mutu kaloto, yiba na tsundu’andi. 12 Mu buloku beni muba ditoko dimueka musi Ebeleo, kisadi ki fumu minsungi. Bo tunzabikisa zindosi zitu, nandi wu tusudikisa tsundu yi kadika ndosi. 13 Ayi mambu moso mamonikina buna buawu nandi katubila. Minu baphutula va kiyeku kiama, vayi fumu yi batu bamvanganga mapha ma ntinu, banledika va dikunzi.”

14 Bosi Falawo wutuma batuala Yozefi, diawu bambotudila mu thinu mu buloku. Yozefi wuvuka mayedu, wuvingisa bikhutu ayi wuyenda vantuala Falawo. 15 Falawo wukamba Yozefi: “Minu yibe loto ndosi, vayi vasi ko ni mutu wununga kutsudikisa tsundu yi ndosi beni. Yibe kuwa ti ngie wulenda nunga kusudikisa tsundu yi ndosi.” 16 Yozefi wuvutudila Falawo: “Nzambi nandi wunkuiza sudikisa tsundu yi ndosi beni kuidi Falawo, kubika ti minu.”

17 Falawo wukamba Yozefi: “Mu ndosi beni yibe loto, minu yibe ba wutelama va ndeku muila wu Nilu. 18 Ayi yibe mona sambuadi di zingombi zimboti ayi zinneni zibe basikila mu muila wu Nilu, ayi ziawu zibe tona kudia bititi mu ndeku muila wu Nilu. 19 Bosi, vabe monika mvandi sambuadi di zingombi zimbi, zidi beni zibanda, zibe basikila mu muila beni. Yimueniabu ko zingombi zidi zibanda ku ntoto woso wu Ngipiti, buka zingombi yibe loto. 20 Zingombi zibanda ayi zimbi, zibe tona kudia sambuadi di zingombi zimboti ayi zinneni. 21 Vayi, bo zibe mana kudia zingombi beni, kheti bobo zibe monikina buka ti zisa dia ko, kibila bivumu biawu bibe tatamana kuba babala. Bosi minu yibe kotuka.

22 “Mu ndosi yinkaka, minu yibe mona mu nsesi wumueka, mube basika sambuadi di minko mi trigu yimboti. 23 Bosi vabe monika nsesi widi sambuadi di minko mi trigu yikhambulu yimboti, babe vika kuidi phemu yibe fumina ku khonzu leste. 24 Ayi sambuadi di minko mi trigu yimbi, mibe tona kumina sambuadi di minko mi trigu yimboti. Minu yibe zabikisa zindosi aziozio kuidi zinganga zi minkisi, vayi ni mutu kasa nunga ko kunzabikisa tsundu yi zindosi beni.”

25 Bosi Yozefi wukamba Falawo: “A fumu, zindosi ziaku zidi yoyawu tsundu. Nzambi yikiedika bezabikisa kuidi Falawo mambu kankuiza vanga. 26 Ayiyi yawu tsundu yi zindosi beloto: “Sambuadi di zingombi zimboti bemona, zinsundula sambuadi di mimvu. Ayi sambuadi di minko mi trigu yimboti bemona, mvandi minsundula sambuadi di mimvu. 27 Sambuadi di zingombi zimbi ayi zibanda zibe basikila mu muila, zinsundula sambuadi di mimvu. Ayi sambuadi di minko mi trigu yimbi babe vika kuidi phemu yibe basikila ku khonzu leste, minsundula sambuadi di mimvu mi nzala. 28 Dedi bo yibe kukambila, a ntinu Falawo: Nzambi yikiedika bekuvanga kuzaba mambu nandi kankuiza vanga.

29 “Mu sambuadi di mimvu, ku Ngipiti kunkuiza ba bidia biwombo. 30 Vayi bo sambuadi di mimvu mi bidia biwombo miala vioka, kuala ba beni nzala ku ntoto woso wu Ngipiti mu sambuadi di mimvu. 31 Mu kibila ki nzala, batu bala zimbakana ti bidia biwombo bibedi ku Ngipiti, kibila nzala yala tuadisa beni ziphasi kuidi batu. 32 Nzambi yikiedika bevanga Falawo kuloto zindosi aziozio khumbu wadi, muingi kumonisa ti nandi bebaka makani ma kuvanga mambu amomo. Ayi nandi wunkuiza vanga mawu mu thinu.

33 “Diawu, ngie Falawo fueti tomba dibakala didi nduenga ayi diela, muingi wumvana kiyeku ki kukieba biuma bioso ku Ngipiti. 34 Mvandi fueti bieka minyadi mu mavula moso ma Ngipiti, muingi bakongulanga kikhuku kintanu mu mbongu yoso dikabu bankuiza kongula ku Ngipiti mu sambuadi di mimvu tunkuiza ba bidia biwombo. 35 Ayi bawu bankuiza kongulanga bidia mu sambuadi di mimvu amiomio tunkuiza ba bidia biwombo. Minyadi beni bafueti tunga bilundulu mu mavula, muingi balundila bidia. Ayi bidia bioso abiobio, binkuiza ba bi Falawo. 36 Bidia abiobio, biawu batu bankuiza dia mu sambuadi di mimvu tunkuiza ba nzala ku Ngipiti, muingi batu ku Ngipiti babika fuila mu nzala.”

37 Mambu Yozefi katuba, mayangidika Falawo ayi bisadi biandi bioso. 38 Diawu Falawo kakambila bisadi biandi: “Dibakala adiodio widi nduenga yi Nzambi, bukiedika ti vadi dibakala dinkaka widi buka nandi?” 39 Bosi Falawo wukamba Yozefi: “Mu kumona ti Nzambi be kuzabikisa mambu moso amomo, vasi ko mutu wunkaka wulutidi nduenga ayi diela kena ngiewu. 40 Ngiewu wunkuiza ba ntuadisi wu biuma bioso bidi ku nzo’ama, ayi batu boso ku Ngipiti, bankuiza tumukinanga mambu moso wuntuba. Minu mu kuba ntinu, buawu to yinkuiza kulutila kifumu.” 41 Falawo wubue kamba Yozefi: “Bubu, minu yi kuvana kiyeku ki kutuadisa biuma bioso bidi ku Ngipiti.” 42 Bosi, Falawo wubotula nel’andi yi kutudila kidimbu yiba mu luzala, ayi wutula yawu mu luzala lu Yozefi. Mvandi wumvuika bikhutu bi thalu bivangulu mu linho, ayi wuntula nsanga wu wola mu dinga.* 43 Mvandi Falawo wuvanga Yozefi kadiatila mu dikalu diandi dimmuadi dilutidi nzitusu, ayi batu baba kuetendukanga vantual’andi: “Avrékh.* Mu phila ayoyo, Yozefi wutambula kiyeku ki kutuadisa biuma bioso ku Ngipiti.

44 Falawo wubue kamba Yozefi: “Minu yidi ntinu, vayi ngie kukhambu vana nsua, buna ni mutu kalendi vanga ko ni kiuma ku ntoto woso wu Ngipiti.” 45 Bosi, Falawo wuvana Yozefi dizina Zafenati-Paneia. Ayi wumvana Asenati, muana wu Potífera nganga nzambi yi Om,* muingi kaba nkazi’andi. Mu phila ayoyo, Yozefi wutona kutuadisa ntoto woso wu Ngipiti. 46 Yozefi wuba 30 di mimvu bo kayenda vantuala Falawo ntinu wu Ngipiti.

Bosi Yozefi wubotuka vantuala Falawo, ayi wudiengila ntoto woso wu Ngipiti, muingi kuzaba tsi. 47 Ayi mu sambuadi di mimvu, ntoto woso wu Ngipiti, wubuta beni bidia. 48 Yozefi wutatamana kukongula bidia bioso baba vatanga ku Ngipiti mu sambuadi di mimvu. Ayi wutungisa bilundulu mu mavula moso muingi kulundila bidia. Ayi mu kadika divula, nandi waba kongulanga bidia mu zitsola ziba kuna. 49 Yozefi wutatamana kulunda bidia biwombo, ayi biawu biyiza ba buka nsengisini wu ḿbu. Mu kibila akiokio, batu basa bue nunga ko kutanga thalu yi bidia bioso kalunda, kibila biba beni biwombo.

50 Ava sambuadi di mimvu mi nzala mitona, Yozefi ayi Asenati babuta bana buadi. Asenati wuba muana wu Potífera nganga nzambi yi Om.* 51 Yozefi wuvana muan’andi wutheti dizina Manase,* kibila wutuba: “Nzambi ma kuphanga kuzimbakana ziphasi ziama zioso, ayi dikanda di tat’ama.” 52 Ayi muana wummuadi wumvana dizina Efraim,* kibila wutuba: “Nzambi maphana bana mu ntoto wu ziphasi.”

53 Bosi, sambuadi di mimvu mi bidia biwombo ku Ngipiti mimana, 54 ayi sambuadi di mimvu mi nzala mitona dedi bo Yozefi katubila. Mu zitsi zioso, muba nzala yiwombo, vayi ku Ngipiti kuba bidia. 55 Ku Ngipiti mvandi kuyiza tona kuba nzala, diawu dikabu dioso baba kuendilanga kuidi Falawo muingi kue dinda bidia. Vayi Falawo wukamba basi Ngipiti: “Yendanu kuidi Yozefi, ayi vanganu mamoso kankuiza lukamba.” 56 Ntoto woso wutatamana kuba nzala. Diawu Yozefi wutona kuzibula bilundulu katungisa muingi kulundila bidia, ayi wutona kusumbisa bidia beni kuidi basi Ngipiti, kibila nzala yaba buelama beni ku ntoto wu Ngipiti. 57 Mu kumona ti mu zitsi zioso muba nzala, diawu batu boso baba kuendilanga ku Ngipiti, muingi kuesumba bidia kuidi Yozefi.

42 Bo Yakobi kazaba ti ku Ngipiti kuba bidia biwombo, nandi wukamba bana bandi: “Kibila mbi benu lube zingila mioko mukhambu vanga ni diambu?” 2 Nandi wubue tuba: “Minu yiyuwizi ti ku Ngipiti kuidi bidia biwombo. Diawu, yendanu kuna lue sumba bidia muingi tubika fuila mu nzala.” 3 Mu phila ayoyo, kumi di zikhomba zi Yozefi bayenda ku Ngipiti muingi kue sumba bidia. 4 Vayi Yakobi kasa bika ko muingi Benyamini khomba Yozefi kenda na zikhomba ziandi, kibila nandi wutuba: “Valenda monika diambu dilenda tuadisa lufua luandi.”

5 Bana ba Isaeli bayenda na batu bankaka muingi kue sumba bidia, kibila ku ntoto woso wu Kanani mvandi kuyiza ba nzala. 6 Yozefi nandi waba tuadisa ntoto woso wu Ngipiti, ayi nandi waba sumbisanga bidia kuidi batu boso. Diawu, bo zikhomba ziandi bavitila, bawu bafukama vantual’andi. 7 Bo Yozefi kaba mona, nandi wuzaba ti bawu baba zikhomba ziandi, vayi kasa yizabikisa ko kuidi bawu. Diawu kaba yuvudila mu nganzi: “Kuidi benu luma fumina?” Bawu bamvutudila: “Befu tube fumina ku Kanani, ayi tube kuizila akuku muingi kusumba bidia.”

8 Mu phila ayoyo, Yozefi wuzaba ti bawu baba zikhomba ziandi, vayi bawu basa kunzaba ko. 9 Yozefi wutebuka moyo zindosi kaba lotanga matedi zikhomba ziandi ayi wuba kamba: “Benu luidi minlenga mambu. Lube kuizila akuku muingi kufiongunina vama tuididi balebakana.” 10 Bawu bamvutudila: “Ndamba a fumu, befu tube kuizila akuku muingi kusumba bidia. 11 Befu boso tuidi bana ba tata yimueka ayi tuidi batu ba lufiatu, tuisi ko minlenga mambu.” 12 Vayi Yozefi wuba kamba: “Luvunu luinu. Benu lube kuizila muingi kufiongunina vama tuididi balebakana.” 13 Mu kibila akiokio, bawu batuba: “Tat’itu wubuta 12 di bana ba babakala. Muana wutsuka besiala na papa ku Kanani, ayi muana wunkaka wufua.”

14 Vayi, Yozefi wubue bakamba: “Benu luidi minlenga mambu.’ 15 Yinleva phesi mu dizina di Falawo ti benu lualasa basika ko ku kibuangu akiki, benu khambu tuala khomb’inu wutsuka akuku. Diawu, muingi luvana bivisa ti mambu luntuba madi makiedika, lufueti vanga mambu amama: 16 Tumanu wumueka mu benu muingi kue landa khomb’inu, vayi bankaka bafueti siala akuku. Mu phila ayoyo, benu lunkuiza vana bivisa ti mambu luntuba madi makiedika. Vayi benu kukhambu vanga mawu, yinleva phesi mu dizina di Falawo ti benu luidi minlenga mambu.” 17 Bo kamana kutuba mambu amomo, Yozefi wuba tula mu buloku mu bilumbu bitatu.

18 Mu kilumbu kintatu, Yozefi wuba kamba: “Minu yinkinzikanga Nzambi, diawu muingi tubika ku luvonda, vanganu mambu amama: 19 Boti benu luidi batu bantubanga kiedika, buna wumueka wensiala mu buloku, vayi bankaka balenda vutuka ayi kunatina makanda minu bidia muingi babika fuila mu nzala. 20 Bosi lufueti kuthuadila khomb’inu wutsuka muingi luvana bivisa ti mambu luidi mu kutuba madi makiedika ayi mu phila ayoyo, tualasa luvonda ko.” Bawu bakikinina kuvanga mawu.

21 Bosi bawu bayikambasana: “Bukiedika, tuidi mu kutambula tsembolo mu kibila ki mambu tuvangila khomb’itu, kibila befu tumona bo nandi kaba tovuka ayi bo katudinda muingi tummona kiadi, vayi befu tusa nkuwa ko, diawu tuidi mu kumonikina mambu amama.” 22 Rubem wuba kamba: “Minu yisa lukamba ko: ‘Bikanu kuvangila muana diambu dimbi’? Vayi benu lusa vanga ko mambu yituba. Buabu tala mambu tuidi mu kumonikina mu kibila ki menga mandi tutengula.” 23 Vayi bawu basa zaba ko ti, Yozefi waba visa mambu baba tuba, kibila bo kaba kolukanga yawu, nandi waba sadilanga nsekudi. 24 Bosi Yozefi wutatuka vo baba ayi wutona kudila. Bo kavutuka vo baba, nandi wusola Simioni ayi wunkanga va mesu mawu. 25 Bosi Yozefi wuvana nsua muingi bawesa bidia mu zitsaku ziawu, batula zimbongo ziawu mu tsaku yi kadika mutu ayi baba vana biuma bintombulu mu viage.

26 Bosi bawu bakandika bidia beni mu ziphunda ziawu ayi bayenda. 27 Bo wumueka mu bawu kazibula tsaku’andi muingi kuvana phunda bidia va kibuangu baviokisila builu, nandi wumona ti zimbongo ziandi ziba muna khati tsaku beni. 28 Bosi, nandi wukamba zikhomba ziandi: “Tala babe vutula zimbongo ziama mu tsaku’ama. Mu phila ayoyo, baboso batona kutitubuka mu boma, bayitalasana ayi batuba: “Kibila mbi Nzambi kadi mu kutuvangila mambu amomo?”

29 Vayi bo bavitila ku Kanani, bawu bazabikisa kuidi Yakobi mambu moso bamonikina, mu kutuba: 30 “Dibakala widi mu kutuadisa ku Ngipiti beyolukila yitu mu ngazi, ayi betuba ti befu tuidi minlenga mambu. 31 Vayi befu tube nkamba: ‘Tuisi ko minlenga mambu, vayi tuidi batu bantubanga kiedika. 32 Tat’itu wubuta 12 di bana ba babakala, wumueka wufua ayi wunkaka widi kuidi tat’itu ku Kanani.’ 33 Vayi dibakala beni wu tukamba: ‘Muingi yizaba ti luidi mu kutuba kiedika, lufueti vanga mambu amama: Wumueka wensiala, vayi bankaka bennatina makanda minu bidia muingi babika fuila mu nzala. 34 Lufueti tuala khomb’inu wutsuka muingi lumonisa bivisa ti luisi ko minlenga mambu, vayi luidi batu bantubanga kiedika. Bosi, minu yala kutula khomb’inu, ayi benu lulenda vanga kuinu lungoso ku ntoto awuwu.’”

35 Ayi bo bakutula zitsaku ziawu, bawu bamona ti bifunda biawu bi zimbongo biba mu tsaku yi kadika mutu. Bo bawu ayi tat’awu bamona zimbongo beni, baba mu boma. 36 Tat’awu Yakobi wutuba: “Benu luekumbana bana. Yozefi wufua ayi Simioni mu kutala mu kumona mvandi mafua kuandi. Buabu luntomba kunata mvandi Benyamini. Benu lusimmona ko ti minu yidi mu kuluta tovuka mu mawu?” 37 Vayi Rubem wukamba tat’andi: “Ngie wulenda vonda bana bama ba buadi minu kukhambu kutuadila muan’aku. Bika nandi mu lukiebu luama, ayi minu yala bue ntuala kuidi ngiewu.” 38 Vayi tat’awu wuba kamba: “Muan’ama kasinkuenda ko yinu, kibila khomb’andi wufua, ayi nandi to masiala mu kivumu ki mam’andi. Na kukuenda yinu ayi na kumonikina mambu malenda kuntuadisa lufua, buna benu lunkuiza tombisa lufua luama.”*

43 Nzala yiyiza buelama va kizunga kioso. 2 Bosi bo bidia bio bana ba Yakobi baye sumba ku Ngipiti bimana, tat’awu wuba kamba: “Vutukanu ku Ngipiti muingi lubue sumba bidia binkaka.” 3 Yuda wukamba tat’awu: “Dibakala beni widi mu kutuadisa ku Ngipiti, wu tukamba: ‘Lulendi vutuka ko akuku, benu kukhambu tuala khomb’inu wutsuka.’ 4 Diawu tuala vutuka to ku Ngipiti, ngie kukikinina tunata khomb’itu wutsuka. 5 Vayi ngie kukhambu kikinina muingi nandi kenda yitu, buna befu mvitu tuisinkuenda ko, kibila dibakala widi mu kutuadisa ku Ngipiti wu tukamba: ‘Benu lulendi vutuka ko akuku, benu kukhambu tuala khomb’inu wutsuka.’” 6 Bosi Isaeli wuba yuvula: “Kibila mbi luthuadisidi ziphasi aziozio, mu kunkamba ti luidi khomba yinkaka wutsuka?” 7 Bosi bawu bamvutudila: “Dibakala beni naveka wu tuyuvula matedi befu ayi matedi dikanda ditu, mu kutuba: ‘Tat’inu wukhidi wumonyo? Benu luidi khomba yinkaka?’ Diawu befu tumvanina mvutu mu mambu katuyuvula, mu khambu zaba ti nandi wunkuiza tukamba: ‘Tualanu khomb’inu akuku’.”

8 Bosi Yuda wutatamana kukamba tat’andi Isaeli: “Bika nandi kaba mu lukiebu luama ayi kenda yitu, muingi befu, ngie ayi bana bitu tubika fuila mu nzala. 9 Minu yikukanikisa ti yinkuiza nkieba buboti. Minu kukhambu kumvutula kuidi ngiewu, buna yinkuiza ba fotu mu luzingu luama loso. 10 Vayi boti wisi tutulanga ko nkaku, khanu befu tuyendizi ayi tuvutukizi khumbu wadi.”

11 Diawu tat’awu Isaeli kaba kambila: “Boti buawu bufueti bela, buna vanganu mambu amama: Kubikanu nkhailu mu biuma bioso bi luvalu bidi ku ntoto awuwu, muingi luevana dibakala beni. Natanu balsamu, wika,* nomi yi ladano, lula lu minti, zikhumunu zi pistache ayi zi amendoa. 12 Natanu bifunda biodi bi zimbongo, ayi natanu mvandi zimbongo baluvutudila mu zitsaku zinu, kibila ḿba kuzimbakana bazimbakana. 13 Natanu khomb’inu wutsuka ayi vutukanu kuidi dibakala beni. 14 Bika Nzambi Nkua Ngolo Zioso kasadisa dibakala beni kalumona kiadi, muingi kabikidila khomb’inu wusiala kuna ayi Benyamini bavutuka yinu. Boti minu yinkuiza siadila bobo ni muana, buna bika mabela bobo.”

15 Bosi babonga nkhailu bakubika ayi bifunda biodi bi zimbongo, ayi va kimueka na Benyamini bayenda ku Ngipiti kuidi Yozefi. 16 Bo Yozefi kamona Benyamini, mu thinu wukamba dibakala diaba kiebanga biuma ku nzo’andi: “Nata babakala ababa ku nzo ayi vonda bibulu muingi wulamba, kibila yinkuiza dia yawu va kimueka.” 17 Mu nzaki, dibakala beni wuvanga mambu Yozefi kankamba, ayi wunata babakala beni ku nzo yi Yozefi. 18 Vayi zikhomba zi Yozefi baba mu boma bo ba banata ku nzo yi Yozefi, ayi baba tuba: “Bama tutuadila akuku, mu kibila ki zimbongo ba tuvutudila mu zitsaku mu khumbu yibedi. Buabu bawu bankuiza tunuanisa, bankuiza tukitula mimvika ayi bankuiza bonga ziphunda zitu.”

19 Diawu bafikimina dibakala beni waba kiebanga biuma ku nzo yi Yozefi bo kaba va muelu wu nzo, 20 ayi bankamba: “A fumu, khumbu yibedi befu tuyiza akuku muingi kusumba bidia. 21 Vayi bo tuvitila va kibuangu tuviokisila builu ayi tuzibula zitsaku zitu, tumona ti zimbongo tunata muingi kusumbila bidia ziba mu zitsaku zitu. Diawu tuntomba kuvutula ziawu. 22 Kibila tusa zaba ko nani wuvutula zimbongo mu zitsaku zitu. Tube tuala zimbongo zinkaka muingi tusumba bidia.” 23 Bosi dibakala beni wuba kamba: “Bikanu kutatubuka ayi bikanu kuba boma. Kibila Nzamb’inu ayi Nzambi yi tat’inu nandi wutula kiuka akiokio mu zitsaku zinu. Minu yitambula zimbongo lutuala.” Bosi dibakala beni wutuala Simioni ku nganda ayi wunnata vaba zikhomba ziandi.

24 Bosi dibakala beni wuba nata ku khati nzo yi Yozefi, wuba vana nlangu muingi balava malu ayi mvandi wuvana bititi kuidi ziphunda ziawu muingi badia. 25 Ayi zikhomba zi Yozefi bakubika nkhailu beni banata muingi kuvana Yozefi bo kamvitila, kibila bazaba ti bankuiza dia yandi va kimueka. 26 Bo Yozefi kavitila ku nzo, banata nkhailu beni vo kaba ayi bafukama va ntual’andi. 27 Bosi Yozefi wuba yuvula boti baba buboti ayi mvandi wubue bayuvula: “Tat’inu wukhidi wumonyo? Nandi widi buboti?” 28 Bawu bamvutudila: “Tat’itu wukhidi wumonyo ayi widi buboti.” Bosi bawu bafukama vantual’andi.

29 Bo Yozefi kavumuna thalu ayi kamona Benyamini khomb’andi wubutuka yandi ngudi mueka, nandi wutuba: “Awowo nandi khomb’inu wutsuka no lutubila?” Ayi wukamba Benyamini: “Muan’ama, bika Nzambi ka kumonisa mamboti.” 30 Bo Yozefi kamona khomb’andi Benyamini, mabanza mandi manyikuka ayi mu thinu wutomba kibuangu muingi kue dila. Bosi wuye kota mu mua kivinga ayi wutona kudila. 31 Bo Yozefi kanunga kuyala mabanza mandi, nandi wulava busu buandi, bosi wuvutuka vaba zikhomba ziandi ayi wuba kamba: “Tapulanu bidia.” 32 Batudila Yozefi bidia va mez’andi, zikhomba ziandi va meza yinkaka ayi basi Ngipiti mvandi va mez’awu, kibila basi Ngipiti babasa dianga ko va kimueka na basi Ebeleo. Kuvanga mawu diba diambu ditsonyi kuidi basi Ngipiti.

33 Ayi bakadisa zikhomba zi Yozefi vantuala mez’andi, kutonina mu muana wu nkulutu nati mu muana wutsuka, ayi mu kukuituka bawu baba kuyitalasananga. 34 Yozefi waba tumanga muingi babuela bidia va meza yi zikhomba ziandi, vayi nandi waba luta buelanga bidia mu lulonga lu Benyamini khumbu zitanu kena zikhomba ziandi zinkaka. Mu phila ayoyo, bawu badia, banua ayi bayukuta.

44 Bosi Yozefi wukamba dibakala waba kiebanga biuma ku nzo’andi: “Wesa bidia mu zitsaku zi babakala abobo nati mu kitesu kio balenda nunga kunata, ayi tula zimbongo ziawu mu tsaku yi kadika mutu. 2 Vayi tula mbungu’ama yi palata mu tsaku yi muana wutsuka, mvandi tula zimbongo kabe tuala muingi kusumbila bidia mu tsaku beni.” Mu phila ayoyo, kisadi ki Yozefi wuvanga mambu moso bankamba.

3 Bo buisi bukia, babika babakala beni benda ku Kanani na ziphunda ziawu. 4 Bo vavioka mua thangu, Yozefi wukamba kisadi kiandi: “Landakana babakala abobo, ayi ngie kuba bakidila, wuba kamba: ‘Kibila mbi lube phutudila mambi mu mamboti yibe luvangila? 5 Kibila mbi benu lube kuibila mbungu yi fumu’ama yo kannuinanga vinu, ayi yo kansadilanga muingi kuzabila mambu mankuiza kuntuala? Mambu lube vanga masi ko mamboti.’”

6 Kisadi ki Yozefi wuba landakana ayi wuba bakidila, bosi wuba kamba mambu Yozefi kankamba. 7 Vayi bawu bankamba: “A fumu, kibila mbi widi mu kutubila mambu amomo? Bisadi biaku balendi vanga ko mambu ma phila ayoyo. 8 Befu tuvutudi zimbongo zio tumona mu zitsaku zitu bo tuaba kuenda ku Kanani. Buabu, kibila mbi tulenda kuibila wola voti palata yi fumu’aku? 9 Boti vadi mutu mu befu bekuiba mbungu yi fumu’aku, buna kafueti fua, ayi mvandi befu boso tunkuiza ba mimvika mi fumu’aku.” 10 Diawu nandi kaba kambila: “Bika mavangimina dedi bo luma tubila: Yoso tsaku yinkuiza muena mbungu beni, mutu vuidi yawu wunkuiza ba mvik’ama, vayi bankaka basinkuiza ba ko fotu mu mawu.” 11 Mu phila ayoyo, kadika mutu mu bawu wukulula tsaku’andi mu phunda ayi wuzibula yawu. 12 Bosi kisadi ki Yozefi wubila buboti mu zitsaku ziawu, kutonina mu tsaku yi muana wunkulutu nati mu tsaku yi muana wutsuka. Ayi wubakula mbungu beni mu tsaku yi Benyamini.

13 Bo zikhomba zi Benyamini bamona mawu, bakakuna bikhutu biawu, ayi kadika mutu mu bawu wubue kandika tsaku’andi va mbata phunda, ayi bavutuka ku Ngipiti. 14 Bo Yuda ayi zikhomba ziandi bakota ku nzo Yozefi, bayembata kuna. Ayi bo bammona, bawu bafukama vantual’andi. 15 Yozefi wuba kamba: “Kibila mbi lube vangila mambu amomo? Benu lusa zaba ko ti minu yilenda zaba mambu mankuiza kuntuala?” 16 Mu phila ayoyo, Yuda wumvutudila: “Mambu mbi tulenda bue kamba fumu? Mbi tulenda tuba? Ayi buidi tulenda monisina bivisa ti tuisi ko fotu? Nzambi yikiedika bebakula nzimbala yi bisadi biaku. Buabu tueka mimvika mi fumu’itu, kuba kuandi befu ayi mutu vuidi tsaku mubedi mbungu’aku.” 17 Vayi, Yozefi wuba kamba: “Minu yilendi vanga ko mambu amomo. Mutu no vuidi tsaku babe muena mbungu’ama, nandi to wunkuiza ba mvik’ama. Vayi benu bankaka mulenda vutuka kuinu mu ndembama kuidi tat’inu.”

18 Bosi Yuda wufikama vaba Yozefi ayi wunkamba: “A fumu, lemvuka yi kudinda, bika kisadi kiaku kayoluka ayi bika kudasuka bo kisadi kiaku kenkoluka yaku, kibila ngie widi buka naveka Falawo. 19 Ngie wutuyuvula: ‘Tat’inu wukhidi wumonyo? Ayi lukhidi khomba wunkaka?’ 20 Diawu tuvutudila kuidi fumu’itu: ‘Tat’itu wukhidi wumonyo ayi weka kiboba. Mvandi tuidi khomba wutsuka, vayi khomba wubutuka yandi ngudi yimueka wufua, nandi to mana siala mu kivumu ki mam’andi ayi tat’itu wu kunzolanga beni.’ 21 Bosi, ngie wutukamba: ‘Yenda landanu khomb’inu ayi ntualanu akuku, muingi yimmona.’ 22 Vayi befu tukukamba: ‘Khomb’itu wutsuka kalendi tatuka ko tat’itu. Na kuvanga mawu, khanu tat’itu wunkuiza fua.’ 23 Bosi ngie wutukamba: ‘Mulendi vutuka ko akuku mukhambu tuala khomb’inu wutsuka.’

24 “Ayi bo tuvutuka ku Kanani, befu tuzabikisa mambu ngie fumu wutukamba kuidi tat’itu. 25 Vayi bo vavioka mua thangu, tat’itu wutukamba: ‘Vutukanu ku Ngipiti muingi kuesumba bidia.’ 26 Befu tunkamba: ‘Tulendi vutuka ko ku Ngipiti befu khambu nata khomb’itu wutsuka, kibila dibakala beni wutukamba muingi tubika monika vantual’andi befu khambu nata khomb’itu wutsuka.’ 27 Bosi, tat’itu, wutukamba: ‘Benu luzebi buboti ti nkazi’ama Rakeli, bana buadi to kabuta. 28 Vayi muana wunkaka wuzimbala, diawu minu yitubila: “Bukiedika, nandi ba bendia kuidi kibulu ki nganzi.” Ayi tona mu thangu beni, yisiala bue kummona ko. 29 Buabu benu kunata khomb’andi ayi va kumonika diambu mu nzila dilenda tuadisa lufua luandi, buna benu lunkuiza tuadisa lufua luama.*

30 “Buabu minu kuvutuka kuidi tat’itu, mukhambu nata muana awuwu no nandi kanzolanga beni, 31 ayi na kutumona ti tusa nata ko khomb’itu wutsuka, buna nandi wunkuiza fua. Ayi tat’itu na kufua, befu tunkuiza ba fotu mu lufua luandi.* 32 Minu yikanikisa kuidi papa mu kunkamba: ‘Minu kukhambu tuala muan’aku wutsuka kuidi ngiewu, buna minu yala ba fotu mu luzingu luama loso.’ 33 Diawu a fumu, lemvuka, bika minu yiba mvika va mvingi khomb’itu wutsuka, muingi nandi kavutuka va kimueka na zikhomba ziama zinkaka. 34 Buidi minu yinkuiza vutukila kuidi tat’ama mukhambu nata khomb’itu wutsuka? Minu yisinkuiza nunga ko kumona tat’ama kutovuka mu kibila ki mambu amomo.”

45 Mu phila ayoyo, Yozefi kasa bue nunga ko kuyala mabanza mandi vantuala bisadi biandi. Diawu katubila mu mbembu yinangama: “Tuma baboso ba basika ku nganda.” Bo Yozefi kayizabikisa kuidi zikhomba ziandi, buna basi Ngipiti babotuka vana.

2 Ayi Yozefi wutona kudila mu mbembu yinangama. Basi Ngipiti ayi batu baba ku nzo Falawo, bayuwa. 3 Bosi Yozefi wukamba zikhomba ziandi: “Minu yidi Yozefi. Tat’ama wukhidi wumonyo?” Vayi zikhomba ziandi basa nunga ko kumvana ni mvutu, kibila baba kuituka beni matedi nandi. 4 Diawu Yozefi kakambila zikhomba ziandi: “Lemvukanu, fikamanu avava.” Bawu bamfikama.

Ayi nandi wuba kamba: “Minu yidi khomb’inu Yozefi, no benu lusumbisa kuidi basi Ngipiti. 5 Vayi bikanu kuba mu kiunda ayi bikanu kuyifundisa benu na benu bo lutsumbisa kuidi basi Ngipiti, kibila Nzambi nandi wumfila vantual’inu muingi kuvukisa luzingu lu batu. 6 Awuwu wawu mvu wummuadi wu nzala, vakhidi khambu mimvu mitanu mi nzala ayi mu zitsola mualasa mena ko ni kiuma. 7 Vayi Nzambi wuthuala akuku muingi kuluvukisa ku ntoto awuwu, ayi muingi kukieba nkun’itu. 8 Mu phila ayoyo, bakana ko benu luthuala akuku, vayi Nzambi yikiedika nandi wuthuala akuku. Ayi mu kuba mutu wu lufiatu, nandi wuphana kiyeku ki kuvananga malongi kuidi Falawo, kutuadisa nzo’andi yoso ayi kuba nyadi ku ntoto woso wu Ngipiti.

9 “Yendanu mu thinu kuidi tat’ama, ayi nkambanu: ‘Muan’aku Yozefi betuba: “Nzambi wupheni kiyeku ki kuba nyadi ku ntoto woso wu Ngipiti. Diawu, yiza mu thinu kuidi minu. Bika kukala kisina. 10 Ngie papa wunkuiza zingila ku divula di Gozen, divula didi difikama vo minu yidi. Wunkuiza kala kuna na bana baku, batekulu baku, mamemi, zingombi, ayi biuma biaku bioso. 11 Minu yinkuiza kuvaninanga kuna bidia, ngiewu ayi baboso badi ku nzo’aku, muingi lubika fuila mu nzala. Kibila vakhidi khambu mimvu mitanu mi nzala.’” 12 Benu zikhomba ziama zioso, luidi mu kumona mu mesu minu veka ti, minu Yozefi yidi mu kukoluka yinu. 13 Kambanu tat’ama kifumu kioso yitambula ku Ngipiti, ayi mambu moso luidi mu kumona. Buabu, yendanu mu thinu muingi muelanda tat’ama.”

14 Bosi Yozefi ayi Benyamini babumbasana ayi badila. 15 Yozefi wuvana besu kuidi zikhomba ziandi zioso, wuba bumbakana ayi badila. Bosi zikhomba ziandi batona kukoluka yandi.

16 Ayi bakamba mambu amama kuidi Falawo: “Zikhomba zi Yozefi, bama kuiza.” Falawo ayi bisadi biandi bayangalala mu mawu. 17 Diawu Falawo kakambila Yozefi: “Kamba zikhomba ziaku, ‘tala mambu lufueti vanga: “Bonganu bibulu binu ayi yendanu ku ntoto wu Kanani, 18 yenda landanu tat’inu ayi baboso badi ku nzo’andi, muingi luba tuala akuku. Minu yinkuiza luvana kibuangu kilutidi kitoko ku ntoto wu Ngipiti muingi lukalanga. Ayi yala luvana bidia bilutidi bimboti ku ntoto awuwu. 19 Mvandi fueti kuba kamba: “Vanganu mambu amama: Bonganu makalu ma mimvalu ma Ngipiti, muingi muelanda bana binu, bakazi binu ayi tat’inu. 20 Bikanu kukuazuka matedi biuma lunkuiza bika ku ntoto’inu, kibila benu lunkuiza tambula biuma bilutidi ku ntoto wu Ngipiti.”’”

21 Bana ba Isaeli bavanga mambu Falawo katuba. Ayi Yozefi wuba vana makalu ma mimvalu, dedi bo Falawo katumina, ayi wuba vana biuma biaba tombulu mu viage. 22 Ayi Yozefi wuvana kuidi zikhomba ziandi bikhutu bimona bi kuvuata, vayi wuvana kuidi Benyamini 300 di zimbongo zi palata, ayi bikhutu bitanu bi kuvuata. 23 Yozefi wufila biuma abibi kuidi tat’andi: kumi di ziphunda ziwala biuma bimboti bi Ngipiti, kumi di ziphunda ziwala trigu, mapha, ayi bidia binkaka muingi tat’andi kadia mu viage kankuiza vanga. 24 Mu phila ayoyo, Yozefi wukanina zikhomba ziandi. Ayi ava bawu bananguka, nandi wuba kamba: “Bikanu kukuambila* mu nzila.”

25 Bosi bawu bananguka ku Ngipiti ayi bayenda ku ntoto wu Kanani kuba Yakobi. 26 Bo bavitila, bawu bakamba tat’awu: “Khomb’itu Yozefi wukhidi wumonyo, ayi nandi widi mu kuyadila ku ntoto woso wu Ngipiti.” Vayi Yakobi kasa bakamba ko ni diambu, kibila kasa kikinina ko mu mambu bankamba. 27 Bo bankamba mambu Yozefi katuba, ayi bo kamona makalu ma mimvalu Yozefi kafila muingi kuenlanda, Yakobi wuyangalala beni. 28 Isaeli wutuba: “Buabu yeka lufiatu ti muan’ama Yozefi wukhidi wumonyo. Minu yifueti kuenda kuna muingi tumonana ava yifua.”

46 Mu phila ayoyo, Isaeli wunanguka va kimueka na batu boso baba ku nzo’andi. Bo kavitila ku Berseba, nandi wuvana nkhailu kuidi Nzambi yi tat’andi Isaki. 2 Bosi Nzambi wuyoluka na Isaeli mu kimona mesu va builu, ayi wuntela: “Yakobi, Yakobi!” Nandi wumvutudila: “Minu kawu!” 3 Nzambi wunkamba: “Minu yidi Nzambi yikiedika, Nzambi yi tat’aku. Bika kumona boma kukuenda ku Ngipiti, kibila minu yala vanga nkun’aku wuba wuwombo ku Ngipiti. 4 Minu veka yinkuenda yaku ku Ngipiti ayi yala kuvanga kubue vutuka ku ntoto awuwu. Ayi bo wala fua, muan’aku Yozefi nandi wala zibika mesu maku.”

5 Bosi bana ba Yakobi bananguka ku Berseba ayi bayendila mu makalu Falawo kaba fila. Bawu banata tat’awu, bana bawu ayi bakazi bawu. 6 Bawu banata mamemi mawu, ayi biuma bioso bi luvalu babaka ku ntoto wu Kanani. Mu phila ayoyo, Yakobi wuvitila ku Ngipiti va kimueka na dikanda diandi dioso. 7 Nandi wuyenda ku Ngipiti na bana bandi ba babakala, ba bakietu, ayi batekulu bandi boso.

8 Amama, mawu mazina ma bana ba Yakobi, voti Isaeli bayenda yandi ku Ngipiti: Rubem muan’andi wutheti.

9 Ababa bawu bana ba Rubem: Hanoki, Palu, Eziloni ayi Karmi.

10 Ababa bawu bana ba Simioni: Jemuel, Jamim, Oadi, Jakim, Zoar ayi Sauli no kabuta na nkietu musi Kanani.

11 Ababa bawu bana ba Levi: Gerson, Koati ayi Merari.

12 Ababa bawu bana ba Yuda: Er, Onã, Sela, Peres ayi Zera. Vayi Er ayi Onã, bafuila ku ntoto wu Kanani.

Ababa bawu bana ba Peres: Eziloni ayi Hamul.

13 Ababa bawu bana ba Isakali: Tola, Puva, Yobe ayi Sinrom.

14 Ababa bawu bana ba Zebuloni: Seredi, Elom ayi Jaleel.

15 Abobo baba bana Yakobi kabuta na Leya ku Padã-Arã, kubotula kuandi muan’andi wu nkietu Diná. Thalu yoso mu bawu yiba 33 di batu.

16 Ababa bawu bana ba Gadi: Zifiom, Hagi, Suni, Esbom, Eri, Arodi ayi Areli.

17 Ababa bawu bana ba Azer: Imná, Isvá, Isvi ayi Beria. Khomb’awu yi nkietu wuba Sera.

Ababa bawu bana ba Beria: Héber ayi Malkieli.

18 Yakobi wubuta bana abobo na Zilpa kisadi ki nkietu Labão kavana kuidi muan’andi Leya. Thalu yoso mu bawu yiba 16 di batu.

19 Ababa bawu bana Yakobi kabuta na nkazi’andi Rakeli: Yozefi ayi Benyamini.

20 Ku Ngipiti Yozefi na nkazi’andi Asenate, muana wu Potifera nganga yi minkisi yi Om,* babuta Manase ayi Efraim.

21 Ababa bawu bana ba Benyamini: Bela, Beker, Asbel, Gera, Namani, Eí, Rôs, Mupim, Hupim ayi Ardi.

22 Abobo bawu bana Rakeli kabuta na Yakobi. Thalu yoso mu bawu yiba 14 di batu.

23 Dani wubuta Husim.

24 Ababa bawu bana ba Naftali: Jazeli, Guni, Jezer ayi Silém.

25 Yakobi wubuta bana abobo na Bila kisadi ki nkietu Labão kavana kuidi muan’andi Rakeli. Thalu yoso mu bawu yiba 7 di batu.

26 Batu boso bayizila mu Yakobi kubotula kuandi bakazi ba bana bandi, baba 66 di batu. 27 Yozefi wubuta bana buadi ku Ngipiti. Ayi batu boso bayizila mu nkuna wu Yakobi bayenda yandi ku Ngipiti, baba 70 di batu.

28 Yakobi wutuma Yuda muingi kue kamba Yozefi ti bawu baba kuenda ku divula di Gozen, ayi bo bakota ku divula beni, 29 Yozefi wutuma muingi bakubika dikalu diandi ayi wuye dengana tat’andi Isaeli ku divula di Gozen. Bo badengana, ba babuadi babumbasana ayi badila beni. 30 Bosi Isaeli wukamba muan’andi Yozefi: “Buabu yilenda kuama kufua, kibila minu yima kumona ayi yeka lufiatu ti ngiewu wukhidi wumonyo.”

31 Yozefi wukamba zikhomba ziandi ayi baboso bankalanga ku nzo tat’andi: “Minu yenkuenda kuidi Falawo muingi kunkamba: ‘Zikhomba ziama ayi baboso bankalanga ku nzo tat’ama babedi ku Kanani, bama kuiza. 32 Bawu badi minsungi mi mamemi, ayi babe tuala mamemi, zingombi ayi biuma biawu bioso.’ 33 Diawu bo Falawo kankuiza lutumisa ayi kankuiza luyuvula: ‘Kisalu mbi benu lumvanganga?’, 34 Benu lufueti kumvutudila: ‘Bisadi biaku bankiebanga mamemi kutona mu butoko buawu nati bubu, dedi buabe vangilanga zikhaya zitu.’ Benu lufueti tuba mambu amomo muingi Falawo kalu vana nsua wu kuzingila ku divula di Gozen, kibila basi Ngipiti banlendanga minsungi mi mamemi.”

47 Yozefi wuye kamba Falawo: “Tat’ama ayi zikhomba ziama baba kalanga ku ntoto Kanani, bama kuiza ayi ba betuala mamemi mawu, zingombi ayi biuma biawu binkaka, ayi bawu beka ku divula di Gozen.” 2 Yozefi wusola zikhomba ziandi zitanu ayi wuba nata kuidi Falawo.

3 Falawo wuyuvula zikhomba zi Yozefi: “Kisalu mbi benu lumvanganga?” Bawu bamvutudila: “Bisadi biaku badi minsungi mi mamemi, ayi kiawu kisalu zikhaya zitu baba vanganga.” 4 Zikhomba zi Yozefi bakamba Falawo: “Befu tuyizidi muingi kuzingila akuku, kibila ku ntoto wu Kanani kusiedi ko bidia muingi befu ayi bibulu tudia, kibila kuidi beni nzala. Diawu lemvuka Falawo, wutubika muingi tuzingila ku divula di Gozen. 5 Bosi Falawo wukamba Yozefi: “Tat’aku ayi zikhomba ziaku bayizidi akuku muingi kuiza kala yaku. 6 Bawu balenda kala kuawu kioso kua kibuangu ku Ngipiti. Diawu vana tat’aku ayi zikhomba ziaku kibuangu kilutidi kimboti muingi bakala ku tsi ayiyi. Bika bawu bakala ku divula di Gozen ayi sola mua batu ba lufiatu mu bawu, muingi baba zifumu zi batu bankiebanga bibulu biama.”

7 Bosi Yozefi wunata tat’andi Yakobi kuidi Falawo. Ayi Yakobi wusakumuna Falawo. 8 Falawo wuyuvula Yakobi: “Mimvu mikua weka?” 9 Yakobi wumvutudila: “Minu yeka 130 di mimvu. Ayi yima zingilanga mu bibuangu biwombo buka nzenza. Minu yisa luta zinga ko mimvu miwombo kena zikhaya ziama.” 10 Bosi Yakobi wusakumuna Falawo ayi wubotuka vantual’andi.

11 Mu phila ayoyo, Yozefi wuvana tat’andi ayi zikhomba ziandi kibuangu kilutidi kimboti ku ntoto wu Ngipiti. Kibuangu kidi va ndeku divula di Ramese dedi bo Falawo kavanina nsua. 12 Ayi Yozefi waba vananga bidia kuidi tat’andi, zikhomba ziandi ayi kuidi baboso baba kalanga ku nzo tat’andi mu kutadila zitsatu zi kadika dikanda.

13 Mu bibuangu bioso musa ba ko bidia ayi nzala yaba tatamana kubuelama. Batu baba kalanga ku Ngipiti ayi baba kalanga ku Kanani, bayiza ba balebakana mu kibila ki nzala. 14 Batu baba kalanga ku Ngipiti ayi ku Kanani baba sumbanga bidia kuidi Yozefi. Ayi zimbongo zioso Yozefi kaba tambulanga, waba natanga ziawu ku nzo yi Falawo. 15 Bo basi Ngipiti ayi basi Kanani bamanisa zimbongo ziawu mu kusumbanga bidia, bawu baye kamba Yozefi: “Lemvuka wutuvana bidia, kawutubika tufuila mu nzala mu kumona ti tuisi ko zimbongo muingi kusumbila bidia.” 16 Yozefi wuba kamba: “Boti benu lusiedi ko zimbongo muingi kusumbila bidia, buna tualanu bibulu binu muingi yiluvana bidia.” 17 Mu phila ayoyo, bawu bavana kuidi Yozefi mimvalu, mamemi, zingombi ayi ziphunda, bosi nandi wuba vana bidia mu mvu wumvimba.

18 Bo mvu beni wumana, mu mvu wulanda, bawu bayenda kuidi Yozefi ayi bankamba: “A fumu tusiedi ko zimbongo ayi bibulu muingi kusumbila bidia kuidi fumu. Tusiedi ko ni kiuma kinkaka muingi ku kuvana, kubotula kuandi befu veka ayi minsitu mitu. 19 Bukiedika ti wunkuiza tubika tufuila mu nzala? Wutusumba ayi sumba mvandi minsitu mitu muingi wutuvana bidia. Befu tunkuiza ba mimvika mi Falawo ayi minsitu mitu mioso minkuiza ba miandi. Wutuvana bidia muingi tubika fua, ayi mvandi wutuvana mbongu muingi tuvata.” 20 Bosi Yozefi wusumba minsitu mioso mi basi Ngipiti muingi miba mi Falawo. Basi Ngipiti basumbisila miawu mu kibila ki nzala. Mu phila ayoyo, minsitu miawu mioso miyiza ba mi Falawo.

21 Yozefi wuvana nsua muingi basi Ngipiti baba mu bibuangu bi kinanu mu zikhonzu zioso zi Ngipiti biza zingila mu mavula. 22 Zinganga zi minkisi zi Falawo basa sumbisa ko minsitu miawu, kibila naveka Falawo waba kuba vananga bidia. 23 Yozefi wukamba dikabu: “Bubu minu yima lusumba ayi yima sumba minsitu minu, benu lueka bisadi bi Falawo ayi minsitu minu mvandi mieka mi Falawo. Diawu bonganu mbongu muingi luvata mu minsitu minu. 24 Ayi bo lunkuiza kongula mbongu yo lunkuiza vata, vananu kuidi Falawo kikhuku kintanu ayi benu lunkuiza siala na bikhuku binna. Mu phila ayoyo, benu luala bue baka mbongu yi kuvata ayi biuma bi kudia va kimueka na makanda minu.” 25 Mu phila ayoyo, bawu bakamba Yozefi: “Ngie mavukisa luzingu luitu. Bika befu tubaka lunungu va mesu maku ayi befu tunkuiza ba mimvika mi Falawo.” 26 Bosi Yozefi wuvanga muingi mambu amama maba nsiku ku Ngipiti yoso: kikhuku kintanu mu mbongu yoso bankongula, kifueti ba ki Falawo. Minsitu mi zinganga zi minkisi miawu to Falawo kakhambu sumba.

27 Isaeli wutatamana kuzingila ku divula di Gozen. Ayi bawu babaka busina buwombo kuna, babuta bana ayi bayiza ba bawombo. 28 Yakobi wuzingila ku ntoto wu Ngipiti mu 17 di mimvu. Mu phila ayoyo, nandi wuzinga 147 di mimvu, bosi wufua.

29 Ava kafua, Isaeli wutela muan’andi Yozefi ayi wunkamba: “Boti ngie wu kunzitisanga, lemvuka tula koko kuaku ku tsi dibubu* diama di kulu, mbonisa luzolo ayi lukuikumunu mu mambu amama: Lemvuka, bika kunzikila ku ntoto wu Ngipiti. 30 Minu kufua, bika kunzikila ku ntoto Ngipiti, vayi lufueti kunzikila ku dibumbi bazikila zikhaya ziama.” Diawu Yozefi kankambila: “Yinkuiza vanga mambu mandinda.” 31 Yakobi wunkamba: “Leva phesi.” Mu phila ayoyo, Yozefi wuleva phesi. Bosi Isaeli wufukama ku ntu kika muingi kusambila.

48 Bosi bakamba Yozefi: “Tat’aku widi mu kubela.” Mu phila ayoyo, nandi wuyenda kuentala ayi wunata bana bandi ba babuadi Manase ayi Efraim. 2 Bakamba Yakobi: “Muan’aku Yozefi makuiza kutala.” Diawu Isaeli kavangila mangolo muingi kukotuka ayi wukala va kika. 3 Yakobi wukamba muan’andi Yozefi:

“Nzambi Nkua Ngolo Zioso wumbonikina ku divula di Luz didi ku ntoto wu Kanani ayi wutsakumuna. 4 Nandi wukhamba: ‘Minu yinkuiza kusadisa kubuta bana bawombo, ayi bawu bankuiza ba dikabu dinneni. Yinkuiza vana ntoto awuwu kuidi nkun’aku, muingi wuba kiuka kiawu ki mvu ka mvu.’ 5 Buabu bana baku babuadi wubutidi ku ntoto wu Ngipiti ava minu yiza akuku, beka bama. Efraim ayi Manase bankuiza ba bama, dedi bo Rubem ayi Simioni badidi bana bama. 6 Vayi ngie kubue buta bana bankaka, bawu bankuiza ba baku. Ayi bawu mvawu bala tambula kiuka mu kuba zikhomba zi Efraim ayi Manase. 7 Bo tunanguka ku Padã, nkazi’ami Rakeli wufuila mu nzila ku ntoto wu Kanani ava tuvitila ku Efrata. Minu yinzikila mu nzila bo tuaba kuenda ku Efrata, voti Belém.”

8 Bosi bo Isaeli kavumuna thalu, wumona bana ba Yozefi ayi wunyuvula: “Abobo badi banani?” 9 Yozefi wuvutudila tat’andi: “Ababa bawu bana Nzambi kapheni ku ntoto awuwu.” Bosi Yakobi wutuba: “Lemvuka, wuba fikika avava muingi yiba sakumuna.” 10 Isaeli kabasa bue nunganga ko kumona buboti kibila wuba kiboba. Diawu Yozefi kaba fikikila vaba Yakobi, bosi nandi wuba vana besu ayi wuba bumbakana. 11 Isaeli wukamba muan’andi Yozefi: “Minu yabasa bue yindulanga ko ti yala bue kumona, vayi Nzambi matsadisa kumona mvandi bana baku.” 12 Yozefi wutatula bana bandi vaba Isaeli, bosi nandi wufukama vantual’andi ayi wuyinika kizizi kiandi va tsi.

13 Yozefi wubonga bana bandi babuadi: wusimba Efraim mu koko ku lubakala muingi kaba ku khonzu koko ku lukietu ku Isaeli, ayi wusimba Manase mu koko ku lukietu muingi kaba ku khonzu koko ku lubakala ku Isaeli, bosi wuba fikika vo vaba tat’andi Isaeli. 14 Kheti Efraim nandi wuba muana kilezi, Isaeli wutula koko kuandi ku lubakala ku ntu’andi, ayi wutula koko kuandi ku lukietu ku ntu wu Manase. Naveka Isaeli wuvanga mawu mu lutia kheti mu kuzaba ti Manase nandi wuba nkulutu. 15 Bosi Isaeli wusakumuna Yozefi ayi wutuba:

“Nzambi yikiedika no matata mami Abalahami ayi Isaki baba buongiminanga,

17 Vayi bo Yozefi kamona ti, koko ku lubakala ku tat’andi Isaeli kuaba tatamana ku ntu wu Efraim, nandi kasa zola ko, diawu kamekina kubotula koko ku lubakala ku tat’andi ku ntu wu Efraim muingi kutula kuawu ku ntu wu Manase. 18 Yozefi wukamba tat’andi: “A papa bika kuvangila mu phila ayoyo, kibila Manase nandi muana wutheti. Diawu tetika koko kuaku ku lubakala ku ntu’andi.” 19 Vayi tat’andi Isaeli wumanga ayi wunkamba: “Muan’ama minu yizebi. Manase mvandi wunkuiza ba dikabu dinneni, vayi nkuna wu Efraim khomb’andi yi kilezi, wunkuiza luta ba wuwombo buka mimvila miwombo.” 20 Isaeli wutatamana kuba sakumuna muna kilumbu beni, bosi wutuba:

Mu phila ayoyo, Yakobi wutula Efraim vantuala Manase.

21 Bosi Isaeli wukamba muan’andi Yozefi: “Minu yembelama kufua, vayi Nzambi wala tatamana kuba yinu, ayi wala kuluvutula ku ntoto wu zikhaya zinu. 22 Minu yikuvana kitini ki ntoto kilutidi kena kio yimvana kuidi zikhomba ziaku, ntoto wo yibaka bo yinunga basi amorreu mu mvita.”

49 Yakobi wutela bana bandi ayi wuba kamba: “Fikamanu muingi yi lukamba mambu mankuiza monika mu bilumbu binkuiza. 2 Diawu yuwanu mambu ye lukamba, benu bana ba Isaeli.

3 “Rubem, ngie widi muan’ama wutheti, mangolo mami, ayi ḿbutu’ama wutheti. Ngie lutidi mangolo ayi nzitusu mu bana bama boso. 4 Ngie widi buka nlangu wuvunzuka, wunkumba mu thinu. Ngie wusiedi ko muana wutheti, kibila wubundana nyitu na kimasi ki tat’aku. Ngie wubundula kika ki tat’aku.

5 “Simioni ayi Levi badi zikhomba, ayi ba babuadi badi buphunya bansadilanga zimbedi ziawu muingi kuvonda. 6 Minu yisi ko yawu kithuadi, ayi yisi ko mu nkangu wu dikabu diawu. Kibila mu ngazi bawu bavonda batu, ayi bazenga malu ma zingombi muingi kukuangalala. 7 Mambu benu luvanga bo muba mu nganzi madi beni mambi, kibila madi ma buphunya. Mvil’inu wunkuiza ba wutiamuka mu ntoto woso wu Isaeli.

8 “Yuda, zikhomba ziaku bala kuzitisa, ayi bawu bala fukama vantual’aku. Ngie wala tatamana kunuga zimbeni ziaku zioso. 9 Yuda, ngie widi buka muana khosi bo kamvonda kibulu muingi kudia, ayi bo kammana kudia nandi wunkuendanga kuandi. Nani wulenda kotula khosi yidi mu kulala? 10 Nkawu walasa tatuka ko kuidi Yuda, ayi nkawu wu minyadi wala tatamana yandi, nati Siló* kala kuiza. Ayi batu boso bala tumukinanga Siló. 11 Nandi wala kanga phund’andi ayi muana phund’andi mu nti wumbutanga makundi ma vinu malutidi. Wala sukula bikhutu biandi mu vinu, ayi mvandi wala sukula kiyunga kiandi mu menga ma makundi mavinu. 12 Mesu mandi madi mabenga mu kibila ki vinu, ayi menu mandi madi maphembi mu kibila ki leta.

13 “Zebuloni wala zingila mu ndeku ḿbu, kuidi malondo mansesilanga makumbi. Ayi kizunga kiandi kiala vitila nati ku Sidon.

14 “Isakali widi buka phunda yidi beni mangolo, kheti bo kadi wulala, ba kuntetikanga bidinga biodi bi mfuna. 15 Nandi wala mona ti ntoto kidi kibuangu kimboti muingi kuvundila. Ayi wala ba wukubama muingi kuvanga kisalu kingolo mukhambu ba bolu.*

16 “Dan widi wumueka mu minkuna mi Isaeli, wala fundisa batu boso. 17 Dan widi buka nyoka yidi mu nzila. Mvandi widi buka nyoka bantedilanga phidi, yintebila va kikodi ki mvalu, ayi yimvanga muingi mutu widi mu mvalu kabua. 18 A Yave, minu yala tatamana kumonisa mvibudulu, nati thangu yi kuphukisa yala fuana.

19 “Gadi bala kunnuanisa kuidi nkangu wu batu badi buphunya, vayi nandi wala babasikila kumbusa, muingi kuba nuanisina.

20 “Azer wala bakanga bidia biwombo, ayi bidia beni biala ba beni bimboti, ayi mintinu bala kuangalala kudia biawu.

21 “Nafatali widi buka tsesi yizangama. Nandi wuntubanga bikuma bidi kitoko.

22 “Yozefi widi buka matafi ma nti bavata va kibuangu kidi mbozi. Ayi matafi ma nti beni mamvitilanga nati kuyilu bibaka. 23 Vayi zimbeni ziandi ba kunnuanisanga mu kusadila madionga, ayi ba kunlundilanga nganzi. 24 Kheti bobo, nandi kasa nuanisa ko zimbeni ziandi, mu kusadila ḿbasi’andi, ayi mioko miandi mitatamana mikinda. Mawu mayizila kuidi Nzambi yi Yakobi, nsungi wu mamemi ayi dimanya di Isaeli. 25 Nzambi yi tat’aku Nkua Ngolo Zioso, wala kusakumuna beni. Nandi wala kuvana lusakumunu lu diyilu, lusakumunu lu tsi ntoto, lusakumunu muingi wubaka bibulu biwombo ayi bana bawombo. 26 Lusakumunu lu tat’aku, luala luta kena biuma bioso bimboti bidi mu miongo mi mvu ka mvu. Lusakumunu loso alolo luala tatamana kuba lu Yozefi, mutu basola va khati zikhomba ziandi.

27 “Benyamini wala tatamana kuba ngazi buka mbua yi nsitu. Va meni nandi wala dia kibulu kamvonda, ayi va masika ma builu wala kabanga biuma kala vokuna kuidi zimbeni ziandi.”

28 Abobo bawu 12 di minkuna mi Isaeli, ayi amomo mawu mambu tat’awu kaba kamba mu thangu kaba sakumuna. Nandi wuvana lusakumunu lufuana kuidi kadika mutu mu bawu.

29 Bosi wuba kamba mambu amama: “Minu yembelama kufua. Diawu lufueti kuenzikila ku nsuku wu dimanya bazikila matata mami, widi ku tsola yi Efrom musi Hitita. 30 Nsuku wu dimanya widi ku tsola yi Makpela, va ndeku minti mi Manre, ku ntoto wu Kanani, nsitu yo Abalahami kasumba kuidi Efrom musi Hitita, muingi wuba biziami. 31 Kuawu bazikila Abalahami ayi nkazi’andi Sara, Isaki ayi nkazi’andi Rebeka, ayi kuawu minu mvama yizikila nkazi’ama Leya. 32 Nsitu beni ayi nsuku wu dimanya widi kuna, Abalahami nandi wusumba wawu kuidi bana ba Hete.”

33 Bo Yakobi kamana kukamba bana bandi mambu amomo, nandi wunonuka va kika ayi wumana monyo.

50 Bosi Yozefi wubumbakana tat’andi, wudila ayi wumvana besu. 2 Ayi Yozefi wutuma muingi mimfelimi bayumisa nyitu yi tat’andi mu kuyivinda bilongo. Mu phila ayoyo, mimfelimi beni bayumisa nyitu yi Isaeli, 3 ayi baviokisa 40 di bilumbu mu kuvanga mawu, kibila yawu thangu yaba tombuluanga muingi basi Ngipiti kukumisa nyitu yi mutu wufua. Ayi basi Ngipiti batatamana kudila mu kibila ki lufua lu Yakobi mu 70 di bilumbu.

4 Bo bilumbu bi lutu bivioka, Yozefi wukamba zifumu baba sadilanga ku nzo Falawo: “Boti minu yidi lunungu va mesu minu, lemvukanu natanu tsangu ayiyi kuidi Falawo: 5 Tat’ama wuphanga kuleva phesi mu kukhamba: “Minu yembelama kufua. Ayi minu kufua, ngie fueti kuenzikila ku dibumbi dio yivanga ku Kanani.” Diawu yidi mu kudindila nsua kuidi Falawo muingi yezikila tat’ama kuna, ayi minu kumana kuvanga mawu, yala vutuka.’” 6 Falawo wukamba Yozefi: “Yenda zika tat’aku dedi bo nandi ka kuvangila kuleva phesi.”

7 Bo Yozefi kaye zika tat’andi, bisadi bioso bi Falawo, bakulutu bansadilanga ku nzo Falawo ayi bakulutu boso ba Ngipiti banlandakana. 8 Mvandi baboso baba kalanga ku nzo Yozefi, zikhomba ziandi ayi baboso baba kalanga ku nzo tat’andi, bayenda. Bana balezi ayi bibulu, bawu to basiala ku divula di Gozen. 9 Mvandi batu bannatanga makalu ma mimvalu, balandakana Yozefi. Diba dingumba dinneni. 10 Bosi bawu bavitila va kibuangu bansosilanga mbongu baba tedilanga Atadi kidi ku kizunga ki Yolidani. Bo bavitila vana, bawu bavanga matanga ayi baba mu lutu mu sambuadi di bilumbu. 11 Bo basi Kanani baba kalanga ku kizunga beni bamona matanga maba vangimina va kibuangu bansosilanga mbongu, bawu batuba: “Amomo madi matanga ma kukuitukila ma basi Ngipiti.” Diawu bavanina kibuangu beni kiba ku kizunga ki Yolidani dizina Abel-Mizraim.*

12 Bana ba Yakobi bavangila mamoso mu kutadila zithuadusulu tat’awu kaba vana. 13 Bosi bana bandi banzikila ku Kanani ku nsuku dimanya widi ku Makpela va ndeku minti mi Manre wo Abalahami kasumba kuidi Efrom musi Hitita, muingi diba dibumbi diandi. 14 Bo bamana kuzika Yakobi, Yozefi, zikhomba ziandi ayi baboso bayenda yandi, bavutuka ku Ngipiti.

15 Bo bamana kuzika tat’awu, zikhomba zi Yozefi batuba: “Ḿba Yozefi wu tulundila nganzi ayi nandi wunkuiza tuvutudila momawu mambu tumvangila.” 16 Diawu bafidila thumu ayiyi kuidi Yozefi: “Papa ava kafua wutuba mambu amama: 17 Lufueti kamba mambu amama kuidi Yozefi: “Minu tat’aku yikudinda, lemvukila nzimbala ayi disumu zikhomba ziaku bavola mu ku kuvangila mambu mambi.” Buabu, lemvukila nzimbala yi bisadi bi Nzambi yi tat’aku.” Bo Yozefi kayuwa mambu amomo, nandi wudila. 18 Bosi zikhomba zi Yozefi bayiza ayi bafukama vantual’andi mu kutuba: “Befu tueka mimvika miaku.” 19 Yozefi wuba kamba: “Kibila mbi lummuena boma? Minu yidi Nzambi muingi kulufundisa? 20 Kheti benu luba mayindu ma kuphangila mambu mambi, vayi Nzambi wubalula mambu beni mu phila yimboti muingi kuvukisa luzingu lu batu bawombo. 21 Diawu bikanu kumona boma, minu yinkuiza tatamana kuvana bidia kuidi benu ayi kuidi bana binu.” Mambu Yozefi katuba mabomba ayi mavumbika mabanza ma zikhomba ziandi.

22 Yozefi ayi batu baba kalanga ku nzo tat’andi, batatamana kuzingila ku Ngipiti. Ayi Yozefi wuzinga 110 di mimvu. 23 Yozefi wumona batekulu bandi kubutuka, bana ba Efraim, mvandi wumona bana ba Makir muana wu Manase ayi Yozefi wuba tadila buka bana bandi veka. 24 Bosi Yozefi wukamba zikhomba ziandi: “Minu yembelama kufua, vayi yidi lufiatu ti Nzambi wala sikika thalu’andi kuidi benu ayi wala lubasisa ku ntoto awuwu muingi kulunata ku ntoto kakanikisa kuidi Abalahami, Isaki ayi Yakobi.” 25 Bosi Yozefi wuvanga bana ba Isaeli baleva phesi ayi wuba kamba: “Bukiedika, Nzambi wala vutula thalu’andi kuidi benu. Levanu phesi ti bo luala kuenda, mvandi luala nata mimvesi miama. 26 Yozefi wuzinga 110 di mimvu bosi wufua. Bo kafua, bayumisa nyitu’andi ayi batula yawu mu kasu ku Ngipiti.